장음표시 사용
91쪽
occasionalis has tres natas , primo quod causae occasionali sempe e& statim respondeat effectus productus a Deo propter legem libili id ictam a 1 et ps o . Secundo quod sine caul. occasionali numquam ille effectus producatur et per quas duas notas , patet satis latum discrimen inter causam istam occasionalem, di illam , quae per aliquos q. 7 ita fit synonima causae morali. Tertio quod Deus non determinet hujusmodi caussas occasionales ad ponendam actionem suam, sive ad ponendas se in illo statu , quo posito Deus producit effectum : sed ipsae se ad illam actionem ponendam determiuant. Atqne haec verissime ex doctrina saltem Malebranchii colligit, quae cum universalis sit restinctu omnis creaturae , jam manifestam importat contradictionem in determinatione, quam tribuit soli creaturae suae actionis , per quam dat Deo occasionem ad aliquem effectum producendum , cum haec determinatio sit aliquis physicus effectus ejus, quae caeteroquin nullius enectus caula physica juxta ipsum est, & quando creatura sit materialis, ne esse quidem potest certe illius causa. I 6 i. Christianus Wolfius ex mente Occasionalistarum , ut supra vidimus, aliis verbis dixit causam occasionalem esse illam, quae vi agendi propria destituitur , Deo tamen agendi occasio nem praebet . Sed ut magis exacte occasionalistariam mentem reseram in re, quae fastidiu in iam olim creavit teste Bussero ci) Propter Obicuritatem sermonis eorum , qui illam propugnant, audiamus aliquorum formalia verba . Malebranche, qui vexillum occasionalismi reserente Leib-nitio et iterum quodammodo sustulit, sic habet ca), Cai suturalis nullo modo es eaussa vera realis , sed Iolum caussa oceasio nolis , quae determinat Auctorem Naturae ad agendum taliritalὸ modo in tali tali easti .
26 a. Auctor epistolarum quarumdam Philosophicarum , quae anno 17O3. Tre voltii prodierunt maximi habitae ab occasionali- sis , qui Anonymus quidem est, sed Bayle apud Leibnitium c dicit esse Franciscum Lami ex Ord. S. Benedicti, in quibus methodo Geometrica abusus , credidit se demonstrasse non solum unicam veram causam cuiuscunque rei existentis esse Deum , sed etiam impossibilitatem actionis cujuscunque creaturae in aliam creaturam , duas causae occasionalis definitiones habet : altera
92쪽
dicit co Causa oeessionales dicuntur illa, quae ex Ieruus a mastabilitis dant Deo Oecusionem vendi, producendi effectus inham tributor, tamquam si essest vera causa - istas autem Ieges , quaa Deus sibi sabili verit, ideo occasionalistae commenti sunt . quia
ut refert Leibnitius ca eum ideα, quos Deum occasione m6tuum eorporis , anima impertiri putant , vibii Φabesne, quod motas eorporis repraesentet, aut illis simile sit , tu mero Dei arbitrio fuit, eatoris , frigoris, luminis eaeterarumque qualitatum rar, quar nunc experiamurideas , aut potius alias nobis largiri, Altera dicit ca) Causa oceamnatis es ilio , inter quam , 'effectum nor non videmureonnexionem neeessariam. Haec definitio approbatur ab eodem
Anonymo , ubi respondet Adversario , qui suam demoni rationem impugnaverat , - eaque Tespondet illi definitioni, quam de causa vera idem Anony mus sic dedit Causa vera est , qua uir
illi propria , inter quam ediscitum invenitur eonnexio necessaria immediata .
De Natura naturante , is naturata.
DEFINIT ao XXI X. I Atura significat principium actionum , quae ab aliqua causa prodeunt, ipsi intrinsecum
464. Efinitio data naturae est juxta communem Auini I thorum acceptionem, ubi hoc nomen vel deseniunt, vel eo castigate utuntur. Propositio habet duas partes , prima est nomen naturae usur pari prout definitum est, ab Authoribus castigate Ioquentibus. Se cunda est haberi eiusdem nominis alias etiam usurpationes . I 6s. Prima pars probatur . Observat S. Thomas s) tria haec nomina, essentiam , quidditatem , & naturam usurpari quand que promiscue, sed accurate loquendo, per essentiam exprimi esse absoluetum Tei ς per quidditatem , ordinem ad definitionem, qua quid sit res , declaratur; per naturam vero vim operandi.
93쪽
PAR. S. SECUNDA .. 8 Secundo Idem S. Thomas i) observat,. multa quae diver-ssimam habent essentiam , dici ejusdem naturae , quia habent
vim idem operandi, Possunt, inquit, diei aliqua uniur natura, quia eonveniunt in aliquo alitu , Huti omnia ealefacientia : sed unius essentia dici non possunt, nisi quorum est unum esse Tertio observat molfius a communiter dici Deum esse Auctorem naturae, non vero dici Deum esste Creatorem naturae ; quia creare appellat effectionem substantiae : at natura appellat vim operandi , quae est attributum quoddam per rationem nostram separatum a substantia . Quare sicut implicat in terminis, qui dicat , effector substantiae quae non est substantia, ita implicat interminis qui dicat Creator naturae, sumpta natura non pro su stantia , sed pro attributo substantiae .. Quarto observare possumus vulgo dici , instrumenta ex natura sua nihil enicere , ut calamus ex natura sua non scribere, securim ex natura sua non scindere, ca) quia securis, inquit Maurus , non potest se ipsam movere ad findendum , forma securis non
est natura ,. eum non sit principium intrinsecum movendi securim .. Contra vero vulgo dicimus mentem nostram ex natura sua cognoscere, & cogitare , ignem ex natura sua comburere & similia .. Ergo constat prima propositionis parsa 66.. Qui negant, quod injuria eos negare infra constabit ullam esse causam. secundam vere essiciente in , dicent consequenter desinitionem istam naturae, nunquam posse esse definitionem rei creat πω Sc Battologiae accusabunt effatum illud Deus er Natura nihil fr ira, quo usus est Aristoteles ) ct post ipsum reliqui Philosophi, nec nisi impietatem agnoscent in aliis familiaribus loquutionibus , tu quibus nomen naturae respiciat vim agendi creatam , quemadmodum de facto saepe facit Malebranche, qui s)-, inquit, ego teneα de mea natura , nibit de natura imaginaria Philosopborum , Omnia, funt Dei , Decretorum ipsius,& alibi extremum periculum Religioni impendere dolet ab hoc ut ipse ait 6a Philosophiae Paganorum vocabulo Natura, pro ut significat vim creatam agendi aliquid ia Qui ipsius loquendi
94쪽
modus praeter falsitatem sententiae , habet etiam audaciam Idverbis, Cum haec usurpatio Naturae sit ex dictis cum S. Thoma
omnibus communis.16 . Secunda jam pars exponitur de multiplici diversa signis
scatione attributa huic nomini natura. Primo Nainrausurpatur referente Τullio r pro vi quadam fine ratione , qua eiet motus in eorporibus ueeessarios . Haec aliter vocatur Fatum , contra quod alibi agens de libertate dico . 1ecundo Natura usurpatur pro principio universali, quod dirigit omnem rerum universitatem , sive ut idem Tullius ait a pro vi pasticipe rationi1, qua ordinis tamquam via progrediatur , ct Delarat quid cujusque rei caussa e iat, cujus sollertiam nulla ars , nulla manus , nemo opifex consequi posse imitando . Hoc modo 1 umpta natura idem est ac Deus . Et quando id ipsum sine ulla ambiguitate exprimitur; dici sblet natura naturans , ut in .fra dicam . Tertio Natura usurpatur pro Complexo omnium, quae in mentem nostram cadunt, ut observavit Bumerus 3 , ctiam priadem testatus fuerat Tullius dicens Sunt qui omuis natura n mine appellant, ut eo ora, inane, quaeque bis aeei ut, & alibi refert Platonicos s)-ita dixisse, ut eam dividerent in res
duas, ni altera esset e tenr, altera ex qua e eretur aliqaid. In
hoc sensu complectitur non solum res creatas , sed etiam Deum
Quarto Natura usurpatur pro complexo omnium Entium materialium componentium hunc Mundum. In hoc sensu dicit Tullius 6 Omnem regit Deus nutaram. Eam sic sumptam desinit Lethnirius a Arti iam Dei organis constans infinitis c hoc est respectu nostri innumeris ) , infinitamque adeo sapientiam , ct poten tiam Authoris rectorisque postulans. Atque in hoc sensu accipitur natura, dum distinguimus naturalia , de quibus Physici agunt, a transnaturalibus , de quibus agunt Metaphysici,& dum circa Naturam , & Naturae Phaenomena versari diciamus Physicam, quae proinde dicta etiam est Philosophia natur
iis . Sic Cheyne 8 dicit: Per Natura is intendo questa vasta main
95쪽
.hἰisa deit' vuἰverso, ebe esa ae an infinito na ero A maeeb;ue mi uori, elaseuna deiie q.aii Z oggi sata per via dipeso e di misura S eadem fere verba repetit Jo: M. de Turre i . Hunc etian sensum habent vulgata illa axiomata, Natura abhorret a staperia suis : Nihil frustra natura molitur: Natura facit optimum quod potest: Natura otiosa nunquam est, ct similia. Quinto Natura usurpatur pro compleXione omnium omnino rerum creatarum tum existentium tum possibilin m , quas tame sine revelatione Divina , & sine ullo miraculo cognoscimus esse posse. In hoc sensu ait Aristoteles ca) naturam a primo princia pio pendere. In eodem sensu a Theologis cum S. Thoma a statuitur miracula superare totius naturae vim: ct universim dicuntur dona Gratiae Divinae esse supra naturam : & ordinem suis
pernaturalem alium esse, ac ordinem naturae. Sexto Natura usurpatur cum limitatione ad paucas quasdam ex causis materialibus ad effectum aliquem concurrentibus, ut cum Medici cavendum pronunciant, ne per artem medicinae impediatur, sed adruvetur Naturae operatio, in qua praecipue recuperandae valetudinis vis consistit. Hinc factum est , ut addant aliqui naturae nomini adiunctum universae, cum illud volunt e tendi ad omnes res materiales. Hoc modo dicebat Nevutonus
duo illa principia Gravitatem , & Attractionem particularem is
per naturam universam latissime patere . Septimo Natura usurpatur pro dispositione entis ad aliquid faciendum, quod non dependet a nostra industria , aut volui tate. Sic dicimus ex natura sua aquam fluminis decurrere, &gravia libi e sibi relicta decidere . Contra vero dicimus ex arte aquam iii salientibus assurgere , ct lapides molares circumvolvi et In hoc sensu natura opponitur arti, S naturale artificiali. Octavo Natura usurpatur pro Es entia nata , seu generata, quasi naturae nomen a nascendo derivatum fuerit, & dicatur Natura, quasi nascitura , ut observavit SuareΣ s) . Hinc, scientiasse rebus corporeis, quae oriuntur 9 intereunt, seu generanturdi corrumputitur, scientia naturalis dicitur, & Graeco nomine Physica αῖτο τῆς φυσεως. φ ις autem παρα dicitur simili modo, ac natura a nascendo . Aristoteles qui septem modos M dive
96쪽
diversos, in quibus sumitur natura ,. recensuit i , hunc ille primum fecit dicens : Natura dieitur primo modo eorum, qui nasseus tar , generatio . in hunc sensum S. Augustinus ca). accipit illud Ariostoli , Fuimus nor aliquando natura Filii irae 3 . in hoc pariter sensu dixit S.. Athanasius quod jam nemo diceret, Spiritum Salictum non esse Divinae Naturae , sed Divinae Ementiae , significans: Spiritum Sanctum dici non possie natum aut generatum . etsi procedat a Patre & Filio .. Nono. Natura usurpatur pro Essentia quae aliquid generat, seu ex qua aliquid nascitur. in hoc sensu Nazianzenus cs , ait, ese seiuia in. magis proprie Deo convenire , quam naturam : Et S. Ambrosius 6 substantiam Dei, inquit, naturam vocamur, quia de illa natus est Christus, quasi dicat ut observat Floravantius si Christus non nasteretur ex Deo, essentiae Dei nota
Decimo Natura usurpatur pro essentia cuius, is entis, a quo procedant aliqui essectus quovis modo vel principali vel instrumentali ia Sic dicimus naturam mentis nostrae esse Cogitare , naturae huius vel illius herbae, cibi, aut veneni esse calefacere, vel stigefacere.. Undecimo Natura usurpatur pro essentia rei, quae operatur sine libertate a necessitate 8 Natura, inquit Suarea, sumi ut Iotum silaenificat essentiam rei . . . . aliter Iumitur, ut dicit non solum essentiam rei, sed etiam modum operaudi, vel appetendi ex solo impetu natura neeuptate quadam , di in ordine ad naturam hoc modo acceptam solet naturalis operatio a libera seu morali distingui is
Duodecimo Natura usurpatur pro essentia , seu constituti 'ne cujuscunque res, sive illa sit substantia , sive modus Q In hoc sensu. dicit Tullius cs Si a primis inchoatisque naturis ad ultimas per
fetiasque voIumus procedere, ad Deorum naturam perveniamus ne
cesse est ia Sic quotidie disputatur de natura modi vel corporei vel spiritualis, sive generatim, sive in particulari . Sic Cotta apud Tullium audiens inter Deos numerari virtutes animi, ut Fidem ἰdesideria voluntatis, ut honorem; &. assectioues ipsas corporis, ut
operum io..iuxta Maurum pa. IIT. S. August. li. . Retra. cap. lib. I.de Liber, Arbite. cap. 19. Ad Ephesios cap. 1.
97쪽
Salutem & Febrim , quae omnia sunt modi quidam . reposuit ci :
haee rerum naturas esse , πον figurat Deorum . Quod probat ulum vocabuli in iis etiam rebus, quae non sitiat shbstantiae. bic S. Augustinus dixit ca) Ipsa natura nihil es oliud , quam id quod intellia
ror in suo genere aliquid esse . Itoque ut ποι Iam novo nomine, ab eo quod es esse, vocamus essentiam , quam plerunque etiam substantiam nominamus, ita veterer, qui Θαc nomina nou Badiebant, pro senis ita , ct jubstantia naturam iocabant . Deci in olertio Natura ira ustirpatur pro essentia cujuscunque substantiae, ut nolimus tamen eo nomine sgni sicare id, quo i,er
se essentiae illae sit bsistunt, quod dicitur sit stentia . In hoc sensu dicitur subsistentia esse terminus, ct complementum naturae: &Unio Verbi Divini facta creditur, & dicitur in Natura , non vero in sbbsistentia humana et di praedicatur Natura Divina in Tribus Personis . DEFINITIO XXX. 168. IAtura naturans 4dem est, ac Causa prima q. is 8.), ol quia ab illa quaevis causa secunda habet vim agendi.
Natura naturans dicta etiam est natura universalis. S. Thomas 3) eam vocat Daturam universalissimam , ut faciant Opus est , quotquot corpora coelestia credunt q. i 33. causas esse universales res j ectu inferiorum corporum . S. Augustinus eamdem vocavit naturam creatricem . Non raro invenitur etiam naturae nomen sine ullo addito usurpatum in eadem significatione, quae tamen ex contextu & si biecta materia satis dignciscitur. Sic illam absolute usurpant s) Plato, Tullius , Seneca , Plinius, Hugo Victorinus, Lactaiatius , Nicetas apud Clementem , di S. Augustinus .
169. Natura naturata significat idem ac causa secunda q. t 9. M a Nais
Q Tuli. Ibid. lib. I. nu. εἶ. pag. mihi. S. August. de Notib.Manich.
Tullius lib. de Natura Deorum . Senec. lib. 4. de ossiciis, de Benerise. lib. 14 cap. Plin. Histor. lib. 2. cap. . Hugo vi e . r. Didascalon cap. I. Lactan. l. t. instit. cap. 9. Clemen. Reeognit. g. post medium. S. Augustia. de Civit. lib. I . cap. ε
98쪽
Natura naturata dicta etiam est natura particularis, ct natura creata , per nomina rite opposita naturae universali & creatrici
Non raro etiam natura absolute dicitur loco naturae naturactae r in qua iisurpatione multiplex observari intest diversa accolptio ex dictis supra q. 167.
De Causa secundum esse secundum feri. :
Dar INITIO XXXI. x o. Ausa secundum esse significat causam esscientem cujus actione cessante , effectus nequit amplius subsistere . Similem definitionem habet SuareΣ t . Causa vero secundum fieri significat causam efficientem cujus actione cessan te, effectus adhuc subsistit.
Eus est causa secundum esse omnis creatae rei, sivel I sit substantia, sive sit modus , neque potest esse causa secundum fieri ullius creatae rei: Creatae autem res pos. sunt esse causae tum secundum esse, tum secundum fieri modorum dumtaxat. NPrima pars probatur . Omnes substantiae creatae sunt huius. modi , ut nihil evaderent, cessante unica , per quam ex nihil sunt, actione Dei, ut alibi ci demonstratur: modi autem rerum sunt aliquid , quod non intelligitur amplius subsistere , cessante substantia, cujus sunt modi: quin immo aliqui illorum , ut mox dicemus , evadunt nihil cessante actione causarum secundarum , a qua nunquam seiungitur actio etiam Dei & quidem immediata, &physica, ut alibi cs ostendo: ergo si substantiae quaevis creatae non subsisterent cessante actione Dei, ne illarum quidem modi illa cessante possitnt Tubsistere : ergo Deus est causa secundum esse omnis creatae rei, neque potest esse .ullius creatae rei causa secundum seri. 72. Secunda iam pars probatur. Aliqui rerum modi ces . sant esse, statim ac cessat astio causae creatae . Sic illuminatio in aere nostri hemisphaerii tamdiu durat, quamdiu Sol ipsius causa
99쪽
secutida supra horizoiuem est : Similiter sonitus, & cantus olyus extinguitur , cessantibus citharoedis, & musicis , qui sum illorum cauta secundae: Ergo causae secundae possunt et se alicujus modi Causae secundum ei se . Rursus aliqui rerum modi , etiam ces ante actione causae Creatae , perseverant esse. Sic omnia aedificia eam figuram, quam ipsa,&singulae ipsorum partes receperunt a suis artificibus, retinent etiam illis jam cessantibus: Ergo causie secundae possunt esse alicujus modi causae etiam secundum fieri . Tandem nulla causa secunda potest esse causa em ciens ullius substantiar, ut infra distincte statuetur : Ergo , si causae secundae Polliunt esse causae vel secundum esse , vel secundum fieri ullius
Tei, erunt tales catasta modorum dumtaxat .i73. Primo obiicitur . Dici solet Deum non esse causam re rum secundum fieri tantum , sed etiam secundum esse, di coli- servari, & similiter creaturas quaicunque pendere a Deo non so- Ium in fieri, ted etiam in esse, & conservari. Sic inter alios loquitur S. Thomas i : ergo falsum est Deum non posse esse causam secundum fieri . Respondeo , transeat antecedens , ct distinguo consequens . Deus potest esse causa secundum fieri in alia significatione hujus nominis ab illa , quam stabilivimus, concedo consequentiam , aliter nego consequentiam . Qui igitur obiecto modo loquuntur, sumunt nomen causae secundum seri pro eodem , ac causam,
aqua laendet essectus prima existentia . Qua posita significatione, quae longe alia est ab illa, quam assignavimus, verisimum est
Deum non esse rerum creatarum causam secundum fieri tantum,
sed etiam secundum eme & conservari . 174. Secundo obiicitur . Si Creaturae ex nostra sententia non sunt causae secundum esse ullius entitatis, sequitur tale causis secundum seri . Nam causae secundum esse & secundum fieri distinguuutur , inquit SuareZ ca per immediatam oppositiopem eon
tradit loriam, in qua non potes medium inveniri : Ergo res creatae possunt esse causae secundum fieri entitatum . . Respondeo. nego antecedens, cujus probatio non urget , quia Creaturae non sunt ullo modo causae ullius entitatis . Quare OI
Positio contradictoria, de qua loquitur, subsistit in suppositione, quod non habeat ibi Iocum hoc medium negativum , non esse scilicet ullo modo causam . Sicuti ex eo quod inter letae
100쪽
teretem vel alterius figurae non detur medium positivum non infertur animam etiam nostram csse .teretem aut alterius figurae, quia etsi inter illa attributa Non detur medium positivum , aatur tamen negativum scilicet animam ancapacem esse figurae
DEFINITIO XX X M.t s. Ausa uni voca significat causam principaIem , qiue partialiter dat tem effectum ejusdem rationis ipsa est proaucit. Ita animal generans aliud animal sibi simi Ie . est illius causa univoca; Nam generans, est partialiter Causa physica gen rati, neque enim habet physicam causalitatem in ejus animam juxta datam q. physicae notionem . t 6. Causa aequivoca significat causam principalem , quae essicit effectum alterius rationis , ac ipsa est ita Deus inquit Pererius co prima eausis omnium rerum aequiΦιea- Ita etiam quivis Artifex eit sui operis Caussa aequi ca. 1 . Praeter significarionem jam dictam habent haec nomina hanc etiam . Causa uni voca dicitur quaevis causa e Sciens sve sit, live non est principalis, quae facit effectum ejusdem secum rationis ἔ causa vero aequivoca cimiliter, sive sit principalis sive instrumentilis, dicitur illa , quae facit essectum alterius rati nis , ac illa est . Sumptis in hac ampliori significatione praedictis nominibus sequitur causas omnes, vel saltem plerasque instr mentiles esse causas aequivocas . Sed de hac acceptione notavit S. Thomas ab illam esse impropriam , & praeter communem
De Causa fortuita, seu Casu es Fortuna.
DEFINITIO XXXIII. 1 3. Asus significat causam alicujus effectus, quae vela est negatio omnis positivae causae concepta a nobis per modum entis, quemadmodum Omnes negationes concipiuntur : vel est causa quidem Positiva, sed secunda, Me sit principalis,