Introductiones ad veram Physicam et veram Astronomiam: quibus accedunt ...

431쪽

moventur Merius, at in sine cursus, ubi motus apparentis pars illa, quae a Parallax initur m orem habet propoditionem ad motum totum apparentem, deflectere silent ab his circulis,' quoties Terra movetur in unam Partem, abeunt in contrariam. oritur haec desiectio maxime ex Parallaxi orbis annui propterea quod respondet motui Terrae, insignis ejus quantitas observatae ostiadit Cometas esses, iis longe inti a Iovem collocandos, ubi consequens est quod in Perigaeis, Periheliis, ubi propius adsunt, destenduntlape intra orbes artis Inferiorum Planetarum. ATerra recedentibus ad Solem accedentibus Cometis, ausetur eorum 'lendor aux, Mamvis ob auctam eorum dis am minuitur apparens diameter Cometarum figurae variae sunt alii enita crines undimes mei

in orbem vibrant, qui Criniti Cincinnati appellantur; '

alii autem ad partem caeli Soli opposit- barbam aut Cau aedam radiosam emittunt, hique Barbati Caudatique dicum: tur. Varia observata filii Cometarum tuoque magnitudo: Plerique seclusa coma , quando maximi videntur , stellas tantum primae aut secundae magnitudinis adsequanti t multo majores apparuisse testantur minores, qualis fuit ille, qui Neronis tempore affulsit, auctore Seneca Soli magnitudine non cedati L Sic ille, quem evelim observavit Amta 16 7 Luna non minor et aruit, luce tamen si lem dore multum Lunae cedebat, nam Lumine suo pallido obtuso tenebricosum tristem assiectum praebuit. Cingyiktur Cometae plerique densa caliginosa Almosphaera , quae solis lucem retundet, intus tamen sonspicitur Nucieus quidissipatis nubibus, quasi corpus Cometae statam aliquanta

Cometae cum tam longe a erra dissent, motum illum apparentem ab oriente in occidente ex vertigine Tellurisinum & om rus sideribus communem habebunt. Praeter Ari.

nunc motum estis alius illis proprius , quo non in eodemd V Meli loco haerent, sed ab eo in quo primum assulserunt,et

quotidie recedunt, per spatia caelestia vagantur Qui zzz

432쪽

inter errantia Mera numerassem,nisi e manetam mis, peculiari cursu errabundos cognovissent Seneca motuin num agnovit,4 observavit, per lineam, caeso rerum fiori, seu ut loquuntur Astronoeni, per circu nunti--tionem lib. enii Septi o natura um inaes cap. 8. metarum dicit curium lanem & compositum e . st des, natum iter carpit; non confiise an tumultuose eunt Coenotae, ut aliquis credat causis turbulemis, mons tibinpelli In capite 29. meminit duorum Cometariam quin rum unus intra sextum mensem iniciam caeli partem inuiscurriti Alter insanus, a septemtrione primum visis, non desit in rectum assidue celsior fieri, donec excessiti iam Si habeatur globus caelestis, in us supersiste Mellae, Ut te iis collocaueri defctae, Hic artem hanica, via Cγια sis metae in caelis oplorari potest Assumanti miotidie Stelle Quatuor Cometam circumstantes, ita ut scut inconcuti. Quarum linearum quae oppositas stellas rumant, quod per filum oculis praetensum at pie assinius finis & Cometae objectium examinari potest, quod in tanto fixariun numen τλὴ.a, obserVare istae erit. Sit, gr. Cometa in Acini mecho qua I. tuo stellarum BCDE, ita ut filum per duas Bori Coa tam transeat, militerque silum transeat per Cometam sque testas in In globo istur, quom quatuor stillaesint locis suis dep ue extenta tu duo fila per binasis Naas stellas, Cin commmi filorum concursu, invenietur cometae locus. Sic quotidie fiat, &aco singulis diebus loci

notentur atque hinc man sie Cometae vis seu cursus apparebit in eaesis, qui deprehendetur esse circaeam. Erimum, Omiria enim pinacia notata in eadem perviaria caeca a ximi invenientur. Datis autem duobus nuius circuli inmetis, dantur ejus inclinatio ad Ec iram, domimara, scit ubi retensem Sum Eclipticam secatiali, - Alrter etiam via metae propris invenit in erva onus dia: distantiam quotidie duis Stellis, qua D distantia, iam studines. Latitudines notae sum, in quibuς dabitur Deus

-- - Cometaem caela, quin loca postea in glaoocae,est,notatam

433쪽

-- Cisi i minis, ias per notum Teme ille aliquantintan exinde deflectere videretur. Distantia Cometae a vicinis stellis ccipi possimi r Quadrantem aut Sextante ita situm, ut ejus planum simul per Cometam atellam retusseat, L ioptra una sinitam, altera Cometam aspiciens, gradus in

rircumserentiainter utramque intercepto manifeuadent

Hinc manifestum est, Cometas moveri in plano, quod per me moculum Spectatoris, seu potiris per Solem tramit, nam motus omnis iubilis qui in illo plano peragitur, semper in Peri ρ-.ρὰν 'aeria cimini maximi fieri conspicitur. Regulam praeterea etti maxime proportionatus est Cometarum motus; qui quam ' Σ. vis maequaus est, lamna tamen regularista in ipsa inaequatiate conluvio observatur. Proprius hic Cometarum motus, non est idem in omni I --; sed varius, nam alii ab occidente in orientem tendunt; si ς' aliorum e contra motus fit in Antecedentia, tu ui Plan. tarum contrarius; omnes diligenter observati deflectunt ad eam vel in Austrum idque varie, neque Planetarum morecomprehenduntur in radiaco; sed inde migrant & -- titiis variis, in omnes coelorum regisne seruntur; alii cohrius, alii tardius. Summa celeritas a Re Omontano observata fuit, qua Cometa imo die peregit gradus quadragi ta Non illi sunt in initio velociores quam in fine, alii in princiseo. fine apparitionis tarde moventur m medio, lacissime feruntur. irehensum est, quod in nin nullis Cometis, antequam D ,-- penitus disparuerunt, inultimis scit apparitionibus, non viso cinadeo praecise in circes, maximo incesserunt, sed aliquammium ab isto tramite deviarunt; Angulus enimorbi come a immuto Eclipticae, in provectiore aetate diversus filii obsto quam cum ab ortu adhuc recens fuit, sed deviatio haecari aiens , non ex motu Cometae, sed ex Telluris motu oditum trinit ut in superioribus, inferu,ribus Planetis o vin let, si in cistantia ab Ecii ea varia videtur, pro Mera ponti me Tellaris, cum interim ex sole, usic Mnem, circulum maxinrum exactissime descrabere videbis

Quam

434쪽

3- DE COMETI s. - uamvis Cometae motus Videatur plerumque in circulo

cameia maximo , semita tamen eius a circulo diven in varia esse

potest, scit vel linea Recta Elliptica, Parabolica, aut Hyperbolica, vel alia quaevis in eodem plano descripta. Nam omnis motus in quacunque semita, qui in plano per

oculum transeunte peragitur , in circulo maximo fieri comsticitur. Philosophi plurimi, Astronomi motum remi, neum illis tribuemn Quae tamen eorum Phaenomenis tibnae convenit Semita, Parabolica aut Elliptica videtur,4 quidem si in Falipticis ferantur orbitis, eae maxime excem tricae sunt, de majores Axes ad minores magnam obtinent Proportionem ; qua ratione multum a Planetis ditarunt, qui orbitas Ellipticas quidem, at noe multum excentricas, sed ad circoeli se am accedentes describunt. Sol autem in communi omnium orbitarum tam Planetarum, quam metarum foco existit; eadem lege circa illum movciatur Cometae, qua Planetae, describendo scit Areas temporibus proportionales Unde necesse est, ut similiter ac Planetae, Solam sint graisS. Gis Cum Cometae in inferioribus orbitarum partibus vectib tur, seu cum versus Solem descendunt, vel ab illo ascem: . . dunt, tunc solum fiunt conspicui, & deinde a Sole recoἀοι-οisi dentes, in longinqua regiones abeunt, & ex nostro c. -- hectu sese subaucunt; nam ob eorum a Sole recessum, mi nuitur lux, quam ab illo recipiunt, ob auctam a nobis distantiam, minuuntur quoque apparentes diametri, donec tandem insensibiles evadun In Apheliis, ubi in longia quas admodum excurrunt ressiones ob tantam orbitae ex Centricitatem, tardissime incedunt, in Periheliis ubi soli vicini sunt incitatulano feruntur motu.IA' 3 Sit S Sol, APDG orbita Cometae Elliptica Tmorbita' Terrae. Si ponamus semiaxem Ellipseos orbitae Cometia centies majorem distantia media Telluris a Sole, tam uilla periodum circa Solem non nisi millemnis absolvet,nais quadrata Temporum periodicorum Telluris&Cometae,de bent esse cubis distantiarum a Sole mediarum proporti mali Et Cometa in conspectum nostrum non veniet, nisi e

vest

435쪽

versiis Solem descendendo, propius ad Tellurem accesserit, ut in F, deinde post decessum a perihelio a Sole continuo MCendens Cometa , circa G tandem evanescere incipit; vi Aphelii distantia sit ad distantiam Perihelii a Sole

ut IO O ad I erit velocitas Cometae in Perihelio ad velocitatem in Aphelio , in eadem rationes, nam debet Area AS aequalis esse Ares DSP, si modo arcus AB DP sint temporibus aequalibus descripti, Velocitas vero circa Solem angularis, erit in ea ratione duplicata isdeoque cum Cometa in Periheli, gradum unum otu angulari absolverit, in aequali tempore ubici Aphelio versatur, non nisi

grad 'Partem ..; ... percurret, cibi lentissime circulam do plures requiruntur anni, ut unum gradum absolvat.

Cum Ellipses, quas describunt Cometae , sint admodum excentri e illarum portiones in quibus e Tellure videnturmoVeri, pro Parabolis haberi possunt; nam si Ellipseos fo- cus , in infinitum alteruter ab altero secedat, Vertetur El I. . 'lipsis in Parabolam, sicut coeuntibus socis Ellipticis in clam' culum mutatur; unde illorum calculus fit facilior. Ex illa .HCο- enim hypothesi tabulam construxit peritissimus Geometra z,

Astronomus Halleius. qua Cometarum motu.facillime Com-- is putentur, i illa Theoria ipse plurium Cometarum mo- itus calculo subjecit; cum observatis tam accurate con 8 f 'gruere deprehendit, ut eorum differentia raro ad tria mimia prima excurrat. Quibus .EXemplis abunde satis manifestum est, quod motus Cometarum , e hac Theoria, nonmmus accurate exhibetur, quam solent motus Planetarumper eorum Theorias; quorum loca computata, ab observatis non minore quantitate distare invenimus. Et licet Co metae longe majori motuum inae ualitati obnoxii sunt quam Planetae haec tamen Theoria plorum motibus visis optime respondet; unde cum iisdem innititur legibus , quibus Pla-'netarum Theoris fundantur, eademque causa Physicae in utrosque agant, .cum accuratis Ass ronomoriam Obserra' --..ti ibus exacte congruat; non potest esse non Vera Quamvis Planetae omnes ab occidente in orientem , mo ' tibus propriis ferantur; Cometae tamen non pauci contrario Σ-

436쪽

cursim tenere observantur eosque ab oriente in occidentem, maxima velocitate discurrere cernimus; qualis fuit ille a Re- omontano visus anno 147 , qui quadraginta gradus uno die consecit. Hinc manifeste constat, n os in caelo exsstere vortices, qui Planetas in iis natantes rapidissimo moe tu circa Solem Vehant; nam cum Cometae in regiones Planetarias delaendant, necesse erit, ut pernicissimo vorticum Torrente rapiantur; tanta enim foret Vorticis juxta Tellurem velocitas, si revera darentur Vortices, ut illam secum vehoari tita ret; plusquam 2 o milliaria in una hora conficere fa- ceret; 'indes rapidissimum hoc flumen Cometas etiam sci T, cum deferret; eoruntque motus, si contrarii essent, cito do strueret. Quis enim non Videt nullum corpus contra tam rapidum Torrentem posse diu moveri. At Cometae obsedivantur plures, qui contrario motu liberrime eunt,4 eadem lege motus contereant, quasi nullum esset medium , quod iis obstaret At hoc naturae Vorticum plane repugnat, nam quod Planetas secum rapit fluidum, alia etiam Corpora γtimia inibi locata secum rapere necesse erit. Quod itaque cum non fit, dicendum est, in coelis nullam eta resistentiam; adeoque nullum medium, quod cum nostro aere compara tum senisissem aliquam obtinet densitatem; nam aer noster Projectorum motum non parum obstruit. Desinaut itaque artestani Lei mitiani de Vorticibus suis plura in posterum dicere caelestia enim Phaenomena iis plane repugnant quique coelestium corporum motus per illo explicare satagunt, nugasin figmenta impossibilia nobis obtrudunt, nee ulterius sunt audiendi I M.t Cum Resistentia medii ex ejus densitate oriatur, necesse

ημαμ est , ut ubi nulla est resistentia medii sensibilis cibi quodue r. nulla sit sensibilis meta densitas; adeoque cum in coelis

laeum, metae ne minimam sensibilem resistentiam patiuntur; sed lysi. - berrime tanquam in Vacuo motus suos peragunt, minima quoque erit medii densitas, fortasse tanta erit medii istius

.. - raritas ut si Cometas, Planetas eoru Me Atmolatim excipias, materia illa omnis,mirae totum spatium Planeta

arium implet, non avi qua illam, quae in uno agito culticu

437쪽

nostri aeris continetur. Hoc enim possibile esse a nobis in

Leectionious nostris I by eis demonstratum est.

Desinant etiam Philosophi Μetaphysicas suas tricas contra Gintae vacuum nobis obtrudere illae enim persimiles videntur Veterum Sophistarum, contra motum disputantium, argutiis euom quae non aliam responsionem merentur, quam illam Diogenis, qui ambulando illas confutavit. Sic Fhi ophos Cartes nos coelum intueri jubeamus,' inde non obstantibus subtilissimis illorum tricis, ex phaenomenis in illo visis V cui necessitatem manifesta demonstratione colligent Pauci Cometae visi sunt, priu uam ad Solem descem dunt &ὰκ Perihelio, ab illo recedere incipiunt. Nam an g tequam per Solis Viciniam incaluerunt, vix caudas emittunt adeoque minus notabiles evadunt; post autem ipsorum a P rihelio discessum, ingontes vibrant caudas, quae constant materia lucida, rara, iubtilis a maximo puta calore solis attenuata, maxima vi e corpore Cometico projecta.

Cujus caussa fortasse non dissimilis est illi, qua nuper κ ha Tellure, Vapores lucidi ad insignem altitudinem 4 culati fuere; qui per magnam Europae partem opspecti fuere,, semulabatur vapor ille lucidus, tam figura quam splendore Cometarum caudas, sed deficiente materia cito

evanuit

Illud in Cometis omnibus maxime notandum quod is Q ad rum caudae semper in partes a Sole aversas extenduntur . id est si Sol si in occidente, Cometa directe caudam in oriem 'ta, tem projicit Ucontra, si Sol fuerit in Oriente, Cauda in da, Haoccidentem recta dirigitur, media nocte in Aquilonem temdunt Crescunt caudae, dum ad Solem descendunt, in P, 'riheliis maximae funi, deinde longius a Sole recedendo, Ocrescunt, donec in Atmosphaeram Cometicam se contrahunt Caudae Cometarum quae breves sint, non ascendunt motu G-, celeri ierpetuo a capitibus, isto evanescunt, sed sunt

permanentes V omni exhalationum columnae, a capiti lar . . bus motu satis lento propagatae, quae participando motum mi illum opitum, , quem habuere suo initio, per caelos uni

438쪽

cum capitibus moveri pergunt Et hinc rursus colligitur, spatia coelestia vi resistendi destitui, in quibus non olum

solida Planetarum Gometarum corpora, sed etiam raris, mi caudarum Vapores, motus suos liberrime peragunt, ac diutissime conserUant.

Cometa ille insignis, qui Anno 168o appatruit, statim post recessum a Perinelio, caudam emittebat plusquam quadragjnta gradus in longum exporrectam nec mirum, nam tam prope fuit Soli, ut non major quam sexta diametri solaris parte ab ejus corpore distabat: inde Sol maximam coeli Cometici partem e Cometa spectatus occupare,&sub anGulo fere 12O graduum apparere videbatur Calor autem c ole conceptus ardentissimus fuit, nam ferri candentis c lorem ter millies superabat. Hinc necesse est, ut corpora Cometarum sint solida, compacta, fixa, durabilia, ad instar corporum Planetarum. Nam si nihil aliud essentquam VaporeS, aut eXhalationes Terrae, SoliS, aut Planetarum,

Doctrina Sphaerica, sui circulis Sphaei in Q quilibet Spectator, quemcunquesin Universo ο,

tineat locum sit in centro Prospectu proprii si indi i luna intueatur, illud tanquam superficiem concavam oculo concentricam, innumerisque stellis resertam conspiciet, IIcar. usque omnes Coelestes in illa peragi videbit erum cum Tolluris a Sole distantia exigua admodum sitremeebi illius, qua coelum stellatum a nobis distat; ubicunque Terra insua orbita locetur eadem semper coeli facies, eadem astrorum postio , seu configuratione stellarum ex ea aspicientur quae ὁδα. oculo in ipso role constituto apparerent adeoque nihil ros fere, sive centrum Universi se coeli, in Sole, sive in Titata . iure poetatur. Et si concipiantur circuli quotlibet per Tes larem transire, & ad coelum produci, aliique his Paralleli per Solem traduci, hi circuli in coelo coincidere videntur,

439쪽

evanescente ipsorum distantia respecti distantis fixarum, suae ad illos refertur, circulique hi per Solem Tellurem in planis parallelis ducti, in easdem stellas incidere vide

buntur.

Quo melius loca stellarum definiantur motusque in ordinem redigantur, convenit in coelo plure concipere descriptos esse circulos, quorum alii sunt maximi, alii minores Circulus in Sphaera maximus est, qui dividit ' phae Gisistiram in duas partes aequales M idem habet centrum cum Centro Sphaerae, adeoque omnes circuli maximi, cum idem habent centrum, sese bifariam secabunt. Circuli minores dividunt Sphaeram in parte inaequale , cheali

eorumque Centra a Centro Sphaerae diversa sunt; denominan -

tur autem hi circuli ab aliquo circulo maximo , cui parabieti sunt. Quilibet circulus duos habet polos, qui sunt puncta in Cirιαι superficie Sphaerae, ubique a circulo aequidistantia , ubi scit linea ad planum circuli recta per centrum ducta, utrinque superficie Sphaericae occurrit Circuli alii per respectum ad Observatorem definiuntur, ire liut sunt Horizon meridianus, alii motu originem v cunt hi dicuntur mobiles, quod una cum spectatore locum mutant, illi immobiles, quod in iisdem coeli punctis infixi' - -

haerent

Qui a motu oriuntur circuli, praecipui sunt Ecliptica 'i, AEquinoctialis eorumque paralleli; nam cum Tellus circa Solem motu annuo in orbita feratur, Spectator in Sole constitutus Terram in coelo illum describere circulum inter DXas, quem Eclipticam dicimus, conspiciet. Estque ille circulus idem, quem nos in Terra locati Solem percurrere motu apparenti spatio unius anni videmus, ut superius a nobis essensum fuit. Dividitur Ecliptica in duodecimia te aequales , quae signa seu Dodecalamoriae appellantur, nomenque habent a Constellatione vicina. Incipiunt ab AEDquinoctiali vernali, tenduntque ab occidente in orientem.

Tria priora signa, in scandunt ab AEquinoctiali in Boream, usque ad Solstitium aestivum. Sequentia tria, in Z 3 inc,

440쪽

incipiunt a Cancro descenduntque ad aequinoctialem inreuesectionem autumnalem. Tertia signorum Trias tot imcipit a Libra descenditque versus austam, usque ad Sobstitium hybernum. Quarta απκ a Capricomo incipit, temdensque ad desqualorem, finitur in aequinoctio vemo tanumquodque signum dividitur in triginta gradus, hinc tota Ecliptica in 36o. In hoc circulo semper videtur Sol, g sis qui nusquam ab illo deflectit. At Planetae ultro citroque eunt, per spatium octo circiter graduum, adeoque si comeipiatur circulus latus seu gona sedecim graduum lata, cujus medium tenet Ecliptica desaetabit in coelo spatium in quo Planetae motus peragunt, etodiacus a Graecis a Latinis Signifer dicitur ob tigna ibi locata. E. ,- Si per polo Eclipticae traduci concipiantur innumeri cisculi Eclipticae occurrentes, illi dicuntur Eclipticae Secumdarii, quorum ope quaelibet stella vel quodvis in coelo punctum ad Eclipticam refertur mam stellae cujusvis locus, ad Eclipticam reductus, is erit, ubi ejusmodi circulus per

stellam transiens eidem occurrit. Arcus inter hunc locum& initium Arietis interceptus, in consequentia numeratus L.visis dicitur Longitudo stellae. Sicut arcus circuli secundarii imis M. . ter stellam Eclipticam est ejusdem stellae Latitudo. Hine

1 T. 'm Eclipticae secundarii circuli Latitudinum dicuntur. Las udo est Borealis vel Australis. Nam Ecliptica coelum iaci reum in Hemisphaerium Borealeis Australe dividit

Cum Tellus circa suum Axem vertatur, exinde fit, ut omnes stellae coelumque omne Sidereum circa Tellurem volvi conspiciantur, spatio viginti quatuor horarum, qui motus apparens Diumus dicitur, Wraptu Primi Mobilis seri concipitur; quasi revera Tellus quiesceret coelum AE . .. circa Psam Volubile esset Circulus medius inter utrumque aiisti Telluris polum, qui AEquator dicitur, ad coelum usque --sis productus, essicit Equinoctialem caelestem, &omnias ora, omniaque coeli puncta praeter polos hunc sequinoctia lem, vel circulum aliquem nuic parallelum, majorem aut minorem, prout a Polis remotiora aut viciniora fuerint, deqscribere videntur.