장음표시 사용
91쪽
Virum idem a Timo it e bonus ex obiecro. 9
nil versetur cires obiecti mi bo' num bona est nullo modo portet .
intentione , circa quodcunque obiectum versetur, bonus Te non potest. Ratio est. auia bonum debet esse ex integra caussia mis-lum ver oritur ex quocunque defectu. Quamobrem l actui malus finis accedat, non potcst actus non esse vitiosus halus. Vnde Matth. 6 dicitur Si oculus tu uerit nequam, totum corp- cxternis actibus com 'tuum tenebrosum erit. Hinc. munis est,uibus asster
i hanc, quae interni sintionibus breuiter expediemus. Dico . Achus, cum ex obiecto malus est nullo fine aut cir COLLitio . Non posse generari habitum bonum ex actibus, qui fiunt ob finem malum; neque ullam ac ali iri facilitatem adipe cum stantia adiecta potest fieri randum bene I virtuose tamet- bonus.Ratio est. Finisin circum i facilitas quedam acquiri possit, stantiae non tollunt obiectum, ac ut fiant actus, qui versentur circa proinde nec malitiam , quae ab obiectum materiale alicuius vi obiecto uimitur; manente autem ' tutis sicuti actus prodigalitatis malitia obiecti, non potest actu dicuntur propter astinitatem eis bonus quia bonum debet quandam disponere ad actus li-cise ex integra caussa. Os cirux illud Matili. 6. Si acti ut uius vox fuerit, totumi corpus lucidum erat. Vbi per ocullum intentio significatur Haec er-gb sui licit ad honcstandiana a ctum tamet si is versetur cilci obiectuti uolum. Respondeo. Esto ' quia odii
intelli ratur nomitie oculi intcn suci callecuta. beralitati Coi Licio II. Virtutes morales Romanorum ci quod coniunctae essent cum fine malo gloriae , non aliud Ostinuisse praemium, Da nisi tempo ale;
tio. Ea tunc dicitur simplex cum Coi Lico li I. Obstetrices illas est caussa bonae electionis , quae Exod. i. quae mentitae erant in
92쪽
Dissut. III. An sepeccatum agere coΘtra conscIentiam erroneam II gratiam Iudaeorum, vicos ab interitu vindicarent, remunerataS fuisse,non ob voluntatem mentiendi sed ubd Iudaeos liberare intenderent. Nam duo iiiijs voluntatis actus distingui debent, quorum alter, quo scilicet mentiri statuerat, erat malus alter Vero, quo vitam Iudaeoriam tueri volebant, bonus. Ita D. August. lib. contra mendacium cap. o. seq. Dico m. Omnis actus, quan tumuis alias ex specie sua bonus, accedente vitiosa maia circumstantia, vitiaturin tu malus. Ratio est. Quia bonum debet esse
DISPUTATIO ILAn sit peccatum agere
sis aliis acceptioni bus , sumitur hoc loco, propriissim E, pro iudicio intellectus , quo iudicamus aliquid bonum vel malum; praeceptum vel prohibiex caussa integra, cum e diuerso tum faciendum vel fugiendum ad malum sufficiat quilibet deses esse. Hoc iudicium si sit conforme rei agendae, dicitur conscien-ctus,ut ex dictis fatis costat. Hinc actus aliquis, qui ex obiecto aliotia recta; sin ver,diimrme; quia quin bonus esset,&in certa aliqua j id quod iudicatur bonum aut irtutis specie constitutus si tamen exerceri nequeat, nisi peccetur contra aliam virtutem; Vt exempli caussa, docere aut studere eo tempore quo fac rum Missi ex praecepto religionis audiendum est non potest esse bonus moraliter; quia hic nunc posita tali circumstantia consideratus, non est secundum praescriptum rectae rationis;alioquin cnim fieri posset,ut aliquis simul peccaret mortaliter;&actum charitatis liceret; simul mereretur demere
praeceptum esse, reuera nec bonum, nec praeceptum sit vel econtra, quod iudicatur malum aut prohibitum', reuera nec malum sit nec prohibitum Ocatur conscientia erronea.De qua quaeritur: Vtrum homo itase debeat conformare conscientiae erroneae,ut si contra eius dicramen operetur, peccet'COMMvvis T ERA SENTENTIA est; agere contra consci. entiam erroneam , in quocunque casuvi materia id fiat, intrinsece malu peccam esse. Ita uno
93쪽
consensu docent Theologi. Diu. Thomas, ciusq; Interpretes hoc loco ari s Bonaventura,in .dist 39. art. . quaest. . Richard .art.2. quaest 3. Durand. quaest. 3. Gabriel quaest.Vnica. arta I .dub. 3. Gregor. quaest.Vnica. t. L. Maior quaest. unica. Occam in .quaest. 3. Al- mayrmstrach. I. morat. cap. s. post 3. conclus Antoninus I. pari. tit. 3 IO.f. corduba lib. 3.q. .&alij. HAEc sententia adeb certa est, ut contraria merito haeretica censeant Aditanus quod lib. q. n. 2. Corduba loco allegato,VasqueZ.
stat ex illo adRom. I 4. Scio confido in Domino Ies,quia nihi&ommunepe ipsu, nisi ei qui exisimat qui comune hie,im comune ea. bi D. Paulus perspicue docet, ei, qui cibitin alique commune,hoc est inanitin duri vetitum reputat; iametii, abrogata iam lege Mo-
fuca, nec immundus sit nec vetitus, communem seu immundum fleti; ac proinde peccare talem, si eo contra dictamen propriae conscientiae , etiamsi erronea sit. vescatur. Subdit paulib
manducauerit,damnatus es quia non ex side. Omne autem , quo
non sii ex Ade, peccasum est sensus est Qui autem discrimen ponit
inter cibos, si eo vescatur, quem censet vetitum, reus est criminis,
quia contra conscientiae iudiciu agit;quicquid autem fit reclamate conscientia , ctiam erronea, peccatu est. Ita locum illii communiter exponunt S. Patres. Clinsostomus,Ambrosius,Thc- odoretus, Theophilactus, Oecu menius, Anselmus Eandem Sen tentiam Catholicam late pro sequitur S. Bernardus lib. de prae cepto &dispensatione;&grauiter
confirmant decreta summorum Pontificum. Cap. Omnes. 2O. qu. I.cap. Per tuas a desimonia. Capit. Perliteras de restit. Spoliato rum. Cap. vlt depraescriptionibus Ratiosinientiae es. Omnis actio deuiansa sua regula ecca tum&mala est Sed omnis actio voluntatis, quae fit contra dicta lmen conscientiae erroneae deuiata sua regula Ergb Maior indubi liata est Minor ostenditur Tametsi enim prima regula bonitatis malitiae actuum humanorum sit natura rationalis, qua rationalis cst; ita viis achus moialiter bonus sit, qui est consormis naturae rationali Mis malus moraliter, qui natur rationali difformis est; proxima tamen immediatarcgula est iudiciu rationis Na quia voluntas, utquς caeca esse dicitur, videre ipsa&dignoscere, o potest quid naturς rationali cossentanesi, aut dissentancti sit ut aliquid vel appctat aquam consentaneu, vel
94쪽
Dissutatis III. refugiat tanquam dissentaneum, indiget directiones iudicio rationis, ut proxima Mimmediata
regula suaru operationia; a qua regula si deuiet, fieri no potest,qui R
erg obligandi vim habet notitia praecepti,qua habet praeceptu eius operatio mala,&peccatu sit. ipsum. Vnde qui contra consciostic Ixs.ludiciu illud rationis, seu dictamen conscientiae, prout de eo agimus est erroneu Quoentia Operatur, non comittit pecocatu duplex,quorial unu dicta mini conscietiae; alterum virtuti vel
modo et g potest esse regula acri praecepto per conscientia pro po-onu voluntatis regula enim nisi j to aduersetur; cosci et laenim,siue rectasiit, non videtur esse regula vera, si uccrronea, vino asserino-E 'o-eo. In iudicio illo duos reo un&distincta obligatione ab oblipectus consideradosessi sub quo- gatione pri cepti aut virtutis, quarum Vno errore continet subal Pponit;ita nec peccatu geminat. tero regulae&normae rationem. εcvNDA disticultas. ando Errorem habet, si coseratur cum conscientia tat aliquides malizobiecto;rationem regulae, si cum generatim es confusetantum, non voluntate. Voluntas enim, quia descendedo adcertam abavaspectri caeca estaequi debet ductum rati utrum agere corra illam peccatumnis,quem si deserat. excidit a pro veniale an mortalest Respondeoxima sua regula, exponit se pe mortale esse. Quia sic agens con-riculo erroris,ac proinde peccat ira conscientiam, exponit se pe-DOcra RiN haec matellam ex riculo peccati mortalis. hibet multarum disticultatu quas TLA. Ti dissicultaSI trum con- proposita nobis&consueta bre scientia erronea vim habeat obliga uitate conabimur expedire di ita ut ea equi, o iuxta eius PRIMA est.. ualepeccatum is a prae siriptum agere debeamus ' Progere contra constetiam erroneam cuius resolutione. 26'onde. Non esse peccatum ali OasERvANDuri est I.Conscien-
quod peculiare; sed in ea specie iani erronea mobligare , bifaria peccati constitui inia coscientia posse intelligi Primiai a vi eam erronea voluntati obiicit pro positive sequi teneamur, rei- ponit. Vnde si existimes tali die psa operari, quod praescribit. Se-
95쪽
constabit. OBsERVAsnu est II. Duplicem esse conscientiam eri oncam Vnam, quae prouenit ex igno rantia vincibili&culpabili .ilteram,quae oritur ex ignorantia inuincibili inculpabili Quibus
possitis duas statuo assertione S. PLiΜAest. Conscientia erronea procedens ex ignorantia culpabili, obligat quidem, ne contra eam agamus; non autem ut capossitiue sequamur scuut id, quod dictato praescribit me ipsa ciliciamus. Ostenditur haec assertio, ocsimul discrimen inter utrumque sensum Euenire potest,ut consci-cntia culpabiliter errans dictet a liquid tanquam ex praecepto faciendum, quod cx genere sitioin intrinsece malum est; Ut exempli gratia Metiendum me ad tuendum
Uriam alicuius Hoc euentu qui contra conscientiam facit, Olendo videlicet mentiri, peccat; qui1 conscientia dictat no mentiri ad conseruandam vitam illi-lus,peccatum,&praecepto aduersum esse obligatur ergo ne contra conscientiam faciat; quia ad non peccandum omnes Obligamur; Et hoc extra controuersiam cst. Idem, si conscientiae erroneae dictamen sequens, reipsa faciat quod praescribit,di mentiatur, etiam peccat; quia mentiri intrin- Tractat. I. uaesi.XIX.: sece malum est conscientia culpabiliter errans j peccato non cxcusat; non ergb ob iratur ad sequendum conscientiae praescriptum, reipsa exequendum id, quod dictat;quia nemo ad pecca- dum obligatur; quis dubitat Vera igitur est assertio conscientiam culpabiliter errantcna obligure quidem, ne contii eam faciamus; non autem vi Kdici iam eius sequetes reipsa, quod dictat,
impleamus. Ollii Ciε s. Obligor ne contra conscientiam culpabiliter errantem faciam sed non postiura non iacere colla tria, nisii reipsa,quod illa dictat& praescribit, exequar,
erg obligor ad implendia reipsa,
ctiam , quod conscientia culpabiliter errans iudicat praescribit. Respondeo negando minorem. Nam medium datur inter illa duo; nempe depositio cos cietiae; quae cum culpabiliter erret, potest& debet deponi. Ea vero abiecta, nec iam contra conscientiam agitur; nec praestriptum eius reipsa positive impletur. Ortici Es II. Fieri potest, VtcG- . scientia culpabiliter errans dictet mihi aliquid praeceptum ionum esse, quod reuera prohibitum malum est: Si ago contra conscientiam, pecco si sequor conscienti j lictanten, etiam pecco Ergo perpli. xussum in tali casu
96쪽
casu , in quamcunque partem inclino,necessarib pecco Respondeo, Culpa tua fieri liis perplexus quia conscientiam illam, quam potes , cdebes,utpote ex errore vincibili & culpabili prosectam abiicer non abiicis.Quam
sit deponeres, nec in hanc, aut illam partem delinqliere S. ALTERA AssER Tio est. Conscientia erronea procedon ex ignorantia inculp. abili seu inuincibili,non tantum obligat ne contra eam agamus; sed etiam ut praescriptum eius re ipsa exequamur. Primapars ex Vim, constat. Si enim obligatur homo ne agat co-tra conscientiam culpatuli ter er-
operatur, etiamsi id, quod conscientia ut bonum faciendum praescribit, in se malum: prohibitum sit : Tum quia obiectum
voluntatis non est opus secundum se consideratum edula rationes conscientia propositum; a qua proponitur ut bonum d faciendum Tum quia ignoratia inuincibilis, ex qua oritur cOscientia haec errone , malitiam obiecti secundum se considerati reddit omnino inuoluntariam. Alia ratio est conscientiae culp., biliter errantis. Hec enim malitia obiccti . liod voluntatio stert, non rcddit omni labin uoluntarianam qua remanent utcunquerantem multo magis .nc Gnt r. l voluntaria deprauatur bovitiatur eam, quς errat in culpabilit cr. AIteram ex priore sduco. Honio
non potest obligationi huic, ne agat contra conscientiam inuincibiliter trantem: peccet aliavi ad ratione fatisfacere nisi reipsa id, quod conscientia dictar, impleat. Erg tenetur id, quod conscientia inuincibiliter cr-rans praescribit , reipsa exequi. Consequentia st cui dens Antecedensprobatur. Si olla alia ratio&via esset cacilici conscientie depositio; at conscient i a cuna erret inuincibiliter, deponi prudelet nec potest, nec debet. LUb. Hi Novoluntas, qua eiuS praescriptum sequitur, licit ei bene operatio; quia tollitur integritas cauilla, quae necessaria cst ad constituendam bonitatem moralem.
specie virtutis sit actus ille, quo
voluntas se conformat conscientiae inuincibiliter erranti Re cyndeo.haca, sub cuius mortuo ratione formes proponitur obiectum, ut si proponatur sub motivo religionis,erit in specie reli
quando conscientia culpabiliter errat, dictando aliquid bonum faciendum esse . quod reueram alum&prohibitum est,grquius s et catum fit eam sequi an cotra
97쪽
eam agere 1 Respondeo, Non posse ccrtam regulam statui. Aliquan do enim maius peccatum est, agere contra conscientiam . quam
illam sequi. Vt si conscientia culpabiliter errans dictet ' mihi,
mentiendum esse ad conseruandam vitam alterius , Si ago contri conscientiam culpam homicidij incurro; sit autem sequorcinscientiae dictamen, mentior, venialiter tantum pecco. Aliqua-do maius peccatum est sequi
conscicntiam qua metu, praescriptum transi redi. Vt si conscientia diciet mihi furandum esse, ut elccmosynam pauperibus ero. gem si sequor conscientiam furor, peccatum mortale committo; si contra conscientiam ago, abstineo librio, venialiter lanium pecco Vnde ut in calibus dissicultatis huius de grauitate peccati serri possit iudicium, in considerationem trahidcbent qualitas rei faciendae aut omittcnde,culpabilita ignoran tiae obligatio praeceptorum,&4liasma ilia. Legi potest Almaynus
SLxr disti. tas. An fieri diuina dis pcnsatione possit, ut aliquisi contra conscientiam etaoncam
agat sitne peccato sondeo non posse. R.itio ea. Qiiamdiu manet praecepti obligatio; actio contra L lam ita mala est, ut nullitis indulgentiam concessione possit a peccato eximi Sed quamdiu manet conscientia , seu vera scier-ronea dictans aliquid iaciendum aut omittendum esse manet t- iam prς pti obligatio;conscientia enim est, quae tanquam proxima: immediata regula eam no bis applicat, Miam diu dicitur manere praeceptum respectu operantis, ut ei ad culpa imputetur operari contra illud ' uaditi manet in iudicio&conscientia illius: Ergis actio contra conscientia ita mala est ut nullius dispensatione: beneficio possctit a peccato
eximi. Sεντ iMAd ista cultas. Vtrum, Ut contra iudicium errantis conscientiae agendo aliquis peccet, ne cesse sit iudicium illud actu per manere; an vero sussicia praeceis
sisse tempore Ae οὐ o. Necesse
esse,ut actu perseueret;it ait On- scientia,sii non pleno iudicio,salte dubitatione aliqua reclamet.
modo conscientia cum culpabilicrrore coniuncta deponi possit,
pta, potest ad libitum, ni ne alia
caussa ac ratione deponi. Ita docent
98쪽
62. de poeniten. dist. Gregor. de Valent. i. a. disp. r. q. unc . . qu. l.AZorius. to m. i. inflit. Ο-rat. lib. 2.cap. i9 incine Thomas SancheZ. lib. I. in praecepta Deca logi. cap. ii num iri.& alii. 'LTERA AssERTIO. Qiland bconscientia ronea fuit non sine
probabili ratione iacepta nec deponi etiam inealia iusta probabili ratione potest quaesistippetit,potes aut totam conscientiam erroneam abiiceres; si ratio deponenda sit efficacior, aut paris sit cum priore probabili a- iis vel etiam minoris , retento conscientiae erroneae assensu peculativo mutare eius iudicium
practicum,&aliud suscipere quo prudenter iudices lila iunc licere tibi agere id, quod practice aiate iudicabas illicitum & Ω-giendum esse. Ita tradunt victoria in relatione de Indis. i. parte.
pauli pol principium Ioannes M edi naCodice de consessi ractatu 2 in qu de Tempore conses sionis. Corduba in itio quaestionario lib. 3. qu. 2.Vasque r. 2.
quaest. 9. disp. 67. cap. I. ad finem. Sanche loco a legato , alij.
AAis quomodo voluntas humana vire fasiit, conformaricum diuina voluntate debeat.
Ac re agunt Sch lastici in dist. 6.
8. in qua certa quaedam omnium consensione firmata iuuat. PMM Certum est Volunt.1
tem nostiam debere aliquo modo congra re voluntati diuinae; quia diuina lex est regula cuiuscunque Voluntatis creata SLcv Noo Certum est In praeceptis Dei debere voluntatem humanam cum diuina consentire. In praeceptis quidem astarnaetiuis, seu quibus aliquid fieri imperatur,ita consentire debet, ut id,quod praecipitur, statuto tempore praestet. In negati uis autem,&quibus aliquid prohibetur ut
nunquam velit id, quod lex diuina prohibet. TE, Tio Certum est: In iis quae sunt consili tantum, non teneri voluntatem nostra conibrinare
99쪽
88 T .i Iatin I. se voluntati diuinae ut id velle debeat quodam to consulitur: Vnde licite potest ab iis abstinere quae sub conssilium tantum cadunt, iuxta illud Paulici ad Co ri th.7. Praeceptum domini non habeo consilium autem do Oc dummodbcane tanquam vilia parui momenti contemnat. QUARTO. Certum est,in iisquae fiuntDto solum periniatent cuiusmodi iunt peccata, non debere voluntatem liram conformari voluntati permitienti;quia non debemus velle peccata quae Diues permittit fieri Tota cotrouersia in eo posita est: Viru, ut voluntas nostra bona sit, consentire cum diuina debeat in iis, quae DEvScificaciter decrcuit, siue per se, siue per caussas secundas efficere. Exem; li gratia, iam definita Di voluntate eueniunt
incendis euersiones urbium Vastationes agrorum interitu Sanimalium.&id genus alia calamitates an Voluntas nostra , ut bona sit, ita cum D si voluntate conformari debeat ut ea vel nolle vel tristari de iis citra pecca
ArriRMANT Gabriel in I. dist. vltimam unica Gregor. dist. 8. q. l. art. conclus 2. Maior. dist. 7.ii. conclus . Alens t. part qu. I. num. s. dii cli subsequentibus argumentis. Primo.Voluntas Dei
est lex aeterna Ergb qui non idem vult,quod vult Drus, dissentit a lege ac proinde peccat. Secundo. Id quod vult Dεus, non potest non esse iustum sed nolle id, quod est iustum peccare eis: Ergo
nolle quod vult DE 's, erit peccatum. Terrio. Omnes ciacm Urvelle , ut voluntas diiuna adimpleatur; ita enim quotidie precamur: Fiat Minunt is sua. Ergo mnes tenemur conformare voluntates nostras cum voluntate DEI ac proinde vclle idem quod
atorum, quae rectissima est, in omnibus consenti cima voluntate DLi Ergi, idem nobis eriti ciendum, ut sit recta voluntas
nostra. ALii, ut D. Thomas art. Io eiusque interpretes ibidem. Duranae in . dist. 8 quaest. 2. num. ii Alphonsus a Toleto. ead dist. quaest. I. art. 2. Marsilius in I. quae. ψ7.art. 2.conclus . Vtutur distinctione;&docent non teneri voluntatem nostram ita conformari cum voluntate diurna in revolita,seu in obiecto materiali utidem semper velit,quod vula DE-vs debere tamen consormari in obiecto formali , seu in ratione volendi, ita ut ratio illa, ob quam DLus aliquid vult, nunquam nobis displiceat. Pro resolutione controuersiae. NOTANDUM
100쪽
NOTANDς scis T. I. Tametsi in D x re ipsa unica sit voluntas, sicut una etiam est essentia; a nobis tamen , ut qui eminentiam naturae diuinae uno conceptu apprehendere: explicare non possumus, ratione distinguitur. Itaque triplex est nostro concipiendi more in Deto voluntas Prama antecedenti, quam aliquid facere essicaciter statuit sine concursu arbitri creati , voluntas creata ita consorinari debet, ut ab ea cognita dissentire&oppositum emcaciter vella sime peccat nequeat. Ratio es. Nam cum antecedenti Messicaci DE voluntati nemo possit resistere, ad dicitur antecedens, quamgus es Rom. 9. Voluntati eius quu resisolo, meorsim ab arbitrio crea- siet stultum: alienum a rationeto. aliquid definit. Hac voluntate decernit homiri auxilia gratiae praeuenientisci extra hominem
vero pluuias, tempestates,&alia, itera dicitur comitans, qua DLus vult aliquid simul cum creata voluntate Hac voluntate statuit concurrere ad omnia opera,
quae libere a nobis fiunt. Tertia esset velle euicaciter oppositum. Id enim csset velle mutare DEI
Dico. II. Voluntati diuinae comitanti, qua D Eus statuit concurrere ad operationes arbitrii creati, Voluntas creata non ita consorinari debet,ut id, ad quod D cura statuit concurrere nolle appellatur consequens, qua DE ' nequeat. Ratio es Dius comius statuit decernit aliquid sup tante efficaci voluntate statuit posito actu create voluntatis.Hac concurrere ad operationes etiam voluntate decreuit peccatori lup malas sed voluntas creata tanplicium ob demerita & praemi uiri recte viventibus propter merita.
NOTANDuM rs II. Duplicem esse in nobis assectum voluntatis: tum abest, ut teneatur male operari,ut nolle male operari debeat: Eri non ita consormari diuinae voluntati comitanti debet, ut id, ad quod Dεvs statuit concurre iter est essica , qui tendit ad re nolle nequeat. essectionem rei, quam volumus: Dico III. Voluntati diuinaei tersimplexi inessicax, qui consequenti, qua D ε statuit consistit in sola complacentia facere aliquid supposito scutrae aut displicentia rei obiectae, sine uio aliquo opere nostro, voluimvllo ordine&conatu ad eius es tas creata non ita consormari defectionem Hispositu liet, ut id, quod Dgvs vult, nolle Dico I. Voluntati diuinae sine peccato nequeat. Ratio es.' M a