장음표시 사용
81쪽
oer labitur tenore. Tempus relativum se apparen est sere 1 ilis durationis cujusvis per motum mensura cum enim ipsius temporis fluxus aequabilis sensus non assicit, advocaiminis est in subsidium motus aequabilis , ut mensura aliqua ista ita quae illius quantitatem determinet, cujus partes temporis partibus semper respondeant, importionales tati Motus autem ille unitormis, qui ad menturam temporis assi hibendus est, obet esse minime notabilis, cunctis obvius, & in onmium sensim a iurans, qualis Vulgo censetur apparens ille Solis imaeo reliquorum siderum revolutiones per quas empus partimur in horas, dies, menses, &aamos. Et sicut ea Vr ra aequalia judicamus , quae praeterlabuntur dum mobile aliquod aequat,ili velocitate latuma italia spatia percurrit, sic aequalia etiam dicenda sunt te poeta, quae fluunt dum Sol, Vel Luna, revolutiones suas ad knsiam aequales peragunt. Vininianam, ut hactaenus diebam est, temporis fluxus ac
Merari a retrariarinequit, in ra autem omia nunc iminati amnes mus moveri pomant, nec fortasse datur in rerum natura motus perfecte aequabilis necesse est ut tempus absolutum sit aliquid a motu vere realiter distinctum, nec illa natura imis a motu corpin'um piam ab eorumdem quiete dependet. Ponamus, enim Coelum in sidera ab Mundi exordio immobilia perstitisse, at non ideo sim Potin te in re curses, sed illius quiescentis satus duratio aequalis esint tempori quod jam movendo elapsum est. Pra, terea cum constat ex lacra Historia tempore ostiae , Solem in eodem Coeli visibilis puncto, Per aliquod tempus inmam tum mansisse non tamen ideo tempus absolutum perstitit, cum sole rursus progressi coepit, sed eodem quo prius
Meri praeterlabebatur cursu, quamvis omnia horologia sci terica eandem diei horam, per omne illud stationis tempus
indistant: sic quidem substitit tempus apparens ad Solis
nempe motum relatum, cum absoluturi interim uniformiter pro ebatur.
Sic etiam cumin hodie Solis motus a vens uniformis non est, nec ejus revolutio diurna aequabilis erit, ut omnes
82쪽
agnoscunt Astronomi sed aliquando celeriore aliquandolentiore procedit gradu, ac proinde die naturaliS, η υ μωροι, seu spatium temporis una revolutione dium elapsum, nunc minus nunc majus evadet adeoque tempus apparens non eodem quo tempus absolutum progreditur tenore unde ut ab illo distinguatur necesse est. Cum tempus absolutum sit Quantum uniformiter extem sumin sua natura simplicissimum, potest per magnitudines simplicissimas rite repraesentari, seu iacinationi nostrae proeponi quales imprimis videntur esse rem lineae . circula res, quibuscum tempori quaedam intercedunt analogiae: Nam tam te in is, quam rectarumis Circularium linea xum, partes omnes sunt sibi ubique similes iniformes;& sicut linea per motum seu fluxum puncti generatur, in m quantitas ab unica pendet onomiae per motum deter minata sic etiam tempus quodammodo censeri potest in stantia continuo labentis vestigium, cujus quantitas ab unica profluit velut in longum exporrecta successione, quam
Ratii percursi longitudo demonstrat & proinde optime per fluxum puncti seu rectam lineam repraesentari postst, quod in sequentibus saepius fiet Observandum autem nos per Temporis Vocem intelligere spatium illud temporis quo motus transigitur; adeoque cum de rebus Physicis motu agendum est, rite cum aristotele
definiri potest, Menora motus. secvν-- raus S posterius; non quidem absolutam temporis naturam spectando, sed connexionem illam quam motus cum eo habet, ut scit nullum spatium a mobili in instanti percurri possit, sed successi,vein juxta fluxum temporis omnis motus peragatur, qui ibitur cum temporis quantitate comparari potestin ab ejusiluxu mensuram
83쪽
ritim in dato tempore percurrit. U. Gies autem es coνporis cujusvis in eodem loco sermora
Unc sequitur quietem, motum celaritatem sectandum duplicem loci distinctionem, duplices esse, abiolutos scit.&relatims. IV. Motus absolutus est mutatio Dei ab Iuli, 'Liuias reser ras fecundum isatium absolutum me uratur. V oles absoluta es permanentia eorForis in eodem loco abso-
m. Motus relativus es mutatio siex reiativi, cavus reserito secundam spatium relativum mensuratur. 6. Uuies vero reiativa es permanentia eorroris in eodem D
Ex hisce sequitur, Primo posse aliquem relative quio
scere, qui tamen secundum spatium absolutum vere 4, solute movetur v. g. Si aliquis in nais sedeat, cum eumdem retinet locum relativum, inde servat situm labstantiam ad reliquas navis partes, quae tanquam quiescentes spectantur, ille relative quiescit eum tamen interea eodem proVehitur motu, eadem celeritate, secundum eandem plagam, qua ipsa navisa ventis desertur in quo casu, in mei vis parteseundem huer se situm servantes spectatori intra navem posui tanquam quiescentes apparebunt e comtra, dum ipsa navis movetur,4pectatori in navi locato, libtora aliaque corpora extra navem circumjacentiamDVeri Vibdebuntur, ea celeritate, at verius contrariam plagam, qua ad ea revera accedit navis, ves ab iisdem re cui Hujus P
Parciriae ratio ex principiis Opticis facile ostenditur inanimempora ut quiescenta videmus, quae ad ipsum oculum easdem semper iureant positiones 4 distantias quae autem a mor
84쪽
moveri videmus eorpora, ea distantias suas tositiones mculi respectunnutared prehendimus; vel ut paulo altius rem deducamus Cum Optica nos doceat omne corpus uuodvid r. r. em suam, ope radiorum a visibili prooeuntium, in ipse nindo oculi seu in retina depictam habere sequitur, ut ea
objecta moveri Videantur, ouorum imagines in retina moeventur hoc in quae diversas retinae partes successive pedi transeunt, dum quis oculum tam immotum supponit atea oriem tamquam quiekentia cernuntur, quorum I Fnes eandem semper occupant retinae partem, cum ii ima
sinum rivitus incaeu .do non sistitur. Atque hinc est, quod in nave sedentes ipsius navis motum non percipiant; onmes quipse naris partes inter se relative quiescentes eamdem politionein distantiam quoad oculum servante inam sine suas iniisdem retinae ambussemper de clas habebunt; earum igitur motus non videbitur at cum is littora oculos Vert th mim, dum ipse navis movetur, necesse est ut Noectum Θόdlibet externum situm suum oculi respectu mutet,
proinde Mus imago alias atque alias retinae partes sit ess, ve occupabit hoc est, verium extemium Mineri vid ibitur Ob eandem rationisti, Terra circa Solam vel sium axem ninuciatur, assim motus ah sius terrae mmis neum quani percipietur, cum sta. mdificia Momnia initerra o, jecta mibilia iisdem semper terrae partibus Iasie suae, eamdem semper inter se ocuisti positionem seruatiunt; sin astra aliaque omnia corpora terrae non adhaerentia adspicia tu , ea ob eandem causem, qua prius latiora, moveri Vidinbuntur hoc est , si terra circa suum axein rotetur ab occi dente in orientem, Solin reliquissidisti orionis in ocii dentem moveri con*icienturi Sed Terrae motu paulisper Suasi, ad exeuntium Navis redeamus; si navis secundumquamcunque firmionem ista, tur, a Versutorientem,& anquis in prora sedens lapidem versus occidentem cadem vel imae projiciat, qua ipsa na' vis ad orietatem progreditur; lapis in noc casa spectatori inrua navem moveri videbitur versum citantem. πι-
85쪽
locitas resativa sequalis erit ipsius navis celeritati absolutae; revera tamen lapis quiescet in spatio absoluto, absisahendo a terrae motuin eo omni qui ex gravitare oriri potest. Et si onamus aliquem extra navem in aere pendulum, ille lubem ci escentem iactabit , cum Vero gravis sit lapis, ,
debit illum perpendiculariter tantum demum motum, nec magis versus ortum quam occasum tendentem vis enim
projiciente in lapidem in esse nihil ali agit, quam doestruit aequalem vim motus, quae a navi versas contrariam plagam ipsi conmunicabatur mio enim quolibet corpore Psotio, etiam ono cin*ora Vel em porum parti lae, intra illud relative quiestentia, ea celeritate, secundum:
At objiciat aliquis lapidem munium projiciens emissumque cum lapis in i n puppim irrint, non potes rum minueri: Respondeo, verum quidem esse eos, qui intra naVem Versantur, sagittam mi Pm irruentem eamque. percutiem
dans me noe, Ia lem verses inmm, sed puppim in lapidem iri ingentem videbit; ictus magnitudo, quae in trovisio me recipitur, eadem)mnino erit ac si navis qui red, - revera Mus puma impelleretur, eadem ueteritate , qua puppis ad lapidem accedebat. Si enim duo λα α sim corpora quocunque maxilla vel inaequalia; eadem Ai . erit percussi is vis, sive Uraim data celeritate in corpus Aquiescens in insati veI si quiescata, in eadem celerita te in hilum irruit vel si utrumque corpus versiis eandem plagam moveretur, & Bb sinuens A celeritis motum in imam impingeres eadem erit quantitas ictus, ac sii omnino
ieiueret&Asolum latum esset, differentia celeritatum quales ipsius celeritas celeritatem eo oris B superabat; vel denique, si tam Arium B versus contrarias partes ferantur, , ictus magnitudo eadem fiet, ac si unum quiesceret, ast xum motum esset cum occeleritate, quae sit flammae priorum Velocitatiun aequalis Verbo diem, eadem semper manente via mae relativa corporum, qua ad se invicem accedunt,
86쪽
eadem quoque erit percussionis quantitas, quomodocunque verse velocitates partitae sint, ut in sequentibus deminuir, ibitur. Sed rursus ad navem redeam . Si vis, qua lapis a projiciente emittitur , minor sit ea quae ex navis motu in lim casu recipitur, lapis ipse revera in diandem, qua ipsa navis, plagam motu scit absoluto defer tur; hoc est, aspectatore, quem extra navem in aere cominentem posuimus, versus orientem moveri videbitur, ea celeritate, qua celeritas navis celeritatem motus ab impellentis dextra inmississiperabat; at in ipsa navi sedentibus lapis versus occasimi moveri apparebit, eadem prorsus celeritate, quam a projicienti manu accepit, qua etiam in
puppim impingere videbitur. Sed si quis in puppi sedens lapidem versus proram projiciat, verus 4Morutus illius motus erit versus proram seu orientem; 4 spectatore nostro extra naVem posito ea celeritate ferri conspicietur quae aequalis sit summae duarum celeritatum, illius scit. Pam a projiciente accepit, cillius quae per motum navis ipsi commum batur. Haec omnia hypomeli Terrae motae possunt applicari. Si enim terra solummodo circa axem situm revolvatur ab occidente versus orientem, & lapis vel globus e tormento proeiiciatur ad occidentem, ea celeritate quater acirca axem is titur; impetus, quem globus ex tormento recipit, contraium impetum, qui ex terra illi imprimebatur, destruet; aseoque in spatio absoluto quiesceret globus, secluso motu ex gravitate orto. Nihilominus qui in terrae superficie degunt una cum ea revolvuntur, lapidem Vel globum versus casum celeriter ferri conspicient; si murus aliquis ejus motu apparenti objiciatur, globin vi eadem murum foerientem videbunt, ac si murus mera quiesceret, bus contra illum ea celeritate impingeret, quam in eo casu ab explosione reciperet: nam eadem, ut dictum est, erit ictus quantitas, sive globus cum determinata celeritate in murum quiescentem projiciatur, sive murus in globum quiescentem eadem celeritate irruat
Si minor sit vis, quae in globum per D ardae explosio
87쪽
nem imprimitur, eaquae perdimum motum toerrae illi Oom muni tur globus revera versus orientem feretur; at quia ejus velocitas minor est ea, qua nos versus orientem revolvimur, globus a nobis ad occidentem tendere conspicietur; & obstaculum quodcunque ejus motui apparenti oppositum ea vi ferire videbitur, ac si revera obstaculum in eodem p., absislato permansisset, globus in ipsum ea vi, quam abombarda accepit, impegiff. Si deinces globus versus
orientem e lodatur, motus ejus absolutus erit in orientem,& ejus velocitas in tantum superabit velocitatem, qua ipsa tellus fertur, quanta est ea quae labo per bombarciam imprimitur, adeoque ea sola vesocitatis disserentia in obstacu-Iam quoclamque irrint i id pencutiet Verum universaliter, co*orim in dato spatio inclusorum: idem erunt motus inter se, idem congressus, eadem percussionis vis , sive spatium illud quiescat, sive moveatur uni-λninter in dire mΜoeu, Fiete, celeritae, tam absolutis quam relativis, prolixe satis explicatis , ad alios terminos definiendos aci
Uri Spartam pereumum es via tua quae a corpore mutata μ
Dc Iutas Angitudo est recta tua quaeia centra corporis moti describitar. X. Directio motus est recta quis tendrit m obiae. XI. Motus aequalitis sit . quando mobile eadem semper celeriqtate omnes longitudinis seu syiatii pereus partes describit.
X Motus acceleratus est eustas velocitas continuo crescit. XII Motus retard.ius est evus velocisas continuo minuitur. XIV Motus aequabstiter eraseratus rit , cui temporibus semper aequalitas equalia aeredvisit Hoeitat incrementa. XV. Motus aequabiliter retardatus es , cujus velocitas tem-ρmbus aequalibus ad quietem inque aequaliter decrescit.
I. Momentum . quod' quantitas motus, saepe etiam , pliciter Motus dici solet res potentia seu vis illa corsreibar motu insua, uti locis sui conti-o tradunt.
88쪽
Si corpus Arimescata movenciam si cum data celer, tale, vis illa quae ipsi imprimitur, quaque accep cum data velocitate moveri incipit, dicitur Vis impressi in quo casu a Vi moinci non m in concipiendi modo differt Easdem enim vis quatenus ab a genae procedit dicit Vismo in qualemas a patierint recipis , dicitor Vis imperi Sic etiam si corpus B moveatur, quaedam deter nata re' quiritur vis ad illius motum mimienitimi quaedam Miam determinata vis necessario habenda est ad illius motum omnino sistendum quae cum in corpus B exercetur , Vis impressa dicitur. Non ignoro quosdam Philosoptim*-titatem -- illius celeritate non dis inmere marii j ompora aequa les motus habere dicunt, quae sequali celeritate moventur, sive ipsa corpora aequalia sive inaequalia existant, sive unum sis exiguum admodum, adierum vero utcunque murum modo eadem Velocitate utrumque corpus latum sit,in utrinque semper eandein motus quantitatem permanere Ves t. At non ratio solum Verum&experientia docet malum non modo a pri in latione velocitatis, sed Letiam in ratione molis seu magnitudinis, positis corporibus homogeneis seu TAs ejusdem speciei v. int duo corpora A S B , quorum ' A majus corpus G Inibi is Misomentum seu quanti Smotus ipsius A non tantum majus erit momento ipsi i , si A Velocius feratur ipso B; verum si utrumque eques e teritate feratur , erit vis seu energia, qua corpus majus Afertur, mor ea quam habet corpus B ad suum locum m
taRdum . quia scit vis contraria obstaculi vel impedimenti major requiritur ad mendum motum n oris corporis A, quam ea quae necessaria est ad motum corporis minoris B
89쪽
vero ipsius Bimus inrae, AE aequalis scin utroque compore celerit , vis quam corpus A exercet, quaque obst inlum quodvis removere conabituri proinde vis impedimenti retinentii motum illius destruentis multo dorerit vi motus corporis B, qua scit imi edimentum removere nititur; illius impedimenti vis, quae necessario requiritur ad motum ipsus B destruendum, minor erit vici Inse iniciens erit ad motum mobilis A aes rendum. Verum in sequentibus Theoremata dabimus, quibus motus quantitas a minis ejus mensura determinari potest. XX. Vires motrices aequaris ome, ρο- ώβere agentes Mes motuum quanitates in daro tempore producuηt. XXI. Vires contraris smn quamum lineae ἀνectionis sunt con
XXIL Grinvita es vis ferens deor'm, a corpora recta ad
m. Vis eretripeta es 'ns tua, qua corpus ad νctum agruquoaetan centrum eoatius urgetur atque hinc sequiator aravitatem esse vim quandam centripetam XXIV. Per vim centris gam autem inreuiximus vim, qua corpus Hiquod continuo urgetur . . incentro recerit.
Vires autem hae semper aestimantur per vires intrarias, quae corpori in eodem statu retinere possunt sessi corpus aliquod So alligatum circa centrum immobile reVolvatur, vis, qua a centro recedere conatur, est Vis centrifuga; vino autem fili renitentisin corpus versus centrum cintinuo retrahentis, qua fit ut corpus m eodem semper circulo retineatur, erit tanquam Vis centripeta vi centrifim aequalis, adeoque harum Virium una per ineram rite aestimari potest. Sic etiam vis gravitatis alicujus corporis innotestit per vim ipsi contrariamin aequalem, qua ipsius descensus impediri potest. Potest autem vis illa vel esse alterius corporis pomous per mechanicum aliquod instrumentum e. g. libram Comine agentis vel Vis centrifuga quiae orietur, si corpusilliad cum certa quadam laeterminata velocitate in circulo Cum centrum eme revolvatur; vel denique potest esse ab a terius
90쪽
terius corporis firmitudo & resistenm supra quod pondus
premens incumbit XXV. Bantitas acceleratrix eujusvis mis est meu ra velo.
eitatis quam in dato tempore vis tua genera t.
In eadem a Terra distantia corpm omnia utcunque inae, qualium ponderum aequivelociter descendunt, proinde aequales uin ipsorum vires acceleratrices m distantiis avitem inaequalibus inaequaliter , in majori scit minus , in mi,
nos minus usitatos explicandos inservientibus, ad Axioemata physica accedimus. Cum autem philosophiae naturalis objectum sint corpora corporumque in se invicem actiones , quae non tam faciles distincte concipiuntur, quam simplices illa magnitudinum species de quibus tractat Geometria nollem ut quisquam in materia physica, tam rigida demonstrandi methodo insistat , ut principia demonstrationum, hoc est, axiomata adeo clara ter se evidentia postulet, ac illa sunt quae in Geometriae elementis traduntur: talia quidem dari rei natura non permittit. Verum iussiciat si ea adhibeantur , quae rationi & experientiae congrua esse deprehendimus, quorum veritas primo quasi intuitu elucet, quae sibi ipsis fidem apud non obui natos conciliant, quibbus assensum suum nemo denegabit, nisi se omnino Scepti, cum profiteatur. . Verum etiam in demanstrationibus, laxiore aliquando a Gumentationis ' re utendum est, heropositiones adhibendae sunt non aliaute verae, sed ad veritatem quam proxime accedenteS, e. Cum demonstratur omnes ejusdem Penduli Vibrationes in arcubus circuli minoribus factas, equidiuturnas fore. Supponitur arcum circuli parvum ipsiusque cho tam esse declivitatis, longitudinis ejusdem, quod tamen, simoidam Veritatem spectemus, admittendum non est at nphysica, haec hypothesis tantillum a vero abludit ut disso rentia merito sit negligenda,&discrepantia vibrationumquae