De summo bono lib. III, : omni hominum generi quàm vtilissimi..

171쪽

sem corrigere, aliquando tumore tangulitur elationis siuae conscii actionis iustitiet:sed ab huius seb-

reptionis malo humilitatis compunctione purgantur.Viri sancti nonnunquam quosdam de se audientes instruuut, tamen in his alta se consideratione

custodiunt, ne dum alios a terrena intentione erigunt ipsi in terrenae laudis appetitu demergantur. Quidam per incautam Virtutum iactantiam relabuntur ad vitia, quidam dum vitioru impulsium frequenter plangunt,de ipsa infirmitate per humialitatem validius conualescunt. Plerunque utile est arrogantibus deseri a deo: quatenus suae infirmitatis conscii ad humillitatem redeant, Se humiles post easium existant. Nonnulli falsa opinione arrogantiae se esse perfectos existimant, dum non sint qui obortis tentationibus innotescanti Tanto quisq; sieveritati vicinior, quanto se esse longius ab ea fuerit arbitratus Hoc enim humilitatis est, quae deo hominem iungit.Cςterum hominum iactantia oculos quibus deus videri poterat, claudit. Sicut solis radius dum conspicitur,acies oculi hebetatur: sic de qui immoderate altiora se scrutatur, ab intentione veri obtunditur Sicut aquila ex alto ad escas collabitur:sic homo de alto bonae couersationis per carnalem appetitum ad inferiora demergitur.

De Hypocrisi. Cap. 26.

Ypocrita verba sanctorum habet, vitam noΗ habet de quos per sermonem doctrinae genuerit,no fouet exeptis sed deserit: qa quos verbo dificax, vita de moribus destruit Hypocritae simulatores dicuntur,qui iusti no esse quaerunt,

172쪽

sed tantum videri cupiunt. Hi mala agunt, de boni

profitentur per ostentationem quippe boni apparent:per actione vero mali existunt. Omnia possuta simplicibus vitia perpetrari, simulatio vero lypocrisis non committitur,nisi a male astutis per calliditatem valentibus vitia sub specie virtutum celare, non veram sanctitatem obiicere. Sancti no selum gloriam supra modum suum omnino non appetunt: sed etiam hoc ipsum videri refugiunt, quod

esse meruerunt. Hypocritae autem malitiae siuae oeculta tegentes ante oculos honminum quadam in noeentiae sanctitate se vestiunt ut Venerentur. Quibus

bene diuina voce dicitur, Vae Vobis hypocritae quia similes facti estis sepulcris dealbatis, quae foris quidem apparet hominibus speciosa, intus vero plena

sunt ossibus mortuoru . Ita vos quidem foris apparetis hominibus iusti,intus vero pleni estis auaritia siniquitate. Dupliciter damnantur hypocritae, siue pro occulta iniquitate, siue pro operta simula tione .Ex illo enim condemnatur, quia iniqui sunt, ex isto, quia ostendunt quod nonfunt.Non semper latent hypocritae na etsi in principio sui quidam nopateant prius tame luita eorum finiatur quam simulate vixerint deteguntur. Omne enim sincerum permanet.Nam quisimulata sent dii;turna esse nopossunt. Non eorum desiperada est salus, qui adhuc aliquid terrenum sapiunt dum possint cin occul tis agere unde iustificentur. Hi enim meliores sunt hypocritis,eo quod mali sint in aperto. in occulto boni.Hypocritae vero in occulto mali sunt, lonos se palam ostendunt.Ηypocritam iustus arguere prohibetur,ne deterior castigatus existac dicete

173쪽

IBER III 8i Salomone, Noli arguere derisorem ne oderit te.

Iuor alieni boni suu punit ausi orem Nam L, unde bonus proficit, inde inuidus contabescit.Homines praue uiuetes sicut de bono rum lapsibus gratulantur,ita de eorum recte factis boniq; perseuerantia confunduntur. Inuidus membrum est diaboli,cuius inuidia mors introiuit in orbem terrarum. Sicut superbus membrum es diaboli,de quo scriptum est, Omne sublime videt. Et ipse est rex super omnes filios superbiae. Nulla est virtus quae non habeat cotrarium inuidiae malum. Sola miseria caret inuidia, quia nemo inuidet misero,cui reueram o liuor obiicitur,sed sola misericordia adhibetur. Multi bonos imitari volunt, de bonorii profectibus inuidi cliuore tabescunt. Qia' fit ut nec illi corrigantur a malo suo essed per inuidentiam deterioretur, bonos a recto studio quatum in ipsis est, si potuerint deprauare conenturi Quando malos boni proficere vident, non scandalizentur sed quem sint finem habituri maxime cogitent. Hoc omnis inuidus alienis virtutibus praestat,quod beato Iob Sathan prς stitit.Na dum mulatur prosperitatibus commouit aduersia Sed dum credidit eum diabolus posse prosternere, inde eius aucta sunt merita,atq; inde claruerunt probabilio .ra patientiae documenta. Ita requirunt inuidi aditii malae famae, per quam bonorum vitam maculent sicut quaerebat ostium Sodomitae quo domu Ioth nocituri introirent. Illi veroc citate erroris percussi parietes videbant,ostili non inueniebant. N5 aliter inuidi videndo velut parietem virtutes dissia

174쪽

mulant,vitia vero perquirunt,per quae eorum conscientiam rant.

De Simulatione. Cap. 26' Raudulentiae genus in modu pharetris R. tiliter insidiarum sagittas celat, ut falsam faciat securitatem,decipiatq; callide eum contra quem molitur occulte Cauendus est inimicus qui manifestus est,sed magis ille qui videri non potest.Facile em vincimus quae Videmus, quς autem5Videmus difficile a nobis expellimus. Raro nocetur homo ab extraneis,si sui eu non lς dant. Magis eniinsidiis nostroru latior periclitamur.Latent saepe venena circumlita melle verboru. Et tandiu deceptor bonitate simulat,quousq; fallendo decipiat. De Odio Cap. 27 On homines sed vitia odio habenda sunt. N Flebiliter autem deplorandi sunt, qui odio

in fratrem tabescunt, contra alios perni tiosum animi dolum seruant. regno enim dei se separant,qui semetipsos a charitate dissociat. Sicut mater ecclesia praue ab hominibus haereticis premitur,sed tamen eos venientes ad se benigna charitate amplectitur: ita de singuli nostrum quosciiq; inimicos sustinemus, reuertetes materna amitatioe amplecti statim debemus. Cito es ignoscendum cuildum venia postulat.No posse peccata dimitti ei qui in se peccandi debita no dimittit. Forma emnobis indulgentiae deus ex merito conditionis nostrae imposuit,dum ita frare nos praecepit, Dimitte nobis debita nostra, sicut de nos dimittimus de . bitoribus nostris.Iustum est enim dei iudicium tantumque peccatori a se indulgeri ostendit, quantii al-

175쪽

ierutro nusquisq; in se offense indulget. Quidam desiuis fidentes meritis pigre in se delinquentibus veniam pr*st nised nihil proficit esse illibatum iculpa,qui non est paratus ad veniam idum potiti hcc magna sit culpa, quando tardius relaxatur fraterna delicta. Qui fratrem sibi tardius reconciliat, deum sibi tardius placat. Frustra enim propitiari

sibi deum quaerit, qui cito placari in proximum negligit. De Dilactione Cap. 28.

Voriunt erga dilectionena proximi conser-D uanda, unum ne malum quis inferat, alteravi bonum intedat .Primu, ut cavea laedere: sequenter ut discax praestare Amicitia est animorsi societas. Ηςc quippe a duobus ancipit.Nam minusquam inter duos dilectio esse non poterit Antiqui enim dixerunt de secietate duorum unum esse ansinam in dii us corporibus propter vim scitiqet amoris,sicut in Actibus apostolorum legimus, Erat

illis cor unum de anima una: non quia millia corpora unam habebant animam, sed vi a vinculo igne charitatis coluncti, num omnes gener liter

sine dissensione sapiebant Amicitia st prosperas

res dulciores esse facit, aduersas comunion temperat,ieuioresq; reddit:quia dii in tribulatio m ei consolatio assiungitur, nec frangitur gnimu meo cadere patit.Tuc vere amicus amatur, si no pro se sed pro deo ametur. Qui vero pro se amicu diligit insipienter eum amplectitur. Multii in terra diuersus est,qui carnaliter hominem moriturum plus diligit,quam oportet.Qui enim intemporariter amicu amat,pro se magis illum e pro deo amat.Qua-

176쪽

tum ergo bonus est qui pro deo fratrem diligit,tantum pernitiosius qui eum pro seipso amplectitur. Plerunq; diligit in alio homo quod odit in se,utpote in infantibus Amamus enim quandam eorum ignauiam, tamen odimus, quia ignaui esse nolumus. Sic lapides, equos, ct caetera quaelibet diligiamus,sed tam nolumus hoc esse,etia si possumus. EDe fictis amicis. Cap 29. Ito per aduersa fraudulentus patet amicus: Nam in prosperitate incerta est amicitia: nec scitur utrum perina an celicitas diligatur Saepe per simulationem amicitia colitur sequi non potuit aperte decipere, decipiat fraudulenter.Tunc quisque magis fit pietati iustiti que diui nae contrarius,quando despicit amicum aliqua aduersitate percussum. Qua in re dc sibi occasonem mercedis tollit, erga percussionem proximi crudelis existit: veluti auum est inter Laetarii vicerosum diuitemque superbum. Per aduersia igitur prospera comprobatur,si utique vere diligatur deus inroximus:quia dum aduersia procedunt, amicus fraudulentus detegitur: statimq; despicit quem se diligere simulauit Amicitia certa nulla vi excluditur,nullo tempore aboletur. Ubicunque enim se verterit tempus, illa firma est. Rari sunt amici, quivsque in finem existant chari. Nam multos a charitate aut aduersitas temporis, aut contenti quaelibet actionis auertit S pe per honores quorundam mutantur dc mores: quos ante conglutinatos charitate habuerunt,postquam ad culmen honoris venerint,amicos habere despiciunt.

177쪽

De Amicitia munere orta. Cap.3Ο.Nter veros amicos amicitia ex beneuolen-I tia oritur, inter fict0s beneficio adiungitur. Non sunt fideles in amicitia, quos munus non gratia copulat. Nam cito deserunt nisi semperaeceperint. Dilectio enim quae munere glutinatur, eodem suspenso dissoluitur. Illa vero est amicitiaquς nihil quaerit ex rebus amici,nisi solam benevolentiam, scilicet ut gratis amet am/ntem Plerunq; amicitia ex necessitate vel indigentia nascitur,ut sit per quem quisque quod desiderat consequatur. Ille autem eam veraciter quςrit, qui nihil egendo eam appetit.Nam illa ex inopia breuis est Eucata,ista pura atq; perpetua. De Concordia malorum Cap.3r Micitia in rebus tantum bonis habenda est. Α . Nam qui ea in malo utuntur,non sibi amiaci sed inimici existunt Concordiam malorum contrariam ess bonorrim.Et sicut optandum est ut boni pacem habeant inuicem, sic optandum est ut mali inuicem sint discordes. Vnanimitatem quippe malorum bonorum esse contrariam aurilus apostolus approbat, qui malos cotra se diuidit, quos in nece sua cocordasse cospexit. Inde in lege mare rubrum, hoc est concordia malorum hominum diuiditur ut electorum via xendens ad beatitudinem non impediatur. Impeditur aute iter bonorii,si mare, hoc est unitas no diuida iniquorii. De correptione fratern/- Cap. 32. On debet vitia aliena corripere, qui adhuc vitiorum cotagionibus seruit. Improbuest enim arguere quenqua in alio, quod adhuc

178쪽

depfehendit hi semetipso.Qui veraciter fraternam

vult corripe, e ac sanare infirmitate, talem se praestare fraternae utilitati studeat, ut eum quem corripere cupit humili corde admoneat. hoc faciens ex compassione quasi communis periculi, ne forte ipse subiiciatur tentationi Sicut viri spirituales alieni peccati emendationem expectant: ita proterui delinquentibus deridendo insultant, quantum in ipsis est eos insanabiles putant, nec inclinat cor ad compatiendi misericordiam,sed superbietes detestantur atque blasphematit. Nonnunquam accidit ut intra amicos aliqua redargutiois enutrita diseordia; maiorena postea charitatem parturiat:utpote dum corriguntur ea quae displicere in amico videntur, loc quidem primum non sine quadam emulatione admonitus suscipit,sed correptus postmodum gi alias agit. At contra multi pro parua laesione vina charitatis rescindunt, ab amore dilectionis sese perenniter retra hut Pleriq; correptio nem suam officium charitatis existimat Plerique ro hocipsum quod ex charitate corripiuntur ad iniuriae c6ntumeliam trahunt. Vnde euenit ut ex eo

detinores efficiantur, per quod emendari obediendo po uel ut Salubriter accipi ut iusti quoties de Q- is excessibus argutitur. Superflua aute est humilitas GH, qui se gessisse accusant quae non admiserunt. Qui vero sine arrogatia bona facta sua pro nutiat, proculdubio nequaqua peccat. Est quorunda excutitso peruersetum,qui dum pro suis facinoribus arguutur,verba iustorti pro censura declinada abiiciunt,seruat esse diuino iudicio quo puniendi sunt durius dum temporaliter contemnunt iudicari sese

179쪽

LIBER III 8 ab hominibus. Iniquis molesta est veritas rimata Ya disciplina iustitiae nec delectantur nisi placentii propriae imbecillitatis, iniustitiae foecundi,

steriles veritati,caeci ad contuendam lucem, oculati ad tenebrarum aspiciendum errorem Corda reproboru lubrica sunt ad malum consentiendum&fluxa ad bonum vero consentiendunt durissima. Probat Salomon, iusti emendationem coria

repti, stulti obstinationem admoniti dices, Doce iustum festinabit accipere. De stulto autem ait, Qui erudit derisorem, ipse sibi facit iniuriam. Nonnullos tantae esse prauitatis homines,qui dum ipsi a malo corrigi negligunt, corripientium vitam falsa criminatione detractant, de ad sui sceleris solatium usurpant, si vel fals,compererint quod ad infamiam bonorum obiiciant: sicut est illud ex Salomone,Bona in malum couertit impius, de in electis imponit maculam V pautem illi qui sua re nuit vitam corrigere, tonorum non desinit detrahere famae.Pleriq; mali similes sibi in malu de fendunt, patrocinio suo prauos cotra correptio nem bonorum suscipiut,ne unde displicent emendentur, adiicientes in se aliena delicta, ut non tantum de suis malis, sed etiam de alioru facinoribus

puniantur, quorum peccata defendunt.

De prirpositis ecclesiae Cap. 33.

Ir ecclesiasticum crucifigi udo per mor-V, tificationem propriae carnis debet: dispensatione ecclesiastici ordinis, si ex dei voluntate peruenerit,nolens quide sed humilis guberna-dam suscipiat Multis intercipit Sathanas fraudiabus eos si vitae sensus utilitate praestates se de

iiii

180쪽

phodesse aliis nolunt: dum eis regime animara

imponitur renuunt,confestius arbitrantes otiosam

vitam agere,fflucris animarum insistere. Quot tamen decepti agunt per argumentum diaholi fallentis eos per speciem boni, ut dum illos a pastorali ossicio retrabit nequaῆ proficiant,qui eorum verbis atq; exemplis instrui poterant Sancti viri nequaqoccupationum feeularium curas appetunt, sed occulto ordine sibi superimpositas gemunt. Et quis illas per meliorem intentionem fugiat, tamen per subditam mentem portant.Quas quidem summopere si liceat vitare festinant, sed timentes occultaciispensatione dei siuscipiunt quod refugiunt, exercent quod vitare noscuntur. Intrant enim ad cor, ibi cosulunt quid velit occulta voluntas dei: seseque subditos debere esse summis ordinationibus cognoscentes humiliant ceruicem cordis iugo diuin et dispensationis. De indignis praepositis Cap. 34

On sunt promouendi ad regimen eccles et qui adhuc vitiis subiacent. Hinc est' prae cepita est David, non aedificare visibile templum,quia sanguinum vir, id est, belli frequentia illi esset Qua figura illi spiritaliter admonentur, qui vitiorum adhuc corruptioni sunt dediti,ne templia aediscent: hoc est,ecclesiam docere ne praesumant. No debet honoris ducatu suscipere, qui nescit sub tectis tramite vitae melioris praeire. Neq; em quisqad hoc tantum praeficitur, ut subditorii culpas cor rigat,& ipse vitiis seruiat. Qui non se dignit ad episcopatum existimat,iocum eius qui dignus est non praeoccupet Nam tam sanctu est sacerdotii nome,