De mancipii causis commentatio

61쪽

-53bat, quum non Pater, in cujus Potestate filia erat, sed Patronus vel extraneus quidam coemptionis autor erat. GH. I. 11s a. h. 195. Fiduciae causa ex Gaji loco citi colligimus coemptionem esse factam, ut ex tutela, sive legitima, sive dativa D non autem fiduciarialcf. ann.14J, sub qua erat mulier exiret, fiduciarium nactura tutorem; Porro, quoad feminae, exceptis quibusdam Personis vi testamentum facere vetabantur, donec coemptionem fecissent, eaedemque remanCiPatae manumissaeque fuissent, Saepe CoemPtiones fiebant, ut nanciscerentur feminae iis testamenti faciendi, quam vero necessitatem Cio sub Hadriano facto remissam esse, Gajus I. 115 a. autor est Postremo coemPtionis is erat usus, o Cujus inventionem acriter Cicero Promiar. 12 Ictos Perstringit, nemPe ut femina Coemptionem faciens in aliam familiam migrando a Privatis sacris at quam saePe molestissimisi liberaretur, quae scit. Coemptionatori Post seminae ma-

i CL Gai. I. 171. c VestaIibus sacerdotibus, quibus testamenti faciundi ius fuit Gellius I. 12 iisdemque sine omni apitis dimi

nutione e Patris Potestate egressis, a quo constitutiona

XII tabinarum a tutes liberis Gai. I. 145.

62쪽

numissionem inve alterius manum dationem relinquebantur; et quo magis CCeleraretur sacrorum interemtio, quae fiebat coemptionali viro sine ii ris defuncto, senibus utebantur coemptionatoribus Valde hoc erat commodum, Praesertim mim femina, coemptione inmemoratum finem facta, ,quod ad sacra tan- ,,tum videbatur in manu esse, quod vero adiscetera Perinde habebatur, atque si in manum onon Convenisset Gaj. L 136. Capitidem hac de re iam ante GHum natum a v. ill Savigni scriptam Commentationem Gi demum ignorant, qui antiquarum rerum ad juris scientiam sacrentium prorsus incuri0si sunt.

ARTICULUS III. DE NOXAE DEDITIONE FILII FILIAE VEFAΜILIAS.

Quanquam non ii solum, qui in Patria potestate, sed et quae in manu erant, noxae poterant dedi itaque in ejus, cui noxia nocita

63쪽

erat mancipio esse coepere; tamen iam hic loci, prima data occasione, quoniamque liberorum masculini, quam feminini sexus longe usitatior fuisse videtur noxae datio, de ea, quantum nostrum est, verba faciamus Paucade uxore noxae data infra Cas. 2. art. 3.)erunt adjicienda. Nil curamus servos noxa les, quia dici nequit, eos esse in mancipii causa servorum enim noxae datio nil erat nisi dominicae potestatis, vel potius dominii traditio nexu quodque ad juris Praec is, nescio a quadrupedis noxae deditione quo distulisset, si reCesseris a manumissione Post damnum resarcitum vel invito novo domino facienda. - De instituti historia quaedam liceat delibare Iam ante decemvirales tabulas noxae dationis simile quid obtinuisse, nullus equidem haereo tales nam Constitutiones, merito inctius scriptor de instituto Plane quidem a nostro diverso, sed non Prorsus dissimili de nexu obaeratorum verba faciens, non inventionis,

i sui quae de verborum nox atque noxia usu disserentiaque sunt scripta, ne dicam scribi possunt, Perlegendi. Midus est maximo delectabitur Dulieri opuscinis de Iaiinit veti. IClor. Lusd Bat. 1711. 12' Pag. 1 - 22

64쪽

inquit, opus sunt Cum ipsis Populis sensim sunt, non subito asCuntur. Fragmenti, quo-Cum eorum, quae ex Duodecim SuPersunt, Seriem claudito Gotholaedus, Cui vero in no vissima tabula secundum locum irrienius dedit, haec seruntur verba: Si servus scienteisdomino furtum faxit noxiamve noxi noxae isdedito.' Alii aliter verba legis restituere o 'hati sunt M. Servorum hi dumtaxat mentio injicitur, sed non dubitatur, quin idem in liberis Potestati subjectis, vel in Primis tem- Poribus, locum habuerit. In eorum, quo ClaS-sicos laudamus, Ctorum scriptis sexcenties de filios noxae dato dicitur; nec filiarums.

Personae excipie'antur. Et ob noxias sciente domino Patreve factas noxalibus actionibus locum sui se, tum facile est ratiocinatu, tum expressis quoque verbis est legere. Ad Iustinianum usque viguit institutum, qui noXales actiones in dominos tantum, seu Servi, seu quadruPedis, ComPetere iussit, mollem, quem Prae se ferre Consuerat, deliCatumque

k Funccii restitutio, ob antiquitatem assectatam transscribi sueta, ita sonat: Sei servos sciento domino fou tom Lacsit-nocsiamve nocsit nocses deditod.' I. Nio.

pag. 481. .

65쪽

sensum offensus, quod Patrum honos in filiorum Personis Colitaminaretur; et imo filiast manum Castis Praetendit oculis, quos uxoris suae morum Candor unice juvabat. - majorum impudicitiam D. Iam ante I lini num magis magisque desiisse noxalium in Patres Ctionum usum, Posteriorum temPorum moribus contrarium, vel ex Imperatoris fio rore, quem sibi a liberorum noxae dationibus injectum sensit, Patet. ore reCePta Velabrogata leges stabiliunt vel reprobant. Noxias ob quas, nisi maluerit delictum commissum Pecunia resarCire litis- aestimationem sufferens, is, Penes quem erat nocentis Potestas noxium Corpus ei, Cui nocitum fuerat, mancipio dare tenebatur, sentim definitas esse, 'Gal. IV. 76. m autor est: Constitutae sunt autem noxales MaCtiones aut legibus, aut edicto: Mut furtihlage XII tabularum damni iniuriae legeisAquilia edicto Praetoris velut injuriarum et ovi bonorum torum.' Alia noxalis actio

66쪽

de dolo , alia arborum furtim Caesarum , aliaeque aliis ex causis. - Noxalem Ctionem c ut sequi creberrime legitur institi iebatur ergo Contra eum, in cujus Potestate noxa versabatur quum ageretur; quocirca in servorum venditionibus Promitti solebat, noxiis solutum esse servum, i. e. noxali judicio non subiectum P . Inde sipri potuit, ut vel ex sui juris hominis noxia noxalis actio nas- Ceretur, Cum sciI. Post delictum ommissum ille arrogandum se dederat ex diverso extinguebatur actio noxae a Potestate liberatione.

Quoniam inter Patrem filiumque familias nulla Potuit esse obligatio de peculio doctrina nil ad rem nostram facit, ex illifamilias noxia

Patri noxatis actio minime nasCebatur; quae situm vero erat inter Sabinianos Proculianosque, utrum noxalis acti ex alieni filii noxia, si is ostea in ejus, Cui noCitum erat, Ote tale es*e Coeperit, intercidat, an quiescat

latercidere Sabiniani, quiescere exituque de Potestate resuscitari Proculiani tutabatit ;

67쪽

in Sabinianorum sententiam ivisse Institutionum Iustinianearum ConCinnatore Per se manifestum est .

. Filiumfamilias noxae daturus Pater sive ex judicato, sive vitro, actione non instituta, mancipio dabat ei, cui noxiam Commiserat ille Hic paullisper haereamuS. Gaius IV. 9..Cum autem' ait filiustam. ex noxia causa, ancipio datur, diversae Cholae auctoresisPutant, ter eum mancipio dari debere, quia

,,lege XII tabb cautum sit, ne aliter filius do,,Potestate Patris exeat, quam si ter fuerit

,,mancipatus Sabinus et Cassius ceterique, nostrae scholae auctores sufficere unam man- , ciPationem Crediderunt tres enim lege duo--decim tabularum ad voluntarias mancipatio ne Pertinere. Pauli festinantius mihi videtur . docti Gans H dixisse quaestionem ex Gaj. . . movendam an esse, utrum una mancipatione noxae datus filiusf. manumissus sui juris factus esset an Praeterea bina adhuc manci-Patione opus fuisset ad patriam Potestatem

68쪽

60 extinguendam' caju vero dicit, inter Proculianos ejusque, quam ipse SeCtabatur, Cholae autores id in Controversiam Sse DCatum utriam noxae dandus ter manCiPetur Pus sit, an una noxae dationi sufficiat mancipatio Priorem opinionem diversae scholae autores amplexi sunt, Sabinianis Posterius suidem reCtius Visum est; tres enim lege XII tabb. ad voluntarias manciationes Pertinere quae voluntariae mancipationes non sunt, nisi quibus fiebat emancipatio, in adoptionem datio etc. Ipse a se Prolata argumentatione iade eo, an Prima jam manciPatione interim Patria Potestas sublata e set, semelque manci- Patus in ejus, qui madcipio CCeΡerat, mancipio esse coepisset, intem romanos dCtos dubitari nequivisse, me L ejus, cui ex noxali Causa mancipatum erat, interfuisse, utrum filius inlienus, quem ipse in mancipio habebat, manumissione sui fieret uris, an denuo Patris Potestate subjiceretur,' suam iΡse fefutare sententiam videtur vir laudatus. Quid enim, si Proeulianis perbene notum fuit, quod an iis notum fuisset, nec nemo hominum flu tuabitur, jam unam manCipationem efficere, ut filius in ejus, qui aCceperat, manciPi ESSe

69쪽

Coepisset, quid, quaeso, Putavissent, filiumster manciPio dari debere, quotiens ex noxali causa mancipio daretur; quid Sabinianis thesin suam in hanc interpretationem nitantur opus fuisset tres lege XII. t. ad voluntarias semancipationes Pertinere;' nisi utriusque scho-Iae asseclis fuisset Praesumtum, noxae datum omnino ex Patria Potestate exiisse Et hoc quidem probabili argumentatione fum G a-

nam eo asserere. Una mancipatione jam in mancipio accipientis siliumsam esse Oe- Pirae, inter omnes constat; sed Plane exiret noxae datus ex parentis Potestate filius Pus suisse, nec suffecisse noxae dationi ita mancipio datus, ut manumissus in Potestatem recideret, Probatur etiam D. 3. g. m. do hom tib eis. XLIII. Redisserente, sine dolo malo retineri noxae deditum adhuc impuberem filium, ab eo sciI., cui ille noxae datus erat Pietatem enim genuinam efficere sine dolo malo retineri. Quid hoc sibi vellet, nisi impubes noxae Causa manciPatus manumissione Ri juris factus esset quid ent i Pietatis genuinae haberet, retineres filium ipsius Parentis potestato adhuc

70쪽

durante Zmulto magis Porro Probatur sententia Prolata, quod Proculiani trinam requirebant mancipationem, dum Sabinianorum Piunio serebat, mancipationem, ad quam quis cogi Posset, unam sufficere, Pro trina Voluntaria esse Schulti ius 0 ,videtur,' inquit, si esset a Patre filius noxae causa deditus,iset manumissus, iterum recidisse in PatriamisPotestatem non ero idem obtinuisse inhaliis liberis, secundum ea, quae habet UIP.-X L et lenius Cajus, P. I. I. a. Aliter hae exposuit erud Pithoeus, at dubitans. Pithoeus u licet quaestionem nostram definire

ausus non sit, magis tamen in Sententiam, quam nos tutamur, inesinat, at ex Causis, quas

utique Probabiles vocare nequeo. Quae cligo citi vero simillima facta videtur, filiumLnoxae datum, tumque manumissum, minime in Parentis Potestatem recidisse, valde etiam analogia servi noxae dediti firmatur, qui, si solverat aestimationem damni, ab eo cui deditus fuerat, vel invito, manumittet atur, li-