장음표시 사용
121쪽
quod vult dc facit , ex quo prinxime securiam est omissio, tunc etiam contrahit culpam omissio
It c o II. Quand omissio ex caussa antecedente ita sequitur, ut ipsa etiam maneat subiectarii
3ertati voluntatis, non tantum
actus, ex quo sequitur, sed ipsa tiam culpabilis' peccatum est. Ratio est. ita est libera transgre Diio praecepti: Ergo culpabilis peccatum Tametsi unum cum acti, ex quo sequitur, peccatum constituatri quia una est virtusque malitia. Dico III Quand omissio ex caussa antecedente ita oritur, Ut ipsa non maneat subiecta libertati arbitrij, ut quado inadno aut ebrietate contingit, non est peccatum . sed effiectus tantum peccati. Ita tradunt Adrianus Maior locis supra allegatis. Paludanus in . distin p. quaeibUasque in i 2 disput. 9 cap. 3. Ratio est. Nam cum non siit libera,non potest esse capax -- litiae moralis. Vnde tota culpa, qua in alioqui haberet, si liberaeia et in actu, quo sequitur, tanquam in caussa voluntarie data residet.
peccatum sit, quia aliqua legesiit prohibitum 3
FFIRMA Gerson; parte de vita spirituali animae liti. I. cui fauent S. Bonaventur in t distinctius. diib. . Occam in quaest. 9. cum dicunt possie dispensare in omni lege, etiam natur: Hinc enim sequitur, omne peccatum ideo solum peccatum eis quia
lege est prohibitum. Hi a-lmentum hul.u sententia est. Quia Omne peccatum est praeuarica
tio. Psalm Mi Prauaracantes' putaui omnes peccatores terrae.
Atqui ubi non est lex , nulla est praeuaricatio ad Rom. Eri
omne peccatum ideo peccatum est, quia lege est prohibitum. Confirmatur c eadem epistola ad
Rom. s. Cium lex non erat peccatum m ni utabatum. Et cap.7. Sine lege peccatum mortuum erat. Ergo Omiae peccatum ex eo peccatum est quia contra legem est
122쪽
distinctione 3 . quaestion i ,
Praecipue g. Sed istae. quaesi nem igitur Gabriel. quaestione . articulo . conclus&A. Richardus articulo I. quaestion. i. Durand in I. distinct. 7. quaestione . num I 6. Solus
lib. 1. de iustitia quaestione . articulo . Victoria relech de
Homicidio num 3. seqq. Alensis a part qtraestione 23 memb. I. Albertus in a. distinct. 6. articulo . Hi docent non omne peccatum ideo peccatum atri malum esse, quia
lege sit prohibitum 1 sed quaedam peccata suapte natura mala est e, adeo prohibita, quia
gem posse sumi dupliciter: nomodo pro praecepto , quod alicui intimatur, est lex proprie sumpta , dicique solet imperativa Secundo modo pro regula nostrarum actionum, dictante aliquid agendum eis: vel non; quae est ratio iue humana, siue diuina, dici solet indicativa. Legi possunt Gregorius in et distinction. quaestion I . articulo a concitari Corduba. libro. i. quaestione io ad secundum. Almam tractatu .
quaedam libere, quaedam nece sario velle. Primo modo voluit creare nitidum, Malia, quia ita haec volitit ut potuerit non velle. Secundo modo vult seipsum lat- tributa sua, ut sapientiam, omnipotentiam , bonitatem , veritatem, c. Hinc sit, ut DEo etiam necessarib placeant ea, quae sunt consorinia attributis diuinis,in displice antea,quae sunt dissenta-n ea. Ex quo colligitur, duplicem esse legem diuinam Altera libera est, quae vocatur lex pomiua, quae tolli potestinioni Altera est neccssaria,quae vocatur lex naturalis, qua Eus prohibet ea Omnia,quq sunt immediate contra attributa sua; ut mendacium,
perluit una, odium Dxi, blasphe. miam, idololatriam c. Quam Iegem naturalem nobis promulgat lumen naturale. Vnde fluit doctrina illa communis: Ea quae sunt iuris naturata, nemopoIi lin- culpabiliter ignorare. Hispositis. Dico I. Quaedam peccata ita intrinsece mala sunt, ut quamuis nulla esset expositiua,nihilominu tamen mala sint. Eiusmodi sunt illa. quae dicuntur prohibita, quia mala ut mendacium, odium Daci periurium,in similia. COLLIGI Tva. I. ex Aristotele 2: Ethic.cap. 6. Vbi docet esse quosdam assectus, in quibus esse non potest mediocritas. Et probatur
123쪽
mentum primae sententia RES FONDE . Si lex sumatur, ut complectitur non solum te gem possitiuam, sed etiam legem naturalem rectam rationem, verissimum est , peccatum me praeuaricationem; ubi non enlex, nec praeuaricationem esse, ut inquit D. Paulus. Secus autem
est, si lex suimatur pro sola lege possitiuavi liber, ut videtur sat ni in argumento. A, CONEIR MATIONE M.
Illa multas petit distacultates alibi explicandas In praesentia satis
sit, ad Rom. b. dici peccatum ante legem non fuisse imputatum, scilicet ab hominibus, a quibus ratione. Nam sit Eus nullam m. posuisset legem hominibus , id quod facere ab aeterno potuisset siquidem lex posiviva a libera D si votivitate est nihilominus tamen, eis DEUM,mentiri, Reserare, lus emare, aliam esseta, non igitur id habent a lege ti positivati mulio minus ab hu mana Consi, matur. Nam si ali quae actiones non essentis se, intrinsece malae, possciat omnes Dεo conuenire quia D Eo non
repugnat nisi id, quod includit
malitiam. Quare posset Eusmentiri, odisse sic ipsum inuod eius repugnat veritati: bonitati. Legi potest D. Augustin. lib. i. de lib. albi t. cap. 3. Episton 89 ignorabatur Aut non fuisse m- quaest. 3. epist. zo. dum explicat putatum etiam DE , quando illud ad Rom. dueniente le-eeti ciatum c. lib. 22. contra Faustum cap. 27.
Dico. I. Si nulla esset lex, nec primb. nec secundo modo sumpta, nullum etiam esset peccatum. Probatur.)lia peccatum commutebatur ex ignorantia inuincibili. Vnde ad Rom. . inquit Paulus: Peccatum non cogno-
uini per legem. Illud verbii us
dem loci Sine lege enim peccatum mortuum erat , veniente autem mandato peccatum reuixit : Vel
necess arib importat de ordinati- ita accipiendum est 'ubd pro-onem a sua regula ac prouid sit nulla cilc regulari nullum es se peccatum nulla autem esset regula, sit nulla esset exsecundo modo sumpta Confirmatur. Peccatum debet esse contra rationem ; at isti blata lege utroque modo accepta, nulla esset ratio. Eri nccpeccatum unda-hibitio excitari concupiscenti.
am,ciam ita natura comparatumst, ut plerumque niti soleamus in vetitum Vel qubd peccatum factum sit maius accedente lege; quia ex cognitione legis creuit peccati
124쪽
αuae 3. LXXIII. De Peccillorum distancylone
De eccatorum distinctione. NOVEM SUNT AE-
stio itis huius articuli. RricvLo I. quaerit D. Thomas Vtrum peccata digerant occie
secundum obieci. 3CONCLusio est assirmans Quam intellige de obiectis in genere moris , non in genere naturae. Nam genus moris, cuius pccies sunt bonum malum morale, accidit actibus in genere naturae considetatis , iuxta ea quae supra vidimus, quaest. I8. artic. 2. seqq. ARTICvLo II. Vtrum conuenienter distinguantur peccata spiritualia a carnalibus 8 CONCLv- is est aifirmans, clara ex textu Tantkm obstrua. Peccata carnalia hoc loco non dici a carne, prout caro significat totam partem sensitivam, quae, ut Paulus inquit ad Galat. .cocupisit aduem sus Spiritum Nam multa peccata carnalia hoc modo sumpta quae D. Paulus enumerat tu loco citato,ita ad Rom. 8. coprehenduntii in hoc articulo, sub numero peccatorum spiritualita,ut exempli causis 1,Inuidia, dissensito , c. Vocat enim Paulus opera carnis, id est, hominis,qui non spiritu fidei, sed appetitu ducitur Peccata ergo carnalia dicuntur illa quorum delectatio carne consummatur, cuiusmodi sunt luxuria, gula,ebrietas. Haec enim peculiari quadam ratione dicuntur carnalia; semper specie disserunt aspiritualibus, quia opponuntur diuersis virtutibus , unde diuersi species peccatorum ori
ta distinguantur specie secundum
ea 'Cosc Lusio est. Peccata solum specie differunt per caussas finales, non autem per mouentes Nomine caussarum sinalium intelligit S. Thomas obiecta; nomine verbmouentium, affectus odii, timoris, amoris &c Ei uidem enim speciei est homicidium, siue ex timore, siue ex odio patretur. ARTICvLO IV. Vtrum peccatum conuenienter distinguatur perpeccatum in DEUM,insusum, C inproximum' C. ONCLVs Io est allirmanS. Vs oas xv A Tametsi omnia peccata alioqui dici possint contra DEVΜ, quaedam ramen pecu-
125쪽
liari tradam ratione dicuntiar Tεατ i A. Quoties omissio Messe contra DεvM,ut sunt illa,qus commilitio vellantur circa δε- aduersantur virtutibus Theolo- dem uiateriam, sed sub diuersagicis quaedam vero contra pro- ratione,differunt specie; quia op-ximos, ut sunt, quae aduersantur ponuntur diuersis virtutibus, iustitiae; quaedam denique contra quae habent diuersa obiecta for- nos ipsos, ut sunt quae aduersan malia. Vt exempti gratia : Occitur sortitudini temperantiae. dere hominem gladio; , Nori ARTICULO V. Vtrum peccata conseruare vitam pauperis indis suantu peciesecundum rea cxtrema necessitate existentis,
tumpa na' CONCLvs Io est negas cum conseruari potest sunt pcc-
De qua infraq. 87.&88. cata distincta, primum oppo-AR DCvL VI. Vtrum pecca nitur iustitiaeci alterum charitum comi ionis omissioni disse tali.rant fetae'CONCLVs Iocst. Omis QUARTA RE Gur A est. Quoti-sio dccomissio materialiter sum es commissio , mulio oppo-ptς,specie differunt sit cutens spe nuntur cidem virtuti eodem cie disserta non ente sormaliter modo ; seu quod idem cst ver sumptae non semper specie Quoties vel fantiu circa eandem disserunt. Proinius explicatione materiam sub eadem ratione conriusionis aliquot regu ob ex fornaali, non dissi runt specie .uo sunt. Exempli cas a. Accipere ea
PRiMAest. Quoties commissio detinere rem alienam dc non est actus bonus, dcomissio illi op- restituere rem alietiam . non sunt posita mala, distinguuntur spe peccata specie dim rentia; quia cie Vt reddere cuique quod si habent idem obiectum , eanum est,&non reddere. Neque de dem rationem formalem obie-
hoc dubitatio csse potest, quoni- a. Et iuxta hanc regulam intelligendus est D. Thomas hocam actus bonus iratus differre det ni specie saltem morali. SECUNDA. Quoties omissio
commimio versantur circa obic- diuersarunt virtutum,distinguuntur specie. Vt exempli gratia omissJo Sacri,&commisJo nautili a enim contra religionem cst
haec vero contri Iusti iam. loco , cum docet commissionem dc omissionem non distire specie. Vel solum voluit peccata ex eo praecise,quod sint commis ionis omissa onis, non habere, ut specie diminiit cum possit commissiori omissio es eiusdem speciei; ubdii interdum
126쪽
Depeccatorum distinctione. dum differunt, id aliunde habent, ut ex dictis constat. Oai I cIas Commissio&χ- missio sunt contra diuersa praecepta; illa contra negativum, haec vero contra aifirmativum. Ergo non possunt non specie disterre. Ressondeo. Praeccpta affirmativa negativa tum distinguunt peccata specie, quando nouas rationes malitiae moralis asserunt obiecto; quod non sit, quando commissiori omisssito versantur circa candem materiam sub eadem ratione fol-
cata per excessit in clefectum disserunt species ut docet D. Thoma articul. 8. Sed omnis coni missio est per excessum.&4mistio per defectum: Ergo semper specie Titarunit.Respondeo negando minorem Potest enim commissio esse pcrdesectum , ut cum quis sine debita attentione orat vi e contra omissio per excessum uel cum qui amore delectabiliti, aut odio insuauiu, non comedit ad vita sustentationem necessaria. Adde peccata per excessiimac desectum, quandb specie differunt, criari circa diuersas materias,aut circa eandem diuersa ratione. Quod D. Thomas indicauit, cum dixit esse diuersaris eorum motiva Nos autem volumus commissionem &omissi neni esse circa eandem materiam sub eadem ratione. ARTI cvLo VII. Vtrum cono Menter diuidaturpeccatum,inpeccatum cordu.oru operesst CoNCLusio est astirmans. Qiis diuisio peccatorum sumpta est ex D. Hieronymo in EZech. cap. 3. ex Magistro Sententiar in a.distincti. r. Proculi explicatio .
OasERVA. Peccata cordis, oris&operissumi posse bifariam. Inno modo, ut singula sun per se per fecta consummata. Et sic peccatum cordis dicitur id, quod in ipso corde interius completur; cuiusmodi sunt odium D i, vel proximi, haerciis, inuidia,ira, su
bitio , iudicium temerarium. Peccatum vero oris dicitur id, quod in ore seu verbis consummat; cuius generis sunt detractio , mendacium , periurium, salsum testimonium , conuitium, blasphemia. Peccatum denique operis dicitur id, quod opere externo perfici turri qualia sunt, furtum latrocinium, homicidium, veneficium, proditio
patriae. fornicatio stupria, adulterium, incestus, rapina,&c Altero
127쪽
peccata cordis vel oris ordinantur ad optiS;quomodo sunt quaedam veluti praeparationes, initia, causi de eorum peccatorum,
quae quis opere ipso exequitur consummat. Iuxta qua distinctionem facile intelligitur , an quand praedicta peccatorum
genera inter se specie distriagi n. tur Peccata enim quae in corde interius consummanitu, specie differunt ab iis, quae in ore autopere conssistunt, utpote a quibtis obiecto: materia differunt. Sic ambitio, superbia, contemptus, odium, inuidia, quae sunt peccata cordis specie distinguuntur 1 ARTICvL VIII. Vtrum iu
fectum in vitiis extremis considerari debere ex respectu: ordine ad obiectum virtutis, cui OP- ponuntur b quod contri re
ctam rationem,cx materia virtu
ti subiecta plus aequo quispiana
sumat, aut minus quam debeat, ut ex cibo porta, honoribus, diuitiis, lucro, GARTiC 4 IX. Vtrum peccata
diuersi centur deciesecundum Duersis circumstantia : C O, C Lvcontumelia,detractione, conui sio est. Quoties circumstantiatio, periurio, mendacio , quae habet rationem specialis motivi, verbo perficiuntur Et a furto a tribuit operationi peculiarcnxdulterio, homicidio; quae o- speciem peccati sinu. ando auten pere dcfacto perpetrantur.Quan putres sub eodem motivo condo autem peccata cordis vel oris tinentui, eadem manet omnino respectum Mordinc habent ad species Opu S, quia sum initia caussaeinsontes malorum operum; tunc peccata cordis, vel oris a peccatis operis specie non disserunt. Sic voluntas furandi eiusdem speciei est, cuius est furtum suadere alteri adusterium in eadespecie peccati est,in qua adulteii-um ipso opere perpetratum reponitur. tio est. Quia opus externuest obiectum materia sumptarum hoc secundo modo cogitationum: locutionum.
Vtrum , quando uno actu duo praecepta violanitur, duplex sit in tali ac Tu malitia, an
128쪽
ΟULLIIII. De comparationepeccatorum adinvicem iurpi receptorum specifica est, Mes
Dico I. Quando uno actu violantur duo praecepta primo modo; laoc est,ex sola legislatorum diuersitate distincta, unum duntaxat comi nittitur peccatum Hinc qui hominem interficit, tametsi delinquat contra praeceptum diuinum Ecclesiasticum,&ciuile, unum latum peccatum homicidii perpetrar; quia actum exercet intuitu ciusdem virtutis iustitiae a Dco in hominibus prohibitum. Vnde quando praecepta sunt de eadem re, sub eodem motitio, actus , qui iis ad uersatur. Vnam eandem specie malitiam continet. Et hoc videtur volui e S. mas art. c. ad 2. cum docet unicum esse peccatum, quod fit contra plura praecepta; quia praecepta non distinguunt peccata.
Dico II. hiandb uno actu violantur duo praecepta secundo modo, Hoc est, ex obiecto, seu TAτvs Controuersiae hoc exemplo dcciaratur. Tenetur aliquis certa die ieiunare ex Voto; occurrit eadem die vigilia alicuius Sancti;is si ieiunium bluat, quaeritur, an duplici peccato se astringat, uno contra voti a se ficti religionem, altero contra praeceptum Ecclesiae, quod in vigiliis Sanctorum ad iciunium obligat mali rus in manuali
cap. II. num . . duas assirmat in eiusmodi actu , quoties diuersis praeceptis aduersatur, esse malitias, sigillatim in conseisione a.
perienda s. Caicianus hoc loco art. 6.Vnam tantum Pro decisione controuersia.
NOTANDI est. Praecepta bifariam distingui posse. Pram bratione precipientium; quia videli-cci plures sint, qui aliquid praecipiat, aut vetent.Et haec distinctio praeceptorum accidentaria tanium cst, quia idem: ob eandem rationem a pluribus legislatoribus iuberi aut prohiberi potest. motivo diuersari duo commit- Secundo illiingui possunt ratio tuntur peccata specie disterenne rei praeceptae; quando Videli ria. Ratio ιs. Nam quoties praece-cet aut diuersa omnin praecipi pta hoc modo distri iguuntur, a-untur. aut idem ex diuersis moti ctus etiam diuersas liabent op uo, seu fine proximo. Nam siueres, quae praecipitur sit distincta, siue finis proximus, Obquem prς-cipitur sit distinctus distincta sunt praecepta; Et haec distinctio
positiones cum virtute, matura rationalici ex quibus diuersa consurgit malitia moralis Hincis, qui tenetur c voto ieiunare feria se ta, si in eandem diem incidat
129쪽
cidat vigilia alicuius Sancti qua
ieiuniuia i Ecclesii praecipit, duo committit peccata , si ieiunium soluat: num contra temperantiam propter praeceptum Ecclesiae alterum contra religioncm propter Otumra citiorum
diuersa sunt obiecta& motiva. I, etiam qui surripit rem alienam ex loco Sacro, uno actu duo cω mittit peccata specie dissi rentia; quia duo praecepta violat ex obiecto Id motivo diuersa onum iuris naturalis, quo prohibetur acceptio rei alienς contra iustitiam Malterum legis Ecclesiasticae, quo Vetatur surreptio rei ex loco Sacro cotra religionem. Et sic de aliis.
stionis huius articuli. RTICvLo I. quaerit D.
Thomas. Virum o mnia peccata in connexa CONCLVs Io est.Non omnia peccata sunt connexa Nam cumrcspiciant di tersa obiecta, nec aliquid sit, quod
omnia inter se copulet, connexa esse non possunt. Neque enim, qui contra unum aliquod princeptum delinquit, contra alia omnia peccat. Nec enim quisquis fur est, idem homicida. periurus, aut adulter est. Os Iici Tu illud Iacobi 2.αuicunt totam Memseruauerit, endat autem in uno factus somnium rei . Nam sit is, qui unum tantum praeceptum violat, reliquorum omnium reus est plane
sequitur peccata omnia inter connexa colligata esse. Respondeo, locum hunc varie exponi. Ali violatorem unius praecepti ideo reum esse volunt omniuria; quia perinde abeatithdine excidit ac si omnia violasset. iij, quia charitatem amittit, aqua tota lex pendet. Alij,qui, in vi ostenidit authorem omnis legis. Quod ex eo coni-gunt, qhiod subditur Iut dixit.
Non moechaberu, dixit , Non occides quasi sensus sit. Idem legistator est, qui praecipit non furaridum non occidendum csse. Alij demum in eo sensu accipiunt Factus est omnium reus Hoc est: Qui num praeceptum legistrans reditur , factus est tranGgressis legis, qu i uniuersam debebat implere. Nam in eo error et Pharisaei versabatur, ut exi
130쪽
praeceptum transgredi, non esse peccatum, quo Davs offendatur, nisi omnia legis mandata violentur.Contra quos scribit&testaturApostolus;Eum,qui in uno ostendit, omnium reum fieri; Quia unum scilicet transgrediendo,non omnia impleto obseruat,quq tamen omnia implere&obseruare debebat.Harum expositionum quaelibet sussiciens ad elidendam obiectionem est postrema tamen reliquis videtur
Zech. y quiris Israel es Dida magna est nim valde. Matth. F. Omaru qui irascitur fratri fio,
reus erit iudicio, qui autem dixerit fratri suo Racha, rem erat considior, qui autem dixerimatue, rem
erit gehennae ignis Ioannis p. Tui me tradidit tibi, maius peccatum .ibet Matth. I 2. vi dixerit verbum in diritum Sanctum , non remittetur e in hoc saeculo Dei in futuro. r. ad Corinth. s. alibi Probatur ratione. Quia cum multa ad pecca
tum concurrant , quae faciunt ad grauitate mici locitatem peccatorum , non possunt omnia
eodem modo,&aequaliter in inminibus peccatis reperiri. Primo quidem quia non omnium peccatorum obiecta sunt aequalia quo fit, ut peccata contIaDEvM sint grauiora, quam quα contra proximum;&ex iis,quae contra proximum sunt, grauiora sunt ea, quae laedunt vitam ipsius spiritualem, quam quae corpo ratem;&haec grauiora , quam quibus offenditur in bonis externis. Deinde, quia dispossitio peccantis inaequalis etiam est, ut scietia, libertas affectus, c. ariae omnia ex subsequentibus sient
uitas prima praecipua pecca: O-rum attenditur ex obiectis , ex quibus etiam peccatorum species sumuntur. Hinc peccata, quae proxime contra D Eva sinat, ex grauiora iis sunt , quae contra homines admittunt ui Et sic de aliis. AR icva o IV. Vtrism grauitas peccatorum disserat secundum dignitatem et tutum, quibm op ponuntur DCONc Lusio est. Maior excellentiori virtuti maius vitium ieccatum directi Et principaliter opponitur