장음표시 사용
171쪽
bus bonisque orbati sub immanium, dominor una
imperio et nutu pecudum more degunt Quantopere praeflat mentis humanae imbecillitatem in his recte constituendis per uidere et mentis aeternae melioribus rationibus permitteret, Longe aliubet meliora solatia posita sunt in spe meliorum rerutarcerta, eaque post hanc vitam quandoquidem incerta
quoque spes illa. qua in hac vita duci itemus.
tantam vim ad animos nosti os habet. Credula enim vitam spes fouet ius cras fore, Gemger ait somnino maiorem ad animum erigendum e recreandum vim habent petitae a senseu communi rer mqἴ su et experientia rationes. Obviae quidem ac uigo notae. ab animo facile arreptae sensu interiore probatae, et ad res in quibus versamur, applicatae multoque magis, si iam antea notae ac
familiares fuerint; maxime si superioribus vitae temporibus meditatione et consideratione expensae, ita ut etiam nunc velligi a pristina in animo supersint muis scilicet consulatio proscis niti neesse est ab impulsu sensus Aeci aliculari menti obiecta, qua aestuantis animi impetu fracto , sub s dente trimore, OLIito et levit mentis affectu, per i asoni meliori via et ingressus paretur quibus Omnibus efficitur, ut sensus mali minuatur, speciesque animo insidens autem obscuretur, si non sublato sed durante malo. omnino X tingui non potest Atque haec ita se habere, ex iis facile colligitur quae in consolandi via et ratione intentiori contemplationi se offerunt. Et primo quidem omnii talis i 'e ad plerosque sicaci imum consolandi genus esse fidemus, asidere dolenti, condolere confabulari confes-i ouem
172쪽
sionem mali elicere et disertae morbi, quo animus Iaborat, enarrationis tanquam scatebras et alueuna aperire; quae utique non nisi sensus et affectus mouent, quibus impulsa men a torpore suo recreatur excitatur alloquio affectio erga compellantem, propensi Voluntatis, iucunditas ex amici beneuolentia; diluitur dolor, antequam alia solatia adhibita fuerint, quorum saepe multo minor grauitas et pondus esse solet, quam ipsius affectus et beneuolentiae, a qua illa solatia fuerant admota. Quae utique omnia ad impulsum sensus et phantasiae referenda esse nemo dubitet. Itaque musicae tanta vis est ad dolorem sopiendum: ita quoque poeseos, cuius suauitas ipsis rationibus consolato
riis viam expeditiorem facito id quod in ipsius Boethi carminibus sermoni interiectis sentire licet; sunt enim, pleraque dulcissima; ita ut miremur Boethium in hoc sibi aduersantem, quod in ipso exordio Musas abigit hilosophia, mox tamen divino earum munere ipse praeclaro aliquo cum fructu utitur, Est hoc idem agere, quod doctos viros saepe egis e vidimus, ut dicta aliorum exploderent, ut ipsi, tanquam a se inuenta, eadem mox
fastidiose reponerent; ' nisi ille forte Platonica in
his aemulaturo quibus poetae e ciuitate educuntur, quia fictis rebus, commentisque blandis sensus mulcentibus, in errores inducunt; ut quoque Cicero Tusc. Qu. I. . . , ipsorum argumentorum consolandi. si rhetorice illa tractentur cur tanta vis est ad animos vi enim ea addunt aliquid ponderis per se, interdum etiam debilitant;
verum, teneti oratio studiose composita Ornando, variando,
173쪽
variando, amplificando, animos, et delinitos ab aegritudine abducit multoque magi poetarum, inprimis tragicorum, Xempla et sententiae id efficiunt. Ita ipsa miseriarum humanarum apud poetas enumeratio, et rhetorum declamatio g), dum delectat ornamentis suis, audientium animos tanquam magico carmine defixos sopore opprimit, curas soluit unde fit ut vulgo quoque in consolationis numerum et locum ea res referatur. Hac etiam ratione, grauiore sensuum appulsu accedente, tragicorum dramatum ad spectatores fortitudine et virtute imbuendos mirifica est vis, per exempla et
per sententias lib. ua cum ita sint, difficile in terdum dictu est, quidnam inter cetera solatia illud fuerit, quod maxime animum aut mouerit aut delinierit. Cum ipsis solatiis influit saepe in animum aliud quid, quod eum assicit iucunde; ita ut haud raro naturae imbecillitatem seu miserari seu mirari liceat, quod leuissimas res pro solatio admittit. uid quod et ipsi sensus recreati et suaviter affecti curas leuant, aegritudinem depellunt.
ita ut et potu ac Venere, poetarum monitu saltem
g Vt vitae miseriae, Per omnes aetatis gradus luxurriante fere irigenio ante oculos positae in Axi Ocho. in Teletis fragmento praeclaro P. Stobaeum XCVI. P. 33. et in ostro lib. II. Prosa IV. p. r. Sic locide vitae fuga ac breuitate de rerum humanarum mortisque Contem tu contra, quae in bona senectutis, Paupertatis, et alia. Conferri ad haec possunt ea, quae a Collega nostro Meiners sunt
174쪽
ad tempus id effectum esse videamus, quod philosoplata perficere haud valuerat. Sunt alia quae ex simili fonte fluunt ita si ei, quod aegre nos hahet, alia succedit aegritudo naaior ac praesentior; si tu tum nostrum deponimus solando alios i), si ulciscendi cupiditate extenuatur iniuriae sensus et aegrimonia. Sed sunt duae res quae ad consolationem omnium sunt efficacissimae, spe et tempust
hoc quidem, quandoquidem, natura ita ferente, vita et duratione assuescimus ipsoque usu asperitas et vis malion inuitur multaque succedunt aut interueniunt, quae sensus et an Inaos ad diuersa auocent, nec cogitationem ii nautis fouendis subsistere patiantur Spes autem in eo quoque salutaris, quod animum erigit ad remedia fortunae exquirenda et admouenda specie quoque fortunae melioris obuersante firmatur an inaus ad tolerandum ac perdurandum ita utrumque obtingit, ut, quod vetere dicto habetur, aut facias fortunam aut feras. Consuluit natura humanae fragilitati etiam in hoc, quod es. temere concepta similem saepe vim ad animos leues habet, quamuis grauior interdum dolor elusa spe succedat. Terri II autem quis non expertus ei potentissimum est e malorum lenimen medicumque felicissimum de quo notissimi sunt versus rem illis one scilicet doloris animi et corporis, 'et ipsa assuetudine laboris et
175쪽
aerumnae. Videtis, quam multa, diuersi generis et naturae, complectatur Vulgaris usus et notatio solatii; nec tam ad malum pium, quam ad sensum mali et opinionem imminuendam, vim vocis cum ipsa re esse referendam. Opinione autem vel maxime conbolationem contineri, dummodo ea adsensum aliquent et affectum animi commouendum vim habeat quo avocetur mens ab intentiore mali sensu et consideratione. Vel echo patet, quod
etiam vana et falsa persuasio inter solatia locum habere potest et solet. Cui enim fundo idoneo superstructum es e putabimus vulgare dictum 5 Iamen miseris , ocios habuis e niaturami quod ab haud una ratione ductum esse potest veluti ab uniuersa conditionis mortalium lege qua ad ferenda, quae obtingunt, fatali necessitate adstricti sumus id quod aliorum exemplis quoque constare videmus sortiter itaque et animos esse subeunda quae mutari nequeunt quod quidem consolandi notione admodum improprie comprehenditur; potest etiam ad veritatem sensus inesse aliquid in ipsa humana natura ex sensu Vitae socialis, affectuque quo ferimur in alios necessitudine, ossicio,
vitae genere usu et consuetudine nobiscum coniunctos. Nec minus tanten prauitas ingenii et affectus ad solaminis genus ducere potest, invidentia melioris aliorum sortis et vacuitatis malorum, quibus ipsi premimur; Vt contra generosae mentis est gaudere alienis bonis, quibus ipse careas, multo magis, si merentibus ea obtigerunt.
Est quoque diuersa consolandi ratio et solatiis adhibiti vis pro diuersitate hominum, alia pro diuer- date
176쪽
sitas malorum quibus quis mederi vult. Hominum enim ingenia mores. Vitae tu S, corpora et animi, tempora quoque et anni, modo solatio vim addunt modo adimunt aliudque requirunt:
quod idem in morborum medicina occurrere solet. Alius naturae beneficio fortior ad labores ferendos et ad molestias tolerandas facilius consolationem admit dit alius molliore corpore et animo facilius mouetur solatiis mitioribus, si amanter compelletur, cum miseratione fortunae et cum beneuolentia amici, promtaque ad succurrendum voluntate: Pro habitu et conluetudine leuant alterius curas ea, quae alterius aegritudinem augent, dum auditissimilium fortunae casuum iniuriarum exemplis
mulio magis exasperatur. Ipsi sensus affectusque, mobilitate ac duratione quam varii alius fiet, alius ridet alius irascitur, saeuit, furit, simili iii caussa. Adeo in ipso homine sunt multa, quae
consolationis vim et effectum variare possunt. Malorum autem ipsorum, quibus Oniblationis me.
dela adhibenda est quanta ei diuersitas ut satis appareat, frustra hoc consolationis officium siue
artem et sollertiam, ad unam aliquam certainue formulam reuocari. Sunt alia corporis mala, alia animi. Restituere valetudinem, aut dolorem tollere, esset utique optatissimum satis tamen felix medici opera habetur dummodo dolorem mitiget, corpus leuet. Ad dolorem si non fortiter, tamen patienter tolerandum omne plerumque consolandi officium reuocatur: quod quam variis modis ac rationibus praestari possit iam supra expotuimus.
In malis animi sunt plurima quae ab ipso corpore
177쪽
male affecto orta aut cum e sunt coniuncta. veluti ipsa animi aegritudo ita ut animi medela ab ipsa corporis sanitate sit expectanda, consolatio autem animi sine hac vix magnam vim habere possit. Alia mala aut affectus animi excitant aut ab affectibus et perturbationibus anmat proficiscuntur; qui non videat omnem medelam naalorum
cuna remediis affectuum esse coniunctam Quandoquidem autem alii assectus animi in intentione facultatum nimia, alii in remissione spectantur, alii in appetendo vel auersando, quidam in rerum praeteritarum memoria vel prae lentium sensu su-que immoderato, vel futurarum praesumtione, alii spe alii metu alii desiderio amissorum quae reis cuperari nequeunt, et desperatione ipsa consolandi genera, rationes ac modi, quantopere varient, quid opus est commemorare aut repetere
ex Cicerone Tusc. Disp. IV, 7 sq. et III, P sq. .
Qtio ipso intelligitur, multa prudentia, Circumspectione ac cura, ossicium hoc consolandi indigere: ut solatia recte et ulto tempore ac modo et pro cuiusque ingenio ac iens adhibeantur. Qua in re vulgaris quoque prudentia perhibetur, quae monet, primos doloris impetus nolle increpare. amica compellatione ei indulgere dolorem communicare adde nunc etiam illa, ut sensus et phantasiam affectumque animi primo loco ad alia conuertas. aliis rerum visis phantasmatibusque Occupatum teneas a mali sensu abstractum iam ad rationes cogitatione X pendendas adducas, persuasionen arte circumspecta elicias, expugnes, temporisque. optimi medier, medelam sic anteuertas qua in re
interdum ipsi affectus utilitatem habent; iracundia. l. V L animi
178쪽
animi excelsitas, vel elatio, audacia, contumacia, si prudenter in auxilium vocatae fuerint, ad vires animi colligendas olim habere possunt. His expositis, vel ipsa consolationis notione accuratiu enucleata, elucescit, valde angustam esse Boethii nostri operam consolationis quippe inclusa nivno tantum malorum genere, eiusque medela ex conclusiiunculis philosophicis petita quae et iplae habere utique post uni vim suam in animis ad subtilitatem cogitandi adluefactis tanto tamen minorem vόnx habent, quo magis eae Vacant ab iis, quae animum humanum impellere, afficere, OUere, possunt. Exosculemur propitiam rouidentiam iri hoc quoque, quod ea, cum nullus hominum
ordo inde ab indocta rudique plebe ad meliores, miseriis vacet, validissima vitae humanae solatiatam expedita, facilia et perspicua esse iussit, ut indoctissimus quisque ea facile arripiat, perspectae probata habeat multoque magis hoc in Christianae doctrinae laudibus estis edicandum, quod miseris inprimis et egenis paratissima solatia et spes ac praemia ante oculos posuit ). In Graecia similis spes melior non nisi initiis Eleusiniis proposita memoratur Praeferamus saltem ea philo
ι Sunt tamen in iis quoque multa rationibus philosophicis superstructa ut clare patebit imprimis ex εCriptore recentissimo de aeriam Dis vitae humanaa Io. fest. Ditas libelli comtiaendationem habemus in Recensibus Osiris litterariis Gottingens. R. t 84. P. O9 i. ad modiam memorabilem, quippsa Collega olim nostro Hissmarino scriptam iam tum in stadio tuis phthisicae ad extreiDa prope-rpnte quamque Sine viri optimi desiderio et miseratione sortis humanae vix legeris.
179쪽
de consistatione philosophica. 163
sophiae placita, quae in animis ad virtutem sortitudinemque in agendo ac tolerando erigendis verissantur. Habent itaque Stoicorum praecepta hanc maxime laudem, quod hominem ad dignitatem ac praestantiam naturae suae tuendam, ad fortitudinem, constantiam, magnanimitatem, erigunt et excitant. Contra spinosae istae quaestiones de bono et malo, eorumque fine, vix ullum aliquem hominem reddiderunt fortiorem, aut ad virtutem melius X serendam incitarunt Stoicorum autem placita animi neruos roborant, fortunae impetus retundunt. Haec eadem philosophandi ratio uti cherrimas sententias peperit, quarum lectio et meditatio animum ultra fortis humanae modulum
elevare videtur. Vnus Epicteti libellus, si ita
pronuntiare licet, ad veram humanitatem, quae in malis recte aestimandis et fortiter tolerandis cernitur, fructus maiores afferre potest, quam omnis
argutantium et opinantium philosophorum subtilitas. Verum haec ipsa, quae efficacissima ad consolandum sunt, iam ante Stoicos, in ipsa natura humana, vi sensus hominum communis, fuerant obseruata. Vbi enim omnia, quae a summis philosophis disputata, quae a Cicerone et Seneca tam diserte sunt exposita, edidiceris iuvabit comparare ea solatia, quae ab Homero, a sapientissimis viris, indaro et Tragicis tum ab iis quo gnomicos appellamus, aliisque fuere proposita, et intelligere, ea, quae ad animorum motu componendos sunt efficacissima, esse a sensu communi in-Venta, eaque numero paucissima redeunt enim
omnia fere ad haec: esse nos homines, et esse
180쪽
adeo aequo animo ferenda quae in naturam hirmanam cadant nec euitari possint habere nos, si viri esse volumus, robur aliquod animi et Orporis, quod si e X ierimus, mala fortiter tolerando minuimus, et remedia circumspiciendo, aut reperimus consilium salubre, aut sensum molestum obtundimus tandem superamus; - es e bona malis
mixta; meministis duo doli Iouis; esse naturae
imperio parendum, ita ut lugeas et doleas modum tamen et satietateria lugendi esse adhibendam, lamenta esse muliebria et indecora grauiora quoque mala acciri moerore animum incassum angi, corpus confici reluctando et recalcitrando stimulos altius infigi bene ferendo onus leuari necessitatis legi esse parendum siue fati aut fortunae siue alio nomine eam designaueris virtute animi et fortitudine omnia mala superari, eam igitur esse firmandam omni virili robore ac vi excitata; meditatione quoque et consideratione, in meliore rerum conditione in antecessum facta malis ingruentibus m). Contra autem in ipso malo, quod
superuenerit, aut in bono erepto, auocandum esse animum ab omni eius cogitatione et eliciendum desiderium, conuerso ad grauiora et meliora
studio n); nunquam animo esse dimittendam spem
n, Quid aliud est diutiarna praemeditatione frangi
aduenientes malorum impetus de quo Tusc. III. 14 sqq. quam animUIn mali, quod serius euenturum iit reputandi Consuetudine esε Praeparatum ad accipienda quaevis alia solatia hactentis Opinio Dis Goque ac spei bonae aliqua vi est. yr Aliocanda est mens a recoquenda molestia hoc est summum in consolatione: si eum aeuocatione