De summo bono lib. III, : omni hominum generi quàm vtilissimi..

181쪽

enim conden abitur,qui indignus suscipit quod 115 meretur. Qui regimen facerdotii contendit appetere: ante in se discutiat si vitalion ori sit congruat quod si non discrepat,humiliter ad id ad quod vocatur accedat. Reatum quippe culpς geminat, si

quisquam cum culpa ad sacerdotale culmen aspirat. Heu me miserum inexplicabilibus nodis astri ctum. Si enim susceptum reginae ecclesiastici orditanis retineam,criminis conscius timore cocutior: si vero deseram,ne deterior sit culpa susceptum gre- ge relinquere amplius formido undiq; miser metuo, in tanto rei discrimine quod sequar,ignoro. uniuscuiusq; casus lato maioris est criminis, quanto de prius il caderet erat virtutis.Pr cedentiu naq; magnitudo virtutum;crescit ad cumulum sequentium delictorii. Pleriq; sacerdotes siuae magis utilitatis causaes gregis pr esse desiderant: nec ut prosint priςsules fieri cupiunt, sed magis ut diuites fiant honorentur. Suscipiunt enim sublimitatis culmen non pro pastorali regimine sed pro solius honoris ambitione: atq; abiecto opere dignitatis,sbiam nominis appetunt dignitatem Dum mali sacerdotes deo ignorante non fiant,tamen ignorantur a deo: ipso per prophetam testante, Principes extiterunt, sed no cognoui. sed hoc nescire dei, reprobare est.

De indoctis praepositis Cap.3 s.

Icut iniqui ieccatores ministeriu facer-s tale assequi prohibetur: ita indocti cimperiti a tali ossicio retrahuntur.Illi em exe-plis suis vitam bonorum corrumpulsisti vero sita ignauia iniquos corrigere nesciunt. Quomodo do

182쪽

eere poteriat quod ipsi non didicerunt Desinat Ioiaeum docendi sitscipere,qui nescit docere. Ignorantia quippe praeselum, vitae non congruit subiecto-m.Caecus enim si caeco ducatum praebuerit ambo in seueam cadunt.Sacerdotes indoctos per Esaiam prophetam dominus improbat dicens, Ipsi inquit, pastores ignorabant intelligentiam. Et iterum, Speculatores caeci omnes,id est imperiti episcopi. Nescierunt,inquit,uniuersi canes muti non valentes latrare,hoc est plςbes commistas non valentes resistendo malis per verbum doctrinae defendere. De doctrina exemplis praepositorum. Ca.3s. Am doctrina quam vita clarere debet ec-Τ clesiasticus doct oriNam doctrina sine vita arrogantem reddit, vita sine doctrina inutilem facit. Sacerdotis praedicatio operibus confirmanda est, ita ut quod docet orbo,instruat exe-plo.Vera est illa doctrina,qua vivendi sequitur forma Nam nihil turpius est , quam si bonum quod quisque sermone praedicat,explere opere negligat. Tunc enim utiliter praedicatio profertur, quado efficaciter adimpletur. Vnusquisq; praedicator lonpactionis, bonς pr dicationis habere debet stadium,nam alterum sine altero no facit perfectum, sed praecedit iustum bene facere, ut sequenter bene possit doeere.Omnis utilis doctor plebibus subiectis ita se praestare debet atque insistere doctrinς, ut quanto claret verbo,tanto clarescat merito Naquod Apostolus Timotheo praecipit cu omni imperio docere,non hortatur ad tumorem stiperbiae,nd ad bonam actionem 4 it authoritatem, Videlicet ne libertatem praeberet peccadi,si bene do-

183쪽

LIBER rati cheret de male viveret.Vnde Hominus, Qui solue istinum de mandatis istis minimis, sic docuerit, ininimus erit in regno caelorum.Vides lauthoritate magisterii caret,qui quod doeet non facit. Sicue in nummismate metallum figura pondus inquiritur,ita in omni doctore ecclesiastico, vid sequatur,quid doceat,quomodo vitiat.Per qualitatem igitur metalli doctrina,per figuram similitudo patru, per tandus humilitas des gnatur. Qui vero ab histribus discrepaveris,non metallum,sed terra erit.

De his qui male docent Male vivunt.

Cap.37 Nterdum doctoris vitio etiam ipsa vera

I doctrina vilescii: quia dum non vivit sicut docet, ipsam quam praedicat veritate contemptibilem facit Arcus peruersus est lingua magistrorum docentium bene, viventium male. Et ideo quas ex peruerse arcu sagittam emittunt, dum suam prauam vitam propriae linguae ictu confodiunt. Qui diuina praedicant, ex eiusdem praedicationis dignitate vivere minus curant, habentes verbum dei in ore, Min opere non habentes,multa bene docentes, nihil aute operates,imitantur Balaastriolum,qui corruens opere,opertos habuit oculos

ad contuenda luce doctrinae.Qui bene docet de malesiuit,tanquamss aut cymbalum sonu facit aliis, ipse iam e sta manet insensualis. Qui bene docet de male vivit, docet bene viventibus proficit, sero

male uiuit,seipsum occidit:sicut sacerdos si si digne agi ut sacerdote decet ministeriti ei ipsi Maliis utile est Indigne aut vives, aliis quide utilis est Io-

184쪽

quendo se autem interficit praue tuendo, a per hoc quod in illo mortuum est proprium eius est: quod vero vivit in eo, id est sacrum ministerium, alienum est.Qui bene doceo male vivit, quatur cςreo, qui bonam quidem aliis lucem praestat, set

vero in malis suis cosumere videtur atq; extingue re.Qui bene docet male vivit, videtur bonum

malo coniungere,lucem tenebris commiscere, veritatem mendacio mutare.

De exemplis prauorum sacerdotum. Cap.38.

Aepet quos iustitia docetur,per ipsos pec-S eati morbus irrepit, mors ad plebes pertransit, scilicet vel dum mala docet,vel dum praua faciunt.Pleriq; sacerdotes clerici praue viventes forma caeteris in malum existunt, qui in bonis exemplum esse debuerunt. Hi enim quoscii-q; exemplo malae couersationis supperdunt,de illis ratione sine dubio reddituri sunt. Ex carnalium prς positorum exemplo plerunque sit vita deterior subditorum, plebis merito fiunt tales sacerdotes, qui exemplo deteriore populum destruant no aedificent.Ex merito enim plebis nonnunquam episcopi deprauatur,quatenus procliuius corruat qui sequuntur. Capite laguente caetera corporis membra inficiuntur.Vnde de scriptum est, Omne caput languidum, omne cor moerens, a planta pedis usq; d verticem non est in eo sanitas.Caput enim languidum,est dodior agens peccatum: cuius malum ad corpus peruenit,dum eo vel peccante vel praue

docet pestifer languor ad plebes subditas transit. Deteriores sunt qui sine doctrinis seu exemplis vi-

185쪽

tam moresque bonorum corrumpunt,liis,qui substatias aliorum praediaq; diripiunt . hi enim ea quet extra nos sunt ted tamen nostra auserunt:corruptores vero morum proprie nosipsos diripiunt,quonia diuitiae iustorum mores eoru sunt Multum ergo distant damna morum a damnis temporalium reruet dum ista extra nos sunt,mores vero in nobis.

De praepositis carnalibus Cap.3s Rouidentia pleruque diuini consilii ordi-Ρ nantur praepositi, mundana exteriora sectantes,ut dum teporalibus rebus se totos impendunt spiritales tutiorem vitam conlepiationis exerceant.Quia durosunt quiete vivere volentium sarcinς curarum episcopalium,prouidet siet pelaeus curis deditos secularibus, ad susceptionem regiminis, ut dum hi exteriora sine tςdio procurat, spiritales rebus interioribus sine impedimento reruterrenarum deserviant.Dei ergo ordinationem ae-eusant a quo instituuntur qui episcopos condenat: dum minus spiritualia,sed magis terrena sectantur.

Ex diuini enim tabernaculi dispositioe ob iniurias mundi seredas aurbines,quosdam institui episcopos secularibus curis insistetes,ut hi qui interius siu- perna desiderant nullo terreno obsistente negocio liberius hoc quod amant intendant. Non est itaque iudicandus a plebe rector inordinatus, dum magis nouerint populi,sui fuisse meriti peruersi regimen suscepisse pontificis. Nam pro meritis plebium disponitur a deo vita rectorum. Exemplo David,peccant ad comparationem principum, qui ex merito plebis praeuaricantur.Sententia damnantur Cham

filii Noe, qui suorum praepositorum culpas in pu-

186쪽

blico produnt:sicut Cham qui patris pudenda noli operuit sed derideda mostrauit Habituri sunt Semineritum Japhet,qui reuerenter operiunt quq patres suos excessisse cognoscunt, si tamen patrifacta non diligant ted tantum operiant nec imitetur.

Nam sunt qui prς positos suos peruerse iudicat, da terrenis studiis eos plus viderint esse intentos, si vel parum iam ipsi deIpiritalibus cogitauerint. Rectores ergo a deo iudicandi sunt, a suis alit siubditis nequaquam iudicandi sunt,ex eplo domini qui per se vendentes columbas numularior mensas proprio euertit flagello proiecit a teplo:vel etiam si-eut dieit Pal.Deus stetit in synagoga deoru ,in medio aute deos discernit. Quod si a fide exorbitauerit rector,tuc erit arguedus a subditis: pro moribus vero reprobis tolerandus magis quam distringqndus a plebe est e Deiracundis doctoribus Cap. o. Racundi doctores per rabiem furoris,di-Ι seiplinae modu ad immanitate crudelitatis conuertui: Munde emendare subditos poterant,inde potius vulnerant. Ideo sine mensura ulciscitur culpas praepositus iracudus,quia cor eius disipersiam in rerum curis non colligitur in amorem unius deitatis Mens enim soluta in diuersis catenacharitatis non astringitur, sed male laxata male ad

omnem occasionem mouetur.

De superbis doctoribus. Cap. I. Onus doctor de in humilitate seruat discidi plinam, ter disciplinam non incurrit superbiam Elati autem pastores plebes tyrannice premunt,non regunt, quique n5 dei 'd

187쪽

suam gloriam a subditis exigunt. Multi sint qui in

verbo doctrinae non humiles sed arrogates existut: qui ipsa recta quae praedicant, non studio correctionis,sed vitio elationis an nunciant. Multi sunt et non ex consultusdificandi, sed ex tumore superbie di docent: nec ut prosint sapientes sunt sed ut sapietes videantur docere student. AEstimatio praua arrogantium sacerdotum, per quam imitatur sanctos rigore disciplinae, sequi negligunt charitatis atafectione: videri volu rigida seueritate, sed formam humilitatis praestare nequeunt, ut magis terribiles

quam mites aspiciantur.Superbi doctores vulnerare potius quam emendare nouerunt Salomone testante qui ait, In ore stulti virga superbi , quia increpando rigide feriunt,& compati humiliter nesciunt. Bene alieni peccati curanda vitia suscipit, qui hoc ex cordis dilectione' humili conscientia

facit.Caeterum qui delinquetem superbo vel odioso animo corripit,non emendat sed percutit. Quicquid enim proteruus vel indignantis animus protulerit obiurgatis furor est,non dilectio corrigetis.

De humilitate praepositorum Cap. 2. Vi proicitur ad reginae,ialiter erga disci- plina subiectorinpraestare se debet,ut non

selu authoritate,veru etia humilitate cla- restat.Sed tamen ita erit in eo virtus humilitatis,ne dissoluatur vita subditoru in vitiis: atq; ita authoritas aderit potestatis, ne per tumorem cordis seue ritas existat immoderationis. Haec est enim in dei sacerdotibus vera discretio,qua neci libertate supbi,

nec plumilitate remissi sint.Hinc estu sancti cum

188쪽

magna constantia redarguerunt etiam principum vitia in quibus cum summa esset humilitas: loco tamen necessario,libere transgressores iustitiae increpabant. Aliquando etiam subditis nos oportet animo esse humiliores,quoniam facta subditorum iudicatur a nobis,nostra vero deus iudicat Agnoscat episcopus se esse conseruum plebis, non dominum verum:hoe charitas non conditio exigit.

et De doctrinae discretione. Cap q3

On omnibus una eademque doctrina est adhibenda sed pro qualitate moru diuersa exhortatio erit doctorum. Nam quos dam increpatio dura, quosda Vero exhortatio corrigit blanda. Sicut periti medici ad varios corporis morbos diuerso medicamine seruiunt ita ut iuxta vulnerum varietates medicina diuersa iit,sic doctor ecclesiae singulis quibusque hominibus cogruudoctrinae remedium adhibebit, de quid cuique oporteat prostate,pro sexu ac professione annuciabit. Non omnibus ea quae sunt clausi aperienda sunta Multi sunt enim qui capere non posrunt, quibus si indiserete manifestetur,statim aut detrahiit aut negligunt. Prima quippe prudentiae virtus est ea qua docere oporteat existimare persisnam Rudibus populis seu carnalibus plana atque c5munia,no summa atque ardua praedicanda sunt, ne immensitate doctrin popprimantur potius quam erudiatur.Vnde lautus apostolus ait, Non potui vobis loqui quasi spiritalibus,sed quasi earnalib': tanquam paruulis in Christo lac vobis potum dedi, non escam, Carnalibus quippe animis nec alta nimis de caelestibus nec terrena couenit praedicare jed mediocri-

189쪽

uus dum suos pullos viderit albi coloris, nullis eos ς bis alit, sed tantudem attendit donec paterno colore nigrescant, sic illos frequenti cibo reficit: It de ecclesiae doctor strenuus nisi eos quos docet viderit adfiam similitudinem poenitetiae confessione nigrescere , de nitore secus depost lamenta, tionis habitum de peccati recordatione induere, utpote adhuc exterioribus hoc est carnalibus, non aperit intelligetiae spiritalis profundiora mysteria,

ne dum audita non capiunt, prius incipiant contemnere si venerari madata coelestia. Aliter est agedum erga eos qui nostro committuntur regimini si offendunt: atq; aliter cum his qui nobis commitas non sunt qui si iusti sunt, venerandi sunt si vero delinquunt, pro sola charitate, ut locus est,corripiedi sunt moneta me cum ea sit ueritate sicut hi qui nobis regendi c5missi sunt .Prius docendi sunt seniores plebis, ut per eos infra positi facilius doceatur. Vnde de Apostolus, Haec ,inquit,commendo hominibus fidelibus qui idonei sunt de alios docere. Ingenium boni doctoris est incipere a laudibus eoru, quos salubriter obiurgatos corrigere clipit sicut Apostolus ad Corinthiosfacit,quos a laudibus inchoat, increpationibus probat. Sed erant apud Corinthios,qui de laude de increpatione digni es sent. ille vero indiscrete loquitur, Q sic utraq; omnibus loquitur, ut omnibus utraq; Ouenire videatur.

De silentio doctorum. Cap. 4.Ro malo merito plebis aufertur doctrina P praedicationis. Pro bono merito audientis tribuitur sermo doctoris. In potestate diuim

190쪽

na consistit,cui velit deus doctrinae verbum dare. vel cui auferre,& hoc pro dicentis aut pro audientis fit merito, ut modo pro culpa plebis auferatur sermo doctoris: modo vero pro utilibus meritis tribuatur.Nam tonus docet bonum, malus malum, bonus malum, de malus bonum: quod tamen fit iuxta meritum populorum.Non omnia tepora congruunt doctrinae, secundum Salomonis sententiam dicentis,Tempus tacendi de tempus loquendi.Non quidem per timorem, sed per discretionem propter malorum incorrigibilem iniquiatatem,n5nunquam electo oportet a doctrina cessare Interdum doctores ecclesilae calore charitatis ardentes conticescunt a docendo,quia non est qui

audiat testante propheta, qui ait, Ciuitates austri clausae sunt, non est qui aperiat. Qui docendi

accepit officium,interdum ad tempus facta proximi taceat,quae statim corrigere nequaquam existimat.Nam si corrigere potest dissimulat, verum est quod consensum alieni erroris habeat.Plerique fancti doctores pro mali pertinacia, quia iniquos emendare nequeunt, his tacere disponunt, sed calorem spiritus feruoris,quo aguntur ferre non sit stinentes iterum in increpationem prosiliunt ini

quorum.

EDeli qbenda sacerdotali protectione

in plebe Cap. s. Vibus docedi forma commissa est, multum in subeunt periculi,si contradicentibus veritati xesistere voluerint:dum propheta doctore ecclesiae instruat ad summum usque iustitiae perue nire: cum dicit,Super montem excelsum ascede tu