장음표시 사용
101쪽
Ea, qua D et v s consequente voluntate decernit, subdita iubiecta esse voluit libertati creatae voluntatis: Ergo nulla iniuria
Dro irrogatur, si voluntas creata ea velit, aut respuat. Hinc δε- ducitur, eum, cui damnatio sua
seu reprobatio reuelata est, posse bonis insistendo operibus velle impedires amouere illa;
Quoniam damnatio, etiam ii reveletur, futura non est nisi vo luntate ε consequente supponente peccatum finale ex libera hominis voluntate quam obrem ilicati pollia inusis tenemur nolle peccatum cita licite possumus velle impedire α uere damnationem nostram , tiam reuelatione cognitam. Haec
de voluntate humana ilicaci. Quid vero de allectu inent caci simplicis complacentiae aut displicentiae sentiendum siti, dabunt assertioncs inibiequenteS. Dico. IV. Voluntas nostra non tenetur allectu simplici inessiciaci conformare se voluntati diuinae in re volita, ibi cho matellatici seu quod idem est Potest voluntas nostra anfectu simplicis displicentiae licite aliquid nolles quod Dcius decreuit aut facit voluntate efficaci Sic ditis licere nobis possviri obitus parentum' propinqti Ortim,calamitates publicae priuatae excidia urbium , incendia aedium&c. quatenus nobis sunt aduersa, molesta io-xianametsi , dum eueniunt, cacognoscamus emcaciter a laco esse volita. Hoc sensim . Augustin. in Enchirid. cap. ior, inquit c liquando bona voluntate
homo vult aliqui , quod DEVS non vult. Tanquam tonus Ob-mpatrem vult vivere, quem Da-r bon. voluntate vult mori.
Legi potest edina hoc loco inexplicatione articu l. o. con
Osii CIE s. Cur ergo Deus reprehendit Samuelcm. lib. i.
Reg. cap. i6, quod tristaretur de proiectione Saulis, quam sciebat a DE volitam is pondeo. Non reprehendi Samuelem ob tristii iam de Saul: eo quod expulsus.1 regno cssct cx commiserationis allectu conceptam ilia a bona erat uectae rationi consentanea , sed moneri tantum, ut modum tristitiae faciat. Dico. V. Voluntas nostra,
ut bona sit, consormari diuinae voluntati debet in obiecto formali, seu in fine&ratione volendi Sensu es Finis seu ratio Ob quam aliquid Ῥε fit, non potest displicere voluntati nostre citra peccatum. Id enim esset auersari Ordinem diuina prouidentiae quod per se malum est. Idcc
102쪽
Hoc sensu intelligendus est D. Augustin. super illa verba piat. s. Et iusti m tuam se , fui recito
sint corde. Quando docet, ut recti simus corde, dirigendas esse voluntates nostras ad voluntatem D E I. Dico VI. Voluntas nostratum persecte se conformat ditiinae Voluntati, quando ridem vult, quod vult D vs in sub eadem ratione. Talis voluntas itiintrinsece bona est, ut nunquam
mala esse possit in hanc amo scivit beati felicitatis suae partem,consentire in omnibu , cum diuina voluntate. Ad argumenta
primaesententiae resondetur. Anci RiΜvM. Voluntas DEI rationem legis aeternae obtinet, non quomodocunque considerata, sed ut praecipiens cui temper voluntas nostra consor mandaeae An xcvs Du M. Possumus
nolle quod iustum est, non quidem qua iustum est, sed qua nobis malum noxium aut molestum est. An v M. AntecedenSintelligi debet, aut de voluntate
stionis huius articuli. R, icvLod quaerit D. Thomas mirum bonum malum prius
inueniantur in aes exicrior quam in interior 'GO M-
Las Io I. Bonitas vel malitia, quam habet actus exterior ex in prius est in actu interiori volutatis,a ex eo derivatur in exteriorem. Hanc probat D. Thomas. Quia finis est proprium obiectum voluntatis actus autem habent bonitatem vel malitiam ex obiecto Cosc Lusio II. Bonitas vel malitia, quam habet actus exterior ex obiecto' circumstantiis, non derivat ut a voluntate, sed a ratione. Exempli gratia Furtum non ideo malum est,
praecipiente ; aut iuxta sensum i quia volitum est; sed quia rectae quintae assertionis irationi difforme est CONCLusio
M. Constat ex all. Si bonitas vel malitia, quam habet actus exterior ex obiecto circumstantiis , consideretur x est in apprehcnsione , prior
103쪽
est , quam bonitas vel malitici actus votivitatis si vero consideretur ut est in executione operis, sequitur botritatem voluntatis, quae est principium eius. ARTICULO II. trum tota bo-miis malitia exterioris actindependeat ex voluntate 8 4 CLusio I. Ota bonitas: malitia,quae conuenit actioni ex ordine adfinem, pendet ex voluntate. CONCLvSio II Bonitas Malitia, quae est ex materia, hoc est, quae ex obiecto: circumstantiis est, pendet ex ratione, ex cpendet bonitas voluntatis, qua tenus in ipsam materiam seu ob
interior est bona vel mala ex bio ordine adfinem, tunc cadem est bonitas vel malitia interioris extetioris actionis. CONCLvs Io II. Civia actio exterior habet bonitatem vel malitiam ex obiecto circumstantiis, tunc bonitas vel malitiae xierioris actionis est alia i bonitatevi malitia interioris, quam habet ex fine ita tamen ut bonitas seu malitia finis ex voluntate redundet in actum exteriorem dc bonitas seu malitia ex obiecto circumstantiis redun-idet exactione exteriori in interi
ARTICvLO IV. Vtrum a ius exterior addat aliquid de bonitateo malitia si pra actum interrorem' CONCLVsiol. Si loquamur dela nitate vel malitia sumpta ex fine, actus exterior nihil addit bonitatis&malitiae stupra interiorem. CONCLusio II. Si loquamur de bonitate vel malitia sumpta ex obiecto circumstantiis,actioexte rior addit bonitatem Halitiatia interiori, quatenus illam perficit;
nisi quando per impossibilitate
impeditur actio exterior, tune enim actio interior aeque perso iacise potest sine opere,ac esset cum
opere ARTlCvLo V. Vtrum euentus se quens aliquid ad id bonit.ite vel malitia dexteriorem ii Zῆ'CON-c Lusi I. Euentus sequens , prae-
uisus intentus addit ad bonitatem vel malitiam actus exteriori S. CONCLusio I. Euentus etiam
non praeui sis , si sequatur ut pluri intim ex tali opere, addit ad bonitatem vel malitiam actus CoNCLvs IOIlI Euentus non praeui sitis, si non soleat frequenter sequi tali opum, non addit ad bonitatem, vel malitiam actus. Alceticu Lo VI. Vtrum idem actus exteriorpos esse bonus Ormitas: CONCLUSIO I. Idcina ct is exterior in genere mori non potest esse bonus malus. Quia bonum malum sunt contraria ingene
104쪽
Dis t.itio I. genere moris. CONCLusio II.Fieri potest, 'tactus exterior in genere
naturae idem sit bonusi malus moraliter successive V si quis perseuerante eodem actu in esse
naturae, mutet intentionem Exempli caussa Deambulatio, qua aliquis tendit adEcclesiana,poteli esse botra iii principio , quia thbona intention &mala in fine, si mutetur intentio, e capponatur finis malus.
I rum omnu bonitas smaseria moralis primo sit in actu interiori , inia derive
Dignoratio termin rum dii ficultatem pariat, actus interior is est , qui a voluntate vitaliter elicitur; actus vero exterior, qui non a voluntate, sed ab aliis potentiis exercetur , quae Voluntatis imperio subiiciun
omnem bonitatem & malitiam moralem primo ser se, hoe est, intrinsece dc formaliter esse in a ctu interiori,& in Je per denominationem extrinsecam traduci in actum exteriorem Haesenten-Dapro itur. PMMO. Bonitas&malitia moralis non conuenit actu . nisi quatenus est liber cum esse morale, quod supponunt bonitas&malitia moralis sit esse liberum. Sed esse liberum per se formaliter tantum conuenit actui interiori ratione illius autem extrinsece actui exteriori Ergo. SECUNDO. si actu exteriori competeret propria aliqua bonitas vel nialitia, non derivata ab actu interiore,cam obtinere posset etiam sine ullo actu interiori: Atqui sine actu interiore nulla potest esse bonitas aut malitia morali s. Ergo actui exteriori non competitvlla bonitas vel malitia, nisi extrinsece derivata ab in
TER Tio. Praecipitare sic ex edi to aliquo loco. peccatum a
105쪽
terna aliqua malitia Alioqui si
is qui se praecipitauit , durante motu poeniteret , simul cinpeccato mortali esset . propter praecipitationem Q in gratia, propter poenuentiam 'uod fieri nullo modo potest Ergba malitia extrinsece denominante; ac
proindesactus exterior non est in
se&formaliter bonuS aut malus. QVARIO. Matth. 6. mala arbor
dicitui malos fructus sacele bona bonos Vbi nomine arboris mulii intelligunt voluntate: Ergbilla est, a qua omnis bonitas
malitia moralis derivatur. Quam ratione cofirmat D. August. authoritis lib. i.Retraxes'. Vbi inquit Solius voluntatu peccare, quia peccatu adeo est volutariu et si volutariu non esset,no esset peccatu Sacvs D SE TENTi est D. Thomae hoc loco &q. 2. de malo. art.
3. Qui docet bonitatem de mali. tiam, quaesumitur ex obiecto Sccircumstantiis, prius illa in actu exteriori inde manare in interiorem Bonitatem verb& nolii iam , quaesumitur ex fine prius cise in interiori,&exillo derivati in exteriorem. Quam sententiam non uno modo explicant in terpretes Pro resolutione. NoτANDv est I. recte docere
D. Tii ma, bonitatem malitiae genere seu obiecto, derivari ina tun exteriorem a ratione, quia ratio est,que praescribit materiam
exterioribus. Vnde habent ut ex genere boni aut mali stat Bonitatem vero: malitia a fine extrinseco derivari in actus exteriores a voluntate; quia, oluntas est, quae cos in finem extraneum ordinat. NOTANDuri est II. Achus cxteriores bifaria posse considerari. nomodo, ut habent cise in appre- hesione; quatenus apprehendun-tiir secundum omnia, quae ad eorum natura pertinentitametsi nemo sit qui eos exerceat L ltero
modo, ut habent esse in usu: cxe citio; luateniis ab aliqua potetiareipsa producia tuta uibuspolitis. Dico Malitia bonitas quae desumitur ex obiecto circustatus, primarie est in actu e teriori, considerato secundu se Δ, esse situ habet in apprehensione; ex illo,ac secundari,deriuatur ina ctu interiore Probatur. Quia ei actui couenit primari bonitas
malitia, qui piimbvi per se regulatur a ratione. Huiusmodi autem est actus extetior relatus ad bbiectu&circussantias: Tu quia is est,
qui per se prim praecipitur aut
prohibetur alcgeta naturali, qua positiu1:&ratione illius praecipitur aut prohibetur actus interior: Tisi qui quilibet per regula lationis iudicat affectu occidcndi malu cis quia ipsa occisio hominis
106쪽
De Antiateo malitia actuum exteno n.
mala est Mideo esse naturae rationali ditanu, velle alique occidere; quia ipsa occisio dissetanea est: Ergo actus exterior est,cui prim
rie conuenit bonitas aut malitia ex obiecto& circumstantiis , atque ex eo secundarie redundat in actum interiorem voluntatis. Dico II. Bonitas domalitia,quae sumitur 1 sine extrinseco, prima
ridest in actu interiori, ex illo
derivatur in exteriore Probatur. Actus exterio cossideratus secu-du obiectu: omnes coditiones, quibus costituitur inesse spectico,no includit fine extrinsecum; Ergbiicio siderato accidit, ut sit bonus vel malus exeo,qubsord, natur ad fine bonum vel malia. Et quoniatio ordinatur ad tale fila nisi a voluntate necesse est, ut bo nitas vel nolitia . quae sumitur a fine extrinseco, prilis sit in actu
interno voluntatis, ex eo deriuetur in actim, teriorem.
Dico III Bonitas&malitia moraliS,ea etia, quae sumitur ab obici novi circumstantiis,si usu 'exercitiu actutico sideremus, prius est in actu interiori;qua in exteriori; no tamen inde derivatur in exteriore. Primapars probatur. Nam
actus exterior pede quoad exercitium ab interiori, tanqua principio suo ciliciente Ergo bonitas malitia moralis, spectado exercitiu actuu prilis est in actu interiori,quam in exterriori.ADera ex eo p.rtet.Quia ut actus exterior cosormis aut difformis sit naturae rationali,no habet ab actu voluntatis Sed tantus existat; consequenter dici non potest eius bonitas vel malitia derivari ab actu intc.
exercitio actuum; no aute in esse apprehens, in quo bonum aut malu dicitur id. quod conforme aut dii rine est naturae rationali. Ao II. Negatur sequela maioris, Quia sublato actu interiori,tolli
tur libertas ab exterioli, tu necessaria est, ut actus exterior in exer- vitio sit bon vel mal moraliter. AD TERT iv M. Cum actus exterior unum cum interiori constituat peccatum, adita actus exteriorcst peccatum qua lita manet actu vel virtute interior quo sublato aut mutato non tam ccca
tum est, quam essectus peccat . Quamobrem motus illius,qui se deiicit e loco sublimi, ut unum actum morale esticiebat cum volutate qua si,voluit deiicere, peccatum erat; postea vero,quia retractatur per poenitentia voltuatas illa,n6 amplius peccatum est, sed euectus peccati. Quod in aliisetia actionibus usu uenit, quae a nobis reuocari amplius non possunt in quibus manete cade volutat seu actualiter seu virtualiter, id
107쪽
semper manet peccatum ea autem mutata manet assectus tantum peccati propter quem saepe incurritur excommunicatio,vel obligatio restituendi. A QvARTvM. Achus exteriores ea ratione dicuntur fructus bonae vel mala voluntatis, quia sunt eius effectus, ab ea pen. dent, ut in usuri exercitio bonitatem vel malitiam obtineant, iuxta tertiam conclusionem. Tametsi secundum se considerati,&inesse apprehenso aliunde boni aut mali sint ex eo videlicet, quod consentanei aut dissentanei sint naturae rationali; quam bonitatem is alitiam re-mndunt in actiones interiores voluntatis, iuxta primam conclusionem. Neque absurdum est idem prius esse, posterius indiuerso gencre caussae sicuti actus in genere caussae ctficientis o sterior est potentia , cuius cst eo sectus prior ver in gencrecatis ae formalis quia speciem potentiae tribuit.
Vt rum actus exterior sinterior constituant
Isc ντλτio est de actu interiori, qui pro obiecto habet aliquem actum exteriorem, qua
lis est exempli caussa voliantas furandi, cuius obiectum est exterior actio furti, utrum videlicet voluntas furandi surtum L
psum, sint duo Histincta peccata, an Vero virum tantum P, im S BAET UT I A EST
Scoti'nodlib. 8 .art. 3. Occam. quod lib. i. quaest io Grcgorii in 2. dist. r. quaest. I. conclus s.&6. Gabriel in z. dist. 2. quaest. i. subfiuem qui existimant actum externum Minternum duo esse peccata, moti subsequentibus amgumenti S.
RiMb Actus externus cin- Iernus inter se realiter distinguuntur, iterque Megula sua, quae est recta ratio deuiat Ergo duo sitir&distincta inter se pec
SYcv Nno. tiae diuersis praeceptis prohibentur, diuersa sunt pcecata sed actus interior exterior diuersis praeceptis prohi bentur Nam actus exterior iitrii prohibetur in praecepto : Non furtum ficies Actus vero in te. rior praecepto alio: Non rancupisces remproximi tui: Ergo duo
diuersa constituunt peccata. TER. Tib. Idem peCCatum non
potest vindicari iuste duplici
108쪽
poena sed ac tis intelior: exterior diuersis poenis vindicantur; Deus enim punit actum interi. orem , respublica vero exteriorem Ergo actus internus cxternus non possunt esse idem
peccatum. SECvs DA SENTEM TI A est
D. Thomae hoc loco, in i dist.
a. quae. I. artis Bonavent in a. dist. 2 art. I. quae i. Richard. in a.dist. r. art. c. quaest. I. num. s.
exteriorem S litteriorcm, num tantummodi, constituere peccatum. m quasi urentia: Dico Actus internus: cxternus unum tantummodo constituunt peccatum Ratio es. Quia actus exteriorin interior, quanqiram physice distinguantur; quia tamen eandem habent cum recta ratione repugnatiam,& interior ita ad exteriorem tcndit tineo dicatur consim mari; exterior vero ab interiori sortitur esse voluntarium & morale; merit,censentur unus actus in genere moris, sic unum peccatum ex Vtraque actione conflatum. Adata metaprrmaesentennae,csθndetur. AD O M v M. Actus exterior&intelior duo qui lenii diuersi sunt in genere naturam Vnus auteidemq; in genere moris qui si v-n eidemque legi aduersetur,Vna habet malitiam .deformita
tem ; sin distincti sin distincta
praecipientibus, diuersas Italiartum in loco sacro perpetratum unus quidem actus moralis est; duplicem tamen,&specie diuersam habet deformitatem alteram contra iustitiam, &alieram contra religionem. An scv NovM. Tametsi codem praecepto prohibeantur actus exterio Mintelion, quia ta-inen multi existimabant, in materia furtiin luxuriae, non peccari actu interiori voluntatis, Voluit Davs adtollendam hanc ig. riora tutam distincto pr. ecepto prohibet re actum interiorem. D Tt, civi. Respublica punit actum cxteriorem, quatenus est contra bonum commune; DEvsintcriorem Sc exteriorem, ut sunt peccatum osscias a
DLi. Vnde non sequitur, ut idem peccatum duplici poena vindi cetur, quia DEVS non punit peccatum nisi poena debita iusta.
Vtrum acym exterior augeat boni nit. item vel altria interioris p N suscis T Vtrum voliuatas euaca meli-r aut peiorsit ex eo qubd cum actu exter
109쪽
98no coniungatur, quam si vel obstante aliquo impedimento, Vel deficiente occasione prodire in actum externum nequcate PRIMA SENTENTI A est Scoti quodlib. l8.art. 3. qui existumat externi operis accessione augeri bonitate, vel malitia actus interni voluntatis ita ut melior aut peior sit actus voluntatis, qui ex . terno opere consiura matur quais, qui ob detectu occasionis progredi ad opus nequit Probaturaecsententia primi aut horitate
D. Augustini. 3 de Trinit.cap. s. Vbi inquit se homo es citur
mala olunt.ite sed miserior potestate si quod male vult,etiam potes
adimplere. Sed si opus externu nihil adderet malitiae actui interno, non esset minia, miser, qui habeti tantum malam voluntatem, qua qui illam simul opere exequitur. Ergo Secundo. Actia cxterior per se bonus vel malus est i Ergo si accedat actui interiori, necesse est, ut accedat aliqua bonitas vel malitia. Terti).Maius malum est velle furari,in furari re ipsa quam velle lirari tantum: Ergo malitia lactus interioris,crescit accessione actus exterioris Guarto In confessione cicramentali exprimendus cst actus exterior quod ne cessarium non esset, ii villam malitica adderet interiori uisistio. Si actus exterior non auget bonitatem interioris non erunt
necessaria ad salutim bona ope rari sed satis erit velle bene Ope
rari. quod damnatur in Concit. Trident sest . s. p. i. as Sex-rio. Qui re ipsa pro Christo martyrium sibit, melior est eo , qui
tantiam habet subcundi voluntatem;tum quia actum excrcet prestantissima virtutis ci a quia plus meretur apud Drusi. Ergo actio exterior aliquam addit bonitatem actioni interiori. Septimo Actualis susceptio sacramentorum conseri gratiam, qua non confert voluntas suscipiendi. Item poenae quaedam Ecclesia sticae incurruntur propic actu Sexteriores; quae non incurruntur propter interiores ut excomunicatio, irregularitas.lte maior fati S-
factio pro peccatis exhibe tui actu interno simul externo quam exhibeatur sbio interno. Haec autem vera non essent, si per actus exteriores, nulla bonitas aut malitia accresceret interioribus. LDub. Inter errores Petri Aballar diabEcclesia danatos etia hic re sertur; auod Deus solum remuneretur, aut puniat voluntatem quod propter opera homo nec melior isticiatur, nec peior ni si forte in ipso opere voluntas augeatur. Ergo iacias est astir mare actu exteriori non augeri bonitate aut malitiam interioris.
110쪽
SECvMDA ET VERlOR SEN- cum opere externo,ut nullam ab τε NTiccst, opus externum non comutationem aut variationem augere bonitatem aut malitiam recipit. Nam sit eueniat, ut actio actionis interioris It D. Thomas,Conradus, Caietanusin recentiores Thomistae hoc loco. Capreol in a. dist. 2. quaest. i. articulo . conclus a Gregorius quaestio Q. Conclus. s. 7. Gabriel quaest. I.art. I. conclucr Durand. ead dist. quaest. I. num. 8. is Bonaventur articul. I.
uersiam hanc solum esse de Volutate enicaci Est autem voluntaseisicax, quae vel opusicipsa cxequitur;Vel certe exequeretur, nisii impedimentum aliquod extrinsecum obstaret, aut occasio exequendi deficeret. Nam si devoluntate inesticaci,in quae oblata opportunitate exequendi operis, ab eius cxecutione abstinet, sermo sit; dubium non est quin exterior actus bonitatem vel malitiam interioris augeat; quatenus
persectior est volunt quae oblata occasione ad opus pio ditur, quia ei sicax est, quam quae ab interna, occasione operis externi magis intendatur , aut diutius perseueret; ut fieri solet, quando actio exterior voluptatem: deIectationem affert,certum est augeri bonitatem, aut malitiam actionis interioris .Quanquam neque hoc augmentum exterior actus per se interiori praestat, sed
tantum per accidens , quatenus Occasione operis externi affectus voluntatis intentior fitri diuturnior,i ccxinde etiam melior aut peior. Qv Rissus ergb voluntio en Ox aequaliter inten a
malitia ex eopraecis habeat, quia
habeat, obsolum opportunitatu δε- fictum complari nequeatὶ
Nor Asnu Mest ili Praesentem controuersiam csse de ipsa bonitate& malitia morali: non autem
de est ctu operis boni mali. Nam si de hoc seimo sit,extra dubium est, maiores aliquando effectus habere opus ipsum exterius, quam habeat sola illius vo
opere abstinet, quia est incisicax l luntas cicac caeterno tamen Ita D. Thomas arta ψ incorpore conclusione secunda. Non , Novu a. II. Voluntatem enicacem ita hoc loco compatari Opere , propter opportunitatis desectum, destituta. Exempli caussa Parata est voluntas ad Liscipiendum acramentum;