Petri Petiti De ignis et lucis natura exercitationes ad Is. Vossium

41쪽

NATUR A. et sies, ac proinde esse corpus certae speciei, non actum ex fortuita corporum dissoliuione dumtaxat micantem. Quod deinde ais,non ionem sedi pia quae illo luuntur, c dilatantur corpora, cilici leuiora cin altum csterri, non vides in id te viti genus incidere quod Petitionem Principi Dialectici vocant. Ponis enim quod in controuersia est nempe ignem non esse irili calorem intensum, neque suam ibi iubilantiam propriam haberes quo posito , non autem probato, negas aquae diisoluantur corpora, quicquam ad ignis rationem pertinere. At nos inficiamur ignem nilail aliud

quam calorem illa, tum autem dic malas corpora quae atteruntur,ubi summe rarefacta sint, in ignCm conta Cr-ti, hoc est eorum materiam rarefactam ignis forma imprimi, atque informata, iamque adeo ignis esse,

quae fuerat illorum corporum priusquam attriti Onesi luta essent. Manet igitur argumentum, quo gnem

corpus probamus, quia in sublime suopte ingenio ascendit. Quod addis de fanam a lucernae descendente ad fumi alterius extinctae occursum, di antiqua obiectio est, S ab Aristotele pridem soluta, ut mirer te hominem acutum eius emodi dubitationes pridem sopitas ac sepultas, citra nouana subtilitatem denuo excitare. Remitterem igitur te ad librum prunum Me te orologician Aristotelis, cuius m quarto capit huius dissiculiatis explicatio extat. Verum age, 5 tua causa id

nunc agere haud pigebit En quo pacto res se habet, utque abi Eoi immo Praeceptore explicata est. Quum extincta est hi cerna, fumus ille exspirans ,ea ipsa est materia quae ignem alebat, cuiq; ignis forma inerat hunc igitur ascendentem si alterius lucernae supra accensae flamma attingat, cum ita populatur, ut secundum

42쪽

istum descendere videatur. Verumtamen non est is motus flammae iam existentis sed nouae generatio in fumori cum enim fumus ille pinguis paratissuna sit ad ignem materia, fit ut flammae minimo containu, atque, ut ita dicam, odore statim accendatur. Non ergo flamma deorsum mouetur, sed in materia inferiore generatur. Quippe quod generatur, non est, quod non est, moueri non potest. Tendit autem tractus generationis deorsum, quia is materiae situs. Iam fulmina quae ibidem adducis, deorsum emicant, non sponte naturae, sed violentia : nubes enitia desuperin- Cumbunt, premuntque a latere, quarum Compressione sic flamma eliditur, quemadmodum e digitis nuclei, quam similitudinem summus ille sapientiae Dictator eo loci surpatri Γενια IH θλicio, ιεῶται,

pretes aptissimo verbo ἐκ ρ ι ad eam rem designandam tuntUr. His quoque pugnas ignem mouere e tribu elemcntorum V elementum flat ignis sectiste es Mendere ignem aliquem, qui alimem non egeat, qui non dura, nec calefaciat, quique non sit in aliquo obieriti. At vero talis, nec in nostro , nec in alii ali orbibus reperitur. Principibcd haec, Cardan Oilicrina sumpta esse pateat, miror qua spe inductus his tam leuibus argutiis denuo contra victricem sententiam Obarmaueris te , quibus ille quem sequeris, dum subtilis viri famam quaerit, mali Philosophi nomen adeptus est. Quid censeam te tantum Virum caligeri exercitationes non legisse: aut si legisti, non animaduertish, quam sit istud dis . putandi genus futile, indoctum,Philosopho indignum, Quod si ita est, nec mea, nec cuiusquam denuo ope

43쪽

NATUR A. 3Ira credam quicqtiam subueniri posse tibi. Vt visit,

quando in hunc exercitationum campum haud inuitis, ut spero, Musis descendimus pergamus, Ut coepimus exercitare animos nostros sine ambitione aut obtrectatione, ut bonos A candidos viros decet. Haec sunt quae a clemento repudias egere alimento, rere, calefaceres, eis in subiecto. Hoc postremum ab igne supra de sensum cli firmissimis argumentis, quibus hunc esse corpus ostendinius;reliqua videamus Negas ignem elementum esse quia egeat alimento. Non arbitror te similem alimenti necesiuatem in igne agnoscere atq; in animalibus. Ignem enim annuatum facere crassior error est, quam ut in hominem doctuna cadere possit. Quid igitur ignem certa materia indigere, qua subinde instauretur, atque conseruetur, quae materia ignis alimentum dicatur, quod ca haud aliter reiiciatur ignis, atque cibis animalia. Nam sicuti calor animalium cibos immutat, in eorumque substantiam conuertit, ita ignis ligna comburens partem inflammabilem in suam conuertet naturam , Coque modo se reficit atque instaurat. Huac quid sequatur, tu-te conii derari nempe ut quemadmodum an ma alia sunt corpora, ita S ignis sit corpus. Nam cui materia opus est ad instaurationem , id se ex materia composuum declarat iis dem enuia res instaurantur, S conseruantur, ex quibus constituuntur, omnium quidem Sapientum iudicio, qui conseruationem docent continuatam esse generationem. Quare vel eo argumento quod ignis alimento egeat, fatearis necesse est ignem esse corpus. Iam si dicas, non quodcumque corpus clementi nomen mereri, sed quod sit perpetuum S interitus expers ignem autem corruptibilem esse cognosci, quia

44쪽

pabulo indiget vellam tibi autem , Vir clarissime, actmoneboque te, ne id asseras, quod neque tu , neque quisquam probare possit mempe oportere est incorruptibile, quod sit clementum. Non enim aqua eiusmodi est , non terra, qua ex aeque corruptibili constare materia diserte asseris, licet id minus apte& ex Philosophorum mente, qui omnes materiam incorruptibilem faciunt. Illud quoque obstare censes quo minus igni sit elementum quod calefacit, quod urit. Quin tu igitur negas pariter aquam esse elementum quia frigefacit humectat , distbluit Quae noua haec Natura lex vi nihil possit esse elementum, nisi idem sit iners, 5 Dullius actionis, Atqui nisi inter se pugnent elementa, qui mistioni locus, quis temperamento erit, quae res mutuam qualitatum actionem neces ari sequuntur Caeterum si ignis in focis trabes ingentes comburit dissipat, ne propterea desperes cum in mistionem venire post e, atque una cum aliis elementis in unius isti naturam coalescere.

Alia ignis ratio est in focis, alia in istis illic soli tus est, sui iuris caloris integrici hic druisus in minima partes, contrariis deuinctus , alteratus, fractus

sub imperio forma nobilioris, cuius subiectum, minister, instrumentum est. Haec alia a Sapientibus prodita si prudenter Cardanus animaduertisset, non ita absurdis opinionum commentis se se deridendum praebuisset posteritati.

45쪽

EXERCITATIO VII.

Solem mustam ardontem alio asseri.

dem amo terrefri materuastidiorem, quanto ignes eius magis sunt vehementes es diuturni, ita ut non immerito Democritus Solem mutis ferri candentis olim compararit. Nisi

me admodum Laerti S frequentior veterum fallit authoritas, citandus hic fuit Anaxagoras, non Dem critus. Scio hunc, utS Metrodorum in eo albo a nonnullis positum verum hos ab illo accepille quis non videt Certe Anaxagora iunior Democritus ut quidam scripsere , Discipulus. Sed haec leuia nec nostrae operae quibus imprimis quae ad Philosophiam pertianent, hoc scripto excuteie propositum est. Cum iratur caelestia corpora non posse alterari aut corrumpi, quemadmodum laaec quae videmus Lunari globos b. iacta , iam pridem ab summo Philosophiae Dictatore Aristotele sancitum it, cui innumeri sequentium ae latum ingeni acumine, iudici grauitate, eruditionis copia praestantes viri suifragati sunt, tu vero non nullis fretus macularum solarium obseruationibus aduorsus Mira consentientem a Ximorum totius aeui Philosopliorum auctioritatem contendas nihil aliud est Solum quam iasiam ardentem .primariam ignis sedem , non miraberis, opinor, ac veniam a bi , si in ea re paulo dissicilior finia ad assentiendum, qualia aut tu au plerique huius t .uis Philo ibi lii,

46쪽

qui cum Tychonem, aut Copernicum, aut e plerum, aut ali una nominari audiunt , ceu caelo delapsa numina venerantur, eorumque responsit tanquam oraculis refragari nefas ducunt, quod ea certis rerum obseruationibus, Geometricisque dem Onstrationibus fulta arbitrentur. Verum, ut Mathematicis disciplinis nihil certius esse potest, cum in ea puritate rationis quam nacta sunt, manciat, neque adsensibilia trahuntur, ita si ad haec concreta, ad fabricas atque instrumenta humanis manibus elaborata, adsensuum fallacias, ad scrupulosissimas obseruationum leges trahantur, Z tanquam ex arce fastigio dis nitatis suae deiiciantur, tum vero mulium sua conia itantia ac perspicuitatis amittant , necesse est. Et si enim caelestia corpora semper eadem manent, tamen ea subsidia quibus ad eorum obseruationes utimur, multis mutationibus obnoxia esse constat. Nam de sensibus rei fallaci fidendum , fidendum instrumentis, quorum vix unum ad amussim conformatum reperias, atque haud scio, an ullum eiusmodi dati possit

utendum aere interiecto, qui quos, quantas, quam frequentes a nomalias patitur Mincque est, quod Platonem iis succensere solitum accepimus, qui puri L sutias Geometriae speculationes in usum traherent, quod earum nobilitatem 5 constantiam instabilis

materiae commercio pollia existimaret. Vt autem omnia circa obseruationes rite se haberRconcedamus, quaeso an continuo de earum rerutri quae obseruantur naturavi conditione, quae sub sensus non cadunt, cuique in Mathematicis versato cognoscere

in procliui est Num quisquam sanus unquam dixit, experientiam quae per sensus habctur , sussicci ad

47쪽

scientias constituendas Numquid vim rationis accedere oportet, quae res sensibus perspectas, ubi pectent, quid valeant, quid indicent, acute peripi

Ciat, ut ex iis venari causas certasque demonitiationes conticere possit 8 Alioqui ulticiis Nauta cum multorum Naturae e flectuum experientiam laabeant, magni essent Philosophi. Est igitur Mathematici ea quae in caelo apparent, probe conspicerei metiri possent, non continuo qui sit Carum Criam natura, qui biisve ex causis fiant, perspicere ac diludicare possint. Nam ad illa quae apparent contuenda atque dimetienda, sensu atque imaginatione opus est, quibus illi valciatri ad intimas rerum essentias ac rationes penitus introspiciendas iudicio exercitato, macumine Philosoplaico, quod profect paucissimis istorum

contingit. Nam cum eorum celeberrirmos in assignandis rerum naturalium causis ineptiisim , absurdis simaque pueri lucr effutire videamus , sicut de Κepicro centuit; ir cherus; ubi is Mathematicus sit co melioremi subtiliorem; ubi Physicus, peiorcia esse neminem, quid aliud quam nobis rogandi sunt viri diligeniat utimi, sua vi in phaenomenis obseruandis laude fruan tur,de ipsiarum rerum causis atque conditione iudicium

Philosophis relinquam Atque haec non ea re dico, quo Mathematicis disciplinas redem derogem,quas amo S colo , aut summis vitas honorem debitum de traham sed ut admoneam Studiosos non esse usquequaque fidendum adiciis aut obseruationibus M, thematicorum, quid vitio instrumentorum aliorumque circima stantium impedimentis falli, suo ipsiudicio aberrare possunt. Quod ex Scipionis Clara

monti Antitychon amae pii lautis in bus' iubi in

48쪽

eius supplementum edidit, quisque perspicere potest, quibus in libris vir ille Mathematicarum rerum peritissimus, acerrimoque iudicio praeditus, demonstrauit, eas rationes quibus ex parallaxi potissimum sumptis S Tycho S ali Mathematici cometas in caelo gigni contendebant, vitiosas fallacesque esse, cum ex iis ipsis obseruationibus quas in medium adducunt, si rect amex iis parallaxeos rationem iniissent, Contra tum inferre debuissent cuius viri demonstrationes quisque in iis libris videre potest. Sane Galilaeus maximus eorum omnium fautor, quae Aristotelis doctrina aduersari videntur , quid in hac parte Claromonti reponeret, non habuit, nisi quod in primo dialogo Systematis cosmici, hunc obseruationes interdum ad suas rationes accommodare, aut instituto suo repugnantes falsitatis nomine traducere arguit quod tamen ab eo factum nusquam demonstrat. Quin ipse eo loci de parallaxi cometarum an detur, necne, sibi non liquere fatetur od ad paranxium, inquit, calculum attinet, primo quidem ilia

dubitatio, an cometae huic accidenti rei subiecti, deinde inconsantia Ffuationum , quibus calculus inmittar,

mihi pariter ob a se ista opinione 6sectas reddunt. Quare ad maculas illas solares mox se conuertit, quibus Peripateticam Philosophiam magis turbari autumato tum hominem sibi e luto nouus Prometheus effligit implicium cui partes Aristotelis tuendas mandat, contra quem disputet Ceu vero non cuivis in promptu sit praeuaricatorem apponere sibi quod turpissimum Cicero iudicat Verum lonoὸ aliud est cum ficta persona velut in tragoediis rem habere aliud cum legitimo aduersario, qui veros lacertos, SI

49쪽

N A A. 37 neruos 5 sanguinem habeat. Quoniam igitur isnaaculas in Solis disco ita enim isti vocant apparentes

ceu firmissimum mortalis caelorum naturae argumentum proposuit, eoque argument tu quoque teris,

Cae maculae quid rerum luat, deinceps considerandum est.

EXERCITATI VIII.

Quid macula solares , numque in Solis corpore

gignantur item de stellis nouis. ETHi de earum macularum natura praecis quicquam definire ex tanto interuallo arduum , ne

dicam impollibile videtur. Quod S de iis omnibus quae in caelo apparent, censuit Hippocrates in libello de prisca Medicina ac proinde in hisce rebus tam ab nostra consuetudine atque usu remotis, citius ut inquit Cicero, quid unum quodque non si, quam quid sit dixerim attamen virorum dCctorum super ea re coniecturas, quidque magis verisimile dici possit, videre operae pretium est Galilaeus Florentiae Ducis quondam Mathematicus qui multa in caelo priscis incognita Telescopi ope animaduertit, huius adiri irabilis instrumenti non quidem inuentor, sed tamen excultor , quid sim eae maculae non dicit, sed tamen non dubitat, quin cae in Solis orbe gignantur subinde atque dissipentur, ceu fumosa fuligines ex materiis quae hic comburuntur, rumiere moxque dissipari videmus. Ex quo concludit Solis substantiam nihilo secius ortu atque interitu obnoxiam atque

50쪽

orbem hunc terrarum 1 tum autem illas maculas co

pora esse in Solis superfici mod nascentia, modo

denascentia. Quae, aliorum sit astrorun ratio, tametsi quae in iis fiant mutationes haud perinde ob summam eorum distantiam aut minorem molem obseruari possunt. Caeterum in Luna quae terris citima, praealta montium iuga interque illa depressas

convalles hanc esse alteram terram fidem facere Cuius viri vestigiis insistens assendus, earumdem macularum indicio similem Solis de corporum sublunarium conditionem, eandem iis ortus atque interitus legem positam confirmat, nisi quod has maculas nubes es e circa Solis globum fluctuantes ex halitibus videlicet seu fumis quos idus continu ex sese exspiret, concretas censet , sicuti cx vaporibus e terra asi urgentibus nubes circa ipsam creantur. Caetorum si nubes sunt eae maculae, profect non erunt solari disco tam propinqua quam Galilaeus videri vult systematis mundani dialogo primori ubi negat eas quantumvis exiguo a Sole interstitio disiunctas dici posse, propterea quod versus disci Solaris ambitum arctissimae sint, in medio autem admodum extensae, qub figurae Solis orbicularis ratione fieri autumat. Quasi vero ea corpora opaca quaecumque illa sint, non possint modo contrahi, cum sunt in Solis circuitu mod dilatari per se, cum in eius medio existunt, ctim ea motum proprium habere videantur. Ex quo apparet ne istis quidem qui obseruationes suas venditant, inter se conuenire cum ali contin te solari globo maculas esse velint, ali extra Solem ad instar nubium vastan tes. Non ergo est, quod ab iis quicquam certi de iis maculis expectemus cin quibus ii quas coniecturae est