장음표시 사용
81쪽
. I 3.. Causa subordinata per accidens significat causam effi- Cientem, quae noi I pendet ab alia caulae in causando , etsi ab ea Pendeat in existendo . Exemplo situ Filius qui a Patre, pendet, quatenus ab illo generatus est, &. similiter Pater pendet ab Avo et nullus. tamentiorum pendot a causis tuis, dum aliquid ipsi, ut caulae principalis agant. I 39. Causa subordinata essentialiter in actu primo significat caulam subordinatam essentialiter , quae actu non agit. Subordinata vero essentialiter in actu secundo significat caussam subordinatam essentialiter , quae acta agat Iψo.. Causa suburdinata essentiali ted omni modo significat causisam eis ciciatem , quae pendet ab alia caussa efficiente tum in es.sendo, tum in caussando .. Talis causa est quaevis. causa creata. respectu Dei, sine quo nec est nec perseverat esse, nec quicquam agit
1 t. . Causa subordinata essentialiter aliquα modo, significat Caussam efficientem, quae pendet ab aliqua causa efficiente in emendo, sed non ita caussando , vel in causando, non vero. in ei sendo . Sic Filius aliquid agenx est caussa essentialiteP subordinata genitoribus. in. essendo tantum, sed non in causando : ct contra Calamus, quo scribimus,est causa essentialitet subordinata scribe . ti tu causanda tantum sed non ita eslanda ..
142. Efinitio, causae subordinatae , quam tradit molfiuv
ximae pendet ab actione remotae . actio remotae ab actione remotio inris, , ita porro , causis. dicimus subordinatas , mala est ..143. ' Probatur . Si stemus primae parti hujus desinitionis , invenimus nullam esse posse causam subtardinatam ς Nam causam proximam & remotam dependere a se invicem in causalitate importat actionem etiam rem latae caussae pendere ab actione proXimae, quod idem est ac pendere a nihilo, cum causa proxima non possit esse,. & ne intelligi quidem, nisi post actionem remotae .. Neque video, locum hic praeberi ad dicendum Wolfium Io- qui de mutua dependentia intex causam subordinatam & subose dinautem , quia dependentia quae si mutua , nou. pertinet, ne
82쪽
que pertinere potest ad rationem causae subordinatae & subordinantis; cauiae enim creatae sunt iubordinatae Deo causae increatae et attamen Causa increata non dependet a causis creatis .
14 . Sin Remus secundae parti desinitionis volsianae , qua credit se primam explicare , non convenit nisi caussis instruis mentalibus conjunctis I. ios: , ct causis creatis cest,ectu Dei, adeoque solis causis essentialiter subordinatis q. ii 3. . Quare omittit speciem causarum , quae Per accidens sunt iubordinatae , vel potius permiscet diversas causarum iubordinatarum species, quod rectius dicitur et Nam cum definitio ipsius juxta secundam partem conveniat solum causis subordinatis essentialiter ς assertexemplum globi plumbei alterum vulnerantis, quod est exeminplum causae subordinatae per accidens; habet enim globus tantummodo motum ab aliqua causa anteriori, sed non habet ut vulneret etiam ab illa, cum sit instrumentum separatum.
et s. Ausa quae sit principalis simul, di essentialiter sub-
ordinata , est quaevis creatura resiaestu solius Dei. Probatur. Nulla est causa Creata , quae non dependeat etiam in causando a Deo increata causa, quandoquidem certum aliunde est, Deum immediate concurrere ad Omnes, ct singulas cre turarum actiones : ergo nulla est causa Creata etiam principalis,
quae non sit subordinata respectu Dei. Quod autem detur respe
tu solius Dei causa, quae sit simul principalis S essentialiter illi
subordinata, suadetur, quia Contrarium non prohatur . 146. Peripatetici, qui ita superiora corpora coelestia crediaderunt agere in omnia inferiora, & quidem principaliter ex di Ctis supra q. 333. , ut inferiora haec plures effectus efficere non possent sine causalitate superiorum; nihilominus non dixerunt esse inferiores istas causas subordinatas essentialiter superioribus, quemadmodum hae voces , superiores atque inferiores causae videntur insinuare, sed dixerunt esse utrasque causas partiales , quia in tantum requiri dicebant virtutem causarum superiorum in effectibus etiam inferiorum . in quantnm non videbatur esse in solis inferioribus potentia sufficieus ad illos enectus, quos producebant: - , inquit SuareZ i per se filo non possunt susscere ad substantialem mixtionem , quia neque in aliquo illo ram , neque in omnibus simul es firma mixti formaliter , aust
83쪽
eminenter . Neesaria est ergo vistus eaelestis, qua juvet admixtionem perfieiendam. Rursus mixta inanimata valde debilia sunt ad generaadum sibi ilia, ut operientia constat, quia'parum aHima sunt, eo quod habeant primas qualitates refractas, remissas,
eircumstantibus eorporibus, eontrariis qualitatibus patientium eorporum in sua actione valde impediuntur .. ob hane ergo eausam neeessaria etiam fuis virtua eoelestir, qua vel hae agentia j-varet, vel eerte harum rerum generatiosem omnino e eret , ut
in auri O metaIlorum e lentia eoatingere videtur . Conclusio igitur , Causae sublunares: principales non sunt subordinatae essenti liter causis superioribus, admittitur ut consona propositioni fa- sed omnino falsa sunt principia, ex quibus eam intulerunt Peripatetici, quorum sermonem de re nostra erat audire; Ne que enim inanimatae res sunt causae principales. q. reta. , sect1olum instrumentales; neque formae illae substantiaIes quicquam sunt propria praeditum entitate, neque qualitates sunt entitates ullae particulares vi principaliter activa praeditae ἀ14 . Obiiciunt Astrologi audiciarii ἀ Homines sunt causae principales eorunχ, quae bene vel male faciunt 2 Sed homines sunt essentiali Ier subordinati in multis quae bene vel malefaciunt, coelestibus cori oribus , praesertim illix, sub quorum dominicinali, vel concepti fuerunt: ergo dantur causae principales simuI& essentialiter subordinatae etiam respecta aliarum rerum , Praeter Deum αConfirmatur ex eo quod homines omnis aetatis appeItaverint Iovem beneficum , Saturnum maleficum , Mercurium ingeniosum, Martem furentem , Venerem monem , quia homines promptiores faciunt ad similes virtutes vel intellectuales vel morales , seu opposita vitia ,. quando nascantur vel concipiantur
tempore, quo illis dominium in inferiora haec contigerit. Respondeo, concedo in Morem , ct nego minorem ς 1 Ila eniam non solum gratuito asseritur, sed etiam stulte di contra omnem Philosophiam, cum res pure materiales cuiusmodi sunt corpora coelestia , nequeant esse nisi causae instrumentales c s. a 33. , di respectu dumtaxat eorum , quibus aliquo modo conjungantur, inter quae Certe non sunt animae hominumia Eadem sapit etiam Idololatriam, a qua originem certe habuit. Propterea contra istos Astrologos, qui magis determinate vocantur Genethliaci, S a multis veterum , quos nominat Ricciolius , generaliori nomine Mathematici, iam olim pronunciavit C cilium I. Braca renis
84쪽
rense ta Si quis animar, ct eo Ora fatalibus stellis eredis astria. gi, senti Pagaxi, oe Prbetilianus , anathema st: Et sietae contra eoident exclamarunt ab antiquis etiam temporibus sola duce ratiotae Leges Romanae, imperatores ca , ct doctissmi Philosephorum, S duce S. Scriptura bS. Patres, Pontifices & Τeolo. gi cum S. Thoma, qui 1 pism c. 3 de hoc disscruit, quae Omnia videre est fuse relata a do: Baptista Tasgresso 4 . Virtutes igitur , o vitia hominum nullo modo ab Astris dependent, multum vero ab aliorum libertate, educatione , legibus , ct tota Tegiminis norma, Praecipue vero a cujusque libertate et cujus celebre argum tum sunt duo illi gemini Esau, δJacob , alter honus& alter malus; et si alter ita post alterum natus fuerit, ut Esau in lucem prodierit tradens secum Jacob manu suo pedi adherentem, cui argumento cum respondere conatus fuerit Cardanus. viam aperuit novis contra Astrologiam hanc impugnationibus, quas urget Nicolaus Gliezzi s . t 8. Quod autem dicitur in confirmatione, subordinationem istam hominum in operando corporibus coelestibus, creditam eme apud omnes fere gentes ab antiquissimis temporibus, mirum qui dem hoc dicit esse Whistonus c6 , veruntamen hoc solum probat, unum esse idemque principium hujus credulitatis, ct idololatriae, ut fuse ostendit Plucte ) , nimirum ignorantiam , di avaritiam: ignorantiam quidem , perquam signa quaedam , quibus olim dirigebantur homines post diluvium , AEgyptum prae-1ertim habitantes in publicis vel Religionis vel Commercii , vel
Agricul strae operibus , credita deinde fuerunt simulacra Denum, sive Objectorum r Irum ς θ altius ascendendo ad Iempus ante Diluvium , quae in sit blime posita videbant vitam rebus terrenis lumine suo quodammodo impertiri, confusa sunt cum ipsorum Creatore, & habita tamquam Mumina, ut fusius Van Dale 8 declarat : Avaritiam autem , per quam in ea stultinia vulgus co firmavit ditescendi cupiditas eorum , quorum erat multitudinem ab errore S impietate arcere 4 149.l
85쪽
x s. Instant. Eventus congruentes praedictionibus demonia strant Genethliacorum sententiam nou est e stultitiam , sed ut ait Manilius ci Artem experientia fecit , exemplo monstrante viam. Respondeo cum Feytoo , qui pluribus responsionem exornat ε) eventus respondentes praedictionibus esse satis paucos, eosquet obrui a multitudine eorum , qui non responderunt. Pomprio . Crasso , &Julio Caesari, qui omnes occisi interierunt , testatur Tullius audivi isse se praedici a Chaldaeis 3 neminem eorum nisi senectute , nisi domi, nisi eum claritate esse moriturum ; Quare ad
dit, mihi permirum videtur, quemquam extare , qui etiam nunc ere
dat iis . Rursus ab illis paucis siquis demat eos . de quorum v ridica narratione est non levis fiaspicio , ct eos, qui prout praedicti fuerunt indeterminate, & generi ce, sunt effectus necessarii, non vero contingentes , ut mors alicujus Principis intra annum, atrox bellum, vel optata pax ingruens, di similia; iam restant paucissimi qui consonant cum praedictione respectu AstroIogi omisniuo fortuito, quemadmodum collimat aliquando , qui . totum. diem jaculatur,
iso. Ausa essentialiter subordinata, est essentialiter imperfecitor illa , cui subordinatur , quod non contingit in causis per accidens subordinatis . Observationem istam fecit Scotus . Primo a priori probatur prima pars . ipsa indigentia ad aflualiter agendum alius causae, quam praesesert ea, quae essentialiter subordinetur , ostendit infirmitatem suam , ct simul declarat perlaetionem illius supra se , cui subordinetur , quae se non indiget ad actu agendum:
Secundo probatur inductione . Instrumentum conjunctum q. ios. , ut calamus, imperfectior visentialiter est manu scribetatis: ipsa manus utens calamo, quae comparata ad animam est ipsius instrumentum , imperfectior essentialiter est animae ct qua vis tandem creata causa est essentialiter imperfectior Deo , cui subordinatur S i . Secunda pariter pars probatur: Primo a priori . Causalitas tum causae subordinatae per accidens q. a 38. , tum illius, L cui
86쪽
cui subordinata est, eodem modo se osserunt invicem indepe dentes in causando: ergo ambae esse possunt ejusdem speciei, &aequalis persectionis . Secundo probatur inductione .. Sic in specie humana singuli homines, qui sunt causa suorum liberorum, certe sunt causa subordinata per accidens aliis causis anterioribus nempe suis genitoribus, non tamen sunt alteris essentialiter persectiores,
quin i inino, singuli sunt ejusdem perfectionis , utpote ejusdem
Isa.. π Nter caussam essentialiter Rhordinatam ἡ & illam.
I. cui subordinatur, quando. subordinans sit causa creata, datur mutua quaedam dependentia : haec autem non dat ut inter cautam eiientialiter subordinatam& subordinantem , qum sit Causa increata . Prima pars probatur exemplo calami. Hic ut causa instrumentalis scriptionis pendet a scriptorei& Scriptor etiam pendet aliqua modo a. calamo, quatenus sine illo nequit scribere isis 3. Dependentia autem ista diversa est in causa subordinata ac sit ire subordinante. Subordinata enim dependet a suibordinant , ut a principio ipsam vel movente, vel ad ipsius motum. Omnino.requisito : quae proinde vocari potest cum Silaren
i dependentia a priori . Causa vero subordinans non dependet, neque dependere potest a sibi subordinata eodem modo ia sed dependet proptet quamdam necessitatem instrumenti alicujus ortam ex imperfectione suae naturae , quae aliter nequit opus illud agere, quod aliunde vel cogitur agere , vel se determinavit jam ad agendum, & proinde opposito modo vocari potest dependentia a posteriori iar sq. Secunda pars manifesta fieri potest hoc modo . Nodi dependet ullo modo Deus a causa creata sibi essentialiter subo dinata , quia vel sermo est de essectibus, qui fiant a causa creata extra se , ut de motu, vel figura, quam esticiat in subjecto aese distincto, atque essectus istos Deus certe se solo potest emcere . Quare, quod ad istos pertinet, non potest Deus pendere Acausa creata ullo modo . Vel sermo est de 'effectibus, qui fiant ab ipsa intra se, ut sunt cognitiones , & volitiones anima: ς ac ne in istis quidem ostenditur ulla dependentia Dota causa creata et Nam
87쪽
Nam Deus certe his non indiget, atque quando ad illorum ess ctionem cum creata causa concurrit, hoc non facit ex ulla sibi vel intrinseca, vel extrinseca Necessitate Concurrendi cum illa: Nam Deus cum persectissima omnino libertate concurrit: neque postquam determinasse intelligitur existentiam creatae illius cognitionis , vel volitionis, adhibet creatam mentem ad hujus moridi effectionem, quia ipsius vis activa sit impersecta : sed vel quia sic vult, si sorte nulla sit Contradictio in eo, quod a silo Deo posset
effici, vel potius quia est haec contradictio, Videtur enim abso- Iute impossibile, ut mens modificetur per illum modum, qui faciat, ut ipsa cognoscens vel volens sit , quin etiam ipsa sit, quae hoc modo se modificet ς Nam hoc idem videtur esse ac men rem, quae non cognoscit , sleu non Vult , cognoscere tamen, seu velle is s. Dices . Ideo Scriptor dependet a calamo, quia postquam ipse determinavit efficere Scripturam , nequit illam efficere si.
ne calamo' 1 ed etiam Deus , immitam' determinavit , ut mens creata cognoscat, Nequit creatam cognitionem efficere sine mente creata: ergo etiam Deus in Boc casu dependet a mente ca sa creata
Respondeo, distinguo majorem, quia Scriptor nequit scripti irem efficere sine calamo ex defectu suae virtutis , concedo majorem: ex defectu intrinsecae possibilitatis ipsius scriptionis sine ca-Iamo , nego majorem, & distinguo minorem Deus nequit efiicere Cognitionem creatam Ine mente creata ex defectu suae pintentiae , nego minorem , ex defectu intrinsecae possibilitatis iiDexistentia cognitionis , quae denominet mentem cognoscentem sine altione ipsius mentis, concedo minorem , & nego consequentiam,
x s6. Ubordinatio in actu primo essentialis consistit in hoc, quod Causa non est proxime potens agere nisi d pendenter ab alia, cui subordinatur : Subordinatio vero in actu secundo essentialis q. 339. consissit in hoc , quod ipsare et actio causae subordinatae pendeat ab actione alterius causas, tamquam a. primo ac praecipuo fonte sui esse .rs 7. Secunda propositionis pars per se patet : prima autem sic suadetur.De ratione causae essentialiter subordinatae est q. a 37. nullam eme posse ipsus actionem , deficiente actione caussae, cui
rubordinatur tamquam conditione sbi necessaria ad agendum zL a , sed
88쪽
cui subordinata est, eodem modo se offerunt invicem indepe dentes in causando : erga ambae esse possunt ejusdem speciei, &aequalis perfectionis . Secundo probatur inductione Sic in specie humana singuli homines, qui sunt causa suorum liberorum , certe sunt causa subordinata. per accidens aliis causis anterioribus nempe suis genitoribus, non tamen sunt alteris essentialiter perfectiores,
quin immo, singuli sunt eiusdem rerfectionis , utpote ejusdem speciei
T Nter caussam essentialiter Rhordinatam ἡ & illam.
cui subordinatur, quando. subordinans sit causa creata, datur mutua quaedam dependentia : haec autem non datur inter causam elientialiter subordinatam di subordinantem , qumst Causa increata . Prima pars probatur exempIo caIams. Hic ut causa instruis mentalis scriptionis pendet a scriptorei& Scriptor etiam pendet aliqua moda a calamo, quatenus sine illo nequit scribere. Is 3. Dependentia autem ista diversa est in causa subordinata ac sit ire subordinante Subordinata enim dependet a subordinante, ut a principio ipsam vel movente, vel ad ipsius motum. Omnino.requisito : quae proinde vocari potest cum Suaren
i dependentia a priori Causa vero suborclinans non dependet, neque dependere potest a sibi subordinata eodem modo ia sed dependet propter quamdam necessitatem instruments alicujus o tam ex imperfectione suae naturae , quae aliter nequit opus illud agere, quod aliunde vel cogitur agere , vel se determinavit jam ad agendum, & proinde opposito modoe vocari potest dependentia a posteriori iar sq. Secunda pars manifesta fieri potest doc modo . Noudependet ullo modo Deus a causa creatae sibi essentialiter subo dinatae, quia vel sermo est de essectibus, qui fiant a causa creata extra se , ut de motu, vel figura, quam efficiat in subjecto a se distincto, atque effectus istos Deus certe se solo potest efficere is Quare, quod ad istos pertinet, non potest Deus petiuere a causa creata ullo modo . Vel sermo est de effectibus, qui fiant ab ipsa intra se, ut sunt cognitiones , & volitiones animae ἔ ac ne in istis quidem ostenditur ulla dependentia mi a causa creata et
89쪽
Nam Deus eerte his non indiget, atque quando ad illorum ess ctionem cum Creata causa concurrit, hoc non facit ex ulla sbi vel intrinseca, vel extrinseca necessitate Concurrendi cum illa: Nam Deus cum persectissima omnino libertate Concurrit: neque postquam determinasse intelligitur existentiam creatae illius cognitionis , vel volitionis, adhibet Creatam mentem ad hujusm cli essectionem, quia ipsius vis activa sit imperfectar sed vel quia se vult, si forte nulla sit τontradictio ita eo, quod a silo Deo posset effici, vel potius quia est haec contradictio . Videtur enim ablo- Iute impossibile, ut mens modificetur per illum modum , qui faciat, ut uasa cognoscens Vel volens sit , quin etiam ipsa sit, quae
hoc modo se modificet ς Nam hoc idem videtur esse ac men rem , quae non cognoscit , seu non Vult , Gognoscere tamen, seu velle riis s. Dices . Ideo Scriptor dependet a calamo, quia postquam ipse determinavit emcere Scripturam , nequit illam eiscere sine calamo et sed etiam Deus , postquam determinavit , ut mens creata cognoscat, nequit creatam cognitionem efficere sine mente creata : ergo etiam Deus in hoc casu dependet a mente ca sa creata. Respondeo, distinguo maiorem, quia Scriptor nequit scripti nem efficere sine calamo ex defectu suae virtutis , concedo majorem: ex defectu intrinsecae postsbilitatis ipsius scriptionis sine calamo , nego majorem, & distinguo minorem Deus nequit tm-Cere Cognitionem creatam Ine mente creata ex defectu suae potentiae , nego minorem , ex defectu intrinsecae possibilitatis in existentia cognitionis , quae denominet mentem cognoscentem sine actione ipsius mentis, concedo minorem , & nego consequentiam.
r s6. Ubordinatio in actu primo essentialis consistit In hoc, quod causa non est proxime potens agere nisi dependenter ab alia, cui subordinatur : Subordinatio vero in actu secundo essentialis q. 339. consis it in hoc , quod ipsam et actio
causae 1 vhordinatae pendeat ab actione alterius causae', tamquam a primo ac praecipuo fonte sui esse . Is . Secunda propostionis pars per se patet : prima autem sic suadetur.De ratione cause essentialiter suiardinatae est q. t 3 on ullam esse posse ipsius actionem , deficiente actione caussae , cui
sisbordinatur tamquam conditione sibi necessaria ad agendum I. 2 1ed
90쪽
sed cause, cyrae non potest agere propter defectum alicuius conditionis necelsariae ad agendum, non est caula proxime potens alagelia una q. as. ): ergo. ita calamus proxime potens non est ad icriptionem sine Scriptore , ct de quavis causa creata evincitur carentia proximae potentiae ad quidlibet agendum sine Deo , ubi agitur de necessitate concursus Divini.
De cavsa prima , secunda , is occasionali.
DR FINITIO XXVIII. as8. Ausa prima significat causam essicientem , quae non dependet ah alia causa . Talis causa est solus Deus. Is s. Causa secunda, quae etiam dicitur causa naturalis, significat causam em cientem , quae dependet a prima cauia . Talis causa est quaevis creatura, quae quid agat. t 6o. Causa occasionalis, quae melius diceretur causa appa
rens, significat id, quod videtur aliquid emcere , cum re ipsa illud sit in ordine ad eum effectum solummodo quaedam conditiosne qua non q. aa. b. Juxta hanc definitionem causa occasi natis , & conditio sine qua non, synonima sunt ; quare , quae supra de conditione hac dicta sunt , huc etiam pertinent, pro ua esto aliud exemplum desumptum ex horologiis, quae horasingulas determinatis campanae ictibus nunciant. In his Causa occasionalis talis sonitus est eIevatio cujusdam uncini, qui donec iterum non recidat, Iiberum motum relinquit suspenso ponderi , quo prolabente rotae quaedam circumvoluntur, S ex illis impulsus datur quibusdam malleolis contra suas campanas, quae sunt causa tandem essiciens illum sonitum . . Quoniam vero nomen causae occasionalis praecipue tribuitur
creaturis, illa potest etiam sic definiri : Causa occasionalis est creat ora, quae ex lege , quam sibi Deus libere imposuit aliquidem ciendi ad illius praesentiam tali modo determinatam , est conditio sine qua non talis effectus. Secunda haec definitio est juxta mentem Biel cr) , qui ubi hanc sententiam Occasionalistarum
Proponit, dicit Omnem causam secundam in hac sententia fore so-ium causam sine qua non: sic ipse vocat conditionem sine qua non . Eamdem esse etiam secundum mentem Occasionalistarum observavit Arnaldus, qui dicit cr) illos includere in notione cauta