Commentarii in epistolas Pavli ad Timothevm dvas, ad Titvm vnam, ad Philemonem vnam, scripti a Nicolao Hemmingio

311쪽

MikVia enumeratione probatur, sunt enim inquit, Multi abominabiles, inobedientes Mad omne t et id c opus bonum reprobi. Abominabiles qui id ii dem,quia Deus eos abominatur tanquam

i' Phanos SP foedos. Hoc probatur sequenti Philh; membro, qua sunt inobedientes, ut qui

- ro non obtemperent. Hoc rursus proh

imi de a arbor bona fructus malos facere. Uemadmodum enim fides scaturigo estuvndei lintres manat vitae innocentiais tudium Dieta es cael s&honestatis: Ita infidelitas est cameri na omnium celerum flagitiorurn I,-jitio inde Obselliandum, quo in loco Deus innes,qui suo verbo non credunt,& iuxta illud noviunt, habeat,nimirum quod eos

tanc prophanosi sordissimos abomine ob in Ur,donec resipiscant, Se illorii corda purital ficentur fide. Non enim vult mortemse talis tori feta Vr conuertatur vitiat Te

312쪽

II T. PAVLIlIo, admoneant haec singulos, praeseruin ministros verbi,haec grauissima Pauli sententia, fidem, quam verbis docent, vitavi moribus exprimere, ne cum his seduclais hus audiant abominabiles, immorigeri creprobi, Midem ipsis contingat, Quod ibhris arcae Noe, qui cum ath parassent asecam, per quam a diluuio liberati sunt, ipsi in diluuio submersi perierunt.

SUMMA CAPITIS

SECUNDI. Piscopus ea quae sanae doctrinae con-l gruant, doceat, singulos sui ossicii

admonear niani rum ut ea faciant omnes,

quae sexum aetas ct conditio postulant, si ipse atris omnibus probatis .rypus exemplar, ne aduersarh habeant, quod i prehendant in doctrina cu moribus, prae sertim cum ipsa gratia Dei omnes abi pietate ad pietatis studium invitet.

ORDO SECUNDI

A P UT I S.

n tu i

313쪽

ui 1 stopos elegi, quois reprehendi velat,

si vis isti di ostenderat Paulus: Nunc oportune in hoces capite Primum Episcopum sui admonet recita isti ossicii, id quod supra tertiam huius Epiri stolae propositionem fecita Deinde per

t. die malit enumerationem de pia auditorum con-nalicia, uersatione lita, quae decet sanam do

dicit' in in quod nobis est quarta propositio disierit. mox Episcopum iubet ut VI iri alios, anquain omnis probitatis tyPUS, i, Id praecedat, quod ad tertiam propositio-

nem retulimUS. His omnibus subnectit ationem generalem a causis etfficientibUS, . finalibus, Vbi summam Euangelia, &causas iustificationis miro compendio P complectitur. Postremo, breui exhor 1n a tatoria conclusione caput hoc secundum

EXEGESIS SECUNDI

mne doctrinari .

At tu loquere, quae decent sanam doctrinam

Tertia propositio est huius Epistolae, o sic a cuius sensus hic est. Cum fana doctrina sit,

314쪽

EPIST. PAVLI quae mentem a morbo & labe peccati sanat cu liberat, dum promissio Dei praed, Bycatur, acceptatur fide, par est, ut ea quo coalque doceas, quae decent hanc sanam do libitat Arinam,eamc ornant. Decet aut, ut mo hidrares Sc vitam ita forment, qui hanc doctri vitro snam recipiunt,ut non solum pietas in men i h late resideat, verum etiam in moribus, ut siti rgeat Tu igitur, ut Ore & Vitam recte tropalinstituant singuli, pro decore suae aetatis, hostili sexus δ offici j exhortando efficho. Hic lat aduo obserua, Prius, quod non satis sit, si ha pauit Episcopus tradat recte iustificationis aris i in hiculum, nisi etiam sedulus sit in doctrina et in morum. Posterius, quod debeat isto, pus pro suo iure non obtemperante seue irascirius castigare . Nam ad legitimam mo- iurum institutionem pertinent non flatum doctrina, verum etiam correptio S casti a b azatio in cessantibus.

Senes ut sobri' sint, graues, temperantes, fani fide, caritate,

tolerantia

Per enumerationem exponit,quid si na doctrina in singulorum moribus S vi ta postulet,ac primum enumerat virtutes,

que senium pium potissimum ornant,aiq 'eas prae

315쪽

eas praecipue commemorat, quarum o politis vicῆs, ut plurimum senes obnoxnesse consueuerunt. Inter has primo loco sobrietatem ponit, quae ebrietatis tem lentio turpissimo S non raro in senibus vicio opponitur. Vt enim mente ebriet te sopita omnia pietatis exercitia, quae in senibus maxime vigere deberent, sopiantur oportet Ita sobrietate vigilici mente, in omnibus rebus honestis facilimum cum sum esse, nemo non fatebitur. Secundo loco grauitatem ponit, quam graeca εμ-

νοπτα vocant, nimi im, cum mores ita

compositi sunt, ut nihil conspiciatur, nisi

quod sapiat seriam quandam ac venerandam grauitatem. Huic virtuti opponitur delira senum multorum leuitas, morum plusquam iuuenilis incostantia Te tio loco ponit temperantiam, quae graecis σωφροσά κ dicitur, de qua vide primum caput. Huic re aduerso collocantur senum dinacultas, morolitas S. illa mentis temulentia, quo facit, senes repuerascere, ne dicam stultescere, videantur. Quarto loco vult,ut senes sint sani, id est, puri Seintegri in fide erga Deum, caritate erga PTO-rimum, S tolerantia, sane qua nec fides nec caritas seruari possunt, praesertim cum sene.

316쪽

senes musta quotidie videre cogantur,qus

orsendunt. Hic obserua quam apposii siris tribus membris perfectionem Christia L. , Anam complexus sit Paulus . Primum membrum fides, sub qua comprehendere ni Oportet ea virtutes, quae illi natura con ilis Ion aiunetae sunt, ut sunt spes, dilectio Dei, i in is lamor, inuocati alc gratiarum actio, haliae, quas prima tabula requirit. Secun il i t alnidum membrum est caritas, quae ad omnia it a praecepta secundae tabulae se extendit.Haec balles Renim maioribus reuerentiam exhibet, in iis liliarioribus parcit, paribus aequa largitur tae Breuiter,cuit suum, imo cui I de suo tri ud huit. Tertium membrum est patientia, Asse ticum fidei tum caritatis quaedam conser lati ietiuitatrix. Vt enim impatientia sub cruce ex nivi sioncutit fidem S caritatem: ita patientia Ver l ho Dei se subi jcit, exercet, augeti consesezaata nihlat utram l. Di 'fl

Anus similiter ut in statu,

oui sanctimoniam deceat non 'vitae calumnia trices,non multo uino

seruientes, quae honesta sunt do. ceant, ut possint instruere adu lescentulas, ut maritos suos dili

317쪽

gant,ut liberos ament, ut hone, ita sint, puri, domi manenteS, bonae,subieci a suis uiris.

Hoc est,anus seruet decorum sanctum in suis moribus, dictis c factis. Ponit autem primo loco huius decori genus, mori species subi jciens. Prima species decori est, quod requirit veritatem, cu suauitatem linguae, cui opponitur lingua calumni trix,de cuius venenoetu malo vide copiose Erasmum de lingua. Altera species decori est, sobrietas vitae. Quid enim turpi- is esse potest in vetulis, quam ebrietas 'Deinde vult eas,quae honesta sunt docere, hoc est, vult eas esse honestatis magistra tus. An non Paulus Timotheo scribens inquit, Mulieri ut doceat non permitto, hic autem ut doceant aniculae iubet RO pondeo, publice docere mulieribus in terdictum est,non autem domi. Porro,ea quae sequuntur de mulierum moribus, potius opus diligentia habent ut fiant, quam explicatione, cognoscantur.

Ne sermo Dei blasphemetur.

Generalis ratio praecedentium offici-Orum senui anuum S adolescentularum,

318쪽

EPIST. PAVLI de deberet hec ratio plus mouere homines, quam omnes diuitiae, de pompae totius mundi. Nam significat honestate morum Ornari verbum Dei, de contra turpibus moribus foedari quodammodo, deos gloriam Dei, quantum in hominibus est, diminui filii fi

Adolescentes similiter adhor et hantare, ut sint modesti molitii

Requirit ab adolescentibus σω ο xj '' viae,quae in omnibus rebus seruat prudemtiam, ut iam aliquoties dicitum est, sed cur hac solam requiritae Nunc potest esse sola,

habet. n. comite omne virtutes, iustici-

quas Paulus hic breuitatis gratia non enu sit Romerat, sed sub genere complectitur. P

er omnia praebens teipsum fici s

exemplar bonorum morum at et dii Pars tertio propositionis est de doctrina moribus Episcopi,is est sensus Tu vos

qui alios doces, fac, ut eorum quae doces, vi asis auditoribus typus exemplar, ut te si intuentes habeant speculum rectae formanci vitae.In primo autem dictum est quan

319쪽

qt i eum reserat, ut quis docet alios, ipsa quae pha i docet, vita moribus exprimat.

oniis ira in doctrina integritatem,gra animio uitatem,sanum sermonem,irro inlidaia, prehensibilem. si 'iς Eclipsis verbi,quae sitis hic ob-

Rallttὶ scuram orationem reddit, subintelligiturdi enim ostende aut aliud simile . Est autem, iri. generis in species distributio, dixit enim se senti n genere, quod Titus debeat esse typositi 16 L hQΠQrum operum quae docet, nunc illa stipuit QR QPera recitat. Requirit integritatem, rari,ini in iuue ilibus corruptelis allecebris non hi uitis snRx se corri mpi. Continet autem integri vin et a R. Omne Virtutes, quae modum seruant in dictis, factis aut gestibus apud alios. Requirit grauitatem, quae ad omnem re uerentiam honestam componit adeunti )ra bellS um animos. Requirit sanum sermonem,& in αρ. xxςprehensibilem, ut singula suo loco di

cantur,ck caueatur, ne quid per temeritate

ui effutiat, quod reprehensione sit dignum.

lio e V aduersarius revereatur,

nihil habens, quod de uobis dis

320쪽

E II T. PAVLI Tametsi plures fines sunt, cur Episcopus his virtutibus studeat ut emineat, Vnum tamen hic ponere satis esse duxit, qui merito Episcopuis excitare debeat ad la ' Praestandum officiurn. Hic obseruandum illa tua iquod dupliciter peccant ministri verbi scelerate viventes . Primum enim manda ullam tum Dei violantes, iram Dei sibi thesau odirisant. Deinde, alios ad peccandum ibo h rius Sc securius suo exemplo inuitant, Vn potes s deo duplici poena se dignos esse sciant. - Hic locum habet doctrina de scandalo, de quo consulendi sunt loci Philippi in i

Seruos hortare, ut suis domunis subissciant sese.

Partes ostich seruorum enumerat, ac primo loco suo more genus collocat, nimi quum subiectionern Vnde obseruandum, scitiqud Deus approbet gradus inter homi m anes, ut ath possint iste domini, ali serui, iniit

contra harbaricam v χρχ cc a nabaptista' rum Deinde discant hinc seruis η, Quod Mapsorum subiectio Mopera seruilia place crῖceant Deo, si modo ex fide fiant. ih ῆ

In omnibus placere studena