장음표시 사용
111쪽
cadere cum eo nihil sit antiquius At Dei posteriora intueri possunt non omnes, sed ii tantum,quibus obumbrantem manum suam sustulerit Deus. uod princeps poetarum Homerus non ignorauit, apud quem Iliau. Diomedi cum diis congresstro caliginem omnem, Velut ipse loquitur, χλιυ η ιν ἐπηεν, Minerua abstergit. Nam quid aliud, quaeso, est Dei nomina cognoscere, quam eum in rebus creatis, quae diuinae prouidentiae si gna sunt, contemplari e Duo enim sunt in Natura, Res
ipsae,& rerum signa, quae nomina vocitamus Plato quidem nomen definit Cratylo, οργανον δόάσκαλιυν, ψωλ-
aperte μεῖον appellat Atque hoc maxime inter Deum khomine interest, quod ille res per se intelligit, hic ni hil nisi per fagna cognoscere potest. Hoc est, quod Paulus vocat AEnigma: cum in hac vita rerum simulacra quasi in speculo contemplemur. Haec res errandi ansam Iudaeis praebuit, qui cum creberrimam diuinorum nominum mentionem audirent, coeperunt superstitiose adhibitis Arithmeticis Geometricis proportionibus, acutissime delirare, vel potius si ratione insanire anatomice literas singulas resecanteS, resoluenteS, numera tes. Sed somnia sunt, quae stupidosin vanos delectare possunt, prudentibus certe non probantur. Apostoli sane christus ipse nihil eiusmodi docuersit: nam ignorasse, ut Iudaei garriunt, si tam alta mysteria continent, piis nefas est dicere. Nos igitur non Dei nomina, sed Deum ipsum adoremus, nisi relicto corpore umbram consectari libet. Nam quod in nomine Iesu omne genuflexum iri Scriptura ait, non de literis aut vocis simplicis
proniiciatione intelligitur sed de virtute,quae per fidem
112쪽
omnia agit:ad quam certe cultus is,qui audito sacrosancto nomine Iesu, vel inspecta veneranda eius effigie apiis hominibus exhiberi solet, praecipue referendus est. Quod vero magi diuinorum nominii appellatione mira prodigia efficere videntur id fit Cacodaemonis praestigiis, qui in ea superstitione homines retinere cupit. Alioqui ipse quoque Satan nominibus no mouetur, sed Act. 19. respodet infidelibus exorcistis,Iesum cognosco,& Paulum scio, vos autem qui estis Sed ad propositum
redeamus, nominaque Dei, quae decem sunt, recensea mus.Η1c nihil dicam de summa denarii perfectione,qui idem etiam est Tetras,& supremus omnium, in quo numeri omnes simplices non potestate, sed actu cernutur: cum alii omnes hoc nomine imperfecti sint, quod ad denariu non peruenerint.Haec inquam de allia eius nodi Pythagoreis relinquimus. Nomina vero haec sunt: I in Ioua, Tetragram aton, de quo supra dictum est a ni a hinc haleluba. κυ , Dominus. 3 El, χὼς, FortiS. A mi es Eloah I si Ἀθης, χς Iudex,princepS.
Dominus vel Deus eXercItuum.1 lv v Elion,υψ πς,excelsus,summUS,supremus. Duo prima a themate Usuit, proficiscuntur: utrunque tamen redditur,orale ος,dominus. Non possum h1c praetermittere, quod sanctissimus ac doctissimus vir Epiphanius
113쪽
phanius cotra Anomoeos scribit super hoc nomine Ia. Sunt enim, qui personarum in Deo Vt loquuntur, pluralitatem ex veteri Testamento probari non posse contendunt. Cotra quos Esaiae vaticinium producit, in quo cap. 26 diserte id expositum est, n)a 2 IV vnin)23nua: a pes nax nn quae verba ex Origenis Hexaptis in hunc modum Graece citati δεγου βαλνά o C , si βαιά άλ-
Cosidite domino usque in seculum, quoniam in domino est dominus id est, Inda est Ioua qui stabilivit secula. Quam interpretationem Hebraeus nullus labefacta re potest. Nos Theologorum prudentum iudicio rem totam committimus. Sed ad rem. Et eloli1m, Meloah frequentia sunt: Elta themate es sortem sonat Elohim iudicibus Magnis viris tribuitur,& angeli s,Vt quidam putant Elina aliquando in malam partem accipitur, ut notant Grammatici. Saddai aliqui compositum esse aiunt ex V relativo,&m nomine, quod est idoneus sufficiens, Graece e ρκης. natura enim Dei opis haud indiga nostrae, vere est αὐ- ταρχύ eta ac beatissima. Caetera facilia sunt. Porro Hebraei in commentariis alia decem nomina
nτn Hassem, οὐ νο', Nomen illud κριτ an ,quanquam saepe additin uni extollatur, vel T an celebretur. na)IUn Hatachina habitatio, qua Dei praesentiam intelligimUS.
114쪽
d n Hassam aim, ου'ρπιος, caelum. Hinc illud,Baptis, mus Iohanis virlimne a caelo est, an ab hominibus Hoc secuti sorte Graeci poetae Saturni patrem υρπιον Ocarunt, ut Latini Caelum. Nan a a Ui 20 Haccados Baruch hu, αγος Gλογημος
μένος, sanctus ille laudatus. nna an aggebura,ε, ς,summa potestas: ut ampe
δος Rex seculi, vel sempiternus, ut Galli Deum vocant
ni detra Mas Abinu sebbassam aim, πατὴρ bH ocis πὰουρανοῖς Pater noster qui est in caelis, vel caelestis, ne terrestrem somniemu S. Nann Rahmana, Τεημων, Misericors. Caeterum apud Arabes haec obseruaui Dei nomina, quae literis Hebraicis exponemus, quando characterum Arabicorum copia non est. n, salla, vel Ille,ut Poeni pronuciati κυροος, Dominu S. an es Arabb.rspha 'v'imp adfrale culli sciain, Potens supra o
sunt, qui omnia habet. Id Hebraice diceretur i, nisAsce lό vel uno verbo h stello Hoc etymon mirifice consentit cum versione Septuaginta, qui locum illum
115쪽
Gen. 9. in vaticinio Iacobi de Christi aduentu, Noauseretur sceptrum a Iuda, nec legislator e medio pedum eius, donec veniat qui mittendus est sic reddunt, δ, --οιηφα, ille cui sunt reposita, omnia videlicet Hebraice scribitumn i Nal a v. Quod Onchelus vertit Nnam NinmmII NI)Uz, Messias, cuius est regnu. Vtrique legerunt ri, sceli id est,i 'UM. Nam ponitur pro Vau, ut mox nn ,& nn 32 pro )y naz. Sic Deut. 3 .nn pro M. Noster interpres legisse videtur heth, nec tamen video, cur interpretari potuerit, Qui mittendus est nisi forte legit nyς. Mihi tament, , quod Septuaginta de Chaldaeus paraphrastes secuti sunt, magis placet. Id enim multό melius est, quam Silό oppidum frigida plane
absurdaque sententia accipere. Nam quod quidam Hebrae somniant Sit filium esse, ut sit, Donec veniat filius eius quanquam plausibile Videtur, cum coniectura ta- tum nitatur, non probo. Illud vero', Christo optime congruit, cui data est potestas omnis in caelo in terra, ut Scriptura testatur. Nomina, quibus De appellant AEthiopes,haec sunt, 'psam lac. N ia EghZla. naN'ius Egligi abher. Vbi nemo miretur duo Seu ain initio scribi: quodcuΗebraica orthographia non recipiat, AEthiopica familiariter usurpat. Em lac, βααλ , Rex ille quod mihi ab Hebraeis mutuati fuisse videntur, qui regem Melech vocant, qui AEthiopice nominatur Eua NegliS.
EghZiabher coponitur ex Egligia domino, Ab patre,
116쪽
her bono quod est dominus pater bonus ut illi AEthiopes,qui Romae habitant,interpretantur. De ussat apud Micheam, , Nequaquam minima es, apud Matisorum.
ADi non sit me hoc loco Euangelii ordo, Si rei diffi
cultas, ut de controuerso illo atque perplexo loco Matthaei, quo Micheae vaticinium adducitur, aliquid diceremus: csim ut scrupulum molestissimum, qui maximos ac doctissimos viros torsit, si heri posset, eximeremus tum etiam V D. Hieronymi authoritatem, quanquam is nec nostro, nec mortalis cuiusquam patrocinio indiget, tueremur: quam omnibus admotis machinis quidam labefactare atque euertere conantur. Sic enim agunt, ut inuidiosa Hieronymi cum Euangelista Matthaeo collatione proposita, illum potius, quam hunc,lapsum esse credamus. Ac neminem quid esse arbitror, qui non plus Matthaeo tribuat, quam Hieronymo non tamen propterea errasse eum hoc loco persuaderi nobis poterit. Nam mancum de imperfectum est Ossandri argumentum, quo necessario vel Matthaeum, vel Hiero
nymum hallucinatum fuisse colligit Nos neutrum errasse planissime ostendemus. Vt longe sincerius candidius fuerit dicere, Nescio,
quam cotra Chaldaeum paraphrasten, Hebraeos omnes,&postrem 6 D. Hieronymum, incertam S commentitiam, atque, ut probabimus,falsam interpretatione confingere. Nec erat,si vera narrasset, cur inuidiam caluntatrices obtrectationes reformidaret.Veritatem enim,
quae initio premitur inuidia, AEschyli Tragici exemplo,
Πωμαον 2 αὐατκιναιδεῖ, Tempori nepe cosecrare oportet.
117쪽
Vt contra, commenta aliquandiu specie veritatis se venditantia, ad extremum conuincuntur mendacii. Sed ad
rem redeamuS. Primum tamen Omne rogatos Volumus, ut rem ipsam potius, quam personam inspiciant, atque ita sententiam nostram legant, ut a nobis haec omnia dici sibi persuadeant,qub literarum Hebraicarum utilitas elucescat, de iudiciorum temeraria praecipitatio cohibeatur. Ac primo verba prophetae Mich. proponamus,qui cap. s. in huc modu ait, 'ν nr g nn nramnNa: S Ula vinni'; 43 'An pni A Nanum. Quae D. Hieronymus lic reddidit Latine, Et tu Bethdehe Ephratha paruulus es in millibus Iuda ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israel. Chaldaeus autem paraphrastes hoc modo, SypnN Nn vvla nn Nin is p N
: s ei hoc est, Et tu Beth elie Ephratha fere paruulus es, ut recesse aris inter Chihadas domus Iuda. Ex te mihi prodibit Messias, ut fiat imperator super Israel. Matthaeus autem sententiam potius, quam Prophetat verba con siderans, ut qui sciret diuina mysteria non in syllabarum superstitiosa enumeratione, sed in sententiae eiusdem, quanquam Verbis paululum immutatis, concor dia posita esse,sic exposuit, cap.2. Καὶ συ βηθλεεμ γῆ ἰου-
Latine est , Et tu Bethsehem terra Iuda haudquaquam minima es inter duces Iuda. Ex te enim mihi egredietur dux, qui reget populu meum Israel. Hic diuino prorsus consilio Euangelistam postrema prophetae erba, Et egressus eius ab initio a diebus aeternitatis, omisisse, cum Christi diuinitatem atque aeternitatem disertissi- c. iii.
118쪽
me loquantur, praeterisse videmus. Nempe quia ad rem non faciebant: cum non quis, quantusue Christus seret, sed ubi nasci deberet, quaereretur. Praeterea pro Ephratha, vertit,terra Iuda, quoniam dilucidior narratio statu
ra erat. Tum prochiliadibus vel missibus quod Hebraei tantum intellexissent, apud quos populus per chiliades oppidatim distribuebatur sub suo Tribuno, ut Gedeon ostendit, cum Iud. 7, Deo respodet,net ja*, In B N, Mea, inquiens,Chilias inter Manasseas tenuissima est)scripsit, Duces quod facile omnes intelligunt. Illud ver qui sit dominator in Israel susius explicauit, Dux qui reget populum meum Israel. Vbi ergo sunt, qui Euagelistis ob ganniunt, qudd perperam verba prophetarum citent, si vel una syllaba in uersa fuerit Qui mihi Iudaica superstitione, non Christiana libertate delectari videntur. Nunc cur, quόq; modo, alente Propheta, neget Euangelista,cum idem uterque sentiat, aperiendu est: si prius
Ossandri commentum consutauerimus. IS enim, Vt He --braice solus scire videatur, Verbum i S si1r, id est, paruulus, in quo totus controuersiae cardo vertitur, contra omniu, ut ipse quoque fatetur, sentetiam, interpretatur,
Parum est hoc modo, Et heus tu Bethlahema ephratha, parti est ut sis inter Chiliadas seu Chiliarchos Iudae,&ci Quam interpretationem si absurdamin falsam esse ostenderimus, alia quaerenda nobis erit Principio non est idem, parum est visas, Si haudquaquam es quod omnes vel mediocriter docti facile dabunt. Tum constanter afferimus V si1r in lingua Hebraica nunquam significare parum sed paruulum vel minorem, praesertim aetate vel dignitate: quomodo Arabice nux laguer dicitur cum Aain notato unico piictu
119쪽
lo, idemque est prorsus, quod Hebraicu i)yx, ut Hispani intelligunt, qui paruum vel non primogenitum et ca-guero vocitant. Verum parum, Hebraice dicitur cimeat. Caeterum, ne id comminisci videamur, proferamus locos omnes Bibliorum, ubi legitur i)yx fissi ut etiam curiosas satisfiat. Vocabulum hoc viginti S uno tantum locis in utroque genere reperitur.
De filia minore Lot,Gen. I9. ter legiturn yyy 'hacceira De Iacob,as. Et maior seruiet xx sis minori. De Rachel 29. Quae minor natu, quam Lea erat, legimus myy hasseira. De filiis Iacob minoribus natu,M. πνου sasr. De Ephraim, s. qui minornatu erat ipso Manasse, n)yx hassair De eo qui dirutam Ierichuntem reficeret, cui imprecatur Scriptura, Ios 6. 3 3. Reg. I6.Vt in prim genito iaciat urbis fundamenta, in x bisaro in natu minimo portas erigat. De Gedeone, Iud 6. qui ait, Egoniux hassai natu minimus in domo patris mei sum. De Saul, I Reg.9. qui inquit, Et cognatio mea Myyy; lasse ira minima esst dignitate scilicet inter omnes cognationes Beniaminiarum tribuum. Iob, 3O. loquitur,d )νη seirim minores me diebus vel natu merident. Et Elthu, Iob a nivae Sair, inquit, minimus natu sum Beniamin, Psal 8 sat natu minimus regit eos n)yx, psal. I 19 Lir
Paruus ego sum de despicabilis Paruus euadet in mille,
Esa. 6o. πν*n minimus ingentem potentem S Iere. Iq.potente eorum miserunt an vi seirehem paruulos suos ad aquas Euersa est Moab, Ierem. 8.&clamorem
sustulerunt ' yx seirelia paruuli eius Nisa lingent eos qua se ire paruuli regis, erem. 69. T Paruulus es in millibus Iuda, Mich.S.
120쪽
Et Zach. Is reseram manum meam ad n ut soarim paruulos,vel non primogenitos. Hi sunt loci omnes, in quibus hoc verbum legitur. Proserat ergo Osaander, aut alius quilibet vel unum locum,ubi sa1r accipiatur pro parum,&triumphum agat. At dicat aliquis, istud non est nodum soluere, sed nectere perplexiuS. Dispiciamus itaque qua ratione aientem prophetae propositionem cum negante Euangelistae coponamus. Quod planius percipietur, si superiora Prophetae verba
repetamus. In eo enim maxime errat Osiander, quὀd posteriorem orationis partem prioris rationem esse putat. Cum apud Prophetam non inops cc sit, sed ,αντιω--τικώς dicatur,vi perspicue apparebit. Propheta cum supra de Iudaeorum exilio, de reductione eorum, atque Babyloniorum clade de excidio copiose locutus esset,postrem,cap .f. ait, Nunc vastaberis filia Turmae id est Babylon bellicosa,vel, ut quidam volunt Ierusalem)quae obsidione nos cinxit,virga pulsarunt mala iudicis Israel. Et tu BethJehem Ephratha minimus es in millibus Iuda ex te mihi egredietur,qui sat dominator in Israel. Hic nemo non videt urbis potentissimae, siue ea Babylon, sue sit Ierusalem, collationem cum obscuro atque ignobili oppido a propheta proponi. Tu inquit,urbs potentissima euerteris, idque propter tua flagitia,qudd obsidione nos cinxeris,& iudicis Israel malam baculo pulsaueris. Tu autem Beth lehem minimus quidem es,vel minimum atque obscurissimum oppidum in Chiliadibus Iuda: ex te tamen nascetur Christus Deus enim deturbat potentes de sede, extollit abiectOS.