De victu febricitantium dissertatio auctore Josepho Antonio Pujati ..

81쪽

dem eam quantitatem veneni hauriant , quae sine consuetudine praevia, illis necandis satis seret; praeter ea,

quae habemus de usu pii apud Turcas , atque illa, quae in historiis medicis prostant ex mea Praxi ipse

didici . Verum rodenti veneno animalium fibras ta assuescere posse , ut tandem vim, rosionemque non sentiant; tunc ipse credam , cum mihi constiterit comsuetudine posse praestari, ne ignis admotus comburat, destruatque , neve cultelli acies adacta secet . Quae, dum adhibentur, ea quibus adhibentur , destruunt; profecto adhibentibus consueta fieri neutiquam possunt. Sed ad argumentum nostrum revertamur, illudque tandem aliquando claudamus. XLII. Peracuto morbo quispiam aegrotet, eo, nempe, qui circa septimum judicandus est. Ratione momDi, ex veterum sententia, in solo tisanae cremore continendus ille est. Vires morbo sustinendo necessariae in eo satis firma , cibum pleniorem nequaquam desiderant Assuetus tamen sanitatis tempore cibo plurimo, plurimumque alimentitio illius ventriculus saturari , tam tenuiter cibatus aliquid molesti patitur. Ventriculi porro passiones in acutis morbis ossicere aegrotanti solent, utpote quae ex Practica observati ne & humoris morbos coctionem, & motus ad c te salubres impediunt, turbant. Huic igitur imcommodo occurrendum est, & consuetudini dandum

Sed quantum Ex naturali Hippocratis a Ddialectica id inveniamus. Ajebat ille: Ex duobus magnis, gna quae oriuntur exsunt . In nostro casu , stant

hinc morbus Qvires, quae simul cibi parcitatem n

82쪽

cessariam demonstrant hinc sola consuetudo tam tenui cibo nequaquam contenta morbus, vires magna ambo sunt magna ergo indicatio , quae ab iis exoritur . Duobus hisce magnis sola opponitur consuetudo, atque illiusmodi, cujus vis minor est . Neque enim, quod gravius foret, contra consuetudinem aliquid aegro praestandum est; sed praeter consuetudinem ab assueto opere cessandum ei est . Unum igitur consuetudo est, neque , magnum quid est Minoris momenti, igitur, est indicatio, quae ab hac exurgit, quam quae nascitur a duobus,, magnis . Ubi ergo ex hisce indicationibus aliqua insuper habenda soret, minus profecto malum esset parvae, quam magna non satisfacere. Sed utrique satisfaciendum, atque ita res temperanda, ut dum majorem adimplemus, minorem non omittamus neque, dum minori satisfacimus, multum ab eo , quod major postulat, digrediamur Aliquid, igitur, tantum , non multum consuetudini dandum ne 1 multum ei demus, alteri majori indicationi officiamus; morbo scilicet, qui permittentibus viribus paucissima postulat, opitulemur. Revera Magnus magister nequaquam docuit consuetudini plurimum dandum esse , sed alia quid tantum cum tamen morbo, morbi causae, viribus plurimum semper tribuendum docuerit En ejus verba: Dandum veno etiam aliquid es tempori , region; retari, conse iudini a . Atque haec, ni fallor, ostendunt, quantum ab Hippocratis mente ii aberrent , qui ratione comsuetudinis , cui dandum aliquid ex Hippocrate est, plenius acute aegrotantes nostris diebus alendos esse docent; quoniam si etiam verum esset, quod falsum

83쪽

LXVI.

ostendimus , frugalius , parciusque superiores nutriri

coi sic sies nihilominus cum novae consuetudini aliquid it, una modo , non multum tribuendum sit id necri ac tiam exigere potest, aut debet, ut qui, ratione ino. Di, extreme tenuissimo, aut simpliciter tenuis- snti, Ictu premendus esset, largiore plenioreque nu

triatur.

III.

ABrepta ab illorum manibus, qui ea abutentes,

aegris adeo in victu indulgent , Hippocratica auctoritate, reliquum nobis nunc est, ut solidiora primcipia afferamus , atque explicemus , quibus ebriemtium diaeta regi debeat. Agite igitur, rem aggrediamur, utilissimumque argumentum serio agitemus, adique in partes omnes illud versemus, ut undecumque considerari possit. II. Ex curatione ipsa nos edoceri, qualis stetit modibus , Magni Hippocratis a monitum est quod quamvis de peculiari morbo a nimio cibo inducto prolatum ab eo sit , de morbis omnibus dici posse, ratio is observatio ipsa satis ostendunt. Cum igitur videamus acutas febres, morbosque, qui paulatim non decidunt, sue spontaneis tantum, sive petitis evacuationibus silvi; necessario dicendum est, eos

a materia, quae evacuanda erat, productos fuisse. Quidquid de morbosorum humorum vitio, tum a veteribus, tum a recentioribus dictum est, aut aperte fabsum, aut dubium prosecto est . Dixere veteres , ut de ebribus , quae nostrum argumentum sunt, loqua- mur,

84쪽

LXVII.

mur, eas produci a putredine sanguinis, bilis, pituitae aut melancholiae Uerum hoc humorum quaternarium sanguinis detecto circuitu evanuit humorum putredo, quam caeteroquin Hippocrates in febribus nequaquam novit, nisi aliunde iis accedat, exulavit Calor febrium causa formalis , seu , ut loqui amabant , febrium essentia putatus , pro solo febris este tu a sanioribus habetur , idque cohaerenter Hippocraticae sententiae in libro de Prisca Medicina exaratae Caput extulit, neque infeliciter dominium in medicina tenuit acidum, quod pro origine, sonte ebrium habitum fuit; at ab observationibus , ab experimentis, a ratione fractum , atque e solio detrusum, vix fautores , amicosque hodie nanciscitur Venere e Batavia diversae acrimoniarum species, Bo-erhaaviani ingenii hypotheses, filiae, quibus tamen jugulandis, quasi totidem armari experimenta ejus dem insignis Viri in illius eximio hemiae opere

praesto sunt Rationi magis, atque observationi respondere videntur lento succorum , ac densitas, variique lentoris, ac densitatis gradus. At praeterquam-

quod gradus hosce dimetiri, i distinguere ex iis est,

quae haud fieri possunt: praeterquamquod omnia febrium phoenomen ab iis ducere ractici nequimus, aut nescimus haud raro sanguinis extracti observatiorem dubiam plurimum facit . Indubium vero, constans , perpetuumque ab usque medicinae primordiis est , neque arte, neque sponte febres , morbosque paulo acutiores curari, nisi per vacuationes eoque, ii verum est, curationem ostendere, qualis fuerit morbus in eo medicos omnes, vel ingratiis, consentire I ri debe-

85쪽

LXVIII.

debere, morbos per vacuationes sanatos, a materia, quae evacuata est, cujuscumque indolis, aut Naturae ipsa suerit, ortum traxisse . Neque obstat , obviae adeo observationi tam parum nos medicos attendere, ut de causa interna acutae sebris disputantes, vix ad quantitatem , saepius ad qualitatem morbosae materiae respiciamus qui , ubi evacuationes molimur, dipsum res ectu selius qualitatis frequentius praestemus; sive, ut impedimenta tollantur, quae illius corremionem impediunt ' sive, ut per vacuationem, novo inducto motu , per eum qualitas vitiosa emendetur. Fieri enim facile potest , ut pologi Astrologum mitemur, qui dum remotissima Coeli summa cura lustrabat, scrobem, quae ante pedes ei erat, minime videbat. Propositam veritatem δε novit . scriptam reliquit Galenus Magni siquidem morbi judicantur mirini, quicumque autem parvi , solvuntur solum . Scilicet magnae aegritudines per vacuationes solummodo

sanantur; parvae autem, sine Vacuatione, quae culis appareat, finiuntur . Ideo a meritissimo artiano sic animadversum suit morbus magnus simul. acutus, absque multitudineo morbosae scilicet materteio ferition potes . by uod breviter, atque succos a celebri quoque eurnio e traditum est acus morbi a materia auferenda sunt.

III. Proposito principio objici potest ex AngloMi' pocrate Sydenhamio si dari quasdam febrium pecies,

quas Natura methodo Ni peculiari sine vi ili aliqua e-cuatione ablegat, reducendi, scilicet, in sanguinis massam,

86쪽

s LXIX.

eique assimilando materiam illam morbi am, quae cum eo. dem minus quadrabat. Sed quicumque totum Syden hami locum perleget, nae videbit, febres, de quibus i quitur, ex iis ad amussim esse, quae ex Galeno, & rei veritate, non judicantur, sed solvuntur, parvas nempe Cum enim eximius vir praeter Cerevisae tenuissimae potum is a cibo abstinentiam, nil aliud febribus iis restaret, permita interim, consueti exemcitii, waurae liberioris usu ecquis non videt sebres hasce pusillas admodum , tenuesque esse debuisses Hujusmodi febres igitur non judicantur , ex Galeno, neque ex iis sunt, de quibus loquimur, sed solvuntur. Num vero selvantur, ut ait laudatus Auctor, eique cohaerenter Boerhaavius doctissimus, dubium cuipiam suboriri potest . uispiam etenim sorte putaverit,

tunc potius insensilem transpirationem adauctam, et sensibiles evacuationes paulo copiosiores factas, cui Vacuationum augmento vix est qui attendat, ebrienti salutem attulisse non autem, quia materies morbosa sanguini assimilata suerit , ideo aegros evasisse. Μihi perplacere haud negavero , quae, licet Enthusiast , habet Helmontius: b ait istes non enim,

tura pila ludit, ut excrementa e vitie commercio avulsa

rerum in gratiam recipiat. Quidquid in humano corpore a vitae commercio avulsum est , ipse ero excremento habeo . Adeo autem febrilis materies a vitae commercio avulsa est, ut vitae, bellum,is momtem inserat.

IV. Objici quoque posset , sebres acutas a causis, quae evacuant, exhauriuntque aliquando fieri, in qui

87쪽

bus adeo materies auserenda pro causa morbi habenda non est , ut dicendum sit potius, ideo tunc morbum exortum uin, quia necessaria sanitati conservanda materia defecit. Res haec longiorem disquisitionem desideraret facile enim contingere potest, ut in existimatione cauis externae febris decipiamur. Consideramus enim, quae evacuantur solummodo ; sed neque ad statum egri , qui evacuatur; neque ad e cretiones, quae, una aucta, supprimuntur, mentis oculos convertimus Uerum, quidquid hac de re si, certissimum est, rarius ab exhaustu, atque inanitione morbos acutos contingere; ipseque toto tempore, quo Praxim assidue exercui , unicam acutam febrem quam causae exhaurientes induxerant , observavi Ubi hoc acciderit , neque principio a me proposito , neque illationi ab eo principio ducenda locus est. Ut in morbi curatione, victusque institutione tunc eundum sit , exemplo curationis a Galeno praestita vobis demonstrabo . Interim , quod frequentissimum est, ante corporis, mentisque oculos habentes, pro firmes, ratoque habere debemus, acutos morbos , febresque , ut plurimum a materia auferenda

procedere, quia frequentius is quotidie , pene dixerim, videmus, aegritudines hasce per vacuationes solummodo , aut per artem, aut a natura molitas

ianari

U. Hasce evacuationes , sive spontanea , sive petitae fuerint, vitae vires superstites, quae vera natura sunt, movent . Ac de pontaneis loquendo , res per se adeo clara est, ut oculis pateat. Ad eas vero, quae artis ope fiunt: cum medicamenta in cada

ver Dissiliae by

88쪽

ver non agant, ad illorum actionem vita requiritur, quae me viribus esse non potest . Sunt igitur vitae vires, quae a medico medicaminibus, quasi totidem adjumentis adjutae, morbo humoris expulsionem, liuntur. Sed ne putetis, id a vitae viribus eo facilius praestari, quo validiores eae sunt . Cum morbus ac tu nil aliud sit, nisi materies auferenda cum impetu, magna motus quantitate acta quo magis vires valent, eo magis materies cum impetu movetur: quo autem majore impetu materies morbos agitur, eo magis vitae functiones a naturali recedunt in magno autem a statu naturali functionum recessu, evacuationes symptomaticae, utique criticae autem, salubres fieri non queunt . Ut res igitur in morbo acuto nequaquam augendae , nisi ubi symptomata eas nimium pessum dederint , quia viribus auctis magis

motum intendimus quo magis autem motus intemduntur, morbus acutior fit. Sed neque, quales in aegro invenimus , sunt sustinendae. Si enim eaedem sustineantur, in gladu eodem morbosus motus sustinetur: sustentato autem in gradu eodem morboso motu, morbus quoque acutiet gradum eumdem servat. Convellendae igitur vires sunt , ne vehementer morbosa materies agatur , non augendae, neque intendendae; cumque quantum saris est convulsae fuerint , in eo statu detinendae, ut salubriter movere possint. At quousque convellendae sint, illud est, quod diligentiorem

considerationem desiderat, quam nos suo loco praestare

conabimur. En igitur tria praecipua principia, quibus

totus rei cardo innititur. Primum est, febrem acutam muteria auferenda feriis alterum . febrem acutum eis.

89쪽

LXXII.

materiam auferendam cum magno impetu actam o Tertium tandem , ut materies auferenda salubriter auferatur, ires

quidem esse aliquo que minuendas, sed non profernendas. UI. Ex positis principiis fluit , neque plurimos cibos , neque qui plurimum substantiae alimentitiae sanguini infundunt, neque qui plurimum actuose materie illi inserunt, acute febrienti conducibiles ore Non plurimos, quia morbus detractionem, non additionem poscit. Non plurimum alentes, quia magnam res stentiam , ac laborem viribus objiciunt,4 parant, eoque eas magis edunt, quam juvant. Tandem, non qui plurimum actitos substanti sanguini addunt, quia tunc motus ex leges , qui in febre acuta sedari debent, concitantur, intendunturque.

VII. Dixi cibos plurimum alentes, resistentiam , ac Iaborem it viribus objicere. Id cum primis docemur a Celse quo valentior quaeque materia es, eo discialius coquitur . Sed parum seret id a Celse scriptum fuisse, nisi magni Sanctorii statera. quidem clariss Gorter, qui eum satis acriter excutere solet, minime dissentiente, idem nobis confirmasset cibus multi nutrimenti ait Sanctorius' stringit alvum, nisi corrumpatur, Lycile coquitur oe parum perspirat i I. Ex Hi

pocrate es autem , alimentum, quod aegre commutatur aegre consumitur . Porro quod egre consumitur , egrequoque subigitur quod vero subactioni, assimil tion resistit, viribus quoque subigentibus, Cassimilantibus resistit. Sed quo major est resistentia viribus objecta, eo major est virium labor ; a quo major

illarum labor, eo major earumdem consumptio. Nos'

autem a Q. a. e. 18. b de boo pol aptior I 8 H de aliment rex.IO.

90쪽

s LXXIII.

autem in morbo acuto imminutas quidem vires volumusci consumptas , prostratasque nolumus Cibi ergo plurimum alentes, quia vires non juvant, sed iis ossiciunt, alieniores acute gritudini sunt . Nunc nobis inquirendum est , num jura consumata, succi carnibus expressi , ac restaurantia, sic dicta , hujusmodi sint , quaeque proinde a principiis propositis respuantur. Quod dum praestamus, colligere poteritis, veteres sola observatione duce ut ut sibi viderentur rationem quoque sequi vietum animalem ab acutis febribus, morbisque excludendo eo pervenisse , quo Milo solidior a Chemicis adjuta experimentis nos e

ducit, quamvis temporum vitio, ibi, quo perducti

sumus, minime consistamus.

VIII. Animalem victum alimentitia substantia erae vegetabili abundare, & medicorum auctoritas, a minum Praxis satis gnitidant . Tum a veteribus, tum a recentioribus Medicis unanimiter creditum est, id , quod e cibis alit, esse succum, seu substa tiam glutinosam gelatinosamque adeo ut ille cibus magis alat, qui hoc gelatinoso succo magis abundat. Hac elatina igitur , si vegetantia carent, abundant autem animalia non modo , auctoritas, atque usus; sed ratio quoque certiores nos reddet, uberiorem exanimalibus, quam e plantis alimoniam nobis suppetere Clariss Gallus Geoffroy, ut est in monumentis R. S. A. quae Parisiis est ad inquirere voluit, qu ecarnibus in humanum vimim cedentibus, hoc alimentoso glutine magis abundarent . Nos ex iis, quas ille Chemice examinavit, sumemus solummodo Bubulam; Vitu