Commentarii in epistolas Pavli ad Timothevm dvas, ad Titvm vnam, ad Philemonem vnam, scripti a Nicolao Hemmingio

91쪽

TIMOTH. neret Adam deceptum an non Porro ' guttas ctum aD Eua pomum contra interdiruim Domini gustauit Respondeo Chrys. In teli stomus fatetur utrumque deceptum esse, Adam nimirum S. Euam, sed comparati-h Ita uir ne distingui deceptionis modum. Nam ηytitu si ad dolosa sophisticam Satanae, qua is zRRu cretii mentem mulieris peruertit, resin eris,n et an Adam profecto isto modo minime est dosii propiti in ceptus Verum si ad mulierem reipexeris, tritissita. a caritate uxoris in perniciosum obsequilata mulitis it m pertractus est Adam. Aic ita priori ita hacntot respectu non est deceptus, Sed posteriorea nullissust tantum pertractus est in errorem,ac ex errore in ruinam, in quam totam posteritatem coniecit secum. Haec Chrysostomi est non hia distinctio. Potest autem cyalia declaratio

dum supra clixit, Adam prior formatus est, deinde Eua: Ita Eua prior decepta est, lotos tuta 5 deinde Adam. Vnde facilis mulierumi sit luci ti, ιδpsu in errorem, S errore in ruinam,

jus dla adsti quam totam Posteritatem coniecit se ii cum. Qilare minime consultum est,ut d do cendi munus committatur mulieribus.

Saluabitur autem per filio rum generationem, si manserit

92쪽

vi fide&dilectione Tanctissicatione cum sebrietate

Hoc, cu in consolationem, P in instris ctionem mulierum adiectum est. Etsi enim mulier seducta est, tamen gratiae Dei non minus quam vir particeps fieri potest, modo Christi gratiam fide amplexa su rit Papi stoe quidam hoc loco foede errarunt, qui in hanc sententiam praesentem locum explicano Saluabitur mulier per filiorum generationem, modo fili j in fide dilectione &c manserint . E priori

membro iusticiam operum eXtruunt. Ex posteriori, in contumeliam sancti coni gr perruperunt. Nam situm demum saluabitur mulier, si filr in fide manserint, certe Strenae periculosus erit status coniiugalis. In hoc errore S diuus Hieron mus fuit, verum hac duplex error committitur, Prior, quod Paulum de causis iustificationis agere putant, cum de vita iustificatarum mulierum agat. Cuius sa ne vita hic praescribitur. Primum enim proprium mulierum opus ponit, nimirum liberorum generationem. Deinde, commendat eis reliqua pietatis exercitia,

sine quibus prosecto fides retineri nequit. Nam

93쪽

Siluabitur tri

i est in ii ni

litas passig opulsari, statistud ar Tam O m. Nam, qui facit iusticiam,iustus est. Et S Iomon, Qui ambulat in integritate,iustus est. Deinde S in hoc errant, quod manserint, ad filios reserunt, non attendentes nomen Graecum, quo significatur gener tio liberorum, singulare esse. Proinde sensus est, Saluabitur per propagationem, si manserint scilicet mulieres. Est enim Synthesis, qua non tam verborum quam sensus ratio habetur. Hic locus in genere nos admonet, deorscio ex fide tona conscientiai stando quod ubi non fit,in naufragium fidei incurritur. Ideo non mirum est, mulieres saluari per officia debita. Quia sunt fidei testimonia,&estectus, non causa merita salutis.

SUMMA TERTII

94쪽

EPlST. AE ADEPiscopi,Diaconi,eorum Is VXores, sil- culpatis sim moribus, rectet conue sentur in domo Dei, quae est Ecclesia.

ORDO TERTII

CAPITI S. PRimum exponit Virtutes, quibus proditus esse debeat futurus Episcopus, seu minister Euangelη, cessimul vitia haud fercda attingit. Deinde mores Diaconis de illorum uxoribus praescribit. Tum commendat Timotheo haec praecepta ab honesto seu dignitate domus Dei,in qua conuersari oporteat Epistoplam. Vnde in commendationem ministerri Euangd delabitur.

EXEGE SIS TERTIl

cAPITIS, CUM OBSERVAusione doctrinarum.

Fidelis sermo.

Hoc Chrysestomus aptat superiori eapiti, ut sit clausula, continens asseuera tionem eorum,que ibi disputata sunt, ij volunt, ut sit exordium huius terre capitis,quo attentum reddit Timotheum, utque cogitet,illos solos esse idoneos ad officium

95쪽

y 'Φycni rium Episcopale, in quibus virtutes enise R, isti meratae inueniuntur,sciatq; tales a se ordisi dii nandos in Episcopos seu Pastores.

Ityri Si quis Episcopatum appeWφ' tit,bonum opus desiderat.

i βῆ ulyn tionis, continens undamentum, underit di spici Virtutes Epis Opi,Ntruit. 5mendat au- ira eit hi qm EpiscoPale inunus ab honesto, cui vehici rii Plurimum arduum coniunctum est, iuxtalo usPdit 4 P QVςxPium: Iae pulcra eadem cudiis ilia. Quatuor ex verbis Pauli collis

dum, ii quis Eccleliae indigenti modeste, sine ambitione suam operam seu ministe e py rium offerar. Nam si per ambitionem quis appetat, non Dei, sed Satanae spiritu I impelli putandus est. Secundum, quodUm Episcopalis fundito sit honesta, testimonio; in o. pixixu sanct i,quo ph confirmari debent, aduersus prophanorum hominum iudi- ia&cauamnias Tertium, quod Episco Pistinctio non in titulo aut dignitate tan tum,Verum multo magis in arduo ac dise

men arguit. Episcopus enim is inspicien

96쪽

do nomen habet. Nam est inspector, qui, ut Eccletiam,cui praeest inspicit, ita curat, quae ad Ecclesiae incolumitatem pertinere videntur. Hoc ital nomine, Paulus eos intelligit, qui in certa sede certum populum docuerunt, hodie Pastores SP Par chi dicuntur. Quartum, quod ollici di i gnita requirat morum grauitatem ossi cio respondentem Vt enim hic Paulus proposita eminentia officῆ infert morum r

descriptionem, respondentium tanto mu p.

Heri: Ita in alijs quo ii functionibus ex ossicrseminentia, vitae regula petenda est.

Oportet igitur Episcopum

irreprehensibilam esseta

Iam infert descriptionem virtutum aEpistopi, inq; hoc argumentum, Episco spatus est praeclarum Sc honestum opus, o migitur oportet eum, qui futurus est Epse in scopus, irreprehensibilem esse. Ex eodem tantecedente, reliqua quae sequuntur, ex truuntur, quod hoc loco dixisse, satis sit.

Sed quid est irreprehensibilem es leo Est ei esse sine crimine, ut ad Titum ipse Apostolus exponit. Talis enim est, qui repre , hensioni hominum iuste, Z criminali imiamiae non est obnoxius. Proinde hic lorquitur

97쪽

i in 'o nullus est innocens.

- pi Vnius uxoris uirum.

Tempore Pauli fuerunte gentibus uli)itia conuersi, qui simul plures uxores habue- R, adio, runt, tales arcet Paulus ab Episcopali sun- idan ictione,non prohibet Paulus,quin alterari 'Is f post priorem defunctam ducere possit oti Episcopus. Praeterea,vt hac sententia nonae eam an prohibetur,quin Episcopus possit esse qui VXOrem non habear. Non enim hic lea Igalapitoli gem praescribit necessitatis, sed prohibet Iantum plures simul habere uxores, id, quod testimonium est incontine uia itineti ideo jeprehensione minime caret: ita impadata alti contra spiritum Dei, ct violenter, contra a re nitini Euangelicam constitutionem faciunt Pon. ἡόhon lis citch, qui sacerdotibus coniugio interdis cui uturis. Cunx. Interpretatio Papistica huius loci ineptior est, quam ut confutatione indi i u gς x Non enim hac loquitur Paulus alle

s,. iiii 40xiς se proprie mores suturi Episcopi

d scribit.

iis, Vigilantem. vo Graeca latius patet. Nam

98쪽

E PII D sed hic pro priori significato, ut Erasmus vertit, ponitur, quia postea de sobrietate sequitur, dicitur autem vigilans, qui , mne studium & vigilantiam rei gerendae adhibet, quic vigilanter ab omni parte prouidet, ne quid, quod sui ossich est, negligat.

Temperantem.

Graece, oro κωνα qua voce significa. tu harmonia quaedam cu concentus omnium virium animo cum recta ratione: Vt nec ira quicquam praeter imperium a rionis aes at nec affectus alius rationis moederamen excutiat. Hiuc pulcerrime Plato σωφροσaulus harmoniam vocat διαπασωρ, In qua a ratione ira διαπέντε astendendo distat, Se concupiscentia ab ira ascendem do δια ρογα colo vide Timeum Platoniacum,4 commentarium Procli.

Graece . μιορ, qua voce significatur proprie modestia domoderatio quaedam, qua ordo, ratio Sc sequitas in rebus omni hus adhibetur, unde nos Dis interdum etiam eum, qui moribus compositus est,

signissicat. Hospi

99쪽

Hospitalem.

ζ' vidit, Graece etλο ενοὶ ,hoc est,amantem Pe Myrix, regrinorum, significat enim haec vox ha-h7 ab trilitum, benigne ac amanter complectendi vht i peregrinos, quod sane nemini denegatum με est,etiamsi tenuissama fuerit fortuna.

triti Aptum ad docendum.

α quavit i. Graeca voce significatur habilitas, seui: id aptitudo quaedam addoccdu ad quam

na &ὰXercitatio verum etiam lingulariS

verbum Dei hoc est,ut pro conditione ho mimi recte doctrinam accommoder, Vcltes alius addan)ῖU pu o e selarato nebuloni,non Euange iii gratia ed ira Dei maledictio Legis Ma iμα proponenda est ita turbatae conscientiae, alasma mima id s*t δ' hiatio diuinae thesaurus explicandus esit,stuasto ut inde vulneris conscientiae medela de liun sumatur.

ditum, tum ex nimia vini petulantia, in

aliquem contumeliosum esse significat, unde Chrysostomus contumeliObum de

Praefractum interprecatur.

100쪽

Non percusserem.

Πλκκτῆρ cum percustar, tum conuia Iator dicitur, utrumc foedum in mini sim Euangelii vicium estL Obiurgandige sunt saeve contumaces Min hesi me , ministris Euanð sed Eaterne non ths annice&furiose.

Non turpiter lucri cupidum.

Ad verbum,non turpilucrem.Debet agitur nec cauponarium, nec foenus, nec alias turpis lucri vias sectarised suum uρ μου oum Hs lua uadicare vivaru vitalud Droplaanis rebus c tartanet,

Sed aequum seu moderas

tum, Voce graeca significatur is, qui non m rigore legis, sed ex aequo hono de re Dus statuit Saepe enim summum ius summa est iniuria. Et Aristoteles, Qui nimium legem exacte c&rigidemtuentur, fit Syco-

Alienum a pugnis, alienum

ab avaritia. superioribus coniuncta sunt, Vt