장음표시 사용
161쪽
de confidatione bil0Ophica. 4s
nes curatae complures, et conscripti commentarii. Iam autem vita nostra iis Oppressa est calamitatibus, tot obsepta terroribus, iacile aliquis tantariana aerumnarum et malorum medelam an quirens cincidat in recordationem libelli tot hominum manibus triti, Atque eo in manus dumto, videat,
quid ex ista consolatione in se medicinae loco ipse adhibere possit a naagis nobis in praetentibus ad Boethium deuertere licebit, , cum superioribus
annis nonnullorum scriptorum Romanorum censuram egeri naus ex iis aetatibus, quae in vulgarium studiorum cursu raro tractari solent, magnam tamen habere possinat Atilitatem ad ipsas temporum notitias, hominum. morum studiorumque rationes; t. nuperi in riareiano laus poenituit causi a cognoscere malorum ae Culi, in quo Christiana doctrina in imperio Romano primas partes Occupauerat, nullo aut eXiguo ad felicitatem publicam fructu imperio Romano contra multis magnis isque calamitatibus amicio. Videamus itaque et nos. an ex Boethio mota a moeroris fomenta propinare
aequalibus nostris; possimus; sequuti illa Innii apud Ciceronem Tite, si quid ego adiri fro Π-ramque mos se quae nc te coqiuit et versat in pectores a ecquid erit 13retii δMulti sunt libri, quorum caus as et consilia
ab auctorum fortuna repetere necesse est, nec nostra modo aetate, qua venter summus est litteraturae arbiter Liber de consolatione scriptus est a viro de summa dignitate et fortuna per aulicorum hominum malas artes deiecto et in carcere detento. Anicius Munlius Torquatus Severinis Loe-
162쪽
thim a), vir consularis auctoritate et gratia apud Theodoricum, O trogothorum in Italia regem. pollens, Conlulatu terti cum Symmacho socero gesto anno saa improbissimorum hominum flagitiosae malitiae auaritiae et libidini, in opprimenda exactionibus rapinisque Italia, fortiter restiterat, nec pro re publica ac ciuium fortuna potentiorum inimicitias suscipere refugerat; quorum calumniis anno sequente in regis odium adductus. tandem cum a Senatu falsae delationis periculum
depulisset, in suspicionem ipse venit, cum Senatu consilia agitasse de restituenda re Romana ita pristinum statum Italiaque in libertatem vindicanda b).
Erant tamen alia quoque quae regis animum ab eo alienaverant; etenim istis temporibus conten tiones inter Arianos et Catholicos cum maxime
agitabantur; quibus Boethius se interposuerat, quippe qui eum alia, quibus Orthodo XOrum dogmata defenderat, tum libellum de Sancta Trinitate scripserat, ' Opera ingrata Arianis, ' qui sua
a Boethium . non Oetriam , Cribi trans ex Diptychi Consularis, quod ad patrem Boethii nostri referendum esse, post tot virorum doctoriam disputa
tiones de diptycho Brixiano in Gorii Thesauro
Vet diptychor. Ol. I. P. 1 4. or. Probabile fit. auctoritate e sermonis ratione, Vocabulo a βοηθος ducto etsi vulgaris Criptura codicum et monumentoriam, quodque mireris, etiam Procopii est, in cuius edd. 3οίτιος e8t exaratiam.
b Ipse haec exposuit in Consolatione lib. I. pro3a IV. P. 24 qq. Cf. Hae Post ista a me scripta disertius exposita sunt a Collega e Sartori in libro varia cruditione instructo et ab Instituto Franc. Imp praemio ornato, liber die Aegieruntderisigotheri.
163쪽
decreta refelli videbant; rex Arianis partibus addictus, et Catholicorum erga se diis Xacerbatus. partim de tranquillitate publica bilicitus, cum eos consilia cum Iustino imp. Orientis communicasse comperisset, qui edi Xerat, ut omnes Arianorum aedes sacrae orthod OXis redderentur. tandem aures X pugnatas accusatorum Boethii cla . moribus praebuit ita Boethius catas a indicta Ticinum, apiam dixere seriores, anno a . est relegatus, exutus dignitatibus, bonisque publicartis, dum natione, quod ipse ait, infamatus, quandoquidem ita fit, ut exis uti bona prima omnium deserat infelices,' carceri inclusus in quo paullo
post an Osa 6. gladio est percussus idem supplicium de Symmacho socero est sumtum. In carcere illo Ticinensi libros de consolutione philosophica ad suuia ipsius dolorem leniendo icomposuit librorum copiis destitutus c), fortunae suae solatia moerorisque remedia sedulo c0nquirens. Ipse philosophiae eripateticae innutritus, lection Platonica eximie imbutus, Eleatica huc est Dialecticam, et Academica studia ipse commemora .
lib. I. i. ad philosophica potissinium fomenti
recurrit, prudenterque eam studii rationem a r. plectitur, ut non modo ista sapientiae placita ni editatione prosequatur verum etiam stylo expressa ante oculo sibi ponat: quod quidem consolandi genus, quoniam eo animus detinetur, facile pro-
o Lib. I. rosa V. vhi bibliotheca et oliri, suisse nar
Vitrum accipimus de Opere M 18 in ea aetate frequentato ebore Ornati loculi et crinia.
164쪽
hes. Ingenium suum litterarum varietate ornatum ipse approbat in descriptione operis dum et dia iugi formam amplectitur et philosophiam se in carcere inuisentem et de sua fortuna conquerenti solatia impertientem fingit et quod scribendi ardorem excitare et scripti austeritatem disputionis. que exilitatem suauitate aliqua perfundere poterat, carmina breuia lyrica, sententia modo ex antecedentibus ducia, modo ad equentia ducente, interponit, multa cum arte et vi poetica insunt certe placitorum subtiliorum per ornamenta poetica animum demulcentium praeclara specimina d). Videamus iam, quaenam solatia et unde ducta Torquatus noster adhibueriti. Omnino omnem consolationem , tanquam e fonte, ducit a persuasione prouidentiae diuinae e); scilicet a deo regimundum, et quidem certo proposita fine, nec casuum temeritati, sed diuinae rationi subditum. Tollitur lib. it, i. falsa opinio de bonis et de fortuna; exspatiatur inter haec rhetorica copia in fortunae instabilitatem fortunae superioris recordationem, et in falsa iudicia hominum de nobilitate de dignitatibus de gloria Promittit inde
lib. Ill. a. veram felicitatem, cui nihil desit, quae
tamen d Carmina pedestri oratione interponere, nisi fallimur, Ennii exemplo in Satira ausi sunt Lucilius,
tum Varro, Fcriptionis genere, quo Varietatem vitae fortunae vicissitudines et mores hominum I pSO actu, Sermone et mimo exprimere instituerant aemulatione forte mimorum Sophronis qui soluta quidem ratione, per κῶλα tamen et υθμους scripti erant.
6 Lib. I Pros VI. vii enim licebat distinctionibus hi edd. o codd. TecePtis.
165쪽
de consolatione philosophica. 49
tamen Omnem humanam sortem exsuperat, nec in hac 'vita cuipiam contigit, nec Contingere aut
locum habere potest) Veterum philosophorum. Platonis maxime, placitis appositis, promittit se docere velle, quae sit vera felicitas quid reddat vere, beatum scilicet ionum summum , quod omnia in se contineat bona deum enim esse bonum summum summam leatitudinem. Obscuratur tota disputatio confusa notione boni, quod ipsi est deus, quodque nemo nisi tropico et mystico sensu suum facere potest et boni, ea n Otione dicti ut sit, quod homo appetit quodque in naturam humanam cadere, et quo illa potiri, eoque frui potes Ducunt laees lib. t V, i. ad
disputationem, per omnia saecula et a tot praestantissimis ingeniis agitatam. si deus bonum est
et a bono ac per bonum Omnia reguntur. cur
mala bonis, i et bona malis obtingunt Reponit Philosophia illa vulgata: non esse malos felices. nec bonos infelices tricasque sophisticas sollennes persequitur, in quibus quidem insunt multa vere ac reel dicta, haud dubie enim boni multa in se habent infortunii fortiter tolerandi ac leuandi praesidia mali contra bonorum fructu et usu sperat multis modis excidunt; nec tamen vel sic, nisi vocabulorum lusu ac Stoicorum more, alter absolute et perfecte felix, alter absolute infelix dici potest Infelicior 67 qui facit iniuriam quam qui patitur; recte, si animi mores spectes, at qui patitur corporis iniurias seu fortunarum iacturam. in eo non esto felix ambigue adeo et duplici sensu voces, mores ac sententiae iactantur plures.
166쪽
vi illud: Ialas ait, esse miserandos i non odio habendos . etiam hoc specio te non vere dictum: miserari licet et si cum contem tu et indignatione. coditionem hominis a ratione et virtute ad vitam flagitiosam proiecit iterabilem, at odio habenda praua indoles praua actio. post haec omnia restat quaestio cur iam ei deus admittit hoc ut sceler uia supplicia bonos premant,' praemia virtutum mali capiant; quaeque tam ciniustae confusionis
ratio a videatur' lib. IV. prosa V.) Respondet Philolophia: Sed tu, quamuis causi amo tantae
disposuionis ignores tamen, quoni3m Onu mundum rector temperat, recte fieri cuncta ne dubites. Sapienter utique, pro ingenii humani tenuitate et imbecillitate; et in hoc satius erat acquiescere et subsistere; non enim sapientia ea mortalium Q tanta caligine obseptae, ut in tenebris micare videamur. licet lierias progredi in caussi fatorum enucleandis Atqui ea ad animum I consi mandet in vim habere possunt, ut fortiter seras mala, non ero ad consolandum sunt haec inter se diuersa, per totam tamen disputationem confusa et ad eandem notionem retracta et coarctata se Subiungit philosophia subtilitates alias, Irimum de fato, quod deniesse ait cum prouisntiu scilicet respectu rerum, quae ex diuinae mentis stabilitate caussas, ordinem formas, sortiuntur amori otii: Entiam esse ipsam diuinam rationem in summo omnium principe constitutam. quae cuncta disponit; soli ver inhaerentem rebus mobilibus' dis pcllitionem. per quam prouidentia suis quaeque nectit ordinibus. V Tandem clibro V, i. adiicit disputationem, de
167쪽
de confulatione philosophica. I I
de quaestione, quid sit casus inuae multis casia cogitationis .imago rata, sonus vocis cinanis est; porro an non, si fatuna et casus si liberi s arbitrii noliri tollatur an me tum quidem numen praenoscit futurar Expediunturi haec, confusis passim diuersis notionibus mali physici, metaphysici et ethici per vulgata philosophiae decreta. quae satis arguunt, fruitra de his, quae ingenii
humani faculiates X superant, nos argutari diuianae autem menti esse inania . praesentia, quae nobis praeterita aut futura; nil nisi optima quaeque eam velle, perficere autem, quae Velit, omnia.
Suspicati sunt viri docti opus a Boethio nones e absolutum: forte etiam tum Ilium libruna subiecturum fuisses de . Consolationes Christiana.
Satis tamen apparet, non de uniuersa quaestione eum agere voluisse, nec nisi quatenus ad suum ipsius infortunium ea se referret quae essent solatia eius qui, bona consilia sequutus, malorum hominum scelere sortim metiore exciderit. Atqui innumera sunt alia infortunii genera i quae consolationem sui generis requirere videri possunt Omnino de ipsa consolatione multa quaeri possunt, cum uniuerse de eius caussis, matura ac vi ad animum humanum, tum de diuersis consolandi modis ac generibus, et de prudentia in consolatione adhi-henda. Conueniunt ita in hanc quaestionem multa, quae nostro loquendi more, e psychologia, anthropologia i et aethica sunt petenda. Vagatur ita temere omnis disputatio, nisi antea de re, tu uade ipsa voce, accuratius conititutum fuerit. Si miseris mortalibus succurrere solumus, est sane
168쪽
quod primo loco in votis habet humanitatis sensus
ingenuus, Vt a malis, quibus premuntur, eos liberemus, bonorum autem, quibus priuatus aliquis est compotem eum reddamus; ut eo modo
pristina conditio in qua acquiescebat, ei restituatur. Cum porro inter vitae humanae bona et mala etiam spes metusque habeantur te optatis potiri et malis liberari, pro optima consolatione habendum esset. Nec tamen ne usus quidem loquendi vocem consolandi, nisi improprie, ita constituit; sed subest ubique aliud quid votis expetitum studio et Opera allaboratum, etsi manente malo aut hono sublato, ut dolor inde manans, si tolli nequit, saltem minuatisr reditque, si dolor animi est, omne solatium ad sensim et opinionem: ut quae tolli nequeunt mala leuentur, quae bona, erepta aut negata, si restitui nequeunt, ut sensus vel opinio et dolor inde peri eptus inrsatur ac diluatur. Si itaque uniuerse de consolatione quaeritur. usu hominum notionem eius modo latius modo angustius constitui apparet. Omnino enim, usu vulgari consolari est, aliquem in malo versantem compellare, aut eius malum quocunque modo leuare, aut a sensu mali eum abducere tum Vero etiam argumentis idoneis animum ab opinione mali liberare. Postrema haec ratio ea est, quae a philosophia vel sanctiore doctrina petitur: quae ut locum habeat, quatenu non res sed opinio curam gignit in promtu est videre, hominem requiri, iam antea adseuetum rationibus philosopbicis, assequendis, expendendis et sensu bus admittendis tum vero sensu et offecti ita recipiendis,
169쪽
de conflatione philosophiea. I 3
dis, ut iis animus seu voluntas aduersus dolore naobfirmetur moeror dissipetur . et affectus animi ad moderationem componatur Non enim perspicientia veri rectique per se et sola aestum animi comprimit, misi accesserit Inimi vis 'κ citata adactionem, et .voluntatis conflantia ad eam vim exserendam: itaque nec solatia admota per te eximere sollicitudinem ac metum, ae tundere cupiditatem, leuare aegritudinem soliunt, nisi intelligentiae adiunctu ni sit robur animi ac virtus diuinitus insita ad agendum quod volueris et exsequendum propterea est pro potissimo consolationis genere habendum si animum circumferre audeas obfirmat lim ad dispiciendum quaenam mali remedia exputari aut unde peti possint. Ita forte ipsa spe
alicunde elucente animus recreatur: quod et ipsum
pro consolatione facile habeas Qua in re iam illud magnam vim habet quod est efficacissimum in
omni consolatione, Ut Cogitati auocetur a reputatione mali praesentis ac doloris in quo mens esse solet unice occupata,' utque transferatur ea ad
aliud quid . in quod sit defixa: ita enim aestus animi componi solet; quod ita fit cum maxime.
quoties in contemplatione ausi arum et rationum, et consideratione argumentorum, occupata mens
vires colligit et intendit: ita ut non tam ipsarum ration m vis, nam non ubique haec, si rem subtiliter excusi eris, tanta est, quanta es e creditur. qrsam mentis intentio, qua a caussis doloris et a sensu aegritudinis avocatur ac disinetur ad minuendum
molestiarum sensum valeat si quoque Boethii disputationis subtilitatem, si vere ea solatium bono
170쪽
viro attulit non per se sed per adiuncta profuisse
putabimus; mens scilicet a miseriae reputatione ad scriptionis curam, carminum ingendorum iucunditatem ad tot alia inter haec animo obuersantia,
deducta impetum doloris fregit, insidentem animoniali speciem tanquam lumine subducto obumbravit, eorumque, quae Vere aliquam vim ad roborandum animum habere poterant, vim liberiorem
et essicaciorem reddidit, quam argutiae metaphysicae, per se spectatae, debilitabant potius, quana firmabant. Hactenus probare non potui eorum Operam quos inter sol aliorum censum retierre vidi spem melioris aeui, et posteritatis fortunae bonis assuentis, aut commodorum e praesentis temporis calamitate, qua tu ipse premaris, ad alios populos radi te raso promantium bene isse , aliis, prosperis rebus aliquando usuros . esse Nosteros, lubenter audias; at tu Vrgeris malis praesentibus. Non haec ad consolationem spectant, sed ad iudicium te vita humana . et conditione. qua nati sumus f), rectum, ad firmitatem animi et constantiam, ad moderationem et fiduciam in summi arbitri nostrarum reum sapientia et bonitate positam, vim tabere possunt; atque hoc ipso praeparare pectus humanum ad solatia vera admittenda. Simili modo notiones diuersas confundere exilii maiamus eos, qui in progressa generis humani ad per fectionem it felicitatem iontem id latiorum raperuis te putarunt iis qui aut deterioribus aetatibus ViXerunt aut etiamnum omnibus unaanitatis iuribus