장음표시 사용
271쪽
rium, atque ita Portio manipulorum Soli dicatur, quae si juste divisa est, sponte ince'ditur. Cons. Plin. his. nat. Lib. X .c. I9. Enaesieni populi Phoeniciae Solem Alagabalum appellabant, Templum
ipsi in urbe sua exstruxerant tantae magnificentiar SI amplitudinis, ut fastigia eius cum Cediis Libani certare scripserit Russus Avienus 'rigesios Diovsiana interpres, tradente Thoma Reinesio i ii Epilogo variarum Lectionum p. 68o. In hoc cultu Romani & Graeci alias nationes pari passii secuti sunt, quod vel Macrobius Lib. I. Sarurna c. 17. indicat,nempe divertas virtutes Solis nomina Diis declisse , appellationesque Deorum ad Solem certa&arcana ratione referri, quod ibidem prolixe exponit. Cic. Lib. I H. de natura Deorum ait : Solem Deum esse Lunamque; quorum altorum Apollinem Graeci , alteram Dianam nuncupant. Iulianus hymno in Apollinem : Apollo ipse Sol, quod nomen est apud omnes commune ¬um. De Gallis Caesar Commoniar. de Belgo Gallico Lib. VIII. refert: quod Deum maxime Mercurium colant. Hunc, inquit, omnium inventorcm artium serunt. Hunc viarum & itinerum ducem,hunc ad quaestus pecuniae, Mercaturasque habere vim maximam arbitrantur. Post hunc Apollinem& Martem S Iovem, S Minervam; De his eandem fere habent quam rc liqua: gentes opinionem: Apollinc in morbos depellcte , Minervam operum atque artificiorum initia tradere, Iovem imperium cccleuium tenere, Martem bella petere. Idem maximus Imperator de Germanis paulum infra sic dicit Germani Deorum numero eos solos ducunt, quos CCrnunt. di quorum opibus aperte Juvantur, Solem, Vulcanum & Laianam , reliquos ne fama quidem acceperunt. Hic autem pagariorum ritus utque ad Priscillianistas , qui fatum Astrologicum statuerunt, iuxta sustinum Libro de Haere tu cap. 8. duravit; ceu
Leonis verba sermoneseptimo de Nativitate Chri si declarant: De talibus, liquit, institutis, illa generatur impietas, ut Sol inchoatione diurna Lucis exsurgens , a quibusdam insipientibus de locis eminentioribus adoretur. Quod nonnulli etiam Christiani adeo se rei: giose racere putant, ut priusquam ad B. Petri Apostoli Basilicam, quae uni Deo vero S vivo cst dedicata, perveniant, superatis gradia
272쪽
DE OSCULIS IDOLOLATRICIS GEMTILIUM.
gradibus , quibus ad iuggestum arae ascenditur, converso corpore ad nascentem Solem deflectant,&curvatis cervicibus in honorem splendidi orbis se inclinent. Quod fieri partim ignorantiae vitio, partim paganitatis spiritu , inultum tabescimus & dolemus Quia etsi quidam Creatorem potius pulchri luminis, quam ipsum lumen, quod est creatura venerantur, abstinendum i men est ab hujusmodi specie ossicii. g. XI. Sed recentiora & aetati nostrae propriora contemplemur De Grontandorum religione in hunc usque diem nihil quidem certi compertum est. Exploratum nihilominus, foeminas,novissima navigatione Anno 14 DC Ll V. d. 28. Iulii, a Danis inde abductas interdum Solem sudo coelo orientem respexisse, & lacrumas emisisse; Olear.itinerarii P. rsis. Lib. II. . Isti. I 67.169. unde non incommode colligitur, Populares earum Solis venerationi addi.ctos esse : quod de multis etiam ex Septentrionalibus Sueciae populis creditur. Lucas de Linda in descriptione orbisp.976. De Lapponibus Iohannes Sch erus in Lapponia sua cap. Io. p. 98. tradit, ipsos Solem quem Balve vocant honorare , quia lucem eis a Tertac calorem. Otius Guagnus L b. III. c. 2. Solem toto aestatis cursu eis lucentem adorant, gratias ei offerentes , quod lumen contra tenebras perpessas, & calorem contra immensa frigora adducit. Deinde quia generationis omnis credunt autorem, ipsiusque beneficio nasci omnia existimant. Ante alia vero curare putant Ran seros, fovere cos calore, prolemque ipsorum, ut cito succrescat pulchris incrementis, viresque ac robur accipiat. Quia ergo tanta
Solem credunt praestare beneficia, viventibus praesertim sibi in ter ris frigidioribus, ubi calor nativus facile minuitur, & saepe penitus exstinguitur, alimenta quoque sua praecipue habentibus cx peco re Rangi ferorum : idcirco putant aequum , ut & ipsum honore maximo prosequantur. Quo accedit, quod ipsius reditu recipiant diem , quem amiserant recessu , non per diem unum, alterumve
sed te hebdomadibus haud paucis , quibus elapsis, novo eos ipsoque tanti temporis defectu gratiore quotannis assicere bene ticio videtur. De Scribis Mosco subsectis consulatur Atiubias
273쪽
di, quibus Sol per novem septimanas nunquam occidit. Hunc illicum aliis eodem tracta ita solo ita Badaisque adorarunt. Olear. n. Per . tib II. c. 3. p. I63. Cluver. introduct. Geograph. bb. V. c. q. p. 28 . Qu9d Cathaim divinum cultum Soli exhibuerint, Haitho ni Armem msoria Orientalis c. I. cT Linda lib. d. p. Io 2 o. confirmat. Chinenses vel Sinenses credunt quod coelum omnes res visibiles S invisibiles creavit. Hoc secundum Solem maximum adorant. Idem Auctor . Io 9 I. Riv. tres Semeis hisor. Ginp.rrt. I. c. I9. Darrat , Chinenses solennia inquatuor anni tempestatibus habere sacrificia, offerre autem coelo, Soli, Lunae, de planetarum itellarumque quam plurimis, terrae etiam montibus, de quattior mundi partibus, Oceano, fluviis, in cujusmodi sacrificiis non ad brutos montes sed ad spiritum aliquem eorum incolam,oblatio instituebatur. Confer Trancises Caron descriptionem Iaponte p.m. J22. Iaponenses in Religione eandem cum Chinensibus fovent opinionem , nam praetes alios Deos adorant Solem & stellas, adeo quidem, ut Facian donus quidam Bon Zius glori .itus fuerit, se cum collegis suis familiares cile Solis, Astrorum Deorumque coelestium, quibus cum nocturnos saepe sermones , saepe etiam complexus jucundissimem liceant. Vinemus de siclig. Iappon. c. I. 8 I x ex veris p. I9I.-ALmetri In Epist. In p. I 68. Onrip. noue. Drcher. Oedip. Aegyptii FcI. sc. Ap. 4O7, Varenius c. I. p Ι ct c. 2 g. J2. ex Tufestino In vita Xaverit p. 3 s. Nec insularum aequior incias. Memorantur prae caeteris inter indos ava major, Maluccae, Palilippinae, Zeilonens csHcliolatiae. V: i. Ludovicus Virromannus, PatricIus Romanus, in Itinerario Orientali, ab Archangelo Madrignano Latii nuate donato , lib. VI. cap. 28. M.tndelso Diveram tib. IV .p. 22M lexander Eo sim in Pan-febra totius mundi, Sectione II. p. m. 114. De Ceilonensibus Iudaeus Benjim in Tudelensis tinerarii p. io 7. cx Interpretati e Ariae Montani , scribit : in Haaulam sita Zellam Insulam vocat colitur ab Incolis Sol, aris extra urbem frequentibus, in quibus sinu lachra sunt lacrata , ad similitudinem orbis Solaris magicis artibus constructa ; exoriente autem Sole.orbes illi incendi videntur ,
274쪽
magnoque strepitu lonant. Summo itaque mane communitere X-
curritur,aditurque Sol a viris pariter S mulieribus,habentque suas si guli acervas in manibus , & pariter Soli thura adolent. Apud Persas, quorun, Rex Sapor in Epistola ad Constantium Imperatorem , olim Solis fratrem se appellabat, hodieque Solis cultores reperiri meminit Holpus de Idololatria Lib M. Appen p.'. In Africa multi Solem pro lupremo Deo colunt, veluti Africae torridae habitatores, Conga noru SI Angolanorum alicini. Κ ischer. Oedip. Aegypt. S. c. N. ρ. I 6. Undap.ris r. Nigritae maritimi idem cum aliis ad
confinia Nubiae sedentibus facere perhibentur ; ut proindei thiopum Imperator David, cognomento Athani Tmgil, ad Emanuelem Portu galliae Regem Anno 14 DXXI. Interprete Paulo D-
via apud Damianum a Ges, de Asoribus se Religione Arahiopum , vcrissime scripserit: Hactenus circum me Mauri erant, filii Maho- metis 5 gentiles, S rc liqui sunt seivi, qui Deum non agnoscunt,&alii, qui Solem adorant. Cons. oecf. III. 67. f. XII. Nunc ex novo quem vocant, orbe, quaedam producenda sunt De Americanis in genere alteritur, quod maximum Deum Solem agnoverint. Vicini Occidentales Virginiensium de Floridanorum eum adorant propicr hanc causam , quod calore suo omnia producit, unde cibum aut potum sumpturi & lacra facturi partem de esca Solem versus projiciunt. Alex. Rus in Pansebia totius mundi Sect. ltita 8 i. Iohan. de Lare. Indiae Occi ntalis Lib. IV.c. I 6.p. 2i8. Utinae Reguli cuiusdam Floridani subditi singulis annis sub finem Februarii, paulo ante, quam ver ipsorum Occiperet, icrgus cervinum cornibus instructum, optimis herbis indigenis confertum conluebant cornibus, collo, S vetri fructus selecti Lsimos annulo aut taenia suspendebant. Ornatam pellem cum tibiis canticis in planitie amoenissima procerae arbori imponebant, capite & pectore Otienti obversis. Preces suas battologia plurima erga Solem c Titicbant, rogantes, ut tali modi, quoslam obtulerant, fructus iterum producere dignetur. Proxime arbori Rcx cum incantatore consistens, verba populo praeibat, qui ipsi respondebat. Sacris peractis, suam singuli calam repetentes,
275쪽
DISSERTATIO VILtergus ad annum usque insequentem ibi relinquebant. Vid. Ammtica Meriani icone XXXV. Alius Floridae Regulus Saturio vano. mine contra Holatam Utinam moturus,victoriam a Sole precabatur. Golfrisaein Hist. Entipod para. u. p. 329. ex Navigatione M- nati de Laudonniere Galli. MDLXIV. Freti Cali forniani accolae Solem unice venerantur. Laet .so I. Solenne id quoque erat Provinciae Petallati in nova Galilia sncolis anthropophagis sacrificiis autem in ejus honore abstinebant. tia Vnib. c. LXI.p. 28s. Majori re- ligione astrum isthoc novae Mexicanae incolae prosequebantur. ni. e. A XVI.'3I6. I s. raser. Hist. Antip. P. ipsi. Peruant lecundum a Creatore Soli locum tribuebant, cum nullius syderis virtus se magis exerat. Imo ejus progenie gloriabantur; non tamen illum sum.
mum Deum , quςm sua lingua VIR ACO CHAM nuncupant, censuere , sed PACHATAM AC, hoc sonat animam mundi
hunc credebant uni versi factorem, maiori religione prolequebantur, sed corde & opinione tenus. Nullum templum illi, dicebant invisibilem & ignotum sibi, nomen non ausi pronunciare. Si quando ad id compulsi, summa reverentia OSCULATO saepius aere, de fere tremuli id faciebant. Visibili ritu Sol ab iis adorabatur, cui
victima agnus, cujus cor holocaustum. Iobin Eusebius Hierembem gius historia natura M. VIII. c. I3 .p. I 38. Hip. Antipo. I p. 3 . Archon-rologia Cosmica M. I p. 267. Haren. de diversrelige. 22. . I n Cus cano templo praeter caeteras imagines PUNCHAO visebatur. Statua Solis erat ex auro solido, tanto artificio in Orientem convcriti, ut quoties Sol oriens eam suis percuteret radiis , tantus inde Cx reverberatione radiorum solarium exoriretur splendor, ut ipsius meridiei claritatem duplicaret. Eo ipso PEgyptiorum conferenda artificio, qui Heliopoli speculum in Solis templo posuerunt , quod
Solis radiantem faciem integro die referret, to tamque aedem lumine suo illustraret. Tertium apud Peruanos templum universale
erat in Insula Lacus Ticicaquensis , quae tota fuit dedicata Soli. Causa sequens fertur. Terrae illa: si vera fides) aliquando multis diebus solari lumine ac diei beneficio caruerant, postremo Sol repente in ea comparuit insula, unde lux & claritas pro vinciae rediit:
276쪽
DE OSCULIS IDOLOLATRICIS GE ILIUM.
i ac te motus Inga magnificum illud Syderi splendidissimo templum exstruxit. Isti etiam puellas, sub Mamacunis suis degentes
consecrabant; quotidie vervecem tonium panno rubro involuto cremabant, detonsa supercilia sua osse rebant. Isti dies festos instituebant, &solennitatem, inter quatuor annuas maximam, YntipRaymi, id est Solis festum solenne, aut simpliciter Raymi dictam celebrabant. Isti in Metropoli Cusco, quod quidam referunt, liberos suos immolarunt. Hist. Antip. m. γ.3o. Antequam sub unius imperium cogerentur, pro libitu quisque huic consecrabat plantas. animalia, flumina, montes, inprimis autem ferocia animalia,&omnia denique quae aut impense diligebant, aut horrebant. Quibusdam nihil erat praecipua aliqua veneratione. Incae vagam superstitionem ad certam revocarunt, Solemq; adorare jusserunt, persuasi, Creatorem huic syderi inter caetera principem locu assignause,idque optime de rebus humanis mereri. Autor prae reliquis laudatur Inga CapacYpangui, qui incolas vallis Chincae pro numine sibi peculiari,quod vocabant C HINC A CAM AC , Solem adorare docuit, condito ibi sumptuosissimo Solis templo, N: vestalibus illi adi unctis. Hieronymus Beneto no vae no vi orbis historiae lib. lII. c. ro . ex Italico ab Vrbraio Calvetone latii in Eseliditae p. m. 39J. Hae gentes etsi cum Daemonibus colloquia misceant , Solem tamen pro numine praecipuo habent. Ab eo beneficium aliquod petituri tum principes, tum sacerdotes, mane oriente eo suggestum quoddam editum lapideum conscendunt, ibique demisso capite stantes, complosis ac confricatis invicem manibus, mox in coelum sublatis passitque, ut si Solem ipsum amplecti vellent, certas quasdam preces concipiunt, petentes ab eo quibus indigent. Ingentia ibi delubra Numinum , praesertina Solis, & immentae opulentia: Crant , incrustati intus auro & argento parietes. Similiter incola: Regni Congo Solem post alia idola adorant. Linda lib. est. Atysi. . f. XIII. ita quidem diei Praesidem stulta mortalitas coluit, ut noctis tamen oculum, Lunam, in omnibus punc mundi plagis veneraretur: talesselenolatrae in Sueciae populis iubpolaribus inveniri
277쪽
traduntur. Otius Asagni ub III. hi f. Septentriona c. r. Irriandi seu incolae Hiberniae novilunium conceptis verbis adorant dicentes: Ita nos salvos degere sinas sicuti nos invenisti. Author Gallicus de sat bus imperiorum, in Hibernia p. 4. Calaini Tatari ei sacra facete dicuntur. Iohan. Poemus de ratibuου gentIum lib. II. c. Iol. Ios. Linda .io 1 o. Chinen sinam superstitionem arguit templum in Metropolitana Nenchiensi, Reginae coeli, quae ipsa Luna est, dicatum. Κt cher. Ton .L Oedipi AC t. DcI. s.c. 2 p. ol. idem malum propter vicinos malos Iaponios exagitat , idem orche'tc. p. qor. Parcu.c.I. de Re ion. Iapone. II. Accedunt in India Goensium quidam, Archont. Cosmictb.ls. 2 . Et citra Indum Gu Zarat enses, Mi uel
ca parum nobis nota, non ignota tamen torrida quae vocatur, sele- nolatria, Tirch. Tom. I. Ocri rapi.&cI. I . c. l. i 6. Nigritae quoque Maritimi Lunam alicubi adorant, Caspar Bartius de rebus g sisyub. aurati p. 62 an pari veneratione quibusdam Conganis est, Lindap. IIII. Et vicinis eorum Septentrionalibus Anzichis, R. p. 176. De Americanis vulgo narratur quod una cum Sole summum Deum Lunam censuerint, EUCAi9s. orch.TI. Oeri Aegypt.
sect. s.c. Ig. 422. itfr.Us. antip. P. 1. p. 3o. Romam equidem nonnullum ei impenderunt cultum, Laet.lib. .c. I 6 e. 2I8. Eosse. Iri, Mexicanorum plerique eum pro Numine venerati sunt, Laet I. v. c. 26.8.316. Vit Z liput Eli Collega quidam colebatur Mexici ; a latere ejus columito sequioris operis & decoris astixus erat: Nomen
TLALOS LUA. t Ameri. 3 r. aequalis cum Vit Z li putZli potestatis. Dianae veterum dignitate apud cultores suos fuisse tradit Ros p. 18 . Perrani et si Lunare stilus, tanquam Solis conjugem venerati fuerint, ci tamen nullum , cultum divinum testu Inca Gaigilasio impenderunt, Lael. Lib. X. c. I. Varaei vero in Brasilia Lunam no- vani quando adepta aliquid Luminis in cornu ibat , adorabant, horrendis cum ululatibus,& absurdo corporis motu, ut ab ipsa ce
278쪽
ng os ZIS IDOLOLANICIS GENTILIUM.
tam mittendi ad arcu Sagittas adipiscurentur scientiam quod u- nulli eorum potissimum eii cxercitium. . cboni. Co . p. 27s. Contra ea Guianae circa flumen Cajanae incolae Lunam quidem
animatam arbitrantur, eamque enerantur . non tamen aut ad orant eam, aut quicquam ei immolant. Hi
spaniolae rursus incolae oc Canibales coetu & ejus lumina adorarunt. e. rus Mirtyr inediotinenses LUA Oceanica decad. I.p.7. Eo quoque Philtro Magellanica cum nova Zembla, rectius Zemia, hoc enim vocabulo viam, illo panem Moscoviae lubditi populari lingua vocant, AlisseaeliLXII. Enycope. I 29. Moseman. lib. ul. er. , ρ. 86. - ωιMM.AN si RXI. vetate. 22.Roge. I 26. Pcruani stellas quoque tam fixas quam erraticas venerantur, iis alii hujus , alii alius cujusdam animalis nomen & figuram assingentes, imo munus cuilibet singulare attribuetes, singuli singulas adorant: Nullum enim uspiam animal, seu quadrupes, seu volatile in terra esse credunt, cuJus simulachrum in coelo non splendeat : unde si mile in terris procreetur , suumque accipiat incrementum ; ita ut eum Platone , quoad doctrinam de Ideis apprime consentire videantur. Opiliones inprimis adorant stellam VIR CUCHIL LAY, quem arietem fingunt diversicolorem , cujus unica sit cura, ut custodiret pecora. Id autem Sydus idem putatur esse ac Ly-
, iatam,quam Tigribus,ursis ac leonibus praefectam tradunt: Item stellam aliam MACHVACUAl dictam, Serpentibus ac colubris imperantem, a quibus hoc pacto se tutos fore persuasum ha bent. Praeter has quoque venerantur CHA CANA , CATII.
TOpATATCA, MAMMANA . CULCA quae nobis est ca
pella, de alias aliter dictas. ωFut deuotlib. H.c. 36. ex epho Aco IV V rerum Occidentata Dd a. c. 2s98.-DF. P. l. v. Ideo vero eas divinis honoribus prosequebantur, ut, si animal mansuetum esset α utile, astrum virtute sua id conservaret, si venenatum noxium que, ab ejus vi nocendi homines praeservaret. Arch. Cosm. p. 274.
Chiani populi lunt vicini oppido S.Crucis in monte a hi dividunt
279쪽
ut nos Annum in XII. inenses,dicentes, unicuique certam prasi dere stellam, quam adorabant certisque colebant sacrificiis, praesertim iis mentibus quibus fruges colligebant. Tapuyae , Brasiluenatio, Ple)adc, Iob.38.c. 38.v. 3 Ianuminis loco honorant, canem do Choreasque ducendo , inprimis in loco ad id destinato, illaetendunt postquam fructus fere ad maturitatem pervenerunt. Itan da p.ri; o. Polaris stella non magnetem saltem , sed hominum etiam mentes ad se convertit. A polari puncto hodie ad tres gradus remota nondum cultores suos a se removit. Sam Medar Scythae . sunt Septentrionales Europaei & Asiatici, olim hodie enim Samo-jedi Christiani sunt a Sacerdotibus Graecis , quos Populus iste ultro a CZare petierat , ante aliquot supra viginti annos conversi. Olear. it M. Perflib. III.c. 3.' i , 3 itellam modo dictam sive astrum mavis . Cynosuram illam parvulam, aut ipsam helicen&clarissi- mos Septemtriones,astrii, inquam, istud D castrum fecisse memorantur. M. Gottharae Arrhus P. M. namg.arullent. 22. Ros p. 267. Tapulae sane Brasiliam Numinis loco ursam majorem venerantur, sive Septemtriones, quos a figura plaustrum cum vulgo vocamus.
Hoc Sydus cum mane adspect.int gestiunt laeti, illi cantus suos resaltus aliaque nuncupant. Cassar Bartius de rebus ges.sub Maurit. p. 2S . Saturnum Philippinorum Secta adorat, sed MAGLENTE vocat, id est, fulmina vibrantem a LENTE fulmen de MAG, vi
canos in deliciis,imo Deorum censu habuisse tiadit Hrsoria an
g. X lv. Hodierni Iudaei novilunium singulari precatione
salutant , quam illorum dementiam Buxtorsim Synagogae M icae c. in p.m. 7S. his verbis manifestat: ubi Luna dies aliquot est otia, noctu, cum Lunae videndae facultas datur, sub aperto coelo conveniunt, & eam singulari benedictione consecrant, quae a doctistinio& praeitantillimo quodam Rabbino recitatur, caeteris verba ejus in hunc modum lubsequentibus: Precatio autem illa ita habet: Be- nedictus esto tu Domine Deus noster, Domine mundi,qui veris botuoia spiritu oriatui coelum, & omnem exercitum eJUSCre
280쪽
astu statuta etiam tempora illis praescripsisti,ut, quod sibi in iun-ctum est, exsequantur,nec immutent, sed hilariter& laete ad Dei creatoris fui qui verus est opifex,&cujus opera omnia vera sunt,
voluntatem te conforment. Lunam renovari jussit,quae renova. μ tio pulcherrima est: corona & ornamentum omnibus iis qui u-
tero m terno gestantur, hoc est, Is raelitis qui ita a Propheta Ie salac. . v. 3. appellantur) qui eodem quoq; modo innovabuntur ac Luna, ut creatorem suum laudent,& magnificent,propter' praepotentis&gloriosissimi Regni ejus nome: Benedictus crea G tor .uus: Benedictus qui te fecit, Benedictus Dominus tuus, Be. nedictus Plastes tuus. Hic ad laetitiam suam testandam ter coe- olum versus exsiliunt, quo altius eb melius N ita Lunam compel- lant: Quemadmodum ad te exsilio, nec te tamen apprehendo i re possum, ita quoque nullus inimicorum meorum possume in malum tangere, mihiq; nocere;hic iterum lubsistunt& ter haec u repetunt: irruat super eos formido iapa oor. haec Christianiso. ptant in magnitudine Brachii tui fiam immobiles quasi lapis, c6. 3 iicescant sicut lapis in magnitudine Brachii tui, irruat super eos formido &pavor. Post hoc addunt. Faustum sit ome nobis&to to Israeli: alter deinde ad alterum se convertit S ait, PAX VO
BlS,alii respondent, PAX quoq; VOBIS & Toti Israeli. Amen. Consecratio haec Lunae prae reliquis stellis est peculiaris , qua
eam etiam prae Sole prosequuntur : Quia in Lunae motu opera Dei Gu que potentia luculentius conspiciuntur, quam in reli is planetis & stellis, quoru motus non ita ad oculum est con ce picuus ut motus Lunae, quam omnes vident moveri & singulis .cmensibus totum coeli expansum circumire. Itaque esse ipsis ex. cipiendam ceu visibile signum praesentiae divinae, singulis mcn. 0sibus de novo apparens,in quo magnitudinem operum Dei in ις tueantur. Hac de causa debet fieri, stando, oculis in eam defixis& intentis,quia perinde est, ac si ipsi Majestati divinae in occur sum irent. Et quia haec consecratio fit propter splendorem ejus, non est facienda,nisi donec illustris,co spicua &grata sit ejus luxudi definiunt post exactu leptiduu: undc deno nisi noctu est facieda, lu