장음표시 사용
61쪽
non pollit ilon ite optimum. Nunc auicna Solem est ignem p obari eius calore quem nemo non sentiat. Si autem ignis sit , pabulo gere, quod nullus ignis pabulo carere possit. Hoc quidem recte liceretur , t nobis constaret Olcin eis actu format: ter, ut loquuntur, calidum aut huius rei idoneum nobis argumentum est et calor, quem eius radi)cxcitant. Verum enimvero cum neque Solem pios itis accedere liceat, ut qualis it taciti cxploretur neque sit absurdum, ab ea re quae non sit formaliter calida, calorem edici, ut post docebimus, caelestiumque corporum dignitas mulium rerum sublunatium sortem excellens quod S probabinius, ciuilia odi impressionem caloris non recipiat lis rationem in re obscura consulendam neget Nain si quicquid aliis apertit calorem, ipsum calore aste dium esse debet S cerebrum m nobis actu for maliter sint ire oportebit, quod alii membris sensum impertit. At cerebrum sensus X per est eiciunt, qui in vulneribus capitis ipsum tangi aegris non sciaticiatibus experti fuerunt. xxidni igitur Dastra non a lida calorem nobis largiantur Sed liae ratio a me fusius declarabitur uana. Nunc longe aliam esse So lis atque ignis naturam probandum. Primum ex tua ei praeliantis id ostenditur' tanta est enim Solaris lucis vis atque e cellentia, quanta in nullo igne, quantumvis augeatur, esse potest. Id vero ex ora tet quod ignis quilibet Solis adris expositus mariacescit, lucemque amittit, propterea quod lux illaca, testis mortalem istam imbecillioremque obruit. Ex coniectare licet Solarem lucem ab ignea
62쪽
5 sublunari specie differre. Neque enim ingens ignis apud nos ita exiguum ignem iuxta positum, ut lux caelestis igneam extinguit Sedi rerum colores aliam in lumine Solis, aliam in lumine ignis speciem hab
re videntur non facile caeruleum a viridi discernas si eos colores ad lychnum explores. Addit Socrates apud Xenophontem in I v. memorab ignem quantumcumque a nobis impune conspici, cum Solemnem aduersum contueri possit. Praeterea lumen caeleste in materia apta calorem generat : ex radiis enim Solis in speculo storio collectis emicat ignis, quo collectius est lumen caeleste intensiusque e vehementiorem parit calorem. At ignis sublunaris non
ad illud exemplum calefacit, nempe per lumen suum, sed ex sese calorem proxime effundit, quem scilicet
formaliter continet. Id autem ex eo certissime perspici potest, quod longe deterius flamma, quam prunae, quamque ferrum candens calefacit, cum tamen horum lumen exiguum sit eius comparatione, quod flamma mittit. Quo enim rarior est nostratis ignis materia, tanto is plus lucis, minusque habet caloris: contra autem, quant ea materia densior est, tanto
qui in ea est ignis, miniis lucet, magis calefacit. Quare haec in nostro igne non coeunt, ut idem maximam lucem. calorem habeat. Hinc certis si quid ratio certi colligere potest, concludere debe mus, non esῆ Solem eiusdem atque ignis speciei quando demi maximae lucis N caloris author Quod autem Sol non ex se primum, velut ignis, sed luminis interuentu calorem generet, hinc disci potest,qubi non quae Soli propinquiora sunt loca, sed quae eius radiis magis exposita sunt, amplius ab ipso cale-
63쪽
N A A. II sunt. Qui enim altissimos conscendunt montes, quanto altius tolluntur, tanto frigidiorem aerem inueniunt; quod contra fieri deberct, si Sol per se calefaceret, ut scilicet qub aer ipsi vicinior esctet ebimpensius caleret. Nunc in media acris regione quae quatuor ferme milliaribus Soli quam terra , propinquior est, nubes pluuiae, grandines, nives gignuntur: quod non mediocris eius frigoris argumentum est. Neque obstat, quod meteora ignita pleraque supra illam regionem propius Solem fiunt non enim ex Solis vicinia, sed ex fumosis exhalationibus quae
illuc ascendunt, atque ignis elementaris commercio accenduntur, dum cae materiae certis de causis conia crescunt. Nam si ibi Sol calorem faceret, deberet totus ad proportionem aer versus terram vim illam Solis sentire adeoque non posset media eius regio supremae illi contigua frigidissima esse. Cum igitur in infimis terrarum locis S convallibus ingentes calores, in summis montium verticibus S media acris parte vehemens frigus feri experiamur, intelligere licet, calorem non ex ipso Solis corpore, sed radiis c terra reflexis prouenire, neque hunc in se actu, forma liter calorem habere, sed eum in hisce inferioribus radiorum replicatione ciere.
64쪽
Calorem Solis ab igne plane diuersum esse
HIE c est igitur insignis Solem interi ignem
disterentia, quod hic non lucis interuentu, sed per se calefacit, ille solum lumine suo ad terram repexo Se 5 caloris quem radi Solares excitant, longe diuersa est ratio visque, ac caloris quem reddit ignis Calor Solis vitalis est, omnium rerum foecunduso calor ignis, ut ait Aristoteles, nihil generat. Quod discrimen, Theophrastus in libro ad frugum experientia docet, qua Babylonei aliis o cis calidis, in areis nimio Solis feruore tostae nihilo secius satae prouenirentri cum eaedem si ignem ad eum modum passae sint, vim omnem gignendi amit
βω-VM. Phara in eam sententiam Fernelius noster vir ingenio iacundia paene diuina in iis libris quos de abditis rerum causis fecit, excellentissi:ne disse ruit, cui licet olim inter studiorum rudimenta at
que exercitationes multa me opponere memini, quibus pondus eius eleuari atque authoritas minui ide retur, tamen nunc aetate maturior ad iudicandum a ctus, re diligentius expensa ac peripzcta, retrorsum utili ait vela dare atque iterare cursus cogor re lictos Maxime cuia ei sententia viros summos at
65쪽
N A A. 13 qui omni exceptione maiores patrocinari videam, atque illum imprimis nunquam satis laudatum Io. Picum Milandulae Comitem, qui in iis libris quos contra Astrologiam edidit , praecipuis dissicultatibus, quae aliis super ea re negotium facete solent, solutis atque explanatis, velitatem erus aperit propcoculis subiicit Quare post tantorum virorum disputationes ineptus sim, si eam rem pluribus verbis iudeam
Alia contra ignem caelestem argumenta , , de lucernis semper ardentibus.
PORRO cum multa iam millia annorum ex quo primum accensum fuit, illud quod Solis nomine intelligitis, incendium perseueret, neque videatur Naturae vitibus unquam deicturum , scire pervelim, ex qua materia ipsi in latis ac verbis Plini percontari libet, quae sit illa natura quae voracitatem in toto Mundo auidissimam me damno sui pascat Profect enim id mirum est idissicile explicatu Nonnulli quidem ad amiantum lapidem, a scomum, unde Plinio te ite catini fiebant ignem olei antes adamantem Sc alias eluscemoci materias ignis patientes confugiunt, de similem quamdam in Sole substantiam vaticinantur e quam frustra autem , sic mecum
collige. Aio nullam rem quae igni resistat, ipsum alere posse : Pugnant profecto ista inter se, neque in unum conuenire possunt. Consumatur 5 in igitem
66쪽
abeat necesse est, quicquid ignem alit, conseruat, fouet Manifestum id experientia quotidiana, atquc etiam ex ita quae de ignis natura supra a nobis declarata sunt, perspicere licet cum enim ignis fluendo
idem maneat uti flumina, hoc est, nouarum partium continua generatione, quarum partium nulla eadem numero permanet, sed statim, ut nata est, euolat atque dissipatur, sequitur iis solis ignem sustineri posse, quae in ignem transire possunt. Cui sententiae certissimum testimonium cineres exhibent, qui quoniam nihil amplius habent, quod in ignem posit conuerti, sicuti ab igne non consumuntur, ita neque ipsum conseruant. Desinant igitur viri diligentisSimi lucernarum semper ardentium historiis recitandis farcire centones, qui si naturam consuluisctent, ut Philosophos decuit,eas historias castigare debuerunt. Maxime cum ab imperita plebe Rusticis videlicet S operis Sepulcra et dientibus eos rumores dissipatos constet,
quorum quis fidem suspectam non habeat 3 Quam' multis modis plebei sensus decipi posJunt Aliquis
splendor ab luce externa in lucernarum politam superficiem insinuante ignis conclusi suspicionem fecerit, aut ipsi commento isto lucernas eiusmodi curiosis carius diuendere voluerunt, ut assctendus callide animaduertit Imprimis autem miror Libertum Fro-mondum perspicacis ingeni virum eas nugas probas. se, ac illam uniuersi l. impadem ex similibus materiis compactam censuisse Nollem virum cordatum de de Philosophia bene meritum culpam hanc meruisse. Aliter assendus euadere conatur, sed non proficit
hilum immo aliis se se implicat disiacultatibus Calorem Solis actuosum fatetur, ita ut materia: cui in-
67쪽
haere partes varie transmutet . Verum eas partes quas calor mutauit ac dissoluit, non procul abire, thd suo toti rursus uniri, quod Sol, ut terra, vim suarum partium Continentem habeat. Quasi vero partes, quas ignis de sua materia exolii it denuo ipsius materia ac pabuliim fieri posivit. Quotus quisque est , qui ex fauillis A fuligmibus quas ignis expirat quacumque ratione collectis ignem relli tui poste putet 8 nonne eius modi expirationes vim ignis ita expertae sunt, ut quicquid ipsis merat alendo igni accommodatum eiusdem ardore exhaustum consumptumque sit Quomodo enim huiusmodi quidpiam actionem ignis estu gere potuisset Quid ergo ad rem attinet, partes materia S
lis flagrante excussas in ipsi globo restitui , si eae ignem amplius alere non post unt Quippe si non statim, at tandem post mulios circuitus matellam illam iri cinerem siccissimum conuerti neces e est. Ad haeclia cernae perpetuo ardentes hac ratione defendi possent, quas tamen Gasiendus neque iniuria explodit. Cum enim fumi atque halitus intra lucernam custodiantur, quidni possent denuo in alimentum ignis concedere, sicuti de Solis exhalationibus censet Parenim ratio est. Quocirca cum ignem in lucernis eo modo non posse perpetuari S iste S omnes fateantur, illam rationem Solaris ignis tuendi per tot milita annorum fictitiam, prorsusque absurdam es e concludendum est. Iam si quis aliunde pabulum Solis ardori suppeditari dicat, neque is quaesit ratio huius pabuli
aut unde tanta copia affluat unquam reperire poterit . neque enim, si omnia in halitum elementa soluantur: tam immani ardori, qualem Solis esse par
est, si quidem ignis sit, uiscere possint.
68쪽
Atque haec satis esse arbitror ad eos redarguendos qui solem igneum, corruptibilem asserunt, quorum cogitationes Simplicius Peripateticus γιγι - νοια merit appellat ad viii physica ausculi quod videlicet his tanquam machinis homines ambitiosi caeliam,velut olim Gigantes, demoliri atque expugnare conentur. Verumtamen quia aduersari e solum Aristotelem caeliam posuisse incorruptibile dicunt, quod nondum ulla in eo alterationes illis temporibus obseruatae essent, subiiciam argumentum ex eius scriptis depromptum quo id demonstratur. Necesse est dari in uniuerso aliquod corpus Ortus atque intCritus expers eiusmodi vero nullum caelo aptius ponas, quod nobilitate ac praestantia reliquis omnibus cxcellere videtur, quod praeterea minus obnoxium apparet illis mutationibus, quas in omnibus Mundi huius inferioris partibus animaduertimus caelum igitur ortus atque interitus expers. Quod autem corpus aliquod
esse oporteat, quod neque gigni, neque corrumpi ullo modo possit, hinc perspicere licet, quod nisi eius
modi detur corpus, omnia prorsus corpora dicenda sint generabilia dc corruptibilia. Id verbis talio modo dici potest iam hac ratione S illa omnia fierent alterationi obnoxia, quoniam citra alterationem nihil gigni aut corrumpi potest. Ἐppe alicrari materiam oportet,visat idonea formis excipiendis quae per ociae-
rationem introducuntur,aut, eaedem ex ipsa per corruptionem exturbentur. At omnia prorsus corpora alterabilia est imposTibile est vel enim a se, vel ab alio, vel inter se alterarentur, quorum singula dictu absurda Neque enim aut quicquam intus alterari potest, non plus quam gigni aut corrumpi aut Om.
69쪽
aut Vero mutua alterandi patiendique vicissitudo in telligi, suae alio corpore primario, quod istius vicillitudinis rationem temperet ne unum aliquando valentius effectum reliqua penitus destruat Dari igitur corpus quoddam alterationis expers alia omnia alterans hac efficaci ratione concludendum est. Atque haec ratio est, quam cum Iulius Caesar a galla primarius quondam in Lyceo Romano Professor in doctorum virorum coetu proposuisset, Gali Laeus qui ei disputationi intererat, ea audita sic commotus fuit, Vt manus daret, ac eiusmodi quodpiam corpus alterationi minime obnoxium debere esse confiteretur. Gnis ipse Lagalla in suo tractatu de phaenomeni in
EXERCITATIO XII. u modo Sol lic t non calidus aerem calefaciat. Solem non habere in se calorem ac uis formali
ter, ut vulgo In scholis loquuntur, quemadmodum habet ignis, neque eiusdem esse cum ignis, naturae, satis escte arbitror demonstratum. Nunc quo pacto qui formaliter calidus non sit omnia sub unatam luculenter calefaciat, quaeve de ea re sit Aristotelis sententia, explicare pergam, tanto quidem impcnsiore cura , quod nonnulli recentiores ita docti ex
iis etiam qui Aristoteli fauent, negare ausi sunt, ex iis quae nobis scripta reliquit, satis post explicari, quemadmodum Sol inferiorem hunc Mundum in
70쪽
quo versamur, calefaciat Enimvero Felix ille Accorona bonus Eugubinus,qui ex uniuersis Aristotelis libris nonnuli selas itaqca, quae hinosiora, nec satis distincto ab Interpretibus nucleata viderentur, vel etiami piis intacta essent, a se copiosior expositionis luce donanda, quod profecto hominis est 'in libris summi illius Magistri, non perfunctorie versati, in suis ad libros de caelo annotationibus cita cnim nuncupat)nc gat, ex iis quae in imanibus abcantur, Aristotelis voluminibus se se unquam in teli igere potuisse, qui calor in aere hoc nobis vicino Solis quidem opera gignatur. Qui postquam multa eius loca ad eam rem
protulit, atque an Omnem partem versavit, exclassit,
exagitauit, fessus tandem in haec verba disputationem concludit innique itaqMe sunt angusta di scia- rates, quas si mihi θ Π ruat, Vitas ei gratias referam : in hac em opinioue riuoleta semper dubiu fui um adhuc. Est sane quod miremur, non fuisse ialis temporibus, qui ei viro optimo, in iis dissicultatibus versanti, subuenire posiet; non enim eiusmodi eae sunt, ut Delio natatore egeant. Qitamquam perspicacem ess oportet,inta ea videat, tint virici l docti non viderunt. Quod ad me attinet, etsi nihil mihi arrogo tamen , Vbi animum intendi aliouid inca re mihi videor proferre posse, quod ab Aristot
lis mente non multum aberret. Haec autem illum virum torquent, quod non putat in sententia Aristotelis Solom vel motu, et reflexione radiorum calorem ei acri in quo Versamur, sterre posse. Dissicultatis summa Z caput est, Solem in scholis Peripateticis motu tantum, non item luminis reductione quam Graeci ναχ P m Vocant, calorem facere. Non ponit in-