장음표시 사용
551쪽
grotas habet tria scili puta, seu tres denarios. Scrupulum autem vel denarius uti os habet obulos: sic libra si ueras vel pondo, habet tr. Vncias, set y6 drachmas vel grossos, seu 38 .sci upula vel deia alios seu 768. obulos. Hanc tibiam priore loco dixit Romanci, quia vox Roma ira est, sed posteat libram unciam si in ulcum inlita itis alijs vocibus Ro inanis Graeci via 4 cum imperio Romano tempore Constati iri Magni accepersit: iri etaim. i. libra,&ὸν λια, id est , uncia, verba Romana sunt quemadmodu infinita a Diuris nosti ictu 1lis vocabularitiae commemorare non Iibet una cum iure nostro ciuili receperunt Greci, malueruntque ea facilioris doctrine commercij causa in linguam sitam paucis literis corruptis, eodem fere lono quadaἐκοματο etsi si utcunq; deflectere quam noua Vocabula fingere, vel editissima sua lin
uellis Iustin. in Institutionibus Theo phili, S JραραχμId, hoc est, manuali seu en chiridio iuris Constantini, de alioru Graecorum Iure consultorum scriptis. Caeter lina ab antiquo etiam Graeci hac libra de partibus suis utebantur: quin etiam medici non solum posteriores Latini, sed etiam priores, eorumq; didascali Grς- ci, hac libraec partibus suis utebantur, nosolum in ponderibus, sed etiam in mensuris compositionum suarum, ut Galen. b. . de sanit. tuend. incompositionedia calamini lies,de abietis Dioi corides in lib. demensuris tonderibus, ex recentioribus Georgius Agricola medicus doctissimu S lib. F. demensu. et pond. Iacob. Silvius medicus peritissimus Sepublicus huius artis profest o in hac urbe, de medicame . sinplicium natura, lib. t. Secunda libra est Gallica, quam Regiam vulgo Vocant, qua negotiatores&Omnes, qui merces appensas Venditant, . quam Budaeus libr. 3. Assis Zygo staticam recte vocat, quae I 5. uncias habet. sic sesquitertia est ad libram Romanam de Graecam huius gygo statica centupondium
Galli vocant Ouintal, quod centum libras regias pendet, siue ducentas arcaS.
Tertia libra est monetariorum, campsorum S aurificum , quam arcam O-cant, quae est octo unciarum, de sic est semis regiae nostratis librae, e bessis Ro
Hac Itinia libra seu marca in remo 6snetaria vel campsoria, S ubi de ornamentis aut vat culis aureis vel arget eis tant imagitur, non solum in hoc regno tuntur, sed etiam Mediolani, ut testatur Bru. tradi. de augmento, conclus. Viti. Ol. 3. Sc etiam ubique. Sed interim non omittendum, quod vulgo apud nos verbum, libra, ubi de numis demum ortam quantitate agitur, non accipitur pro aliqua librarum ponderatisi ex tritius praedictis, nec pro libra aliqua naen surali, sed pro libra numerali, videlicet pro certo num orum numero: haec numeralia S numeralis libra, est viginti solidorum duodenariorum. Itaque varie libra accipitur, SI cauen 78 dum ab aequi uocatione, non ibi liminae οβ centiorum , sed maxime si fieri queat, in antiquorum scriptis. Et placet quod censet Budarus noster lib. . Assis, non ubique in voluminibus iuris auri argentique libram eodem modo exaudi edam, nec semper pro iusta ponderati libra ir unciarurn accipiendam , sed pro paucorum numi Lmatum numero longe minoris aestimatinis. In quam sentent in ultra ea quae adducit, impellor, per t. fin. C. de cupresi lib. i I.
ubi in singulas nouellas cupressi , luco Daphnensi ubi erat asylum, unde Onias
dolo extractus occisus est ab Andronico. 2. Machab. . vel littor Antiocheno implatatas, decernuntur ei qui plantauit singulae librae auri quinquaginta vero librarum auri mulcta in eum, qui vel unam cupressum e sylva tulerit. Nulla autem esset neque precij, neque pConae proportio sed plus qILanace tu plus excessus, si intelligeretur de iusta illa p6derali libra,quae 17. solidorum aureorum, quorum sex unciam auri faciunt, esse definitur in l. quotiescunque de suscepto. arca. lib. IO. C. Pleraque huiusmodi passim in iure occurrunt, quae breuitatis causa omitto.
552쪽
De si nitionem igitur dictae q. quotiescuna; in materia den)ulra, in qua loquitur, videlicet ubi agitur de malsa auri, .vel ubi alias de hoc clane constat, obseruandam puto. non autem alias ubi non de in assa, sed de numis seu de quadam pecuniae, siue aureae sue argentea sutiana agitur, cum id cnaporis secundum OrPnes alia, vatiae stiniationis aureolum ' argenteorum genera Delint Gonsequenter verisimile est, vulgbtum in usu fui selibra
quandam nuntii lar lana nutare ratem certo-Tum num Ortim, ite in ad modii in hodie in
usu est ubique, SI 'ti ingentis annis in V su fuisse legitur vulgari nostra libra numeralis, quae est a c. lalidorum duodena
7 Quanti autem fuerit vetiis illamiam ratis libra, Sc cuius proportionis cum moneta nunc currete, nondum inuenia quIo-
quam inuenti im detectu in fuisse, nec probat Budae quod definit circa tempora I iistiniani libra a tam laterem aurum fuisse non ni agni ponderi S. Satis autem probatur libram illam vulgatam numeralem longe minorem fui si iusta Dion derati, de qua ind. l. quotiescunque sed quanto maior fuerit, non liquet, nec in quantitate, nec in qualitate, nec in Indicatura, seu extrinseca aestimatione. Qi iam ob rem docta illae Melaboratis. simae veterum auri et argenti librarum ad horum temporum monetam et mationes Robert. Senalis Abrincensis Praetulis demensur. ponder tona s. SI . ubi libram auri, ducentas libras S triginta solidos Turonens. libram ver argenti ε libras, totidem solidos ruronentes, viginti libras auri, quater mille duas S triginta libras valere censet, non sunt temere ad poenas, mulctas, vel appreciationes, quae passim in iure nostro ciuili certi' auri, argentive libris definiuntur , extendendae. Oti Redeundo ad rem de ponderibus materiae, seu quantitatis extensae praedicta abunde sum ciunt plures alios ponderades terminos sciens omitto, Vtpote magis Onerosos quani necessario ad plenam hu-
ius materiae intelligentiam. Sed valde operae precisi est diligenter discernere hosterminos Sc numeros ponderum bonit
iis exterioris, seu quantitatis extensae, iter minis numeris graduum bonitatis interio iis seu qualitatis, de quibus supra num. 778. quae non inepte dici potest quantitas intensa, alioquin his confusis sequoretur in extricabilis error. Pondus enim mensura bonitatis extensae nihil de se commune habet cum gradibus vel mensura bonitatis intcsar: quia simile est, si quis meracti imum in udicat si e Ir. graduu, sic absolutissimae puritati S, vinum autead aequilibrium aqua mistum este ad sex gradus, id est, di ni idio purum Vinum autem cuius tertia par S est aqua esse purum ad octog adus, veI ad decem gradus, in quo sextat antlim pars est aqua. Hi gradus nihil habent commune cum mensura ipsi uvliquoris, siue sit dolium, siue sextarius, sicut nec cum pondere, si Mforte liquorem appendere vellet: cluiae dem est symmetria in qualibet minima gutta. Verbi gratia, argentum usque ad iti denarios purum dicitur,quod est omnino purum nihil aeris vel alterius meta dili bens adian illuim, quantum tamen per in dustriam fieri potest: argentum aeutem Dque ad sex denarios puru dicitur, in quo dimidiatant sim colas a pars est argentum, reliquum ex aere vel alia materia Argei tum vero ad decem denarios purum, hoci est, adde X tantem, videlicet quando sextat anthua pars est de alio metallo, tacde alijs item attendendum, quddὴ monetari; si aurificibus multiplex dicitur argentum.
Crebri sis autem tres faciunt species, quoddam argentum Regium, quod semisse denari dilutum est ii denarios, cir. grana puritatis habens, M.tant sim granis distat ξ culmine,&istud voc fit etiam argentum Parisienseu cum enim de Parisiensi loquuntur vel paciscuntur, de isto intelligunt. Quoddam verbi ero ciner ceum quod purius est S inter cinera cea Iari sinum solet est prest filius, ' sex gran seu quadrante de nata; duntaxat distata cis
553쪽
at ulmine, non quinqitandoque sit purius
aut diluti iis, sed quia qua do de cinera ceo Paris no conuenit de isto intelligitur,
quod est is .den aliorum, I 8. granoriam, qua
est definita cinera ce Parisini probitas. Quoddam puntio, scit cet merum putum.
Gallice vocant Argentsin: S illud sem
per est 12. denariorum, id est, ad summum gradum puritatis. Aigentum autem quod est dilivitis Regio, videlicet infra duodecim denarios ciemissem, dummodo tamen ad minus sit decem denariorum, O cantarge tu in simpliciter quasi lar in imum
infinium, prout appellatione simplicis in dubio intelligitur de minimo, l. num i S. de leg. 3. Si igitur conuenerit de argento sim
pliciter, debet ad minus esse decem dena rior si probitatis, ut sextans duntaxat mas saeuit aureus, vel alterius materiar, quod si diliit iussit, non vocatur argetum, sed vulgari Gallica voce Bisson, est commu-
nis modus loque di aurificum D monetariorum, cui standum est. Budae .autem lib. 3. Assis, d tim dicit argentum ad summam bonitatem excoctana, quo puri u S inueni- .r no pol sit esse V vocari cinera ceum Pa risinum, fallitur, siue intelligat istud esse merum argentum, ut die tum est, siue intelligat nullum cinera ceu esse purius Pa risino, quod est ad undecim denarios, si ris. gradus: ea enim probitas ut dixi non definitur, nisi ut de certa probitatem telligatur, quando simpliciter decine raceo Parisino conuenit. Alioquin quandoque inuenitur cinera ceum , non Olum Parisinum, ted etiam exoticum purius, quod quatuor, vel etiam quandoque duobus tanti imgranis distat a culmine, quandoque vero distat plus sex vel circa.
l Budaeus autem non male sentit argentum vi aquae chrysulcae ab auro erutum esse,& vocari cinera ceum sic enim merith vocatur,4 cineracei appellatione venit, quia non tot probitatem cinera cet,
quae istin decim denariorum I 8 grano
rum excedere, nec minoris probitatis ei- se Tainen non est regularis modus confi-
ciendi cineracei fit enim regulariter,
quando argentum a terra erutum crebrilis contusum e lotum, igni tandem in- ij citur, SI a plumbo, stanno, vel alia materia separatur purgatur, ut supra I 2. inde argentum a fornace erutum purgatum vocatur cinera ceum. Rursus autem clim purum putum habere volunt purgatur, S ad summam pia, ritatem excoquitur, quod Galli vocanta er, non per aquam clirysulcam, sed
per ignem feruetis simum in vasculis conflatorijs ad hoc compositis, quibus ferueiatibus an mittitur argentum in paruulis Vasculis climque feruet modico plumbo illito, purgati stimum, e duodecim dena riorum efficitur, id vocant argentum coria pellatum, quod fieri vidi. Sed inus norunt etiam alium modum meri putia genti confi endi per aquam chrysulcam, iniecto S prilis in ea feruenti aqua disi Ο- luto puluere, quod Salmonia Curra Vocat, &citius fit quam per capellam, isque
purum.' Aurum autem ad summam purita 7stem excoquitur per dictam aquam chry-fulcana, cuius proprium est o Dicium, ad hoc peculiariter inuenta est nec non per quoddam cementum medicatum, de quo supram timer. 7 et s. ita ut quod mirum est numismata aurea illi cemento immissa postqtiam deferbuit extrahantur ine dem formai figura, charactere nullatensis mutato, sed minuto, sed solo pondere diminuto, utpote omni aere argento extraneo ab auro metallo, veluti per resudationem separato, cra emento in quo mirium inuenitur exorto. Quod autem Budaeus eodem loco putat chrysulcam aquam nouum esse inuentum nostratis Cointii, non est ita, sed antiquum inuentum in libris antiquissimis ni anu scriptis eius compositionem legi sed cum superiori aetate negligentius versarentur famulari in argento
auro purgando , ut etiam moneta a
gentea nonnihil auri haberet, Cointius C cc primus
554쪽
primus animaduertit, penitissime auruab argento separandi aut hor fuit, unde ditissimus euasit. 73 In quantum autem Budarus eodem loco putat cinera ceu in Getanani cum quod Parisino regulariter inferius est esse ab antiquis vocatum argentum ptistulatu, 76 prorsus distentio Argentum enim pultulatum dicitur, quod est purum,&excoctissimum, quasi purum pulti inq; Vt apud
Nulli venit a me argenti libra pusti lati. Alibi apud elin dem ustula dicitur ipsa
argenti puri massa Sc Suetonius in Nerone, Nummum, inquit, asper una, argentum pumilatum, aurum obrygum exegit. Nu-mo vero aspero nihil aliud, quam tyrannicam S crudelena ac ei bitatem exactionis intelli rit, contra l. si bene de sur. Videlicet inhumaniter SI contumeliose, ni in is additis carceri S vel torturae, aut alterius asperitati S. . Quid autem argento pustulato intel- Iigat, aurum obrysum simul additum exponit, nempe algetum purissimum is ea racissim una, velut auruna obrygum puri L simum est. Appellatio autem argenti pustulati non conuenit cinera ceo, etiam Parisino, multb minus Germanico, sed de catissimo de preciosissimo duntaxat
argento. Sed Budaeu Sansam erroris accepit ex eo, quod in Annot ius. in i in naue loca ex illi man verbiim, pusillatum, parum Latinum vel congruum, eo quod usum S praxim aurificum ignoraret, qua Iureconi ultus probe callebat, primis diuinauit legendum pastillatum , tandem censuit legendum pustulatum, quod etiam voluit Nebiisse n. in Lexico quos Ho- Ioan l. secutus est. Ucrum isti quam ariolatricem diuinationem tam crebris carpsit&execrantur in Accui s. in sensu&interpretatione vacillante, tot go superant,d si saepc non ni inori ariolat oue, sed audac mori praesti mptione tentant, quod Accursnunquam austas est, Hi delicet manun in-
hcete liciae textu ali, non ibium vetere in
communem, sed etiam multis seculis
conformiter receptam liter amac meremiam is immutando.
Ego diligenti innae excussi quotquot inuenire potui in pii blicis N priuatis bibliothecis libros antiquis mos manu scriptos, e in omnibus distin die conformiter scriptum inueni, argentum pusillatum, quam lectionem ut antiquit simam&advsque Nebri flentem iudaeum inconcus an . ego verissimam omnino retinendam censeo. Porr,licet Verbum, pusiliatum, forsan non reperiatur in eo leni apud Ciceronem, non inu tamen,
Latinum est, nec incongruum, sed aptissimum e significantissimum.
t erum enim argentum non congruit
aurificibus nec vascularjs, praesertim inari sic ijs subtilibus, sed argentum aliqtrantulum dilutum aptius est operi. Nec etiaam magna moles vel assa ita congruit, sicut argetum in pusillas partes diuisum. Istud enim est aptissimum, primo ad ponderandum: secundo, ad diuidendum cuilibet vasculo, vel particular Vasculi, tertio, ad confandum vel liquefacienduna, quantum C quando oportet, minorique sumptum ad qua omnia massa vel moles minus est idonea, ut sensus communis ipsa experientia docet Argentum ergo
pusillatum quod est adiectivum adiminutivo pusillo)id est, in pusillas partes di.
uisum erat tempore veterum Iure c5sultorum, prout hodie quoque est in usu frequentissimum&congruentissimum, ut inexperientiam suam iuiusmodi rerum inscitiam prodant, qui literam hanc lex itualem corrigere moliuntur.
Tisipliciter autem contingere potest argentum pusillatum dari aurifici primo, quando argent tam nondum est pumgatum per ignem, sede fodinae rutum,&pluries ut vel mortari j s&i titillis, vel . molendinis ficii solet)c5tusum S lotum,
praeparatum ad fornacem. ecun d b, quando iam fornace purgatum fuit,ac est, rum ciner accum, in aquam ab igne d lectum est, Se in plures partici lac caeme rarias figulas formatum. Tertio, quando rursu
555쪽
mrsus summe excoctum est purum, putumque factum et paliter e capella ina quam iactis mi extinctum . PrimuS O diis non congruit aurificibus, praesertim in arte excellentibus: quia bonus artifex non minus posset tale rude argen tum purgare, quam alius sed non vult operam preciosiori aurificio deditam in hoc consumere, nec argentu ipse praeparare, sed prε- parat uti quale non est illud quod prius purgandum et t. a cras fori materia plu-.bi stanni due separandum. Tertius vero modus, etsi congruat, i-ni,nece Larius sit, quando aurifex argento mero e iurissimo operatur: tam quia rarior et , minuSDe illenter congruit. Et 'sic secunt diis ille modus est congruentissiimus, Iptiis: mus frequentissimus &est Verum exempluna d. l. in naue Saufei. Ita enim iuxta vetullissimam S communem literana, quam diligenter excussi, legere placet, quamuis Holo an l. nulla solida ra- tione legendum velit, Sophei Argentum pusillatum secun itim primum modum non Vocatur a moneta rijs Se aurificibus argentum, sed Gallice Billon ut sup r. nu mer. 783. cum sit m purum, multum in- fra decimum denarium. Secundo autem&ter tib modo vocatur Graia allium. Et sic patet quod Gran allium non est species argenti, sed nudum acciden 1l quia per accidens it dixi quod sit in illas minutissi- mas cinaequales partes diuitum, isto verum argentum, sue purum, siue cinera ceum, ad varia pondera opera artificum:
Cum igitur argentum paulultim dilutum magis sit opera frequentius idoneum, . merito emersit species illa prima argenti vicesima quarta parte diluti vel misti, ql
quod ideo Regium, Gallice Argent de
r' vocatur, quod Regio statuto ab an
, liquissimo tempore ea sit Monetali, l&fabrili argento praefinita puritatis meta, Sc nota, ut duodecim denariorum culmiae, non nisi se naisi , hoc est,ir. granis, siue ricesima quarta parte solidae absolutae
uruatis absit. Quo fit, ut hἱc species vide OLI MOLINAEI. , slicet argentum Regium tanquam ars argCti monetalis S fabrilis, in i 1. denari S,Velut uncias, diuidatur,& denari rursus dividantur,& sub dividantur, Ut supra num. 778. Itaqtie ex veteribus institutis adlauchodie no licet apud nos aurificibus4 vascular ijs in artifici js bis demptis caelaturqiuncturis deteriori argento, quam Regio uti, nec subtilissimi quidem artifici p
textu, etiam si materiam opus superet. sed ad communem fraudem cina post uram vitandam, iubentur seorsum materiam, seorsum operam .industriam vendere de aestimare.
Verum , quia difficile est praefinitam
puritatis metam tam exacte obseruare,
quin modicum quiddam excedit vella sit, interuallum quod da, i seu latitudo eis indulgetur.' Remedium vulg&voc St in . fraci, defectus dictae definitae bonitatis no imputatur, sed toleratur. Qithii si defectusnaaior latitudine concella inueniatur, mulctantur, vel vas a&opera avis tantibus franguntur, ut cauetur constitutionibus de artificibus editis, quae sunt in v
teri ribro viridi archiui Castelleti Parisi
Sunt autem duae antiquae insigniores, . quarum exemplar habeo: prior edita a Phillippo a lesio, huius nominis sexto, cogno minis primo, an .il A. mense Augusto, qua cauetur, nulli aurifici licere minore arget uti, demptis dictis iuncturis, quam Regio, quod definitur esse undecim denariori orum te missuritatis in libra seu marca argenti, S non plus, idq; in vasis o supellectili argentea, prioribus ornam ct itis, sed in folliculis, leunculis, clauiculi S, & similibus accessorijs artificiorum, ut Ila accessoria sint duriora& firmiora, indulgetur defectus s. granor si puritatis inimarca argenti, non plus. Posterior constitutio edita Carolo U. eiu SNepote auno i 378. mense Martio, idem omi)ino stati i-it de definit, nisi quod non meminit praediditae particularis indulgentiae quinque granorum in acce rijs, sed tant sim generaliter indulget trium granorum puritatis desectum in arca argenti.
556쪽
Verum attrisces, quo dii incipali in
diligentia intra speria veniae relictum erat, pro iure sibi paueratri, nec operabatur argento ad rationem Undecim denariorum,&semis puro, sed ad rationem undecim denariorum δε nouem granorum dunta-82 at, quod a culna ineptiri puti argeti quindecim granis, sic fere besse unius denari abest. Sed constitutionibus editis circa annum sesqui mille sinatim decimum quintum irier uallum illud seu remedium gra no vno restrictum est, in opere solido, Seduos denarios in appendicibus autem, quas Gallice vocant AIoulures ad quatuor denarios. Et sic hodie tenentur apud
nos reddere vasa argentea ad rationem undecim denariorum decem granorum put ritatis, s luis dictis accessorijs, qu debentes undecim denariorum icto granorum ad minu S. Aurifices autem seruata necessaria puritate argenti, pro reliquo admiscent nuvel duo ex tribus diuersis metallis videlicet aes siue Cyprium, siue Caldarium , siue Coronarium, .st annum plumbum , prout artisa operi ratio exposcit.
Argentum enim temperatum aere solidius quidem ductibilius est, sed minus lucidum speciosum propter aeris ruborem , vel citrinitatem : pulchrius vero exstanno vel plunibo dilutum, sed operosi-MS, quia minus cohaerens S iblidum est. Plumbum autem Monetari & aurifices
non immerito vocant caeterorum metallorum Regem sese enim quod quam vere regium est impendit consumit pro utilitate decoratione omniam aliorum
metallorum, que purgat, dulci hcat ierficit, ut 1 e bonus rex gerit populo suo.
Contra Ianinum Vocant caeterorum om
nium inimicum , quae amara Macria reddit Sc inficit Monetari vero es duntaxat
admiscent, sed hic licentiosius a puritate
materiae defecerunt, non monetalium virorum culpa , qui nil nisi ad nutum Regis audent, sed principum facto, qui si uenecet sitate teniporum, sue suis, siue alienis cupiditatibus acti, artem monet alam ex re
liqua publica, plerunque etiam Rem pura.
quaestui turpiter habent. Clim enim veteribus constitutionibus eadem puritatis argenti lex esset in remothnetaria publice definita, ad Regium argetum duodecim denariorum praecise , ita ut Rex singularum librarum argenti pura puti vicesimam quartam partem tantum lucraretur, super qua impensae aeris prorata dictae partis argenti detractae supplendi, totius monetalis schola fierent, proia antiquitus obseruabatur: cumque tempore Phil ippi Pu chrii, circa medium regni sui, anno 3oc. propter duas incursiones Anglorum e Flandrensium, S ingentes clades regno illatas, tyrannidem Bonifacij Octaui, qui fuit acerrimus hostis Regis, S non solum, ut omneSchronogra sphi, ted etiam ut Baldus quoque in c. i. colum. i. de natur. udi Intrauit ut vulpes, regnauit ut leo, mortuus est Ut canis)d iteriorata fuisset intrinsecus moneta, tan-ldem post multas populi querelas, insignem illum plebis Parisiensis motum anno Iaz6. in Stephan iam Barbeturn, cuius deliciosos hortos donium furens diripuit, quod is praedives caeteris diuitibus1 celerato inuento de ex eplo ibo aut hor fuisset,l. Vt a pauperibus, quibus domo S, Officinas, ergasteria locauerant, pensionem exigerent in veteri fortiori moneta, Vel ad eius aestimationem intrinsecam.
Idem Philippus circa annum milleCicimum tricesimum flauum veteremar
bitatem ronetae restituit. in usum re lduxit ad praedictam antiquitus definitam notam lonitatem argenti regij, duode-
cim denariorum: , Ut ex antiqui Sm Onil me
tis comperi. Et est illa mutatio restitu i ..tio, de qua in indiuiduo loquitur Oldra. q. 2 9. factum tale est, ubi librarum errore temporis data vitiatur. Quod enim ibi ' scribitur eam restitutionem factam anno isor. impossibile est, ctim adhuc ea deterio hi ratio se ita eletata. IIo o. quo praedictus ple bi Smotus exarsit. Et ex dietis Oidr apparet deteriora ' itionem illam moneta enormissi manan
557쪽
denarij nouae 3 debilis moneta non valerent nisi unum prioris monetae. Et sic veri ficatur quod Anto. histo tit. 2 o. cap. 8. g. 6.cum seq. scribit dictum Phidip. malo quorundam consilio ita alteraste falsificasse monetam, Vt redit eret ad valorem ter
tiae pallis priori monetae Addit Ant Philippi in bis lianc adulterationem monetae fecisse, ad ingentes impensas belli, bis magno sed etiani do apparatu coacti, ad Flan- drienses opprimendos, quod ex ea mutatione qualitatis monetarum Rex quoli- et die super lucrabatur sex 'millia Parisiensium .hac de catis militos mercatΟ-tores traperitas , praesertim Italos in Fraucia commorandes, ad extremam paupertatem redactos. Testatur autem Old r. monetam priori bonitati restitii tam, quod etiam monetalitum regesta ostendunt, factum praedicto anno o8.et aliquot annis perseuerauit,
sed postea sensim diminuta, ut redacta fuerit ad semissem, videlicet a basi seu duodecim denarijs argenti Regij, ad sex denarios, deinde ad quinq; postea ad quatuor, sic ad trientem seu tertiam partem , t bes aereus sit: nouissime verbi ede it vo- 'cant subinde mutato, ad tres denarios
sexdecim grana. . Porro longe maiorem crebriorem mutationem e deteri orationem eri comperi in moneta argente , alba& nigra, quam aurea .non enim ita de facili percipitur Se atteditur in argentea, sicut in aurea: cum extraneis magis in
pecunia aurea, quam in argentea exercentur commercia,' quae Impedirentur, aut maximo regni damno tandem exercerentur, si nimium vitiaretur aurea conseque- ter argentea cupiditatibus expilatorum
magis idonea est ad exhauriendum sub
titu in populum, manente eXteror una commercio.
in Sed non est nouum monetam sic. prin' ipibus adulterari: inquit enim Plan. lib. 3.cap. 9. Miscuit denario Triumuir Anto. errum, miscuit aeri falsis monetae. Sic eumn famat, multis alioquin criminibus infaDem, quippe par Ilaidam nec ebrium mo-
do, sed ebrietatis professorema assertorem, qui paulo ante praelium Aristia cuna in ciuium sanguine ebrius librum de sua ebrietate euomuit, ut refert Plin. lib. i .
Multis autem ante seculis Aristolibr. r. Oeconomicon millia huiusmodi sordida&tyrannica exempla refert, philoisopho indigna, ut putem librum illu secuntum supposititium esse nimis enim degenerata praeceptis documentis, quae Atast tradit in lib. politicon. Plin. autem lib.37. a. r. queritur principes paulatim imminuisse ponduS auri, de Leonar Pori de ponde. mensu. Iib a queriturqtiotidie detrahi Scde pondere& de qu alitate. Multlim aut refert id fieri fraudulenter, ut ille Ant. Trisi- uir, in d. c. quanto an vero palam ex publico compacto, ut refert Plin. ind. lG-co, Liuium Drusum in tribunatu plebis o clavam partem aeris araeto miscuisse era tenim penes tribunos plebis ex l. ir tabul. signandi num potestas, ut testatur Cic. de legib. lib. Min exemplo. sup .nu. 716. Sed non multiam referret de pondere 79Dδequalitate, ira odbstaret ea de uniformis proportio Vbiq; , eadem ubiq; potestas, ut de iure esse debet. l. id eb, de eo quod certo Oc. l. fin. C. de vet. numis. potest. Probitas igitur monet ς requirit certam, stabile, publice definitam riualitatem materiae,3 quantitatem ponderis. Qualitas autem nihil aliud est, quam quantitas intensa, seu gradus bonitatis, monetale nostrat
lingua vocantulo aptissimo rei subie ctae vocabulo, quod potest accipi videri-ua tu quidem gallico infinitivo aliouerquod in discussionibus ration una freques est, .significat non temere , sed serio consultoque debita subductione Dicta dati&accc pii siue excessus defeetus ratione habita probare. In hoc Galliciam
Veibum ala' non significat simplici
ter qualitatem metalli, sed ιι ατ i, as qualitatem debitam dege praefinitam, quasi publice laudatam .probatam . Apti us autem cie citius accipitur ut primitiuum , di significat commistionem , siue
558쪽
coiar mensurationem metalli. quae acceptio frequentior, S sic ab hoc derivatur infinitum Gallicum,adorer, quod certa ratione comiscere, temperare,&co mensurare nae talla significat. Itali Doctores nostri vulgo vocant ligana apta, licet barbara voce, quasi ligamen. Vt enim vult Ioan de Vi comercato in c. quanto colum. q. dicitur liga qtiando componitur nacualia. Qitidam, ut Petr. Bellig. in spe c. Principiana, rub. y6. Vocant legem, Latino&eX-
tensi vocabulo, ita si definitionem siue pia finitionem qualitatis materiae legiti-naana. Nouissime Budaeus libro tertio Ansis vocat indicatu iam, sed eleganti vocabulo abutitur. Indicati ira enim est solida&vera aestimatio totius rei, vel quaelibet testimatio voluntaria: sic proprie bonitatem extrinsecana, seu imposititiam significat, noalitem solam bonitatem intrinsecam, Videlicet qualitatis quanquam haec qualitas non nudum abs actum significat, sed substantiam qualem certa quantitate de-'88 finitam. Vnde monetales vel boat nointelligunt nudii in qualitatis abstractu, vel ideam, sed vel definitionem substanti aequalis&quantae, vel ipsam substantiam qualem Sc quantam :& sic non sol sim recipit gradus intellectuales, sed etiam verum pondus. Ut dum dicunt unum denarium d alo' pendere sexdecim denarios ponderales, Velinum grossum 'alo' pedere 32. grana ponderatia: sic de alijs,
no volunt aliud dicere, quam tantam partem marcete, vel substantiam materiae purae, tantum pendere. Vocant autem denarium d alo unciam duodenariam marcae, puri argenti materiae, ut supra numer. 778. denarium vero ponderis centesimam nonagesimam secundam partem arcae ponderatis, seu meri ponderis, vici, pra
Et hic postquam incidit non grauabor obiter dicere,qubd verbum denarius hamon et ar ijs quadrupliciter accipitur. Primo, pro vocabulo certi ponderis vel quutitatis extensae, & sic est vicesima quarta NE MONETAE.pars unciae octonariae, siue I92. pars mare cae, Sc continet 24. grana ponderalia. Secti-
d b, pro vocabulo qualitatis seu gradus bonitatis, vel quantitatis intensae, sic est duodecima pars integra seu totius puri-ltatis materiae , hoc est, marcar monetalis materiae purε, quem arca in duodecim denarios,Velut uncias duodenarias diuidiatur Tertio pro certa quantitate valoris impositi iij seu cursus pecunia . Quarto, pro corpore cuiuslibet numismatis in genere, Petiam vulg vocant. Adde quin id, vulgo pro minutula specie monetae nigrae,denarium Vocant, qui in obulum Tem iobulum diuiditur. Uerbi gratia, si Gallice dicatur fieri monetam a di deni eude coarcvn de iter depol M a injdenterid MIy, ct a xsolet huic demers de latile, sensus i liest, quod singula numismata valent decem denarios moneta currentis,& singula suti ponderis unius denari j, siue vicesim quari tae partis unciae, S singula sunt ad ratione i quinque denariorum puritatis, siue habetiquincuncem materiae seu argenti regij,r siduum verbinateriae ex aere, quod ex lil branti mularia seu marca ad praedictam ra tionem conficiuntur de resultant octoginta numi.
Nunc adest vox tertia character quod 'est signum publicum, siue publica aut ho 90ritate impressitim laut hora tum, ad certi-lficandum publice uniuersaliter de pro bitate qualitatis publice definitas requisitae innum is male taliter signato, consequenter de valore publice imposito tali lnumismati. Et sic forma monetae nihil ali lud est, quam quaedam testificatio veritatis: iustitiae ipsius tironetae , scilicet qubdsit verae substantia de iusti ponderis, in princeps , vel Respublica , imprimens characterem aeque censetur testificari, sicut ex publico , ad hoc deputato sigillo chartae seu diplomati apposito , ut tradunt omnes etiam Theologi in quarto sententiar distinctio .is. ibi Gabrie.quq stione 9.
Grauissime igitur peccantprincipes& qualescunque,qui de qualitate vel pod G
559쪽
re debitis subtrahunt, enormissimani publice semel datum minuere nisi aliam
omni lim falsitatem committunt, nisi pri bonam&aequi ualentem monetam det&us publice consenni populi, alia probita realiter commutari faciat illis, qui mo tis ii qualitate deridiantitate nota delini ne tam, quae reprobatur, habent nec su Datur, Cum enitianuinu Somnia metiatur, visu pr. num. t. e sit generali Domitium
mensura, iure gentium introducta, omnia iura diuina&humana, quaedamnant execrantur falsificantes Mutantes mensuras, damnanti execrantur falsificantes defraudantes monetas, siue prinficeret mentem vel aliud tempus ut quidam nimis diluto colore factitare vetiti non sunt ad expendendum indulgere. Qui enim acciperet pecuniam iam post na odicum tempus reprobandam HSed in singulis municipiis pia stituendi est eniargentari; qui de publico sine ulloci pes sint, siue priuati, ut etiam Thoma commutantium sumptu bona ni puram Aqui. diserte ait libr. r. de regimi. princi
Nec ad rem pertinet, si quidam adulatores nugentur pecuniam esse principis non enim eius et , postquam expensa est, monetam pro reprobanda dare tenerentur, non ad modicum sed ad tam congruum tempus Vt omne indemnes redd
Idem si Princeps non cuderit, nec de-d adlauc priusquam de argyio copio ex derit eam monetam, sed recipi&expeneat, ipsa probitas definita non magis est di pro bona publice&scienter permissillius, quam quaelibet regia mensura. igi rit, in ipso facto semel approbauerietur nec hanc, nec illam pro libito deletio lapprobari a populo permiserit. Non
rare aut mutare potest, nec est minor perfidia, qua in proprium sigillum vel syngrapham falsificare vel negare. Omnium autem fraudationum de cauponationum monetae nulla tetrior&exe
enim debet fidem publicam irritam facere, nec fortunis subditorum insidiari: sed eos non solum tutorio sed etiam paterno affectu ab omni damno vindicare. Plus dico, quod etiam si citra, IIam crabilior est, quam cum pecunia semel approbationem sed per errorem fraude probata de expensa in totum Vel in parte quorundam falsariorum reproba mons reprobatur incursu seu indicatura: tunc a irrepserit,&sparsa sit, quam inhiberi enim non solii publica fides S me usura cie probati oporteat, debet Princeps abrumpitur, sed etiam furtum mani se subuenire deceptis qui falsam vel adul-stum, non in unum aut alterum, sed in o terinam monetam ignoranter receperint nanes cominittitur: quod tamen sepe per aliam bonam 5e probam de publico red petratum est in hoc regno, non solum ab dendo. Cum enim commoda confiscatio- hostibus, visu p. num. 7i9. sed etiam an O num huiusmodi falsariorum habeat, pr stratibus. Quod improbum καχε λur,&sce ter commoda publicς monete, iustum est teratissimum inuentu in Bud. noster lib. . eum ferre incommoda. l. secundum natu- Assis, merit,execratur nondum tamen ram de re g. iuris Saltem hoc in dubita. septeni anni in Armoricis Vicini re tum est, quod pro rara bonorum, quae in- regionibus, circiter decem millia paupe de sibi confiscantur, tenetur laesis satisfarum reprobatis quibusdam moneti S, qui cere, texi in I. r. de capit. di inutio. in I. r.
bus vacca inscripta erat ann. is 37. hac scelerata arte fanae necata sunt.
Non nego, quin quandoq; causa incidat certamnione tam mutandi vel reprobandi in totum vel in parte sed qualisiacunq; ea causa sit, si uinceps eam monetam fecit re probat: it, nullo In odore C. adleg. Iul. de vi publi. l. si ut proponis C. de bonis proscripte i. si ademptis. C. desera passet S. Qu anquam autem Romani, qui initio erant manipulus pastorum e figitiuorum, S hominum nouissimi, non fuerint
statim usi proprios resignato sed tantum probare nec n. vitale potest, nec cursum aere graui, id est, rudi ponderati fere
560쪽
ut olim Lacedaemonii ferro rudi molis i neptae, post accensione ira aceto extinctae, ut
Plutarch. in vita Lycurgi nisi lub Seruio Τullio sexto lenultimo rege', sub quo
aes signatum, deinde argentum signatum, quinque annis ante bellum Punicum , post 61. annos aurum signatum, Ut testatur Plini. libr. 3ῖ .cap. I. tamen caeterae gentes etiam duobus annorum millibus ante Romanos vel argento signato sae sunt. Theseus enim qui regnauit Athenis temporibus iudicum Israel, plus mille ducetis annis ante Christum natumnum um, bouis signo percussit. Porro inuenti Onum mi non ad Aeginetas vel Lydos ut Celius antiqui . lectio. lib. S. cap. 3.&libr. II. cap. . A lxand. Alexandrius Geniali. dier. lib. . cap. s. referenda est, sed ad primas genteS, quae communibus commerci j vii coeperunt: hinc in sacris Biblijs Siclorum&aigentorum tam crebrae mentio. 1 Est autem Siclus, Hebraice antiquum verbum S numisma Hebraicum, ut test tur Iosephus lib. I. Antiquita .ca.7.&Suia das, quo nec Graeci, nec Latini usi sunt, ut perium lib. . Assis. Et secundum Iosephum in loco prae allegato quatuor drachmas Atticas habet, Sc sic est idem quod stater, ut inquit Hieronym. Erech. 3 sue se iniuncta tetra drachmum , quae idem sunt, Vt patet Matth. ir ad finem, ubi Dominus iussit Petro expiscatum staterem
dare pro sedi illo petentibus didrachmaa singuli S.
Cum autem Genes. 13. fiat mentio siclorum vel argenteorum transeuntium Per mercatores , ut ex Hebraeo ad verbuvertit Santes Pagninus Chaldeus autem Paraphrastes vertit, Argenti quod recipiebatur promercimoni j sin unaquaque . prouincia, verisimile est Abralis quoque tempore in via fuisse pecuniam, non solum argenteam appensam, sed etiam signatam, alioquin commode currere non potuisset per negociatores prouinciaS. Et saepe sacra vetus scriptura mentionem facit simplicis argenteorum seu nu-
morum numeri, sine pondere, ut Genetro. Ecce dedi mille argenteos fratri tuo.&Genes. 37. Vendiderunt eum scilicet Ioseph asinae litis viginti argenteis lalibi passim . Nec sola facere mentio nem ponderis propter se , sed ob aliam grauem causam Vt Genes. 23. Appendit Abraham ipsi Hephron argentum. Ibi non fit mentio de appensione , b qu non daretur pecunia nisi appensa, sed ad ostendendum maiorem lega Iitatem Abrahae. Et Esaiae s. Qui confertis aurum de loculo, argentum statera ponder iis , facit Proplaeta mentionem saterae, non quando pecunia signata esset, sed ad conuincendam furiam idola maniae dum demenati idolatra non putant deuotioni suae satisfactum extrahendo auarum Wargentum de burs , nisi illud appendant , Ut quo preciosius , eo sacrius simulachrum conficiant . c
Ex praedictis verum esse conuinciatur , qu bd innuit Aristoteles. lib. primo,
politicon. cap. 6. characterem pecuniae,ῆue pecuniam signatam de eius fidem stabilitatem esse de iure gentium , licet formula seu figura characteris varia esse possit. Et ad praedicta fac t quod Exodi
citur , Siclum sanctuari j viginti obulos habere, ad differentiam videlicet Siclivulgaris subduplici . Erat enim duplex sic lus, scilicet ecclesiasticus, qui dicebatur siclus Tenapii seu sanctuari secum
dum Hebraeos, nec erat uncialis, sed se mi uncialis ut dixi. Alter siclus vulgaris dimidio minor qui duas tant sim drachmas,&sic quadrantem vinciae pendebat, decem obolos Hebraicos valebat Pariter talentum templi capiebat centum viginti libras: proph. num Vero, quo vulgo te bantur, sexaginta talum id est, dimidium. Sic Pollux lib. 9. Siclum talentum duplex fuisse refert, Vetus quatuor viginti num orum nouum vero tu