장음표시 사용
251쪽
quuti, cuius meminit StiareZci , ct tenet Hieronymus Menglii a , quae docet fascinationis essetius provenire a Qualitate iVenefica existente in Fascinante , quae per aerem proximum ulque ad certam distantiam producit novas qualitates similiter no- , per quas in iis, qui intra eam aeris sphaeram existunt, pro ducuntur aliae noxiae qualitates destructis salubribus . Simile quid Censet S. Thomas citatus 3 : Ex apprebensisne , inquit, fuscin
toras , mediante motu eordis immutari ipsius corpus , eamque immutationem pervenire ad ejusdem oculum, a quo linei potest aliquid e rinsecum , praecipuo F st Deile mutabile . Alibi vero censet fascinationem aliquando accidere ex malitia Daemonum , qui ex pactoe culto cooperantur ad hujusmodi damna inferenda . 4aa: Secundo obiicitur ex Basilisco , ct CatobIepa, feris, quae in Africa dicuntur inveniri , quas Plinius, qui floruit circa annum Christi 8o. vocat Internecionem humani generis omnibus qui oeulos sus videre , confestim expirantibus , ct proinde Ludovi cus Uives s narrat occidi Basiliscum a Venatoribus non armis sed speculis, in quibus dum se videt, mortem ipse idem inve 'nit. Quin immo Solinus , qui floruit anno Christi 144. circiter graviora etiam de Basiliscoe narrat, quae juxta versiζnem eiu GBel prato concinnatam , sic habent 6) : M suamente ὸ dato peγpeste degli, minι, e G tutio il resto degli animali, ma aveora δεμιa me oma terrG. . . Egia seeea ι'erbe , distrarae ali alberi . sammorba ι venis i modo, ebe niuuo uccello vola per ι' aria Duga Meumento , essendo elia inferta di quei Fato pestilente . His consentiunt alii auctores , quos. in notis ad Pliniui citat Harduinus
a Scriptura variis in locis, describens nobis Basiliscos, &Serpentes , ut apud isaiam ): Do radi e Tlubrs egredietur regulus, O semen ejus absorbens voluerem ®ulos, quibat ine latio , mordebunt vos. Et in Deuteronomio co) : Gaainterpretes , ut Cornelius a Lapide, elusque abbrevaator Tirinus, ita intelligunt Scrintn-xam loqui de Basilisco, ut adoptent, quae de eo. PIinius , Soli us
ca Μenelii. Arte Exorcistica lib. s. pag. mihi Ist. 3J S. Thom. coni. Gent. lib.
252쪽
Respondeo, haec placere ibi is jam Poetis posse , quibu s timiliaris est fabula Gorgonis in saxum commutantis, quotquot illam intuerentur. De facto Alexander Myndius, cujus diffusiorem de Cato pleba narrationem refert Athenaeus i , qui B ruit circa ann. Christ. i 7o. , vocat illam etiam Gorgonem . C terum falsum est eos, qui de his monstris meminerunt, eadem cum Plinio narrare. Aelianus enim, qui floruit circa annum Chris. 336. loqtiens de Basilisco et non obtutu ipsius , sed spiratione ait homines vel feras necari . Atque idem & non aliud dicunt Solini citata verba. Ubi autem idem Aelianus loquitur de CatobIepa , seu Calobleponte , ut apud ipsum declinatur, dicit ca) apertis labrir per guttur quiddam Sehementer acutum, es horrendum mittit, ut aer supra eaput obdueatar , ese inficiatur: animalia autem , quae hoe CaeIum hauriunt, graviter affliguntur,. voeis usum amittant , in lethalesque eonvulsoner incidunt.
Quae quidem, semel quod detur liniuitia odi ferarum existentia , est opportuna explicatio nullam actionem in distans prae se ferens, pro qua frustra verba S. Scripturae citantur, quae ubi de Regulo , quod est Latinum nomen, Graeco βασίλιπιος respondens , me mi nit , non dicit excidium ab eo inferri per actionem ullam in distans, qualem Adversarii vellent: sed morsit, vaporibus aut veneno ad aliquam etiam distantiam Haculato, ut dicitur fieri a. serpente quodam , cujus cauda tintinnabulo instructa ad eius motum resbnat, ct alia animalia admonet , ut sibi caveant, de quo meminit De rhamus ) , gratis putans admodum proba bile, hunc esse Veterum Basiliscum. Atque hunc modum agendi non negant interpretes illi, dum eruditionis gratia citant, quae de Basilisco scriptum nobis Auctores aliqui reliquerunt . 4 a 3. Tertio obiicitur ex Lupis , quos, si hominem primi vim deant, serunt vocem illi statim adimere. Quare est illud Vir
. . . Vox quoque Moerinyom fugit ipsa , Lupi Moerim eidere priorer :In quem locum Servius , inquit: me etiam phasiel eonfimmant. Unde etiam prιΦerbium hoe natum est , Lupus es in fabulo, quoties supervenit ille, de quo loquimur, edi nobis suo prasextio amputat Deultatem loquendi. r) Athen. Dymnosoph. lib.
253쪽
Respondeo, inter fabulas haec omnia laui olim a cordatis viris collocata esse. Ne Plinius quidem cum haec referret, ait ex se credere , sed dicit ci), In Italia creditur luporum visus vocem hominis adimere . Scaliger vero , qui saepius contrarium se expertum esse nar I at: Utinam, inquit et tot feruIis eamgarentarmendaciorum assertores Vii , quot a lupis visi sumus nos sine jailaro QOeis. Fortasse tamen non omnino fabula est narratio , sed aliquibus vilb lupo accidere potuit amissio vocis, quin hoc quicquam juvet adversarios ; Hujusmodi enim essectus perturbationi animae illorum tribuendus est , quae horrens imminens periculum Corporis ex voraci illa ac robusta bestia, mutationem potest efficere in toto corpore pro ineffabili ipsius cum eo commercio , quae aliqua etiam organa ad veteres functiones inepta in posterum reddat, sicuti bene exposuit Gassendus 3 , & post ipsum Antonius te Grand dicens, ) mibi hae omnia adsotam timorem , tamquam ad causam proportionatam redueere visum est. M olus aliam huius ei sectiis , quem in plurium , quos citat, iide credit, ratio nem adoptat dicens s) rationem ejus rei esse infectionem aeris rvenenato lupi spiritu, quem trahit homo ad fauces , iam se a lupo visum animadvertens : quod non aeeidit, si videat prius ipse lupum: Quae explicatio etsi sit commentitia, attamen asitionem. in distans excludit.
424. Quarto obiicitur ex sanguinatione cadaveris ad solam praeientiam homicidae, adeoque per actionem quamdam in distans. Κircherus 6 dicit hoc phaenomenon frequenti ex neri mento constare ita, ut in aliquibus locis suspectus de tali i celere sisti soleat coram cadavere , ct sanguinis emisio siqua accidat, haberi inter indicia homicidii ab illom et perpetrati, quemadmodum etiam statuunt aliqui Jureconsulti, ut Menochius & Paris Puteus 7). Respondeo, malum omnino esse hoc ratiocinium , cadaver hominis jam occisi emittit ex improviso sanguinem : ergo adest in ejus conspectu occisor: Nam conceditur antecedens , & nega tur consequentia , quandoquidem potest illa effusio oriri ex alter Q Plini. lib. s. Histori. eap. 21.
Menoch. lib. I. de praesumpt.. qu. 89 Paria. de Syndicatu .
254쪽
teratione humorum naturali in cadavere , quemadmodun naturaliter accidit processu temporis ipsius putrefamo. Hoc viderunt cautiores Jureconsulti citati abJoanne BanholZer i , qui ex hoc solo indicio negant Judicem posse umquam ad ullius torturam procedere . Ceterum ex iis, qui reputarunt bonum esse itilud ratiocinium, nescio quis umquam illius rationem posuerit in actione in distans. Sed alii, ut Κirher citatus, recurrunt ad Va Urem praesertim cholericum circum quaque erumpentem ab o Cisore, &immiscentem se cum humoribus occisi . Alii frusua putantes requiri illius causam naturalem , confugiunt ad Deum , quem statuunt unicum authorem ad factae caedis vindictam.
4as. Quinto obiicitur ex Torpedine, pisce quodam, qui piscatorum manus, ct pisces, quos sibi ad cibum captare velit , etiam a longe stupefacit, de quo Aristoteles a) , Plinius, Masethiolus, & alii multi loquuntur .
Respondeo, stuporem, quin etiam dolorem, quo manum ex improviso assicit torpedo , compertum jam est provenire ex iteratis mira celeritate percussionibus, quas vivens suomet dorso facit, ut contingentem a se removeat , vitamque suam tueatur ἰ neque enim a mortua torpedine quisquam laesus fuit; Nam solet ipsὶ dorsum , quod naturaliter in figuram convexam Conformatum habet, contrahere ferme in concavam, dum se ad ictum explicandum praeparat. Quare cauda sistent, qui cauti sunt, & experti piscatores illam comprehendere , qua ex parte inermis est, & innoxia. Falsum autem est torporem gigni in m a nu etiam a Ionge ; opus enim est, ut manus hunc piscem velim mediate contingat, vel saltem mediate, ut baculo, ad ais ctionem illam sentiendam, scuti observavit Reau murius apud Cliambers 3 , apud quem plures observationes , & ipsius Reau murii theoria ad convenientem illorum explicationem aptissima invenietur . 426. Observari hic possunt falsae aliquorum de his effetabis explicationes. Sunt primo Peripatetici, qui in qualitate Occul ra, quam dicemus torporificam , ut in reali eorum causa con
fiuieseunt. Sic Aldrovandus, di multi ab illo citati, quibu
Par. . qu. , probi. pag.43. Verbo Torpedine . . .
255쪽
vddatur KIrcherus , qui ci , nareoticam, inquit , qualitatem
Torpedo in orbem diffundit, sanguinem O spiritum in venis, musculis , nervisque latentem , quadam hiriditate eoueiat. Secundo thnt, qui confugerunt ad jaculationem quamdam ab animali factam corpusculorum , per quam commutaretur motus, qui proprius esse solet fibris manuum , vel illarum pori obturarentur, & omnis proinde motus impediretur. Hanc sententiam Claudianus amplexus est in suo deTorpedine carmine ca). Eadem explicatio placuit Stephano Lorenzinio 3 . Eadem tri-huitur Perraultio , ct Redio . Sed equidem novi locum , in quo Redius de Torpedine loquens, veram causam stuporis. quem inducit in contingentem, residere in nervosis dorsi musculis, etsi dubitanter proposuit; nescio autem locum , ubi seib. tentiam de effluviis corpusculorum proposuerit, ac docuerit. bicquid tamen hoc sit, illud certum est, sententiam istam esse falsam ς Observatum enim est, non torpere manum , nisi tangat hunc piscem, quantumvis illi approximetur , & quantumvis concavum se reddiderit in dorso , quo in statu copiosior deberet esse ea corpusculorum emissio. 427. Tertio sunt, qui visi sunt se videre tremorem quem dam in toto piscis corpore , quoties quis eum contigerit , ct in hoc ipsius tremore statuerunt consistere ictus illos iteratos , qui torporem producunt. Hanc Borellius cs dedit explicati nem. At postquam accuratius totam hanc rem observavit Rea murius, & nullum hujusmodi tremorem deprehendit, aliter ex mechanica piscis constructione, quam Anatomes subiicit, repetitio ictuum torporem em cientium explicanda est . 428. Sexto obiicitur ex parvo caeteroquin pisce dicto RG mora, sive Echeneide, qui praetereuntem navim detinet, ut
Aristoteles c6 Plinius, S. Thomas, & alii multi citati ab Aldro-Vando referunt, ct testantur, dictus propterea ab eloquenti Renato Frangois 8 Archimedes piscium , Pyrata naturae, Ma
regn. sec. cap. 4. pag. mihi Isa. Claudian. Carm.46. pag. mi
ni. li. . hist. cap. as. & fusius lib. a. cap. I. .s. Thom. lib. g. coni. Gent.
256쪽
gnes animatus , & a Benedicto Pererio i inter miracuIa naturae numeratus . Praeter Remoram potest etiam nominari aIius piscis Aeban dictus, cui referente M olo ab similis vis tribu tur sistendi navigia , quin immo multis diversis Zeneris Pitc bus eadem virtus videtur competere: Nam ut ob ervavit Bonannus 3 authores in illius descriptione non conveniunt. Res mdeo , haec frustra obiici, qui enim ista crediderunt . putarunt ea evenire adhaesione ipsius piscis ad navim, ut citati Authores aperte dicunt: &Plutarchus quidem vult eam adhaerere lateri navis, Plinius circa gubernaculum , Aelianus vero circa ipsius extremam puppim . Iam vero , cum prora in navi sit quid continuo cohaerens cum puppi, non opus est recursu ad actionem in distatas ut sistat prora , si puppis detineatur , quemadmodum, quia caput in Bruto cum ipsins cauda connectitur, sine actione ulla in distans intelligitur remorari motum ulteriorem capitis ea manus, quae fugientis caudam detineat. 4a9. Ceterum ut data occasione de hoc phaenomeno dicam . revera nec eminus nec cominus navim sistit Remora , quod impossibile physice esse demonstrarunt Κircherus cs) Eschinardus, ct Bonannus in alio suo opere, ubi de hac re disserit: Sed ut Gassendus 6 , S ex suamet experientia Κirckerus referunt, sistitur ab opposito maris motu, quem currentem vulgo appe Iant, cujusmodi accidit plerunque in angustis locis, ut in freto Gaditano, & Siciliensi: quam causam confirmat ipsa varietas piscium, quibus detentio haec navium attributa est , quia nautae aut urinatores invenientes modo unum , modo aIium piscem ali- Cur parti navis adhaerentem , dum causam improvisae quietis explorabant, illum ipsius causam esse putarunt. & in aliquorum dietis. ct fide alii crediderunt. docti caeteroquin viri, sed in bonae Physica parum excuIti, qui proinde , dum hoc ut verum suin Posuerunt , toti fuerunt in inquirenda apta Phaenomeni explicatione . 43O. Atque ut Miquorum sententias reseram: Primo est Fr
sec.4. cap. I. p g 17st. Eschinard. De Impetu. par. πω cap. s. n. 14. pag.66. Bonanti. Recreat. mentis. par. 3.
probi. 36. pag. a ες. Gassend. Phys. sec. I. lib. εω cap. 4. Ecquid. de Echeneide.
257쪽
eastorius qui ci alterutro ex his modis dicit rem explicandam esse : Alter est , ut . Fcheneis sit dumtaxat signum caullae, non vero caussa, quae navim detinet; quam causam vult dici posse , esse scopulos in fundo illius maris degentes, in quo navis sistitur , qui sicuti magnes ferrum, ita ipsi per consimilem speciem ad navim usque a se emissam , tentent illam in se rapere , quod propter illius molem cum non eveniat, illius cursum , ct motum cohibeant . AIter est , ut Echeneis sit xeipsa causa hujus improvisae quietis in navi, quatenus inter istum piscem, S 1 copulos circum quaque in mari existentes sit quaedam attractio, mutua, qualis magnetem inter & ferrum , eodemque modo explicandae
sed cum interea adhaeserit arctissime piscis iste navi, fit ut ipse non possit facile a scopulis trahi propter molem ipsius navis, quae jam facit unum cum illo , neque aliunde scopuli ad illum possunt
accedere propter tantam eorumdem adhaesionem cum terra.
Quare necesse est, ut quasi aequilibratis viribus in opposita tendentibus sistat navis, medio interea pisce inter navim incitatam, ct scopulos attrahentes , quod non potest intelligi, nisi fibras aliquo modo plusquam aeneas gracili ceteroqui piscicuIo conc damus . Sed imaginata cum exposita disjunitione causa apparet Certo falsa ex comperta vera causa, quin illius falsitatem directe opus sit ostendere. 43r. Secundo sunt Peripatetici, qui comminiscuntur qualit tem absolutam impressam navi a Remora , quae destruat, aut d bilitet aliam qualitatem , impetum scilicet, quem navis hab hat . De hac videri possunt citatus Aldrovandus, Maliger, &Conimbricenses a . 432. Tertio sunt, ut SuareΣ 3 , qui censent rem reducendam esse in aIiquam virtutem superioris rationis, fortasse formae substantialis Coelorum, sive ut ipse ait, influentiae coelestis .
633. in arto S. Ambrosius imitatus S. Basilium cs . ad
Deum statim recurrit dicens : ex munere , O potentia Creatoruram parvum animal tantam aeeepisse virtutem . -
- 434. Quinto quidam itinerum scriptor citatus a Petro IeBrun 6 putavit retardari posse celeritatem navis ab huiusmodi .
258쪽
remoris, quas describit graciles, ct circa dimidium pedis Iongas , ct multis alis praeditas, si plurimae adhaeserint navi. Sed falso hoc dicitur ; Nam posita illarum gracilitate , etiamsi tota
navis remoris circum vestita fingeretur , qua parte aquis immemgitur , atque illae otiosae remanerent sine ulla alarum tuarum vi bratione , tam parum crescerent volumen navis , ut vel nulla es set retardatio navis, si quid illa intra aquas paulum deprimeretur propter illud voluminis sui augmentum , quod unica esse posset causa retardationis, veI certe insensibilis ea eslet. Quod si interea remorae remigio alarum in eamdem directionem navis semoventis uterentur, augeretur etiam illius celeritas. Septimo obiicitur ex unguento sympathico, quod vuDgo armarium nominant, de quo memini vidisse me librum scriptum a Petro Servio. De hoc unguento ferunt curari illius actione vulnera hominis etiam longissime distantis, quando illo imbuatur gladius , vestis ι linteum , aut aliud quodvis sanguine vulnerati aspersum . AEHuic unguento paria a paseIs annis, scribebat Gassendus i , tribuuntur pulveri ex ebaleantho, seu Vitriola eoiei nato , quod itidem solent Ompathetieum poeitare. De utroque multa a multis scripta s uni, ut Georgius Mercklinius in Api eradice ad librum Lindenii do Seriperi Medieis eri unci et opus editum Norimbergae, anno i 66 a. Cum hoc titulo , Neistrum B albeticum anctum , bibens varios authores qui ibidem nominantur de pulmero
Respondeo,quod pertinet ad unguentum, praedicti effectus verius sunt iabulosi, saltem incerti stini. Hoc quidem ce tum est , fieri non posse . quod unguentum illud agat ad multam distantiam, sine ulla per medium interpositum , successiva quasi transfusione particularum suarum, quae salubre ' viilnerato Perillurum adhaesionem esse possint. Qui hoe sibi iρω suadens illo etiam ad magnam distantiam' a vulnerato utatur, putat Philip pus a Carboneano in suo tractatu de Sacris Christianorum Ritibuς addito ad TheoIogiam moralem P. Antoine ca) liberari non p0sse a superstitione. Gassendus loco citato narrat se , cum olim de hac re disputaret cum celebri Hel montio , ostendisse illi, quando
haec curationum experimenta vera esse permitterentur, quom
do ea per medium interpositum transfusio dici posset accidere. Idem
259쪽
Idem tamen observat verius tribui huiusmodi curationes bonitati naturae , ct salibus urinae , qua interea jubent ablui vulnera; Nam canes ipsi, qui lambendo curant sua vulnera , Ostendunt, qua tum pro illis praesidii positum sit in usu alicujus humoris salsi , qui ea vulnera detergat, & adstringat. 437. Quod pertinet ad pulvesem sympathicum eaedem valent responsiones. De eo quidem, & ejus effectibus plures meminerunt Philosophi Sed qui illos crediderunt sequi, vel sequi posse, ut Purchotius i , & Regnauitius, ct alii , quos Chambers et
citat, & confutat, afferunt explicationes congruas, nec recur
runt ad principium impossibile aerionis dia distans . Franciscus tamen de Lanis ca) sigmentum haec dicit esse , ct inter ea reponit, quae constat esse falsa . 8ecenter Carolus Cogrossius ex suo ipsius tentamine, & aliorum etiam antiquiorum festivis narrationibus affirmat in sua de Medicina Sympathica praelectione , quae habetur in Collectione Callogeriana ) non soluma cruenta linteola incassum saepe inspersa fuisse vitriolica ista calcinatione , ut dissito aliquantulum vulnerato remedium aliquod asserretur, sed ne ipsi quidem immediate vulnerato applicatam profuisse . 438. Octavo obiicitur ex herba quadam , Aproxει dicta , cuius radicem Plinius s) refert e longinquo ignem concipere , quod Pariteri de Naphta genere. quodam bituminis ibidem , & ali-
Res pondeo, vel haec lassa .sunt, vel eo modo contingunt, quo pulveris pyrii inflanimatio quotidie accidit per aliquam nimirum scintillam , - etiamsi tenuissimam quae in illum inciderit, vel per pingues halitus ab hujusmodi corporibus diffusos, qui in sui extremo accensi ad . ipsa usque corpora , ex quibus pro deunt , successive inflammautur , ut de Naphta tenet Gassen 'dus 6 ς vel quanda praesertim distantia ab igne magna sit, non aliter haec explicanda tint, ac explicen licendium illorum corporum , quae ex se quasi sponte dicuntur aliquando in flammas abiisse , quia non videmus caulas illas, quae faciunt attritum in minimis alicujus corporis particulis , aut alios vehementes m tus, in quibus vel ignis natura, vel ignis convocatio consistit. 639. No
260쪽
439. Nono obiicitur, ex igne , qui sibi proximum Iebetis
fundum , in quo liquor aliquis contineatur , non tam vehementercalefacit, ac liquorem ipsum sibi non tam propinquum ς Hunc enim sine laesione, digito nequeas contingere dum fervet, fundum vero lebetis poteris 4 Similiter opponitur infuso oleo in chartam plicatam, ita ut illud contineat, eaque supra ignem collocata, calefieri oleum ab igne stipposito, quin vicinior igni charta non solum non commburatur , sed ne vel minimum quidem laedatur. Respondeo, utramque quidem observationem veram esse, ut facilis factu experientia unumquemque docere potest, ac de prima quidem meminit iam olim Aristoteles t : de secunda vero Con imbricenses ab; verum rationem utriusque Phaenomeni non ex actione in distans impossibili, sed ex transitu corpusculorum ignis per poros recipientis sive metallici, sive papyracet, ct mu tua inter liquorem , ct ignem attractione repetenda est . Transitus quidem particularum ignis per poros recipientis oculis ipsis subiicitur , si aqua in tenui ampulla vitrea flammae superimpona tur ; Vidi enim saepius per poros huiusmodi ampullae positae supra 'vivas flammas elychniorum accensbrum transeuntem ignem inlaeciem totidem exiguarum sammarum ex interna tenuis vitri se perficie perpetuo erumpentium . Atque hinc fit, ut quando fundum recipientis est densum , cujusmodi est metallicum, non
accidat illud innoxium esse tactui, nisi postquam ebulliat liquor, quem continet; tunc enim ignis certe patulos sibi reddidit illius poros, per quos cum libere pertranseat, non jam amplius pro ducit in illius particulis vehementem illam agitationem , in qua consistit ille, qui dicitur calor objectivus , qualem nondum pate facto sibi hujusmodi aditu producebat. Franciscus de Oviedo certus ex propria experientia de phaenomeno dicit 3 nullam hic esse actionem in distans, quia ignis agit per latera omnia te betis ab imo usque ad lammum in fluidum , quod continet; &dubitans, an agat in fundum, omittit hanc quaestionem tamquam non pertinentem ad praesentem obiectionem , referens simul essectum hunc communiter tribui c suis scilicet temporibus ) vaporibην terreis,'frigidis , qui deseenderent ad fandum lebetis , ascender
tibus partibus aliis tenuioribus , quae in fundo lebetis ealorem conce
pere. Quod totum est arbitrarium , ct ex dictis certo falsum.