Johannis Wandalini Scriba edoctus ad regnum coelorum, sive explicatio divinæ Christi parabolæ, de scriba patrisfamilias instar e thesauro suo nova ac vetera depromente, Matth. XIII. comm. 52. propositæ ...

51쪽

lops ulti

itiuato

am fiat

cles UL6.37similes hune quoq; locum inte pretantur, consentiente Syronn re nni , II, nec repugnante aethiope. Quod elogium Paulus tribuit suis collegis Aristarcho Marco Jesu qui

dicebatur Justus Col. IV. H. Deniq; jure dicetur&doetiis&Doctor ad regnum coelorum, quandoquidem ita docendo semetipsum,&auditores suos servare poterit i. Tim. IV. 6. XXI. HUc etiam pertinet ille κο - ζ, quem Servator in hac ipsi Huc De- divina sententia in ejusmodi Scriba suo requirit, quando a vox dicit, eum Patrisfamilias instar depromere e thesauro suo nova vetera. Nemo enim e thesauro proferre potest aliquid, qui non thesaurum habet, ubi res sibi oportune depromendas antea recondidit Amas enim proferendi non modo correla tum habet, sed & praesupponit actum recondendi. Sic in Ver

verbo 'ium1 denotatur actus asservandi custodiendi, recondendi , deinde ei opponitur UT, I, quod LXX reddunt per eMCαλων, idem nimirum Verbum, quod in his verbis Christi extat, lactum depromendi sive proferendi ab illo distinctum designat , Cui libet illorum actuum diversum tenapus ab Ecclesiaste tribuitur. Priorem autem actum depromen di ipsi vocis Θμm nativa indoles exprimit, dum ea reprae. μ' 'sentat L Mum tu αυρορ Le. repostmnem rei alicujus . vel pe unior, Vel annono , Vel similium , in crassimi inci evi , sive in tempus futurum, sive in futuram necessitatem. Haec enim est Vera nominis etymologia, non illa, quam fingit Grotius Annot ad Matth. II. O. existimans illius originem non Graecam , sed Orientalem esse, ex voce quae semel Nor ab tantiim in Bibliis extato. Sana. IX. . designans muni. sive d Ebr. num, ut Schindlerus, agninus& Ar Mont reddunt,Jo:aa- 'than Chald ' a et mn rem placententi Surus, a viaticum, vulgat.θοinium, Fr. Junius iatu Xtorfius in Concord donarium, Diodati pres Ue. inach uis in Micta eoi m sensi inter Quid pret itur per 'man ,inlectitus R. Ionan adiimc significati D .sam,onem reser illud ,2 m in Esa. LVII. 9. quasi idem sit X.

52쪽

n i generaliter significet ex ev vel ψDmkre. Quieotii

sit, neq apud Hellenilia vox hute Ebriw

eo loco respondet, ne poterit si natales suos deberes, tan-

m. M ante derivari potest, quod vult Steph

cum analogia utriusq; VOm id haudquaquam permittat Estenta Vo oraguae Graeca, cujus etymonjamiam exposuimu

Aristo loca alterum quo designat cellam conditoriam penum, thecam, sive loculum quemvis, ubi res hariores, pretiosiores recondi solent, quo sensit semius apud LXX sones invenitur,' Ebra' respondet. Sicci Par.XXVlI

Deu dicitur aperire suum ' υ - , inde dis mere strumenta indignationis suae. Joeli ' ρω dicuntur desolati una cum horre quia aruit triticum STti in his Ru 'δψς hqrrea Quod enim Ebritim ' Mnraeter rom

53쪽

pustis.

- producere ventum est in thesain suis Ps CXXXV.

LXX c ιθ ουν - ἔ, Syrus Maea in de horreis. Idem habetur Jerem. X. 3.&LI 6. Ita quoq; Deut XXVIII. Ir. Deus dicitur aperire Inun aera LXX. σαωρον Ἀτά--, diu pluviam terrae in temporesuo. Quibus in dictis intelliguntur Ioca, unde ventus, pluvia, ni X, itando producuntur Quiri ib iis Malach. III. Io apud LXX e primit duas voces uti, s=Ebraeas' qui rea, quae h. l. horreum designant, in quod de eis cimae Dei jussu inserri debebant. Imo Nehem. X. 39. σι ροὶ respondent voci Ebr. itai H quae significat cubicula si e conclavia, sive cellus, in quas Israelitae deferre debebant primitias fru. menti, musti olei, in quibus vana Sanctuarii custodiebantur Syrus reddit, Apa 'a effus LXX comm proXime praecedente γα φυλάεια Tigurini penuaria, Diodati nosse camere,vel logo de magazetini. Hinc iocem λσαν, in histori Magorum Matth. II. V. ix Arabicus interpres optime vertit crin ya vasa morum, quem propterea laudant P. Ni istentus Not in Evang. Matth. ωAbr. Scultetus Observ in Matth. h. l. Neq; enim vero simile est, Magos omnes suos thesauros domo inlatastinam exportasse. Neq; Persarum thesauri auro,thure myrrha tantum constabant. Dicuntur vero illi aperuisse

suos λσοαγρος i. e. sarcinas, thecas saccos, Vel repositoria, unde dona ista Christo Regi offerenda depromerent. Et hoc modo etiam vocem hanc profanis Scriptoribus usurpari cultetus& Grotius ad h. l. observarunt. Quamcunq; Vet,liarum interpretationum heicin γοωμ nostra admiseris, certum est, velle Christum, ut Scriba futurus thes uirum habeat idoneum unde proferre possit quae aliis sint profutura. Debet itaq; oportune λσαυρίζειν, thesaurum colligere, congerereri acquirere, Thesa si a&quidem licito studio, verum nisi sibi, sed Deo Luc. XII. congerotat. Sc filiis spiritualibus, quos olim habiturus est, patris instar, futurus a Cor. XII. I . Debet Smλ σ-οξ ει to ossa μον κοιλον ει qὸ Scribas o , i. e. thesaurum sibi congerere, fundamentum bonum infuturum I. Tim. VI tu Colligat sedulo suo tempore quae olim in aliorum usum prompte erogare possit. Imitetur formicam , quae

eo uomino laudatur, pigro tanquam industriae exemplum

54쪽

proponitur, quod in aestates messe conger et eruam, qua in pol terum victitet Prov. xl . . XXX. 26. 23. XXll. quarras, quis ille sit thesaurus, quern Scriba ejusmodi sibi obsista sexuros usus acquirerevi congerere debet responde

ordinem , sed opus est labores industria, ut ille obtineatur: se, uis is V i Di junget in desectum acrariam literarum iiii s life hi se di Vm 'V- dςbQxx , νῶν Iob V. 39. i. e. serutari, per vestigare,iseisin his ut in Veniax S ria i thesiuriam in illis latentem, nempe thesau- rum illum in agro absconditum , qui est ipsium regnum cceios . ua Ornnibus humanis opibus redimen 'u Matth. XIII. 4. Nauia πιl Verbiim ρ ρ ίναν nativa indole designat assiduam , acrem qua boriosam per serutandia investigandi d ligentiam qualem ad . hibere solem quidelissi ina in terra thelauru sumo studio quae

runt docente hilal ero de Script c. io Continet Vero me

taphoram desium p am ab illis, qui venas terrae diligenter perscrutantur. ut metalla inde effodiant eruanto;, quo sensu Prov.

II 4 respondet Ebraeo an, ubi de investigandis ci a Iunt sinu abist uis userpatur. Coniserantur loca I in VII, a.

suum persectum theologum appellat Clemens Alexandri in libris

55쪽

etet

illii liratur ieci ionem Juxta ac meditationem. Nem, sibi fiam Locorum cere platanit Biblia emel iterumve perlegisse, aut locos The Coram π.

ologi o utcunq; percurrisse. Quod ubi fecerit; si an postil-ς -- Lo alicujus ut vocant ope, doctorumq; Virorum laboribus ς' adjutus, concionem diopulum habere possit, non statim ibi

ς' in 1 heologum evasisse videbitur. D celeum , qui alios feli-Wδ citer ad regnum celorum erudiet, ut ipse multipiti is eruditi-- onti thesauro sit instructus idqbeo fines, ut pro ratione per- V sonarum, temporum, locorum, pto diVersitate canu , -- lutarem doetrinam A peditu proferre posti , pr ut cu usuis, necellitas aut usus pollulaverit. In tanto enim tamque ritu Gy-Π oti io praeter ordinaria usi utinia muli casus subtiis em a dunt, ubi solidari non proletaria eruditione, magnaq pru-'

lx dentia opus est ut alii struantur vel corrigantur, aliis sanaestu doetrinae contra die risis obturetur , aliis perturbatae consciare, entice scrupilli eximantur 'Hinc d el, In Theologi nomen ,, τὐj

au jam meretur, quotidie discendi m est , ut eo de teriis doce z Vsb quo Unde Paulus rimotheo,ut ut jam Episcopo ordinato,ab insan ii

tia lacras literas edocto eximia rerum di Vil arumcograitio' sc ndam. ne prardito hillo minus prae pit, ut mentus D te i, ut doni qu ose est nonne ligat, ut tac meditetur, lassutoris , ira his et mi in arbut pro di si is intra omnes sit mans lis i. Tim IV. I is imo hortatur eum Apostolias a Tim. I. 6 ut ocis r. er sit , e donum Dei in se , quod Tim. I. s. Ov. est initar ignicilli in cineribus se Die X tinisti, suscitet,in quasi stat ira M. Pro admotis follibus a inci bellis redardeicere faciat. Elegans om- δή nino metaphora Sicuti enim scintillae cineribus coopertae fa-

ubi cie ei oriuntur, ignis conditus 5 sopitus facile extinguitur sed accedentes tu levi non dissichilter exsuschatur, ut flam-linc inam concipiat,& in materiam apposita explicet ita docendi ius & exhortandi dona securitatis: negligentiae cineribus sepeli

untur, a Satanam carn nostra sic cantur at precum medita-

uri tioni, dc exercitationisdiligente studio suscitat , nescio quid

56쪽

42 igneum spirant, se juxa ac adstantes ad auditorii sui Meum

ενα ηαν fiammis suis calefaciunt. Ita Verblia πυρ is emphasin egre- ροδ qm gie explicant Erasmus. Cl. Espencvinus ilicator c. Est enim G τυρον sellis, quo ignis in cineribus latens suscitatur is et si , ignem sopitum carbonesq- cineribus obrutos accendere Suida esta P ν ποιῶ, reviviscere facio D- est ipso interprete, et c-κρου σπιν, ' φυσῶν μεγάλω φλογι ινα M, ex exigua scimissa salido magirum fammam accendere. Inde compositum αλαζωσme a ruri. accendere

quod Gen. XLV. 27. respondet Ebraeo I n rim se notat Syrus locum hunc Paulinum Vertit Maana ut excitetit in Arabs vero optime metaphoram expressit per z Ynn, IN III 3Ra accendas ignem doni Dei, Galli GeneV. raulumes e don e Die:ι, Vers Gen. Socin da dii et nucleii die Ra be in marg. at cinge r Nicder antinueir; Vernac. Resen. S Nov. ommernun il attrelide. Idem fere intendit Aposto

Tim in ut custodiatvi diligenter servetis ια αβ reis Codex M. S ao j x Alexandrinus magna vetustatis Moptimarato hei habet

r ιr ius adjungitur. Sed priorem lectionem pleraq; alia exempla λ H f ria constante consenseretinent. Est vero eth κα vox tri re composita significans depositum, sive quod alicujus fidei om-ρ, κh missum est , nimirum talentum illud a summo Patre milias

unicuiq; concreditum , quod nunquam defodiendum est, sed scenori elocandum Matth. XXV. 8 seq. Ambrosius pro depost legit commendatum, quem sequitur Luth priore loco, dabdi vir trami nec non Vernac. Reseia.& Novis . det sonivis ab Diut Syrus habet posteriore loco Nau, byia depsium bonum, sicut d Vulgatus, Arabs inor a re praeclarum deposilium, Tigurini egregium depositum, Diodati Ital illuundi usio GalL Gen. lesbon depos, Lutheriri Vers Germ. Socin. die aute inci)lage Vernae. Resen & Novissi vi gobe soni eiu dena. Whesllig. Intelligitur illud divinae gratiae&donoriam

Spiritu Sancti depositum, quod unuaquisque futurus Scribane.

57쪽

um . . 3he non modo solicita cura custodire , sed &summo studio exco . Qild lere debet. Nam Verbum Φυλήξον quod heic adhibet Paulus H notat rem aliquam mariima circumspectione vigilantiacu sq. stodire ac tueri, veluti de custodia pastorum pro silute regisere excubantium sumitur Luc. II 8. de divina custodia circata, electos Joh. XVII. Ia et Thes . III. i. Conferantur loca in is Vers LXX. Interpret Gen. II. IS.& III. 24. tq,iicideiure , fere est ια Phra in verbis Paulinis, quod in para- lat. bola Christi, qui in futuro regni coctorum ministro requiritur, ite, non modo ut in illo adsit , sed sedulo custodiatur, nec nonyn perpoliatur. Qualis ero sit hic thesaurus , quam late pateat, Amphiali uia quamq; ingVarum, artium acientiarum encyclopaediam se ta , iri 3, ambitu comprehendat , id prrolixe doctumus dissertatione de sui h.'. Ibc logia hi liarra in genere coii iderata, quinto ab hinc anno is edita A XV XVI. seqq. Quo lectorem harum rerum curit . ossim remittimus, ne adtiam agamus. Consulatti etiam Dion. S. Petavius in moleg ad Dogm Theol.Tom. I. iud Cretol-

sti TIAnc ob causam noluit Deus, ut promiscuevi sine discri scrib. s. I, II vii ne ad arduum illud Scribarum in regno Dei munus iuri iis,

tri admitterentur, quotquot ad illud quovis modo adspirarent probasilini seVere 'aecepit, ut priusquam talis Uri illis commi sim. tu, teretur, justa eorum δωκγυα , probatioin exploratio ne- sed mitteretur. Oum λυμα Βως- ῶ- , εἶ -υν -- άν-pο υκ Ain i , inquit Apostolus I.Tim. III. Io Idem est,quod Lo, T. a monet 1. - . r. χε - in .mnis T III sacrum ministerium admittendoin ordinando. . Priecedere catur. lis enim debet, ut priore loco docuerat Paulus, i Ωιι ααὶ α,

diu quidem talis, qualem in auro ne ignem inst tuit auriliber i. ὶμ in in se qualem adhibere debet is qui epulo dominico digne N i e uti olet, δοκi--ἐ-n I. Cor. I 28 qualem singuli fide. les in fide sua exploranda praestabunt, ὶ δοκιμαῖον b, τε ruet o neάδ-iμοι fiant a xor. XIII. uti unusquisq; en suo opere probando Gal. VI. . Haec vero'sta ex-

a qui

58쪽

quisit:ssimari accuratissima, quali Paulus profitetur sevi Silvanum & Timotheum a Deo probatos fuisses δεώρκυμά sue, antequam concrederetur ipsis Evangelium . Theti H. . Ni mirum probandi examinandi sunt futuri Scribae & diligenter inquirendum, an ejusmodi theseuro sint instructi , queramodo descripsimus nempe thes uiro divini χα&ισμά γ , ἶσα ω-4-Sθη ζ, thesauro sacrae eruditionis tanto muneri paris, thesauro dexteritatis in docendo cum conjun- istae. Haec enim in illis requiruntur, qui censeri possunt Mακ-bG I. Tim. IH 2. z.Tim II. 24 siVe ἱκανοὶ γγετ-ους δ δαξα a Tim. II. r. Hinc hujusmodi futurorum Scribarum eXamen,& diligens in illorum κανοτη inquisitio, jure veteri Ecclesiae inula it. In Constitui Apostolorum quae Clementi tribuun-τalii , , tu lib. VII. c. 3 et jubetiatur dςligi Antistites, Presbyteri, Di basi uele laconi δεδο-ο Φώρ probati. In Concilio Nicaeno prohibitum, geolesta fuit can. IX. nequisquam promoveretur ad ordines αναε - , in usu fuit. citra examen Eum morem, quamdiu Ecclesia floruit, obser vatum esse, examinationem illam factam Q et e οἰκοζωὰκ accuratissime, testatur Basilius Epist. 18 l. In Concilio Sardicensiosus disserens de iis, qui χεἰρος, cithis temera ad Ecclesiae ministerium admittebantur, Ostendit,neq; diVinas literas, neq; mores, neq; commune Ecclesia bonum id pati, proinde re quiri κἰς δοκιμα - , longissimi temporis probationem Putrum Concit Sard can. o. Gregorius Magnus sanctissimus Urbis tesimonia Episeopus oblatum sibi ab Excellentissimo Viro Patricio Donatum Archi-Diaconum ordinare noluit, quod examinatus non

inveniretur idoneus idq; ut ipse scribit lib. IV. Epist. s. quia

xulae eri ulo um es anima, temere cuiquam manum imponere, curambis fuit, vitam actiis ejus subtili investigatione discutere. Hinc idem scribens ad Epitcopos Gallie lib. VI l. Epist. Ita. monet: diu religiosi mediatione poliatur , ut placeat, is solucernae summam non extingvat, sed augeat dic Chrysostomus de Saceri lib. II.

postulat in defigendis mystic cῆ βρ σαω lia, o sibi, ,

59쪽

dum , terilam, sed eavis ius is exactisins repetendam. Cumq; laudabile illud institutum progressu temporis negligi coepisset, Imperatores Christiani pio zelo illud denuo stabilitum , suisq; Imperato. constitutionibus firmatum voluere. Nam Justinianus Const. ru decroia Novell. 13 . prohibuit Clericos admitti, qui neq; moribus, hac de re. neq; sapientia commendati forent, ratione addita illud pleris non parvam delinquendi occasionem p buit, quὸd piscopi, Presbieri, Diaconio reliqui Clerici Ime exalvine, o de recta de , iit honesiste esitimam ordinentur. Eadem mens fuit Carolo Magno, sapientissimo Principi qui in Capitularibus lib. I c. a.&a r jussit eorum , qui ad fac ros ordines accedunt, fidem: vitam diligenter discuti,& sic demum eos ordinari. Pari pietate gelo religioso gloriosissimi Reges Danior, a tepore tu i EV st miri angelica divino munere restitutae, laudatissimas sanctiones a. publicaverunt, de eorum qui sacrum ministerium aMct-nt, sistita uel

praevia probatione eaq; non semel tantiim instituenda, sed saepius iteranda, utpote Christianus III in Ordinat Eccles Ann.is39. in Articulis qui Ripis approbati sunt Ann. Is r. nec non Christianus I Recessio sui lib. I. Et sane jure meritoq; requiritur in futuro Scriba secundum doctrinam Apostolicam

Ebr. V. I a. L 3. 34. ut qui alios iocebat, ipse haud opus habeat de Lacinabr. 1 - addiscere elementa quadam et,quiorum Dei , aut lacte indigeat, . Ir. 33. quod infantium est, aut ne ipse i se inveniatur i. e. ingenio a 4 expli&moribus infans, imperitus, cimprudens, qui in negotiis catur. se pueriliter gerat, Veluti sumitur haec Vox Rom. II. o. Litc. N. 21. Eph. IV. I . Sed ut λει sit,sve quod idem estb: 4. Tim. III. 1 . ut solidum cibum, ch ipse concoquere, tum aliis praebere possit , utpote qui studio & exercitatione quandam ξιν sibi comparaVerit, non consuetudinem vel assuetudinem, ut vulgatus & Erasmus perperam reddunt, nic non

Verc. Germ. Socin. 0'en onMic led habitum M quidem talem, qui definiente Galeno est

cujus beneficio jam habeat, γεγυπιασμένοι κρι- καλῆ ἡ ὐ κακῆ i. e. sensus exercitatos ad scretion in boni inali , nempe non exteriores sensus, sed interiorem illam intelligendia judicandi facultatem, quae GH dicitur Phil. 2. Fra eam ta

60쪽

inque bene confirmatam, ita ut vertim a salsio, reetum ab obliquo, bonuina malo expedite discernere valeat. Quomodo vero se gerere debeat Scriba, quando jam praevia huiusmodi justa οπιυαo α,tum in doctrina, tum in vita . . , O-Judicarias,' ad arduum atq; lanctum illud munus a imissus fuerit,

id postmodum in praedicati expositione docebimus. XXIV. Pradita Ubjecto jam explicato, ad praedicatum accedimus, quod .u . or in hac divina Servatoris sententia subjecto nostio adjungi no ra tur, nempe quod Qusmodi sit similis Patris milias

cuidam, qui depromite thesauro suo, nova& Vetera. Primo viden dic tur, μοιος ἐπι AD πω Pono m. In qua locutio- Ebro mus ne apparet Ebraismus, quo hic significat quendam,ah-

aliqu/ nrtam amploam aquae, ioc plo Matth. cap. XIII.

comm . S. ἀνθ α πω ἐμ ω cuidam negociatori Ali s eadem vota

designat gemlibet virumque ma , ut si o - , απιν, usquiso nos reputet 1. Cor. IV. a probe quilibet sei sum . Cor l. 8. Sic Ebraeum utramo etiam significationem admittit, ut Exod. I. i. 'a a

b arus unus ubi Conser EXod XX ro. XXVI. 3. L. XL 26. c. braismum obsera runt interpretes meliores Bega&Pificator cuipiam Patri mihis , Luther erraemimis ater Diod unyatrondi casa, quos etiam versiones Hispanica Gallica , Belg:ca, Vernae. Suebica sequuntur, senium lectionis Ebrizantis bene exprimentes .Frustra vero Vocem horin te cretinent Vulgatus, Castalio, Tigurini Tremellius & An olus. Sed neq totus Ebraicus eam omittit vocem adhibens ne i ,syriis, Arabs, Ethiops seria interpretes. ouidem geruum linguarum orientali uim secuti. Vcrum in lingvis oc-