장음표시 사용
91쪽
elementari concretione,acprogenitorum semi ne qtiod purioris excoctiq ue sanguinis pars est, producatur, tu natura cuius solertiam nulla ars, nullae manus,nec ullus opifeX consequi imitando potest, superne originem inrtia , operi in111tit omniaque perficit ac facultates animal cs vitales spirit', viresiaque essicaces in subiectam matiariarn deuehit, quorum ministerio artus omnes consummat lineame in membris inducit, ea naque speciem atque esigiem rebus animatis confert, qualem quotidie oculis nostris conspicienda exhibet. Haec admirabilis naturqvis, quam alias testati sui anus ab uberrimo Diuini tatis fonte pro manare , undique diffusa, corporis molem agitat, mentematque animum regis ac moderatur variisque actioni b. instruit: cuius mulacreetiam quae frigore torpescunt , 'vivunt ac subsistunt licet calor subsit langui dus , qui ne prorsus f aecescat ac λpiatur, nec frigida q ualitas, cui sicca
amnis, plus satis ingrauescat ealidis fomentis excitandus est. Siquidem exhaustu humiditate nativa, atq; insito colore exstincto,mors imminet, totaq, moles spectat ad interitum, Ut enim quod eleganti
ac concinna similitudine indicatSolomoni,vt freta corporis compage, enervati s viribus reuertatur homo interram,vinde deserenitus ac Dirinu demigrat in aeternam sua sedem at ad Deuma quo originem erit conlinquuntur, regrediatur. Caeterrum Ut cmos, innotescat linius constitutionis natura ae conditio, eius notas atq; indicia, quibus deprehendi possit,obiter commostrabo Frigida autem qualitas, si calidae conferatur, omnis contraria obtinet. Vt enim calor undiq;distusns,humores sua qualitate imbuit, ac corpus eiusq; partes rubicundo coIore illustrat, ita frigus sua quat i tat emembris atque humorib. impertit,tu pallidum minus'; suaue colorem inducit. Acq ui si singulatim omnes notas obseruare libeat , nihil non in frigido
Lib. I. enatura ridractatis cap. I. contigna
92쪽
dem eorpus glabrtim e in unisque pilis obsitum, ca lpilius laxus ac imollis, rufi a ibique coloris particeps,
&qui cito euane icat. Cuius tactu frigida, cat non- nuli; arii pis portio subest: quum ei; im calor in corpore hamano languidus fit atque liebescit adeps ac pi guedo i uias cicur: quod quum muliel, i sex i, ltum pilarisq; aliis usu venire solet, qui vitam de si de
Otiosam,quorum cliti internisque mem linfria ob branis adeps subnascitur; eoque frui moderata cor lcer' poris frigidi rate pingues cat corpus, arq adi possit in lρ- redit efficiatur ealore vero immodico ; quod eo pii ἶuς l. H, H liquescat, macilentum fiat arque alidum. Suncata
tem qua Plmima non natura, primaque ab origine hominibus in ira a sed aduenti via, a P :1 1 ali cinde ascita, nempe vel ab immurata vita onsuetudine, ac
Unde color victus rarione, vel ab aestu labore desidia, sΘlitudi-Wi ire gnavia metu moerore animi, ac plerisque aliisn Mi M. quς multifariam statum corporis immutare sunt idonea, eumque nunc gracilem emcere,ac macilentum,flunc pinguem at ue obesum; quae etiam in
calorcolo colore conciliando non minus momenti obtinentire excit i. quaecunque enim calorem natiuum excitant, Viri sus a At tia eRercitatio, vinum calorefloridolaciem Frigi s co' perfundunt, quae vero refrigerant ac calorem oreritorem δε- munt ut aer se igidus auraq; plus satis gelida, immo pMiat r dicus aquae potus, somnus immoderatus, frigido Ium ciborum nimiusvsus,timor,tristitia, sollicitudo,pauor albo colore corpus imbuunt. Sic qui fri-Glor quis sido corporis habitu constant, albescunt, ac candos stiri . re perfusi sunt nisi haec qualitas in grauescat, aut in Liuidus tendatur. Sic enim ad liuidum accedit,ac plumbeii qualem fere obseruamus hibernis mensibus stante Aquilone in hominibus,q uoru in genae, nares labia digiti aures livescunt,ac frigore rigent, foedoque squaliore deformantur; hoc tamen illis praefatinigus , ut cibi sint avidit linii , ac non facile ia- tiari
93쪽
l riasiqueant licet illum minus concoquant: quod ii ventriculi tunicae una cn f igia ita te acido itu molei sint i tributae inlatiabili torquentur eciendi cupa it - tate, ac nunquam siniendo ciborum desiderio: quil affectus C ni tia appetentia dici: ur quem sedat vini Crini
meracit imi potus. Acrii autem frigiditate appetet . neut .l di vim te clarant acetaria, tum alia qu dato cotidi-mema id Ec da,qnibus aestatus mcsiou appetitumi excitamus. Caeterum tuum calor insitus agiles at-l que actuosos homines efiiciat , tum frigus desides, 'por,ta oscitantes nerres gnatios ,somniculo los , atque exciram. ad subeundos labores vllasque actiones perii caendas ineptos, quod iis desint instrumenta quibus liquas iunctiones aut munia obirepossint. Et Lenim huiu colastitutionis hominibus ingua inexercita- Fruidi ta parumque expedita, vox mollis ac muliebris fa- ninaei 1. cultate naturae inualidae, memoria minus firma, ingenium obtusum, mens stupida, animus ob caloris penuriam,ac spiritui vitalis exilitatem,pauidus ac meticulosus, quique ad leuissimu strepitum expauescat. Haec autem,&si quae alia se proferant na- M. Atiturae vitia, pro virili corrigenda, adhibita salubris uidi αν
diaeta atque exquisita victus uiuendique ratione, poro. quae contistit in calidi humidique temperamento. In primis autem in hoc corpore excitare ac fouere insitu calorem expedit cum exercitatione ac vino meraco;tum alimetis calorificis, cuius generissunt ali s,quae se volatu exerceiit,passerculi, miliariae, frigilli,vulgo Finc lan. columbae, perdices, Phasiani, Γυι-- merulae, turdiscedulae, atq inter cicures , capi ac coctui galli gallinacei: nam anates, olores anseres, fulicae citio.
mergi, ardeolae, aliaeque aquaticae volucres valentem ventriculum exigunt. Quisvero quadrupedum generi adnumerantur huic naturae accouaoda,sunt vituli, verveces,proeelli,cuniculi. Inter arboreos
vero iutus,&quae ex terra caltu atq- industria ho-
94쪽
Cibi si minium proueniunt amygdalae dulce socamarae, nii clei persi corii, lactyli seu palniulae,sicus aridae, vuς lya Tae, exemptis vinacaeis,pas,lae Corinthiacae, nuclei pinei, Et quoniam libriorum prouentus multa nob is in hunc usum suppeditat, ea quoque referre visum est, quod pastin obuia sint ac minime sumtuosa aut ullius pretii, cuiusmodi sunt apiuna horte se, quGd petroselinum vocant pa inacae aliquot species, eringium, fisarum, carduus, cinara, bc artic Occus dicitur, napi, raphanus, seu vulg ris radicula, ci-Prsuentim cer, nasturci mn, eruca, mentita ab it, thia Ponticunt uensi s. dc quae brumali tempore incon hi mentivsium Veni 'unt,c Spe,alltu, porrum, aqua macerata, quo graueo
lentia deplanant , atri si quis horum grauitate ferre
nequeat, CXOtica aromata, ς' passim Germani acBritannisa Chitant, vastari Zingi cier crocus piper, cardamomu, casia 'inar veterum cinnamomuni creditur , nux mystica,aut sit euioris fortunae homines rara a ferre neq ueant, ea bilis facultate ac Viribus res 'Odent, e X dorne ilico stando decepe: ant,net O a Osima; Iinam Ocymum vulgo basim cum cunilam seu sarta
tati accedat siccitas, non potest vita quae in cal do' humidoque sita est diu subsistere: sed necesse est il- Iam euestigio imorte terminari, qua de re sequenti, capite fusius disserere institui. De*co aridoque corporis Eabsis
CAP. XLVum sicca corporis habitudo frigidae assinisset LQgnara, illique proxime astistat , quid de iv c statui debeat, &qWa ratione expugnati possitν '
95쪽
lo Firer indicabo. Sunt aure .m duae Qualitates nar yrope modii in interuallo abop tima temperi e r in o uamcumque etiam aetatem inciderint, licet lini enectute sicca inteperies aegrius expugnari OG ii quana in adolescentia, ubi ex morbo is habitus aeontractus e i, aut ex incCntinentia, viteo ir in te in depraudia vitae iniit tutione, ex intempe linavi i in, nam Ocerata vellere in frigidam sicca nu Dei n- temperiem lucidunt,atque ab tato vitali mo ire non iecus,quam senes, licet prope antit .adio elaetate immatura , naturali morte Vitam finii t
limmineat, declinari emtamque nequeat. Neque fit hi, lenam senium aut hominis interi.tum naturalissia tui debet, ut auistio&mutritio , quae naitirae opera exsinunt, thubus se facultas naturalis propa rat 1c tuetur: sed quod necesario, ac naturae cursu atique ordane consequatur. Ille si quidem est na turae ordo ac series rerumque exsilitentium fatalis 2 Glquaedam contanuatio, ut omnia orta occidati
cuncta sene; cant, alio quo improprie parumqui apposite .mors naturalis diceretur, quum praeter tnaturam porrussiit, vitaeque nostrae aduersetur Si ienim morbus, quem mortis instar leputo, est ha bitus contra naturam, qui assionem eius vel vitiat
Tel iis pedit, quando magis mors,quae vitam abole ac despoliat, censeri debet naturae contraria 3 N hil 'eim naturae legibus repugnantius, qua exstineuiluce q ue tua mitima ac spiritu privari. Quod in se '
quisque experiri potest, si quando sub nitu
rus rei coguatio, qugeam trepidationem, terrorei Pes &exspecta tio fulciat, nisi foretivim nata
96쪽
Mors quia vita ealamitositus,nihil afflictius.Siquidem quid no,informι- bis inclum,anaietatem desperationem,dissidentia dabitu. eximeret, ni concepta in Deuin fiducia, in aeternas sedes mens esset defixa ὶ Mortem autem non inuexit natura, communis rerum parens, summique o Precarum piscis instrumentum; sed vitiorum corruptela, ipsaque a prima mundi origine peccati labes han
mortemin cladem,hoc mortiferum vulnus, hanc letalum pla--ni3. gam infliait. Itaque mors non naturae, sed consequentiae ratione naturalis dicitur; quod ommbiu exi quo impendeat; Lusii bi Omnia concludantur. Quum lεviso. z. autem duo consti uantur mortis discrimina, este- Galen. δε rumviolentum, naturale alterum, ea mortis species Ninrcore. Philosophis ac Medicis naturalis dicitur,quae citra
Piato in ullum doloris sensum senibus,& quotquot in seni- Phadon. Iem affectionem, hoc est frigidum & laccum habi-ltum deuenerunt obuenire ioleat in his n. corpura moribundum anima,no anima corpus deserit, quo Duo mor, ut sensim plaeideque sopiantur, & quodammodo liis genera obdormiscant, quum alii qui casu . ruina,igai,ferro, bomini angina,pleuritide, peripneumonia, aliisque morbis impede . qui in humorvmplenitudine consistunt,opprima ruin stur,violenta morte intereant,atque acerbe cum it adibin *la colluctentur, sicut anima corpus derelinquere mila. cogatur,uti hospes aedes ruinosas. vi tempestatum De Sata conquassatas ac conuulsas. Hinc apposite Cicero, Muis. adolescentes,quique in aetate florida costituti, succulento corpore eλsistunt, ac vegeto, sic obrui statuit,ut quum ainuentiore aqua flamma opprimitur senes vero ut ignis, qui suasponte, nullaque adhibi-ED ms ta vi exstinguitur. Quantum autem fumi ac fuligi- laompara- nis,quas fauillas in aera diffundi videmus; quos edi γ.. strepitus ac stridores;quae ex concursus cintillaruia crepitaculat ubi luculentum ignem, aut incensos lignorum aeeruos effusa aqua restinguere tentamus. l
qiu ur sollibatuanis acere licet,quanta sit in iuuenili
97쪽
DE COMPLEXIONIA. LIB. I. gruenili corpore luctatio, quam acris pugna, qui tui multus, quae concertatio; cum violentia morbi,vel
alio fati genere inexhaustus naturς vigor, caIor feruidus, spiritus alacres ac vividi tuffocantur: quot spectat scita illa ac concinna Ciceronis compara-l tio; Quemadmodum poma ex arboribus si cruda sunt, VI avelluntur,matura ac coista sponte vel leui attactu decidunt ; sic vitam adolescentibus vis aut fert, senibus maturitas. Haec quoniam ab institutol non sunt aliena, praethri visit inest, atque inculcaret studiose, quo quisque ab ineunte aetate primis v. i annis declinet, quae corpori infesta sunt, ac minus 'l commodam valetudinem constituunt, seu extrint secus incida iit; seu ex internis caussis proueniant. t QT quis itaque praematuram senectam euitare Ve- Vt rarpini lii,ac vitam proferre longius, eanaque quam maxi- diu subnme diuturnam ossicere, quam multis quae vitae no-l str: e insidiantur,tum potiat me siccae corporis habii tudini obsistere curet, ab eaque esse remotissimus:
quod qua ratione obtineri possit, post descriptas
huius status coditiones ac notas , quam potis a dii lucide explices o, commonstrata proxima accom-l pendiariavia, qua id perfici queat ud enim faturumi est philomusis, virisiq; politicis salubre cana primisi ac frugis eram. Quibus itaque corporis habatus vel Not crat natura, vel progenitor tam origine, vel ascita aliqua habitus. vitae luetudine, nempeine a, solicitudine, vigi- lia , moerore animi, labore immodico indoenus est, corpore fere conspici solent gracili atq; eatenuato, cute ubi siccitas augesci scabra, squalida strigose, ut equis assolet, quibus nulla saginandi cura adhi- Simili λιbetur; colore deformia urido acgilao;Vbi ad extre- eraμμυα-mum deuentum est asipectu horrido, Vulta tetrico, cicimA. facie cadauerosia, illuvie obstita ac macie eonsecta, obiter tali prorsus specie, qualem expressit Oui-Libro I.
duis in deuribenda Inuidiae larua, siquidem MEia, '
98쪽
Pastor in ore sedet, macies in corpore tot o. Nusquam recta acies: liuent rubigine dentes, Rises abest,nisi quem visi mo re dolores Necfruitursemno et stilantib-,excita curis, Sedit et ingratos, intabesit, videndo; Succelsius hominum capiti ac carpitur una.
calvitiu Et quoniam siccitas humorem omnem depascit humo- ac de populatur, capillo fui raro,&qui cito denuit:
rupenu- Vnguibili aduncis atque incuruis: voce obtusa atq.
a. eXili, quaeque aliquando stridore quodam prodeat siccitate ex asperante vocalem arteriam pulsu 1anguido singressu tardo: oculis reconditis atque e cavatis: labris pallidis: collapsis teporibus genis pendulis, frigidis contractisque auribus, sit tara minus Procera: somno vero, qui est omnium laborum ac sollicitudinum suauissimum perfugium,ob cerebri cerebi si squalarem tenui ac modico. od si cerebrum pe- aridum, nituS arescat, ac sit torridum, Mulla fere memoria quid usia exsistunt, sed obliviosi, ae mente ignaua, minusqueriat, erecta: quit enim spiritus desint; qui,ut vapor lucidus &syncerus, ex languine puriore caloris munere eni anant, vim conflatant in exercendis actionibus, fieri nequit ut facultates naturales illorum viribuadestitutae suas functiones obeant. Sin vero nonni bilvigeatani Inalis viri es, ac potentia, nec celebrii caliditate pr sus sit dei itutum, memoria stabilis est ac firma. uin enim humiditas immodica obliuioni caussalia praebet ac desipientiae, ut intantes ac temulenti demo strant, tum moderata siccitaS me- Memoria moriam fidam animique prudentiam pari modico fabion calore adiuta. Splendor 1iquidem siccus mentem ondo. prudentissimam statuit; quantum autem humoris is accesserit, tantum prudentiae adimitur; quod etiam e. in coelo minus sereno perspicimus: no enim collucent astra aut splendescunt, nubibus aut nubilosa
sali ne offula. aut nonnulli senectutis
99쪽
t metas ingresti delirent ac sint oblitiios, quum haeei aetas maxime sicca praedicetur, non ob 1iccitatem l id euenit, sed frigiditatem, quae omnibus palam muniis animi ossicit atque aduersatur: ex illa enima mentia, alienatio mentis,stupor deliratio, ac sient suum inopia proueniat, quibus naturae virtutes ital obruuntur, ut vel languide, vel nihil omnino func
ctiones suas obire possint. QTum itaque memoria periit, vel affecta est,frigida subest intemperies, quς tamuria
expugnari debet moderate calidis; nam humectare instaur aut arefacere consilium non est: sed si frigiditas humiditati copuletur, exsiccare; si ariditati, madefacere atque irrigare. Caeterum si non prorsius sirmata sit a et radices egerit ista qualitas, haec iam me, morata sigila atque indicia non exacte, nec ad amuς sim descriptioni respondent: verum inuales cente sensim intemperie,indies magis magisque se ostentant ac proferunt; quod iis potissimum usu venit quibus hic habitus non naturalis, sed aduentilius
est aut fortuito atq. ex accidente, vel morbosa aliqua affectione atq; an imi aegritudine aduenerit: natemperamenta multiplices variasque mutationes' uosust inent: plerisque enim calor dum humorem ab- corporis sumit, siccam intemperiem adfert, nonnunquam mutatio nimia humiditas calorem exstinguit, multis intesa nibus ob frigiditas siccitate inducit: quae intemperieS natu- mxirae aduersissima, ut quae intempestiuo senio ac prae
armatura morte hominem conficiat. Corpin autem cu- Gat. lib. iusis intrinsecvisci es itur , quum nec adtrahere in venas S de tuemalimenta valeat, uectus ciente rui: quo fit ut praeci- vacit. Puae partes ac viscera concoquendis cibis destinata arescant; reliqua vero eXcrementis purgandis accomodata humoribus pituitosis redundent: quae res nonnullis imposuit, qui senes hui nido esse corporis habitu sunt suspicati, quum solidae partes, arte-riR, Panniculi, membganae, ne riti, musculi no'
100쪽
humescant: sed ipsae capacitates ac sinas, tum meatus qui corpori iubsunt,ac homini ad excernendos humores superuacuos inseruicit, humiditate aliena implentur, eoq. sit, ut corpus ob calorem imbecillem atque inualidum nutriti desinat ; deni l in extremam siccitatem deuoluatur. Quare non iniuria 'λ ι. 6. Hse Galenus hun orporis habitum deterrimum cena γ.valet. set; siquid ein quod temporis spatio senescentibus accidit, 'id adolescentibus nonullis statim ab initio contingit: quocirca illos humectare ac calefacere
Oportet exercitatione moderata, nutrimento humectate & calido, praesertim vino calorifico ac subdalahaustera enim & acerba quale est nostrumPi- inum chonicum) quum huic constitutioni , tum maxime χnini Gge- senibus linimica nisi gaccharo aut melle dulcescat; Berosum. quod etia in lacte exhibendo obseruari debet: cu- Laristi υ- ius usis illis commodus , ubi huiusmodi condime-μ. ta adhibentur. Sic enim nulla ex his incidit obstructio, nec ullus futurus est in renibus calculi metus: quibus ne quando obnoxius essecotingat, quod ex crasso lentoque humore ue ac cibo concoehu difficili euenit, quς oppilationes expediunt,ac lotium moliuntur praescribenda, vvsunt apium hortese; asparagus, vesicaria, gingidium, cuius naturae nostrum rinam, chaerephyllon, saxifragia, crit lamon, vulgo sta ma- pro can- rina, quae in Gallis coiriose prouenit,bethonica, adi-ria. anthos, roris marini nosculi; dc si aluus sit astrietior, mercurialis,fumaria, nicus,Vulgo caiahamus cumma alvu ptisana, brassica marina; excarnium elixaru liqua- fluunt. ' mine,malua atriplex,blitus,tapathi genera, urticet, lupinalictarii, ac sambucituriones seu caciuntna, vernis praeseritim ilicsibus; aut si quae alia aestate at- Mura quo ue auem o Viget, Ut sunt cerasa,pruna,ficus,mo- modo ede- Ia primis messillata: na quod Horatius docto qui-