장음표시 사용
371쪽
verum etiam dementiae reprehensione non
careat. Adest Seseimannus suis & majorum rebus gestis formidolosus , solum Hungaricum ducentis equitum millibus insultat , imminet Austriae, Gyatur reliquae Germaniae, trahit secum quicquid est genitum a finibus Persarum. Multorum regnorum opibus instructum ducit eXercitum. Trium orarum, in quas Orbis partu tur , nulla est quae non suam partem ad nostrum eXitium conferat. Quicquid obviam datur, instar fulminis affligit, dissipat, delet; copias Veteranas, militem e ercitatissimum suoque imperio assiletum ducit, terrore nominis sui omnia complet. Nostros fines usque circum rugit, modo hac , modo illac tentans irrumpere. Haud paulo leviore periculi caussa multae gentes a valentioribus impulsae, natali terra relicta, alias sedes petiverunt. In mediocribus periculis non commoveri parva laus est. At non terreri in ejusdem hostis adventu, in
tanta circumruentium regnorum fragore,
mihi Herculeae cujusdam constantiae videtur. Ρerstat nihilominus in eodem vestiagio invictus animi heros Ferdinandus: non deserit stationem : non loco, non gradu movetur. Optaret sibi eas vires esse , quia hus posset sine insaniae crimine ac suo tantum periculo rem in praelii casum dare:
372쪽
362 Aug. sudequii sed generosos ejus impetus prudentia temperat. Videt quanta cum fidelissimorum popularium suorum, imo totius Reipub.
Christianae pernicie futurum sit, si quid
in re tanta sit offensum: cogitat male privato studio designari, quod publica cal mitate luatur. Considerat quam inlauum certamen futurum sit, si XXv aut XXX millia peditum , adjuncto eriguo equitatu, cum ducentis equitum millibus veterano edite fultis, committantur. Quid ex eo perandum sit, satis eum docent superiorum temporum eXempla, acceptae ad Nucopolim & ad Varnam clades, albente que adhuc ossibus caesorum Christianorum ad Mohacium campi. Insipientis belli d cis est , non suis, non hostium Viribus , ut par est, aestimatis, in proelium ruere rex quo serum illud sequitur, tam graviter
notatum : non putaram. Multum omnino
refert, cum quo hoste nobis res sit. laquo mihi parum fidei esse velim, nisi gravissimis auctoribus idem visum sit. Caesar quidem, idoneus si quis) rei militaris magister, quantum in eo situm esset abunde docuit, qui Luculli Ρompeiique foeticitati tribuit, quod tam ignavus hostis eis obia Venisset, ex quo sine pulvere & sudore partas victorias reportassent. Qualis cum ei una de Pharnaco contigisset, quasi per ludia
373쪽
Epipola IV. 363 ludibrium, ut de re nullius laudis neque negotii victoriae facilitatem titulo testatus
est : Veni, vidi, vici: non idem dicturus
si hodie cum illis populis bellum haberet, Olim quidem luxu remollitis & effoemiunatis; at nunc in rerum omnium penuria , Dugalitate, fame , frigore , aestu , continuo labore & disciplinae severitate ad Omnem patientiam & audaciam exercitis. Nec sine caussa ratiocinatur T. Livius, nequaquam pari eventu bellaturum fuisse Alexandrum Macedonem, si hostem Romanum potius quam Persam aut imbellem Indum nactus esset. Aliter cum bellicosis, aliter cum luxu perditis aut armorum ius lentibus populis bellum gerittar. Multitudo in petiis admirationem faciebat, in quibus mactandis plus laboris erat quam vincendis. Mihi quidem tres victoriae Annibalis, ad Trebiani, ad Thrasimenuin , ad Cannas, omnibus rebus gestis Alexandri longe praeponendae videntur. Quid enim3 has iste de egregiis bellatoribus tulit: sticum inertibus Anae populis negotium fuit. Non erat in Fabio Maximo minus ani mi quam in T. Sempronio, quam in C.Flamininio, quam in Varrone, sed plus erat consilii. Cognovit summi judicii Imperator , Cum hoste in castris educato, versato semper in armis, magnorum ducum disciplina eru-
374쪽
364 Aug. Rusbequii dito, tot claro tropaeis, singulari quodam seu fato seu isticitate : non es se temere rei summam in discrimen dandam; spatio & opportunitate opus esse, ut vinci posset; eam solam tanto hoste proposito spem relinqui, si ejus impetum
trahendo evaderet , produceretque in id tempus quo remedio locus esset. laterea
sustinendum, coercendum, carpendum.
In quo tam fuit felix, ut fortasse non minorem devicti Annibalis partem Fabiusserat, quam ipse Scipio belli confector. Nam quis scit, an victoriae Scipionis locus fuisset, nisi Annibalis victoriarum cum
sum Fabius remoratus esset. Nec Vero
minoris aestimari debet consilio vincere quam manu. Hoc nihil cum belluis habet commune, Vis habet. Quod fuit F hii Maximi, idem fuit Caesaris Ferdinandi consilium , ut pensitatis suis Suleima nique viribus nihil minus bono duci co venire judicaret, quam fortunam tentare,& justo praelio tanti hostis impetum eXCipere. Quod proXimum fuit, ut tanquam concitati fluminis impetum aggeridus, fossis, reliquisque munitionibus tardaret& reprimeret, in eo sibi omni ope enitem dum putavit. Anni sunt plus minus quadraginta , cum initio regni Suleimannus
capto Belgrado, amicta Regis Ludovici
375쪽
limia IV. 36bcaede Hungaria, non modo ejus provinciae , sed & ulteriorum possessionem sibi despondit: qua spe Viennam Obshdit, repetito bello Ghestgium in potestatem reis degit. Viennae denuo sed procul minatus est. Sed quid tanto armorum apparatu 3 quid infinitis opibus 8 quid innumerabilibus copiis periectum, quam ut pa ne in ea haereret Hungariae parte, quam jam ceperat 3 Qui maxima regna solitus erat una eXpeditione conficere, parum munitas arces, aut minuta Oppidula, pretium suarum expeditionum tulit, magnoinque mercatus est, quicquid de vasto Hungariae corpore paulatim decerpsit. Viennam certe vidit, post illa nunquam. Tria dicuntur Sidelmanno fuisse in optatis , ut templi sui structuram opus sane sumptuosum & luculentum) absolutam videret: ut restitutis Veteribus aquaeductibus per eos aquae vim Constantinopolim induceret, ut Viennam expugnaret; in duobus voti compos famis est , in tertio haesit, & haesurum spero. Viennam quidem alio nomine quam dedecus es ignom niam suam disignare non solet. Sed redeo unde diverti, ut non dubitem Ferdinando inter praestantissimos belli duces locum asserere; qui longe inferioribus quam tanta tempestas requirebat auxiliis adj
376쪽
36s Aug. Bussequii adjutus , tamen non se deseruit, sed praecipuo animi robore jam tot annos inu1itati hostis impressionem sustinuit. Cui major
laus ob conservatam melioribus temporibus bonam Hungariae partem debetur, quam multis ob partos in summa opportunitatum omnium amuentia de devictis regibus , aut populis celebres triumphos. Quo magis ei tempore tam necessario omnia defuerunt, eo clarius animi ejus virtus enituit. Nisi forte in uno eventu ,& magnitudine felicitatis omnia ponere,
nec quid hostis valeat, quid tempuS, quid natura ferat, pensi quicquam h bere, placet. Ρrodigii mehercule simile videri potest, apertum & porrectum Humgariae regnum longa discordia distractum
tamdiu potuisse defendi , neque dum totum sub hostis potentissimi jugum Venisse. Cujus nihil nisi singulari Dei beneficio , nihil sine infinito Ρrincipis sapie tissimi labore, gravissimisque curis persectum. Quae non illi, dum in eo deludat. antecedente gravior insequens dissicultas 3Ηostis ante oculos, amici procul: longinqua & sera Caroli fratris auxilia, fessa; t metsi incendio proxima suppeditandis auxiliis Germania , proVinciae hereditariae contribuendo exhaustae; surdae ad vocem poscentis opem multorum Principum Chri
377쪽
stianorum aures , quidvis potius agentium, quam illud quod ad eos maxime fertininat. Ita modo suo Marte , & quiuus potuit Hungarorum, Austriacorum, BOhemorumque copiis , modo imperii viribus, modo arcessito Italo, aut Hispano milite sustinuit, immensoque sumptu. Quindecim dierum itinere patentia in longum Hungariae confinia continuigpraesidiis tutatus est: neque enim unquam non Opus ei sub signis milite , ne iud Clarum quidem tempore. Nam & his imterdum locus. Nec piget, cum Tyra ni adventus in metu est, nec temporum status aliud auxilium relinquit, missis legationibus ac muneribuS eum mitigare, quo tantae tempestatis calamitas a miserae Hungariae cervicibus mertatur. Quae molientem si quis totam dormire noctem cre dit, nae is egregie fallitur; pro Reipub., Commodis eXcubat. Perpetuas Vigilias, magnam solicitudinem tanta res requirit.
putas me laudare, ad historiae fidem epistolam scribo. Ad haec administranda pauci illi adjutores, sed boni. In quibus Veluti antesignani, tibi fortasse non inauditi , Joannes a TrantZen, & Rudolphus ab Harrach , uterque fide & prudentia singulari. Dimitto te, si pauca de vitae ejus interioris consuetudine addidero. Surgit electo
378쪽
lecto etiam asperrimae hyemis mensibus hora quinta : hinc precibus Deum. Vene ratus , peractoque sacro, abdit se in consilium, ubi de rebus quae ad publicam utilitatem spectant conii altandis , usque ad horam prandii magna attentione Vacat. Idem fit horis pomeridianis , donec coemetempus sit; coenae dico, non suae, sed con1iliariorum : nam ipse perpetuo coena abstinet, neque amplius quam semel die cibum sumit, & quidem parce ; nec potui liberalius indulget, geminata Vini potione randium clausisse contentus. Nox illi ca-a, thorusque quod satis constat) ab amissu conjuge veneris eXpers. Nugarum atque earum oblectationum, quibus multi captiuntur , nihil; procul absistunt moriones, plani, scurrae, parasiti, Communium aularum deliciae, sed & pestes tamen ; fugit
Ocium, tempus ei nullum iners. Quod si quod negotiis superest, quod rarum est, id bonorum & doctorum virorum ut supra dixi collocutionibus, quibus plurimum gaudet, traducit; qui cum marime assistunt
prandenti, deque variis rebus sermonem conferunt. Cum hac vita tam frugi, tam severa, non dubita quin e populo multi suam commutatam nollent. Quotus enim quisque non aliquam Vitae particulam genio suo seponat 3 Quis se
379쪽
cunctis oblectationibus privari aequo animo sustineat 3 quem denique non taedeat in perpetuis curis & negotiis consenescere 7 Quod quidem servitutis cuidam generi quam dominationi propius videtur. Sed aliter hic Ρrinceps judicat, neque id in f miliaribus colloquiis dissimulat, non se
sua caussa tanto muneri a Deo praepositum : non sibi, ut in voluptatibus & deliciis volutetur , Imperii gubernacula tradita : alia conditione privati juris hereditates cerni, alia regniS & imperiis succedi , prohiberi neminem , quin patrina nii sui' commoditatibus utatur , fluatur. At suae fidei tot gentes h Deo commendataS , ut earum curam gerat, ad se redeat labor , ad eas ex sua dispensatione fructus, suo sudore eis quietem & otium conficiat. Una est venatio , cui interdum operae aliquid tribuitur, non tam delectationis caulsa quam Valetudinis. Nam cum dierum complurium continenti sessione marcere sibi corpus & animum sentit, diem eligit quo se liberioris aeris haustues campestri exercitatione reficiat. Ergo summo mane , aestate quidem primo dilu- Culo , hyeme aliquot horis ante eXOrtum solis , quocunque coeli habitu Venatum egreditur : quandoque pomeridianum tantum tempus ei rei datur. Ac memini cum A a ast
380쪽
3 o Augerit Busbequii astarem prandenti , audire cum diceret: Meo sum functus Ossicio , negotia omnia, totum chartophylacium eXhaussi, nihil superest in cancellaria quod me retineat :quod reliquum est diei, impendam curae corporis. Sic multa jam nocte domum revertit ; apri vel cervi vel etiam ursi caede laetus , ac fessa vario labore membra nullo assiuaapto cibo neque potu somno sternit. Eat nunc qui volet, & nostro faec lo Trajanos , Veros, Theodosios , Veterum miracula , desideret. Sacramento Contendere ausim, in hoc uno Imperatore
plus esse verae virtutis , quam fuerit in illis Omnibus. Sed me tanti viri admiratio longius abripit. Non mihi consilium , ut quae digna sunt ejus meritis dicam voluminis illa sunt, non epistolae 3 tum aliud ingenium , aliam facultatem requirunt. Quum reliqua tibi narrassem , ne hoc quia dem te ignorare volui, sub cujusmodi Imperatore militarem. Finem facio, si prius
cum Volo publico conclusero , ut serus in coelum redeat, cujus Virtutis & sanctimoniae praesentia nostri saeculi mala levantur.
De libris Graecis quod quaeris, & quod
scribis te audisse, me res multas rarioreS,& bestias quasdam inusitati generis retulisse , nihil est istorum Valde commemora tu dignum. Ichneumonem unum perquam