장음표시 사용
121쪽
l DE COMPLEXIONIA. LIB. I. ros
'qualitate, ac loci conditione, pro statu natura,mo- S. 'πιηλ o augescunt,mododiminuutur. Siquidem sanguis succorum optimus ac calore humore que praeditus vere viget florenti, aetate, que feresanguineo Iube iti l calore perfusa est, peculiari sacpropria, tametsit aliis etiam naturis non desit Phlegma seu pitui ta,al quae assinis , frigidi humentisque naturae , hieme iri'. . lincrementum concipit, suique generis morbos parit. Cholera seu lauabilis, calida, dc sicca qualitate. ἡ imbuta igni proxime accedit, atque aestiuis mensi- bus inualescit quae tametsii aspectu tactuque humi-vμ-l da appareat, ut vinum Creticum , quod Maluaticat vulso vocant, colore futuo, potestate tamen & effel ctu calida est urentisque noui ae,Melanchesia te irae Melanchol non dissimilis, frigida dc sicca, autumno augescit aci vires concipit, est autem siccior densiorqu parsi sanguinis , ac saeculenta eluuies; Hae Omnes humo -l rum differentiae sectae vena neque enim syncerus,l sanguis ex hac promanta omnibus conspici potest
l Primum enim antequam refrixerit, aereum spu- oaπω m l mantemque spiritum. qui confestim evanescit ocu Hul lis exhibet,deinde defaecatiun ac roboris exuberan mores im-
tissimi liquorem qui purus putusque sanguis est, cuit flaua bilis innatat, ac nunc glutinos a lentaque pitui Incisa eta, nunc liquida pro hominis conditione ac natura, i postremosi massam in uertas, atro coloreΜelancho humores lia. Itali timor quisque in corpore redundans, suo se colore prodit,sic ut aliquando qui ex venis promanat sanguis, in bilem vel pituitam liquescat, ac disias luatur,atit in melancholiculi umorem densescat, missumque axitperexiguum sanguinis colorem ex
hibeat. Quod si cui degustare humores libeat, ut colorem illorum oculis, ita lingua ac palato saporem II Orib. diiudicare poterit .Est enim dulcis sanguis , ac tan- color sese tum non lactis sapore, quod illi assine ac cognatum por inst.
Amata nauabilis exsultis natura: Inspida,atque Ut
122쪽
xliμo se aqua omnis qualitatis expers pituita, modo neco-
udor ex putruit,aut aliis humorib. permiscetur, tunc enim humorab. vel falsia efficitur,vel acescit; Acerba atq; acida, me- viros con- Iancholia, has omnes saporum qualitates nemo no
F VH . aliquando percipit,vbi incitato vomitu aliquis ho- ru eiicitur: quin &in sudore disialiua saporestri manifesto deprehendi solent, concipiunt enim eκ his humoribus vires &facultates, illorumque qualitatibus sunt imbutae.
Db calido se humido corporis tu ac temporamento, obiter de sanguinei hominis conditione ac natura. CAP. II.
DOsΤ descriptas simplices temperies quae e natantum prae caeteris eminentequalitate appellationem coiisequuntur, propositi susceptique operis ratio exposcit ut cor ositas quoq; tractare aggrediar. Siquidem in ipse statim argumenti ingressu, Primoque aditu, atque orationisvestibulo abs Iutuomnibusq; numeris consummatum corporis habitum ε0mmonstrare, ac perficere institui, omniaq; amoliri ac propulsare inconamoda quς valetudine conuellere atq; ab optimo statu dimouere possint,autvlla ex parte sanitati assicere. Itaque calidum &humidum temperamentum huic ordini ac loco inserere visum est quod optimo sit amne ac proxime assistaim ullus est enim corporis status si summu ac Praecipuum demas,hoc commodatior , magisque laudatus aut qui vitam longius proferat ac senectutem magis remoretur, modo intra temperamenti,
est; calidi d humidi limites consistat. circa Tvencis cum hic habitus inter compositosprqcipuus censeale.lib. s. tur,accuratius de illo disseredum, eoq; magis quod pleriq; Medicorum quatuor tantum discrimina statuant, quibus non prorsus futili ratione persuasissim
est , sicci non posse, quod Galcaua etiam testatur,
123쪽
DE COMPLEXIONI B. LIB. II. Io7
ψ temperies vlla,velintemperies diu sela ac simplex subsi- Dei p. z. t. Qirandoquidem necessario sibi asciscat alteram: nam&calidum, dum hunliditatem absumit ac metamω depopulatur, siccit tem parit, frigidum dum nihil talioniοί eonsumit humoris incrementoquodammodo con- uoxia. fert. Simili modosicca qualitas per eas aetates quib. augescit animal calidius ipsum eincit, ubi vero decrescit ac deficit, vergitque ad interitum, refrigerat ac siccat quidem solidas corporis partes,ac capacitates ac humorum conceptacula excrementis implet,quodin senibus liquido apparet, qui pituita redundant,ac sputo muccoque os ac nares habent oppletas. Q d recentiores ac nostrae aetatis Medici etiamnum obseruantes,iniectis simplicibus, quas Senersicei
tamen obsoIescere atque obliterari non expedit, natura, quatuor lutaxat nempe compositas temperaturas conditionastatuunt, quibus non a qualitatibus, sed parum ap- humi po fite ab humoribus illis famigeratis, ac nulli non cognitis appellationem assignant, nempe Sanguineam , Cholericam , Phlegmaticam , Melancholicam, ad quarum amussim quatuor hasce temperamenti differentias exigunt,quod ut populariter faciunt ac doctrina plausibili, ita non ex eorum arbitrio ac censura, qui in urgendis dogmatibus rigidi sunt.Interim ut contronersae opinionis Medicos,atque in studia partesque distractos conciliem, quod Perieu urinam in componendis religionis dissidiis obtine- opinionis xi possit,itae tam multi periclitentur: patietur 'tra- dijse a. que pars lidae&humidet temperaturae temperatissima semper excepta, in quam tamquam in scopum defigenda mentis acies,ut suam quisque naturam ad hanc exploret) principem lς cum assignari. qugubi in suo vigore persistit,ac qualitates suas tuetur, sanguineum hominem producit. Sic paruo dis crimine, quodque neutri parti fraudi futurum sit,
Calidam humidam temperiem apeellaucri
124쪽
aut sanguineum hominem, qui immoris falutaris beneficio illas qualitates in se ipse complectitur, quam qua sanguis ipse ut omnia suis finibus sint limitata, non pariat nec producat caliditatem & hu- Sanguinis nuditatem, sed calor & humor sanguinem. Est au-wiu . tem sanguis succord optimus, homini familiare ac cum primit domesticum alimentum, vitςq; pabulusiquidem per arteriarum venarumque riuos ac decursius spiritus vitalis impulsu, qui natiui caloris fomes est & vehiculum. undiquediffusius reorpyalit ac vegetat. Et quoniam syncerus hic & defaecatus, aspectuq amabilis liquor quodq; animal conseruet, in eoque consilitat vita ac pirabilis omnis natura vi- Lem. 77. gor,ob id Hebraeorum legislator Moses ex Dei prae Suis *Z-Icriptosanguinis Humi, terdixit, quod sua cuiusque Irin absti animalium anima in sanguine demersa sit, ac Vitanen m prae sanguine subsistat illoque foueatur,ut ellychnii flanace ritMo ma a fuso oleo,argumento quod immodico sanguis . nis profluuiohomoundique frigescat; totusque eXS nguis sanguis ac tantum no exanimatus animi deliqui Orion mere periclitetur: noui enim complures exhausto una cudetrahen- sanguine vitali spiritu, inluminum vitae discrimen s. adductos. ocirca hi evitae thesaurus solicite conferuandus est, quod nullus sit humor illo praestan-xi'r aut magis salutaris. Caeterum ut arteriae, qua Vndevenae si ira iuvitaliamventius quam sanguine turgescunt O arteria. E corde ira venae quae plus sanguinis continent, qu oriantur. aerei spiritus, ab hepate oriuntur, ac longe lateque I eparsan exporrectos ramos ac propagines inultimos mem'ra iniso brorum rccessiis diffundunt. Est autem Hepar cras
cma. si turbulentique sanguinis ossiciua, atque archite-Cο οπι ctor,licet prima origo cordi asscribatur, cuius vi ac Dnguinis. facultate languis elaboratur vitaliquespiritu imbutus, calorem natiuum ad singulas partes deuehit. Viget autem sanguis ac vitalis spiritus uberrime inst rida Virentique atate, tametsi nulli aetati desit,
125쪽
DE COMP LEXIONI B. LIB. I. ro '
l licet in effoeto corpore frigescat, nec tam calido at- Arhu que efficaci spiritu perfusus sit, quod ut ex actuosis mores in il gestibus, ac crebra corpori S cuiusque partium agita cat. l tione tum maxime ex colore obseruari potest, qui in adoles cente ac inuenili corpore, ubi Optime coni stitutum est, rubicundus est&floridas . in prouectioribus aut iis qui ab lioc temperamentosunt remotiores, minus speciosus, ut quibus omnis decor ac venustas defluxit aut ex prauis humorib. o culta uelabe aliqua onge quam illis deterior se proferar. Sic plericis exsplenis .uteri, hepatis, vetriculi pulmonis .vitiola affectione colore conspiciuntur vel pallido flavo, luteo , gilvo mustelino , vel alia qua uis co oos specie deformati : GΘHaurem, Turni Galeno succi animalisconsideratio cerator,quam qua ut ib. ε.
excolore exferno corporis habitu stim tur si enim corpus plus lolito albet cit, pituitosum abundare succum indicat, si vero pallidum aut flauu sit effectu, rei agnate bili, biliosum subesse humorem declarat : rubicundum autem sanguinem e florescere: quod si ad ingrum vergat, nigia in superesse bilem, atque adustam choleiam ostendit, maXime ubi ni- . Ise .hil ibrinsecus inciderit ut ex aestu, labore, lastitudi- colorrmim neat let aut nullus subiit animi asteae vel ir ,lsii mutans. tiae, mi roris anxietatis, soli litudinis: istis enim immoreS in cutem modo irrunt monumquam delite- sciliat,ac te recondunt: quo fit ut non eX aegrotatione aut ullo vitio , sed humorum motu atq; agitane iraculici calesconi, pallelcant vero pauidi ac meme perculi1: xi de pia terea stist nonnullos ceu
pi ii ibi cClor in reiculis spectatium exhibere, alios eae a bo li tui ab luc conrialum, aliquando si uorem solum sine a bo con littere onnunquam varios co Versi grici TV sse are, quae Om Dia crudos dominate suc- Decidi odcos declara , ,ex irrea, , ei alteriuSgeneris pitui- desto t.
126쪽
mores qui suis se indiciis in externa specleprodum qui itaq; calida & humida constitutione egsistunt,
ac sui b. sanguinis copiasuppetit, purpureo acvelut roseo colore suffusi sunt, cute tangeti calida ac molli: statura decenti ac magnitudinis moderatae, corpore carnoso, modice hirsuto, capillo subnigro, barba rufa vel rut la, caesarie comaq; decora, quali corporis habitu ac specie Dauidem fuisse Scriptura te-
I Reg. 26. statur, quum reiectoSaule imperio desinati asamμele in regem eo cratus es, rubenti decoraquefacie describitur, atque aspectu eleganti, vultuque amabili ac gratioso. Q ale oris decus ac speciem superiore anno Zirizae ς nobis exhibuit inuictissimus Hispaniata Phisippi Rex & Belgarum princepsPhilippus, no sine maxi--θ.regis momitissimi ingenii ac sedatae mentis argumento. decin ali Accedunt vero huic constitutioni complures notae atque indicia, quibus tamen non tuto possis fidere ut quae aetate & annorum decursu, omniq; fere mwmento immutari soleant: sic tamenvi certa semper& indubitata optimi quondam status argumenta Simile a appareant, atque immutarae vel collapis contetitu- colo sita tionis vestigia quaedam conspiciantur. Quemadibus. modum enim magnificae aedes ubi conuuliae ac labefacta ita corruerunt, ruinae demonstrant quanta
fuerit aedificii 1 noles, qua operosa structura, qualis architecti atqueartificis industria: ita in laudabili corporis statuatque humanae naturae opificio,quod delapsiim est,&inclinatum,aliquae eminent reliquiae nonnullae laudati temheramenti notae a tqundicia, Corpus- inam quam ex grauistimis morbis, vel ingruente
rationiob- calamitate aliqua , externa eam cladem nonumquamoxium. humana natura accipit, ut omnis coryOris vigor, consa- omnis forinae decor ac venustas conteratur, non
natu adi- secus quam spectabile aedificium tempestate valida eri si A. conuultum aa dissipatum, vel incendio funditiisde eaSsatum. bic metus,consternatio,reyςntiuuS ter-
127쪽
ror atque improuisa subitaq; periculorum ac mortis intentatae formido, ita vires & formam depopulentur, ut nonnulli sui prorsus dissimiles appareant Relao Cuius rei exemplum memorabile postra memoria narratio edidit iuuenis quidamgenerosius&nobilis,qui qu in aula Caroti Caesaris versaretur indecore 'arum reueren- ter at inhoneste seges t siquidem Uirgini, cuiusdam qua Memora deperiba , pudicitiam expugnaui quod in coetu Ethe bile exeroicarumvirginum capitale cen seri silet , ac morreptantis, plum de tametsi esui aυ, illata sit, ac puelia tacito θ undam consens , subi tam n magnopere repugnari obiurifaris videretur, itas in car- nitIe, rem coniectus Di, pos idteplecten uu capite: nam id rigido obseruare sient, nequiue impune tale gurddam attentare, escdeom aticiosi sui foeda libidine contaminare audeat diuisiautem ea no e taedio ac moerore coiscitur, ex angore mentis
concepta, mortis formidine ita immutatum G, ut sequ/ntidie utipro tribunali consi eret, nemine eortim quibuό cum familiariter et ixerat, ne a Caesare quidem et scipotuit adeo illa mortis .horror vita, desperatio paucarum horarum spatio colorem vigorem corporis ademerat,vi omni oeci efformae decor ac venuso defluxisse appareret, sic visupra quam cre
cadauero eritiinhorriduue, indecora canities,barbasitu, yndesii- pedore eda,isiuvie deformata. Cesar quum iniPum defigit bita cani ρ 'tos suppostiliu esses 'icatu ac secum sibiodium, ex- cies. p orare ius Lan ipsus is est, ct an ementita aut adulterina canicissJurba, medicato isti quo liquamine oblita foret ac
delibuta8θuu autem nihil tales sese ammaduertaret, ' ctu viri attonitim algobstupefacim exvindicta in comm l ratione ammu de sexit, ita satis pomaru dedi seratin,culpa isti remisit ac Motata erepta iudicitia crimen condonauit: Caussam autem tam prodigiosae subitaeque muta- D. tionis quuaauper a me sciscitaretur in accubatione Nsa - epulari illustrisvir,D.Nicolaus Μicholdius abInde cholim uel da, apud summos principes, omnesque proceres ab Inris .
t grata sit ,uia insutalicii. imminenti, intenuissima
128쪽
cogitationem, quae intimis sensibus penitus inli reret ferendam pronuntiaui: ea siquidem animi affeRatio cur ctio tam fuit illi grauis te acerba , ut propemodi homines exstincto sopitoque vitali calore ac spiritu, sinagula subito co- corporis partes amisso florido ac s ectabili calore lorisDecis in despicatum habitum deuenirent, adeo ut capit ex suant. rum radices quae fumido vapore qui cuti subest, aluntur ac frondescunt,ur gramina terrae succo,conceptastigida siccaque qualitate, arescerent, ac natiuum colorem ex sueret. Vt enim arborum folia alvitis Fampini qui vitam a coeli iniuria defendunt Simila ab aestu,grandine, pluuia Aquilonio acBoreali flatu arescenetb gaestiuis aliquado mensibus ingruit ex viridanti ii
situ. luteumflauumque colorem elanguescunt ac demittantur: sic genuinus corporis vigor sic color, sic ex ternaspecies deflorescit ac crines albi non exsistuncorporis partes,sed appendices, subiaca oppress lui qua aluntur intepestiuam caniciem contrahunt lquod fere omnib. obuenire videmus qui in labor militari, in periculis maritimis versantur, aut cane ' morbis co flictari solent, in quibus et mortis quoc militescur damini armihil enim aliud meditantur, nihil anicito cane- mo magis concipiunt, ubi stat in procinctu acies ai. scant. res ager Diaco minus, quam exstinctum iri se, necfacile po 1le elucta imis forte animus longa at uetudine ad pericula occalluit, ac sit obfirmatus, quocfere perspicimus in Veteianis militib. atque iis qutempestatibus ac maris i, uitiae sunt a uberi. Tanta Imagina- est autem emcacis profv nda ac cotinuata imaginarionis quai rio,quod alias multis argumeni is a me comonstra a vis. tum est,ur mulier infanti notas quasdam ac conspictarum rerum vestigia imprimar, ciuod etiam xiri: iuvenire ex ardenti ii Xaque cogitationes a am 'st sic erecti in crucem Christi cotemplatio Fia cilcmanib. pedibus' lituras ac stigmata imp el ',i1 e
ius institatiassectatoribus qui illi sunt addicti, ha
129쪽
tenda fides mam picturae ac statuae eius nomine exiressae tale in aede sacra exporrectis manibus eXhi-ὲere solent. Q ranta vero Seruatorem oppreisserit 3ngustia,quis animum confecerit m ror, quae treta Pamrlidatio,vel id cuique documento esse potet quod Christ. Mens in praesens periculam defixa, ac vellit intuita
stantem imminentemq . mortem sanguinolen una sudoreis expresserit adeo effuso pro manente, i in terram defluxerit ac solum in quod inclinatus erat pronus 3 decubuit, sanguineo madore cruen- Luc. 22. laret. Est autem horror mortis, si quando homine
otii pit, aut eius imaginatio mente cocipitur, ipsa 'aorte atrocior: multis enim cum illa vitio fine im- Metiisonit, lenius obstupescunt, nec ullum dolore per- mortei ι ipiunt, quod iis accedit, qui apoploia, vel lethar- mortu a - o opprimuntur, vel deliquio animiq. defecta vel- cerbior. lat conniventes somno consopiuntur atque obdor- et ibis is cunt, nullo spectat tum oculis exhibito doloris tari pia- ensu. sic in adeundis terra marique periculis, quae iida. mortis imaginem oculis ac menti obiiciunt, nemo Vnde tre non contremiscit ac trepidat,metuqό exalbescit,re- moran pe- fugiente ad intimas partes sanguine quam enim o- riculis. inanes corporis partes Vitali sacco destitutae sint, inulla fatis probe suo ossicio fungitur; sed ritubanti vacillantq; pedes, caligant oculi abascit vigor, mes hebescit animus delech is est, genae pendulae sant ac flaccetcunt, lingua haesita ridetates crepitant;
horrore coma, vexfaucibi Mharet. Libro 3.
Adeo nullus est quamlibet conitantis robustique E Eneid. animi, cui iid repentinus aliquis casus si formidat hilis, ac mentem concutiat, sic tamen ut confestim discat metit,ac coceptaediuinitus fiducia intrepi- Sapie=Milus 4nterritus' subsistat ac si res pos at, quaeq; in- motu congruunt aduersa, declinati nequeant alacii atq; in cutit r. lfracto animo se illis opponat. Nulli itaque naturaespitabili Inoasnon horribilis ac Drmidulosa, quod H
130쪽
Identu interitum adferat, nisi quibus mens obstupescit a svor,dε- sensus minus vigent, ut sunt decrepiti, infantes,sto. Drusin- lidi ramentes, doliri, quibus non subit ullius rei ford sum M midandae cogitatio, nec ut caeteri quibus cerebrua miti est firmum, nec vitiata animalis facultas , doloren
perci plui: pr sertim qui lethargo apopleaia opprilmuntur, vel qui deliquio desectu 1 animi velut colniuentes somno sensilii consopiuntur, nulloq. do itoris sensu placide obdormiscunt. Huc aute specta llongius, qua par est, producta narrationis series, vilquamlibet multa speciose se proferant in c0rporitium ano, variaq. eluceant animi Ornamenta, in nulmeris tamen casibus vita humana exposita nusquzino aliquam cladem accipit, ac laceratar omni q. e sparte ea ingruunt, quibus vigor labefactari soler ait
labascere. Qu'd si nihil incommodi alicunde ir laeuat, in multos annos subsistere potest,& obdurar inculpata temperies frugalitate vitae, atq; omniviri cupiditatum temperantia stipata: sic ut etiam in senilem deuexamq. aetate optimi habitus vestigia si proferant, quod in quibusda obseruari potest, qu
cruda viridi l. senecta exsistunt, atq. animo iuueni liti, ac corctore,qua adolescentes, minus eii Ceto. Cae ter iam quum petas adulta, quae in calidi humidi luci tempera meto consistit, omni fere ex parte praeterls-- exactum illud, moderata atq aequabilis eis, suasque actiones inculpate exerceat ; tu etiam quod ad so- umen. nini rationem attinet nihil imagnopere culpari potest: est enim is placidus ac minime turbuletus, cui inul la iubest intemperies, aut inquies nocturna. Siquidem suauis halitus madido rore cerebrum irrigat, reficit a . sic ut animo nihil absurdi obuersetur,. 1ed diuinae tantis actiones ac quotidiana vitae munia, quoru occupatione dies nobis transigitur: haec enim antelucano , primo t. exacto sol Di no, qui fere