장음표시 사용
131쪽
Doctrii in haec conuenit cum doctrina articuli praecedentis. Nam peccata e esse grauiora 'ubmaiori virtuti oppon tur, prinuenit ab obiectis, ex quibus prima grauitas peccatorum secundum peciem attenditur. OBIICIES. I. D. Thomas insti
necesse non esse principalia vitia opponi praecipuis virtutibus Er-gbvidetur tibi ipsi esse contrarius. R Jondeo. D. Thomam eo loco nomine peccatorum principalium non intelligere peccata grauiora sed peccata capitalia, quae septem communiter assignantur; dicuntur autem capitalia, quia ex illis alia originem ducunt. Legi potest Conradus in
hunc articulum. Oaiici Es II. D. Thomas 2.2.
quaest i 2.art. .docet peccatum intemperantiae maius esse peccato timiditatis , cum tamen timiditas opponatur fortitudini. qita est virtus excellentior,
qvim temperantia; cui opponitur peccatum intemperantia: Item 2. a. quaest. Is . art. I. ait sornicationem grauius peccatum esse quam furtum; D tamen furtum opponitur Iustitiae , quae praestantior est castitate, cui Opponitur ornicatio. eoondeo. Peccata, quaepraestantioribus vir tutibus aduersantur , semper ex
obiecto: specie sua grauiora essse iis, quae sunt contra virtutes minus excellentes cita ut quantumcunque haec intra ordinem latitudinen speciei siue augeantur' crescant , nunquani tamen ad grauitatem specificam illorum ascendant quantumcunque enim species aliqtra inserioris ordinis intra rationem iiii a crescat nunquam attingere potest speciem ordinis altioris, nedum illam transcendere dc
superare. Veruntamen ex accidenti & circumstantiis fieri potest, ut peccatum, quCd ex specie sua est minus graue, maius stimetur altero quod in specie sua est grauius quia licet grauitas ci- sentialis praecipua sit illa, quae sumitur ex obiecto; ea tamen quae sumitur ex circumstantiis, alatimo metiei se potest, ut interdum plus censeatur Valere ad augendum peccatum , quam ea, quae sumitur ex obiecto. Sic tametsi argentum ex pecte: natura ilia
ignobilius sit auro, ita ut quantumuis intra ordinem specie suς crescat& persiciatur nunquam possitati ingere specificam perfectionem auri potest tamen tanta esse copia argenti, ut quoad v-sus hominum iudicetur melius exigua auri quantitate Ratio M. Nam cum ad constituendiana actum bonum xvirtuosum multa
132쪽
ta pomini concurrere,ex lxiorum i quam ritualia Coschus oest. desectu vitietur , quoque plura Peccatum spirituales si caetera eorum desunt, e euadat etiam sint paria grauius est peccato ca peior; fieri potest, et actui virtutis perfectioris pauca admodumnali Signanter ait D.Thomas, si caetera sint paria; quia fieri potest, detrahantum ac proii de vi exi- ut peccatum spirituale quando guam contrahat malitiam in tui que Vel ob leuitatem materiae. veris virtutis imperfectioris, inii vel defectum voluntarij, sit veta detrahantur, multae etia acce male tantum dant circumstantiae malae ac ARTIcvLo VI. Vtrumgratuit, proinde ut ita augeatur eius de peccator attendaruscundia causformitas, ut secundum pruden sapeccati CONCLusio I. est .Quatem existimationem, cuius ma tofuerit maior caussa ex parte gna ratio habetur in negoti s voluntatis maius est peccatum. morali, sciperet malitia illius Le- CONCLVsio II. Quant peiorgi potest corus in a. dist. . qu. fierit finis,lanthmaius erit peci. quod lib. I 8.qu. IQVoo si roges. Ex vitiis, quae eidem virtuti opponuntur per excessum&defectum, utrum sit ex natura sui grauius: ' Re ondeo cum Aristotele. i. Et hic. cap. 6.&τ. Illud, quod magis tollit recti,tudine virtutis oppositae. hiare cum quςda virtutes sint, quς mouent homine ad agendum ut exempli caussa liberalitas , aliae quae cohibent hominem ab agendo, ut humilitas in illis grauius videtur pecc. atum per defectum; in his verbpeccatum per excessum.
Cuius rei indicium est , quod eiusmodi peccata semper magis
distentanea sint virtuti, cui Opponuntur. ARTICULO V. Vtrum peccata carnalia simi minoris culpae,
catum. CONCLusio III. Caussae,
quae diminuunt iudicium rationis, tignorantiaci vel quae minuunt voluntarium ut infirmi. tas, Vis, aut metuS minuunt etiam rationem peccati.
R IMI VII. Vtrum circumstantia aggravet peccatum Couc Lus Io est assirmans. De
Nam eadem ratio est de peccato&malitia, quam ex circumstantiis augeri diximus t Edo tantum; virectum feratur iudicium de peccatis, considerandam esse obligationem legis, quae ex materia, Verbis poena a lege demnita colligi potest.
ARricvL VIII. Vtrum grauitaspeccati augeatur secundum
133쪽
D.Thom. neptem coclusionibus. Pa. ii A est Nocumentum,
quod prouenit ex peccato, si sit praeuitumi intentum, directe
aggravat peccatum. Vt patet in furio dc homicidio CONCLusco II Nocumentum praeui sim, sed i scitet; quoniam maiores poenas no intentum auget quidem pec videtur contemnere, ut impleat catum,sed solum indirecte. Vt voluntate mlham in peccando. e contri grauior malitia peccati est caussa grauioris poenae. CON-c Lusio VlI. Fidelis qui notitiam habet,huic vel illi peccato grauiores poenas esse impositas grauius videtur peccare quam sinequis, ut occidat inimicum , aut
committat adulterium, transeat per segetes alienas , easque conculcet. CONCLviso IIl. ocumentum nec praeuisium nec in-ARTicvL IX. Vtrum peccatum aggravetur rationepersonae,in quampeccatur: CONCLusio est af- firmans,& clara ex textu. ARTicvL X. Vtrum magnitentum, si per accidens se habe tudo persenae peccantu , a grauerat ad peccatum, non aggravat di peccatumst CONCLusio stat ir- recte peccatum. Vt si clericus mans&perspicuae textu. venando incautescautiat sagitta,
sIO IV Nocumentum si per sese DISPUTAT loquatur ex actu peccati , eliὸ si v iii
nec intentum sit nec praeut sirin, ldirecte aggravat peccatum; quia trum circumstantia noquod per se sequitur e pecς- Q cumenti, vel uaecun- pertinet quodammodo ad ipς
ciem illius peccati. Cosci usi que alia debeat epe ex-
V. Nocumentum quod sibi ipsi infert qui peccat, si sequatur per
accidens ex peccato non sit intentum nec praeuisum, non ag- gratiat peccatum. Vt si quis currens, Ut occidat inimicum pedem, sibi laedat. Cosc Lusio VI. Nocumentum poenae, quod per
se actum peccati consequi solet, si non sit praeuisum, nec intentu non auget malitiam peccat sed
preseseu directe ob lita , ut tribuat speciem peccato; ansatissit,
misit volita implicite seu indirecte
Ario usi TAM ni est Nam ex una parte non videtur circumstantia
134쪽
Diu utatis unica.Vtrum circumstantianocumenti, sec. Ii 3 nisi sit explicite&directe volita; quia species peccatorum sumuntur ex diuersis motiuis; ut notat
D. Thomas quaest- Mart. I. atqui
motitia esse non possunt, nisi sint directe volita. Ex altera parte VI- detur istacere ratio voluntarij
impliciti seu in directi. Mylitia enim contrahitur absque eo quod intendatur, cum non possit essὰ per se ullo modo intenta nemo i quippe respiciens ad malum. qua malum,operatur;Ergbit circumstantia mala tribuat peccato peciem, necesse non est, ut directe intendatur. VAGAE sunt sententiae Theologorum quibus omissis , praesentem controuersiam duabus assertionibus resolvo: Dix o I. In iis peccatis , quae consimantur opere exteriori, viciscum statuta tribuat speciem ac ui,fatis est, si sit volita implicitel&indirecte. Hinc una cademq; est
peccati species, siue opus fiat ex certa scientia, siue ex ignorantia culpabili. Exempli caussa. Eadem
est sacrilegi malitia, siue clericum scienter percutias, siue ex ignorantia culpabili. Eiusdem specie fornicatio, siue scienter perpetretur, siue ex ignorantia culpabili iuris naturalis. Idem intemperantiae peccatum, siue ie- iunium sciens volensque fran
gas, siue ex ignorantia culpabili
legis humanae. Et sic de aliis Ritio conclusionas eos. a militia ex obiecto&circumstantiis prima. rie est in actu exteriori, lax eo redundat in interiorem. Quare cum eadem sit exterior operatio, siue ex ignorantia culpabili, siue ex scientia fiat, necesse est, ut suam habeat malitiam, quam ex obiecto' circumstantiis accipit absque ei, ubd eiusmodi
obiecta' circumstantiae dire- iste intendantur , dummodo volita sint implicitem indite-Dico sECvNob. In iis peccatis, quorum malitia consummatur in actu interiori cuiusmodi sunt odium , inobedientia, inuidia , scandalum similia , nim quam circumstantia tribuit speciem actui, nisi sit directe dc explicite volita. Hinc
est, Vt, quanquam Omne peccatum mortiferum auertat aDεo; is tamen qui mortifere peccat, non peccet peccato odij, nisi directe intendat peccare ex dissplicentia D Ei Et is, qui delinquit contra legem principis tametsi implicite velit ei non obedire nocommittat speciale peccata inobedientia nisi praeceptu principis expressa inrentione non parendi transgrediatur.Is etiam,qui sua actione occasionem praebet
135쪽
ruinς spirituali alterius, non peccet speciali peccato scandali, nisi directe intendat ruinam illius spiritualem. Similiteris, qui accepto beneficio offendit benefactorem suum, non se alliget speciali peccato ingratitudinis, nisii offensa procedat ex contemptu expressio benefici accepti. Et sic de aliis. I alio conclusionu es. acum huiuia odi peccata interius consummentur , malitia eorum consequitur astechum internum. Vnde esse non potest eadem malitia, nisi idem sit affectus. At non est idem assectus , nisi sit
eadem ratio expresis mouens; neque enim eadem voluntas est, qua directe serimur in circumstantiam aliquam qua serimur indirecte cum haec viritialis tantum, illa vero actualis sit; Ergis nec eadem malitia. Vnde ut circumstantia aliqua peccatis iis peculiarem speciem tribuat debet esse peculiatim expressis affectu volita. Ex quibus consta ad rationem dubitandi initio trustam.
stionis huius articuli. RTICULO i. quaait D. Thomas 'trum
cat Cosci usi estarumans Quia omne peccatrimest voluntarium; sed ratio voluntarii primari est in volunta . Ergo omne peccatum quatcntis voluntarium, est in voluntate. RTI II. Virtim sila et oluntassit subiectum peccati Q N c Lusio est.Non solum voluntas, sed omnes etiam illa potentiae, quae moueri possunt i coluntate; suo subiecta peccati Tametsi e-lnim Omne peccatum, qua Voluntarium est, in voluntate resideat; quatenus tamen actus quidam est
debita sibi rectitudine priuatus, sedem quoque habet in aliis iacultatibus. Sic haeresis , ut est actus erroneus, in intellectu est ut autem voluntaria in Olimia
136쪽
ARTicvLoIII. Vtrum insensualitatepositis eccatum Z CΟ- - v sui est adirmans. ARTICvL IV. Vtrum in sensualitateposit esse peccatum momtale Co MCLusio cit Peccatum mortale in sensualitate esse non potcst. ARTicuto intro peccatum V it esse in rationet Cosci , si ocst Quaedam peccata sunt in intcllectu, tanquam in subiecto,
ut ignorantia, error, haeresi S. ARTiCVLO UI. Vtrum pecca- ARTIC, LOIX. Vtrum insuperiori rationes it esse peccatum v
niais secundum rus es irectiva
est allirmans QSaam probat D. Thomas. Quia consensus in actum peccati pertinet ad rationem stiperiorem , ut dictum est artic. 7. sed consensus in actum peccati venialis , est peccatum veniale Ergb in superiori ratione potest esse peccatum veniale. ARTicvLo X. Vtrum in nrtione
Thomas exemplo subiti mo tu infideluatis , qui quo:riam indeliberatus est , Peccatum Veniale est.
tum moro e deleorationissit in a superiori positus peccatum venetas Cosc Luscio est. Pecca lescundu gyisme CONCLusIotum morosae delectationis inra citaifirmans Q iam probat D. tione est , quando haec non reprimit passionis motum, quem ex iudicio deliberationis anim- adiiciti illicitum, Minordina
tu mei . AxτlCvL VII. Pirum peccatum consensus in aritum sit in ratione periori CONCLusio est.
Consensus in delectationem pertinet ad ratione inferiorem; consensus et in opus ad su-
petiorem. ARTI CNLo VIII. Vtrum consensim in delectationem, peccatum morIale CONCLusio est. Cum delectatio sequatur natu ram sui obiecti, eonsensus in de-ectationem de obiecto malo mortaliter est peccatum mor
DISPUTATIO I. Anpeccatum possit esse infliastensualitate
lastici in a. distin. 2 . non est alius, quam appetitus sensitivus, ut sertur in bona sensibilia proprio motu. Hoc est, Vt
137쪽
uena in proprium obiectum non a voluntate , sed vel ab imaginatione, vel ab aliqua potentia sensu tua. Appetitus nim teste Aristotele i l olitici cap. 3. non obedit rationi modo seruili, sed modo politico quia 1eipsum mouere potest inde penter a voluntate ' huic interdum resistere. Huic tarum. An i motus sensualitatis , Ut praeueniunt vim rationis, independentes sunt a voluntate, lim peccata: PRIMA 4 EATEN ri seu error Haereticorum est qui volniat omnes concupiscentiae motus esse peccata mortalia , tametsi iustis ad poenam non imputentur. Probant primo ex illo
ad Roman. 7. Peccatum non cognoui nisi per gem Explicans deinde Apostolus, quodsiit hoc
peccatum, inquit Concupiscentiam nesciebam, nisi lex diceret Mn cancurisces. SecunL. Scri plura iubet nos quotidie a peccatis repurgari, ad Hebr. I. ad Rona an s. i. ad Corinth. ad Colois 3. At cottidiana illa peccata non videntur cis alia, nisii motus concupiscentiae. Tertio. Peccatum est dictum, factum, vel concupitum contra legem DEI. At motus concupiscentiae sunt contii legem in s. Non con 'ses Exod. a. o. Deute- Tractari L aes. LXXIV. ron. s. Ergo sunt peccata. SECvNDA SENTEM Tiλ est Caietani in ut 3 huius quaestionis; qui docet, motus appetitus sensitivi, etiam ut voluntati non subduntur, peccata esse non quidem mortifera, sed tamen v
nialia. Hinc sententiam probat primo authoritate Diui homuarticul. . huius loci Ubi docet in sensualitate posse esse peccatum veniales, non mortale;
quod non potest intelligi nisi de sensualitate secundum e spectati. Ut enim subest motioni dominio voluntatis, potest in
ea esse etiam peccatum mortale. Secunae r.itione. Tametsi enim appetitus sensititius secundum se &vt independens est a voluntate, non habeat tantam libertatem , quanta necessaria est ad peccatum mortale habet tamen tantam, quanta sunficit ad veniales Tum quia in appetitu sentitiuo constituuntur Virtutes morales , quae esste'
non pomunt , nisi in potentii aliquam habente libertatem Tum quia id aperi indicant
Aristoteles i. Politicor. P. 3.in Diuus Thomas hoc loco articulo primo,cum docent in petitum sensitiuum obedire, luntati modo politico, qui alia qua videtur equirere libertate.
138쪽
Dis uratio I. An peccatvmpia esse insta facitate. ri
Thim quia appetitus sensitiuus
Motus appetitus sensitivi, eiusdem rationis est in brutisic
est nisi subiiciantur voluntati, nunquam esse peccata ncc mortalia, nec venialia. Ita magno consensu SS. Patres Augustin. lib. de duabus animabus contra Manich. cap. ii,&Ia lib. denupt.&concupisc. cap. a 3. Clarysost. ho- mil. i'. ad populum homil. 7. in Matth Ambros in psal . . Prosper lib. . de vita contemplativa cap. . alii; qui negant motus Oricupiscentiae peccata es se sine consensu voluntatis. Probatur ratione. Non potest esse peccatum nisi sit voluntarium, ex Augustin. lib. 2. de libero arbitr. cap. 2o lib. . cap. I. IT. I 8. lib. de duab. animab contra Manich. cap. i. I 2. alibi. At motu appetitus sensitivi , qui non sub ij ciuntur voluntati non sunt ullo modo voluntari : Ergb nec peccata Neque verum est, quod allirmat Caietanus , in appetitu sensitivo esse quandam libertatem assicientem ad peccatum veniale: Tum quia potentia non potest habere libertatem ustacientem ad peccandum, nisi moueatur a potcntia cognoscitiua, quae cognoscere posmi rationem
non possunt sensus, a quibus mouetur appetitus sensitivus: hominibus Vnde si in hi haberet libertatem susticientem ad peccandum . haberet etiam in brutis Tum quia i motus etiam in pueris,amentibus dormientibus essent peccata Confirmatur Lex DEI non obligat ad impossibile. Matthaei Ir. Iugum meum suaue es. I. ad C rinth. o. delia D EVS es, non parietur vos tentari stra id, quo orsu. I. Ioan s. seandata eius grauia non sunt. Concit.
Tridentinum sessione 6 capite II. canone I 8. Diuus Hieronymus lib. 3. Qiur, clag. Augustinus libro a de peccatoIum meritis capite Denatura' gratia capite 3. At vitare motus concupiscentiae, qui praeueniunt consensum voluntatis est impossibile. Ergbad eos euitandos Lex D E iis nobligat, ac proinde non sunt peccata. Vnde ut motus appetitus sensitivi peccata sint , necesse est, ut a voluntate pendeant. Id quod Matth. indicat tu iis verbis taui viderit muli rem ad concupisendam eam, iam moechatus est in cordesue Signanter inquitEti angelista Dacorides: o. Quia non fatis est motus sensualitatis ad pecandum nisi aliquomodo
139쪽
acyatin I. ustio LXXI modo a corde, id est a voluntate pendeat. O si DC IEI. I. Hinc sequcretur motum sensualitatis, quan-d peccatum est , tantum saepeccatum omissionis quatenus
pote ibo debet. Respondeo. Eiusmodi motu, cum thachus positiuus, non possie non citcte peccatucomimionis; quavis, ut vel explicite vel interpretatiue volitus sit, non habeat hi si a voluntate. Osrici L II. Hinc etiam sequeretur, eiusmodi peccata non esse in sensualitate, sed potius in voluntate. Respondeo. Qiramuis D. Bonaventura in a. dist. r .in Scotus ibid. quaest. 3. ea proprie minia liter in voluntate ponant probabilius tamen est, quod docet D. Thomas J Tho-m istae esse in sensualitate. Licet enim motus ij peccata non sint,
nisi sint voluntari j ipsi tamen,
cum adest ratio volimtari j, in se
clim ipsi sint in sensualitate , in
hac etiam erunt peccata Vide August. lib. s. contra Iulian. cap. 3.&in psal. 3. ROGABIs Andoctrina harepromiscue vera sit, si uel motus sint peccata venialia, siue etiam mortalia Ressandeo Doctrinam hanc uniuersaliter esse intelligendam 'uamuis peculiari ratione, cum sunt peccata venialia,dicantur esse insensualitate. Quia priusqu4m accedat perfecta deliberatio rationis .consensus voluntatis, ipsa sensualitas est principale agens, d scipsam monet. Quare cum ante plenam pers clam deliberationem eius motus non sint nisi peccata venialia ,hς peculiari ratione tribuuntur se lusualitati. Cum verti adest perfectus consensus voliintatis, quia principale age dicitur voluntas, ei tribuuntur concupiscetiae Otus quare cum tunc sint peccata mortalia, haec peculiari ratione tribuuntur votivitati. Atque id est, quod voluit D. Thomas art. . Ad irgumenta primae senIm-tia re 'ndetur. AD RiMv M. Concupiscentia eo loco dicitur peccatum non
proprie , sed per metonymiam vel quia effectus cst peccati originalis vel quia caussa est peccati actualis, ut explicat D. Augustin. lib. i. de nuptiis & concupisc. cap. 23 dc Concit. Trident sessi.
nuo purgati debent; quia ratione concupiscentiae, quae semper ad malum allicit multa etiamisit in iustis peccata venialia,quae
purganda sint. A TERT iv M. tactus, qui contra legem DE est, peccatum
140쪽
Dis'. II. - omnes concupiscentiae motusita voluntati, oc. Irosit, debet en voluntarius, quoniam sine voluntate nec peccatum esse potest, nec transgressio legis. Itaque praecepto illo: Non concupisces , non prohibetur, ne sientiamus motu concupiscentiae, quod supra industriam &,ires hominis esse rectesdocet Augustinus in lib. de spiritu & itera. cap. vltim. lib. r. de nuptiis&concupiscentia capite. sed ne motibus concupiscentie consentiamus, quod in hominis libera potetate est.
ctis constat. Quo scilicet pacto
peccatum veniale dicatur peculiariter esse in sensualitate. An rcv Noves. Ductum aratione. Negatur in appetitu sensitivo aliquam csse libertatem. Dicuntur autem virtutes morales esse in eo, prout subest motioni&libertati voluntatis. Quaver ratione dicatur politice obedire voluntati, constat ex initio disputati
Vtrum omnes concupiscentiae motus ita voluntati pubyciantur , ut
Riu SEM TENTIA est astarmans Quam aliqui absolute veram censent, hoc argumento ducti;quia omnes concupiscentia motus ita saltem voluntati subiiciuntur,ut singuli ab ea praeueniri, ac proinde impediri possint. Vnde si non impediantur , cum impediri pollini debeant, necesse est, ut sint voluntari aliquo modo,& peccata. li sententiam hanc limitant ad eos tantiam motus concupi Dcentiae, qui ex imaginatione vel apprehensione surgunt tales enim existimant impediri posse&debere 1 voluntate. Eos autem qui oriuntur ex complexione naturali cum praeueniri a voluntate nequeant, fatentur posse a culpa
esse immunes. ALTER ET VERA SENTENTIA
est multos concupiscentiae motus eorum etiam , qui ex appre- hensione