장음표시 사용
141쪽
hensione surgunt, inuoluntarios csta; ac proinde sine peccato. Cum quasententia. DUC o I. Motus concupiscentiae saepe sunt peccata venialia; vel quia materia leuis est , cum pleno perfecto consensu voluntatis;vel quia, si grauis sit nisteria, consensius voluntatis im- perfectus est, sine plena deliberatione Patet. Nam eiusmodi motus aliquo modo voluntarij sunt&mali;& propter impersectionem consensius, vel materiae leuitatem non sunt peccata mortalia. Ergo venialia.
Dico II. Motus conCupi. scenti. ae saepe inuoluntarij sunt,ac proinde sine ullo peccato. Est expressa sententiam Augustini, qui docet hoc motus ita naturales esse, vi pro illi non sit necesse dicere: Et d miti nobs, debita
nostra. Probatur Daemon saepe illudit imaginationi hominis sensibus. Quare si ex ista illusio-one sequantur motus OlNupiscentiae, voluntarij esse non possunt. Ita D.Thom in a. distinct.
quest. o. arti c. nos sanctisssimos sensisse huiusmodi motus concupiscentiae , ut de se ipso falctu D. Hieronymus epistola ad Eustochium de S. Hi larione in eius vita. De S. Antonio Athanasius in cius vita. D. Paulus de seipso ad Rom. 7. 2 ad Corinth. 2.quos non est probabile peccasse. Ad fundamentum primae vinionis resonde
HOMO non potcst, nec tenetur praxavere ne eiusmodi motus concupiscentiae Lia inrganis Id enim stupra eius industriam ωvires est, Potest tamen aenetur postquam animaduertit insurrexis non consentire, eo que ita reprimere .coercere, ne voluntari fiantin pecca
DISPUTATIO III. Vtrum in appetitu posis it se motus primo
primus circa mater am peccatio rialis,
qui aut non it c catum, aut it peccatum tantis veniale
omnem rationis sitam anter cr- tun r
142쪽
Di ut IV. Vtrum detiectatio mora sede aliqua re scitiint, rideo voluntarii non ideo tantum peccata iunt, quo- sunt i quia ante omnem ratio- niam praeuideri repelli cum nisu sum nihil voluntarium essest possent, nec ratione praeuiden- potest Secundo primi ij dicun- tu , neci voluntate repelluntur, qui plenam quidemin per tur. Verius tamen est , quod a- sectam deliberationem praeue iij sentiunt , esse peccata comni unici aliquem tamen cim missionis. Ratio s. Quia sunt ac- perfectum rationis usum conse tu positivi mali , quam-quuntur unde fit ut caueri: uis deformitatem moralem non repelli possint. Hoc o. habeant absque tacito saltem Dico I. Motus primo primi cum nullo modo sint voluntarij, peccata non sunt. Eatio est. Quia Omne peccatum debet esse vo
Dico. II. Motus secundo primi, si sint circa materiam peccati peccata sunt. Ratio est. Quia imperfecte saltem voli in tali si, liciuntur , quatenus imperfectum rationis sum sequuntur;
debent quamobrem nisi impediantur , culpa vacate non possunt. Di co III. Motus secundo primi si sint circa materiam' peccati quamuis etiam grauem, leuia peccata lenialia sunt. Ratio est. Quia procedunt ex impersectorationis Vsu.
Roc sis: An eiusmodi motus secundo primi sint peccata omissionis an verbcommisse implicito voluntatis consen
Utrum delectatio morosa de alioua re illi cit it peccatum
articulo i diximus inanem delectationem ex aliqua cognitione sequi, siue haec intellectus sit, siue imaginationis, aut alterius sensus Appellatur autem morosa, non a in Oratcm
143쪽
Tractatus I. uaest. LXXIV. peccatum sit sed a mora plenae aduertentii considerationis; itiit delectatio morosa sit eade, quae deliberata Et quoniam deliberatio rationis momet tem
poris absolui potest, ideb desectatio morosa tota potest in momento temporis consistere. Res enim per notitiam proposita. obiecta voluntati, uno temporis puncto placere potest, iusque iucunditatem voluntas amplecti acceptarci tranquam frequentius delectatio soleat cum . aliqua etiam temporis mora esse coniuncta. Dubitatur igitur, An eiusmodi delectatio, quae ex re illicita&hqrtaliter mala capitur , sit peccatum mortale3Nam si capiatur de re an, quae tantum habeat d formitatem peccati venialis , certum est, non esse nisi peccatum Ve
Sa κτεNTI A est Delectationem morosiam de opere illicito mortali esse peccatum mortale. Ita docent D. Thomas, Conradus, Caietanusin recentiores Thom istae hoc loco,art. 8. Bona ueni. ina distinct. 2 . a. pari. distinct. art. a. quaest.2. Richarae artic. quaest. . Dionys Carthusian quaest. 6. Scotus in a. distin. z. . Sequitur sicundum Gabri cin . dist. is quaest. 3. artic. 3. diib. 3. Alexand a pari. u. ID 9. mena u. Gerson Alphab. 38. it.
D. Antonin. 2. pari text. s. cap. I.
s. Sylvester Verb. Desectatio quaest i Petrusde Soto lib.de institui Sacerdot tractatu de dis . crimine peccatorum Icch. 9 M dina Codice de restitui quaest.2:. Nauarius in summa, cap. G. num. 9. Durand.in 2. distiti. 24. Pro cuiu explicatione. NOTAMDv EsTI. Duplicem esse affectum voluntatis ters, quo volumus re ipsa consequi id, quod delectat, aut fugere. quod displicet; lite dicitur aD sectus emcax fite veri, consistit in simplici complacenti. aut displicentia rei absque desiderio executionis. De priori efficaci voluntate fatentur Omnes eiusdem omnino malitiae
esse, cuius est opus ipsum, iniquod fertur. Praesens dubitatio est de affectu simplicis delecta
tionis complacentiae. NOTANDv II. Delectationem poste esse vel de ipso opere malo apprehensio , quando cilicet res ipsa cogitata delectat', vel de cogitatione mali operis; quand scilicet cogitatio ipsa est obiectum , in quod delectatio fertur. Quas delectationes intersie distingui ex eo apparet Fierientia i potest, ut cogitatio ipsa delectet; quia arguta,noua subtilis,
144쪽
Dis'. m. An desectatio moros is aliquiretii ZI, De. ingeniosain ad multas distacul- vel venialiter, sit sit otiosa vel states bluendas si erit inuenta tiam mortaliter, si sit periculum sit etiamsi res cogitata ob turpi i consentiendi in opus cogitatum, tudinem,aliasue rationes maliti quod ex sie mortale est. summopere displiceat. Ita indicant apertE D. laomas hoc loco art. 8. Gabriel in dist. s.
muniter Hispositu: Dico. I. Delectatio de sola cogitatione operis mali non est per se mala. Iti P. Thomas hoc
loco,in quaest. s. de Veritate art.
io est. Q ita cogitatio illade re malo non est mala: Er-gbnec delectario, quae ex illa capitur Antecedem probatur. Tametsi enim malum sit appetere opus malum , non tamen malum
est de eo cogitare quia etiam cogitatio mali bona est, ut quae in Dε reperitur, in quo quicquid
est,necessarib bonum est. Dein . quia fieri potest, ut aliquis teneatur cogitare de opere malo;ut cui ex ollacio incumbit docere, concionari , excipere conseiriones: At nemo tenetur ad malum. Consequentia patet. Quia delectatiosequitur naturam operationis, ex qua capitur, ut constat ex Aristo tele. i. Et hic cap. S. ωio. Ethic. cap. . O. Thoma quaest. 3. de verit art. . Ergbsi haec est bona, delectatio etiam erit bona.
Dixi, per se. Quia per accidens
potest etiam tuterdum csse mala, Dico. II. Delectatro deopere
cogitato , quod ex se peccatum mortale est, mala est& peccatum mortale. Et quidem si quis ita delectetur de opere cogitato, Ut illud reipsa etiam velit exequi, dubitatio esse non potest. Quia
de fide est, non solum opera externa esse peccata mortalia, sed etiam interna in ver,delee etur de opere cogitato ita ut nolit opus ipsum malum reipsa exerce-rciled tantum delectari de eo velit, assertio nostra ita certa est, ut Opposita errore noncareat. Est enim communis doctrina Theologorum &SS.Patrum.Legi possunt Chrysostom homil. 7. in Matth. explanans illud Matth. s. Audistis, quia dictum est. c. Isidorus lib. 2.de summo bono cap. Bonardus lib.deinteriori homine cap. o. Augustin. lib. a. de Trinitate. cap. ir ab illis vcr-bis. it hoc credere. Hic qui'pe una persona es, circ. Ratio D. Thomae est. Nam qui delectatur de opere malo cogitato, necessario est anhctus erga opus il lud malum affectus autem erga peccatum mortale , non potest non esse peccatum morta
145쪽
Tractat. I. V. LIXIV. H Oa IIclx s. Affici in opus malum, ut est in re , esse malum non autem ut est in iducogitatione. Respondeo. Cum idem sit opus , quod est in cogitatione, inuod est in re tantum differant in modo essendi; delectatio autem non capiatur de modo essendi, sed de ip-i me opere, quod placet; si aDiectus in opus malum, ut est in re malus est , etiam malus rit affectus in opus malum , t est incogitatione. a doctrina vipianii, cuticetur,lit:
te tum delectationis morosa,vis it peccatum
mortale ζR1M A SE, TENTIA est Delectationem morosam tunc esse peccatum mortale, cum est de obiecto seu opere vetito iure naturae, non autem si vetitum sit tantum lege positi-ui humana. Fundamentum huim sententiae est. Quia quae sint contra ius naturae , sunt intrinsece
mala, ideo de illis delectari non possiimus, nisi ut mala sunt, quod est peccatum mortales Ea
autem, quae sunt contra ius po-. sitiuum non sunt intrinsece mala: ide si considerentur secundum suam naturam, quomodo mala non sint, de iis delech ii malum non est. SEcv No sENTENτi est, omnem delectationein de re prohibita sub peccato tortali, quacunque lege prohibeatur, peccatum et hiate. Fan me
delectationis morolae sit peccatum mortale, etiam ipsa delectatio erit peccatum mortale Prorestution die, ultat se.
NOTANDvM est l. Inter voluntatem emcacem , voluntatem
simplicis complacentiae discrimen esse,qubd illa ita ordinetur ad opus, ut nisi vel timore, vel simili aliqua caussa impediatur, ad eius executionem reipsa pro gressura sibi haec ver,in sola operis delectatione sistat , sine desiderio eius esticiendi viaC-cidit , cum quis desectatur de opere praetcrito , vel de opere
personς alterius. Ii constat voluntatem simplicis complacentiae inter eos actus es e collocandam qui interius consummaritur; ecticacem verbinter eos. qui
146쪽
Dissutatio V. α uodnam debeat esse obiectum, O c.
Opere externo perficiuntura de quo actuum discrimine supr1actum est. NOTANDva, II. Ex hac disserentia inter voluntatem enicacem seu rei faciendae,' voluntatem sina plicis complacentiae seu delectationis, nasci, ' voluntas enicax malitiam sitimat abactu seu opere externo eiusque circumstant ijs, siue directe intendantur, siue indirecte tantumini inplicite, ut supra vidimus Voluntas vero simplicis complacentiae seu delectat 1 onis non nisi volitae sint directet explicite. Hac
enim voluntate nolumus actum exteriorem existeres ac proinde non cent eoaur,cile omnes eius circum illantias, quas habet parte rei, nisi cas directe intendamus; sed solum de actu illo delectam ui sub eo motivo, quo nobis placet. Et quia fieri potest, Vt nobis placeat iuxta unum motiuum, non verbiuxta aliud fit ut
delectatio sumi possit de aliquo
actu iuxta num motivum,in non iuxta aliud. Ex quo dignoscendum est, an quandb delec-
satio morosa bona aut mala sitam positu: D si . I. Iudicium de bonitate vel malitia delectationis morosae actu, de quo capitur, malus non sit, tamen delectatio de eo mala sic itemque tactus malus sit, delectatio verbde comon mala. Erg bonitas dc malitia delectationis morosae exactu, de quo capitur, praecise iudicari non potest. Prima pars antecedentis patet exemplo vir ginis , quae vimin coactionem
patitur cuius pollutio,cum non sit voluntaria, peccatu non est,&tamen delectatio de ea peccatum est.Secsida etiam pars constat.Quia
delectatio de bello iniusto , de duello similibus actibus potest sub aliquo motivo, qtii-
tenus scilicet mira quadam dexteritate, raro artificio, noua inuentione exercentur, immunis esse 1 peccato mortali. tameni actus sunt peccata mortalia.
dictis superiore disjuratione, ubi cum D Thoma communi Theologorum sententia asseruimus , delectari de opere, quod peccatum mortale est, mortale peccatum cise Res λα- deo sensum aisertionis illius declarabit assertio subsequens. DIco .ll. Vt cognoscamus, An delectatio sit peccatu, inmortale vellet tale sit, non tam considerandum est opus ipsum, de quo capitur delectatio , quam
praecis ferri non potest Ratio es. motivum , sub quo capitur Ra-Nam fieri potest, factus aliquis tio a sertionis esNam opus ipsum
147쪽
l36 Tractatm I. u stio LXXIn materiale est,quod delectat; mo- tiuum vero ratio formalis, aquat specificari solent peccata, prae sertim quae consummantur mactu interiori. Quare cum delectatio lit actus, qui interius consummatur, necesse est, ut malitiam sumat a motivo, sub quo obiectum placet. Quo fit vi delectatio de peccato naortali quocunque quatenus contra DavM est, peccatum mortale sit quia est ex motivo odij E i. Item delectatio de peccato mortali quatenus est contra legem & praeceptum superioris , peccatum mortale est; quia est ex asta ctuin motivo inobedientiae. Item delectatio de morte alterius, ut de malo illius, peccatum mortale est quia est
motitio odi & displicentia personae;Et sic de aliis. Quamobieni uniuersiliter coneludendum cst, delectationem non sumere iam malitiam ab opere externo quomodocunque considerato sed amotitio, sub quo opta Sexternum aster delectationem Ex Arcd
cirina multa, quae ad praxin υ-
COLLictiva. I. Delectari de morte proximi cogitata, non ea ratione qua est malum proximi, sed ratione alicuius utilitatis vel conanaodi, cum quo coniunctacst, non esse peccatum mortale;
COLLIGi Tu p. II. Delectari de homicidiis, quae contingunt in bello iniusto vel singulari certamine propter aliquem boni uri finem in non ex displicentia
personarum, non esse peccatum mortale. Quia motivum huius delectationis non est malum. Et sic de aliis. COLLI LITVR III. Delectationem de obscaenis osculis, tactibus aliisque actionibus venereis, si inper esse peccatum mort
te. Ratio est. Quia motitium, sub quo actu i afferunt delectatio
nem ex se repugnat virtuti temperantiae; Ergo delectatio etiam, quae submotivo illo capitur, repugnat Virtuti temperantiae ac proinde peccatum mortale est. Et haec forte caussa fuit, ut aliqui existimarent, delectationem de re prohibita iure natiirali, vi cstres Venerea, cst malam non autem de re prohibita iure posuiuo cuiusmodi est sus carnium in die prohibita. Id tamen niuerse Vertim non est ut patet cxemplo furti, homicidi & similium, de quibus tametsi iure naturali prohibitis, licet tamen delectati ob bonum aliquem si
COLLiGITVR IV. Curis, qui tenetur voto castitatis , si dele. cietur
148쪽
ctetur de re veneret, peccet contra votum castitatis non autem peccet conita votum, qui delectatur de esu carnium,quibus non vescendi voto se obligauit. Is enim,qui vovet se non comesturucarnes, solum vovet abstinentiam ab actu externo; ideo sit de esu carnium tantummod delectetur , non peccat contra votum. At is, qui vovet absolute castitatem, voto suo comprehendit etiam interiores delectationes;quOniam motivum earum ex se immoderatum cst,&repugnan Scastitati, quam vovit ride si delectetur de re venerea, peccat
COTLIGI TvR. V. Quoties motivum, ratione cuius capitur delectatio de opere cogitato,deformitatem hiabet peccati mortalis delectationem eme peccatum mortalem sit verbdeformitatem habet peccati tantum venialis , delenationem me peccatum veniale Ratio est. Quia delectatio specificatur a motivo; quare ab eo sumere debet suam malitiam ' malitiae mensu
quod de delectatione ex opcremato cogitato dictum est, etiam de displicentii opetu bonorum, quand ea sub praecepitam cadunt sentiendum esse. Semper enim attendendum motivum
est, ob quod displicent & iuxti
eius rationem serendum de displicentiae qualitate iudicium.
cata specificari ex obiecto sormali, non materiali ideoque sim litium, sub quo capitur delectatio sit peccati mortalis, etiam ipsa delectatio peccatum mortale est.
DISPUTATIO VI. Virum si idua delectetur de actu coni ij praeterit , vel sponsa defuturo peccet momtaliter p
ius in imma Verb. Cog tatio ruam. 2. Caeteri communiter affirmant.Pro crimiss-lutione controuersiae. PRAEMITTO, quod suprὶ monui in delectatione morosa. Vt quς affectu interiori conlumnias tur, non
149쪽
tur, non tam ad substintiam operis,qilod delectat; quam ad motitium, sub quo delectat, respiciendum csse, ut rectum de ea feratur iudicium. Porro triplex in actu coniugi praeterito vel futuroratio mouens ad delectationem seu bonitas apprehendi potest. Prim enim considerari potest ut actus matrimoni honestus.
Secundo vicatissa alicuius commodi dc utilitatis Terti ut voluptuarius jactii conueniens. Dcco PMMO . Delectatio, quam vidua capit de actu coniugi j praeterito, vel siponsa de filiuiro. ut delcctabili dot actui conueniente , Quibuscunque circum stantiis vestiatur, peccatum mor tale est Eat os ammolatium huius d cleotationis, nempe voluptast usualis extia statum ma- , trimonij, ita castitati repugnat,
ut sit obiectum sol male peccati mortalis Ergb etiam delectatio, quam inviduari spo:asa, utpote extia statum matrimoni consti-
'tutis, mouet, ita castitati aduersatur, ut excusaria peccato mortali nequeat.
O si cuin s. Obiectum huius desectationis non est malum. Nann irarieritus conivat; actus sui licitiis, tuturus erit licitus lE 2 b reque delectatio de ij po- test esse mala. Res deo. Descctatio non sumit malitiam suam ab actu cxterno . sed a motivo sub quo actus exterior delectat; & quia motivum istud , soluto aut nondum constante matrimonio, malum est; ded ipsa et 'am .dclectatio mala est.
Dico xcv Nob Delectatio de actu coniugi praeterito vel futuro , quatenus in eo in prehenditur aliqua ratio hone- isti aut utilis, ut quia caussa fuit
vel erit vitandae fornicationis. .
suscipienda prolis c. licita bona est. Ratio est. Quia moti-iuum huius delectationi licitum est lonum. in αλε s. Quid sentiendum sit de delectatione sensuali,quam
coniuges constante matrimonio capiunt extra copulam de copula coniugali cogitata 8 Nauarrus in summa cap. 6 exi-lstimat non minus illicitam,&peccatum mortale esse , quam in viduam sponsa Communis tamen' vera sententia ecto
non esse peccat iura mort te, nisi periculum sit pollutionis Latio
es. Quia nec copula ipsa, quae
delectat, nec motivum sub quod clectat, nempe voluptas sensualis inter coniuges , constante matrimonio peccatum mortale est i Ergo nec delinatio de
tali copula Tametsi eam a culpa veniali non cxcusem. v quae
150쪽
Ds. VII. Vtrum delictatio de opere, quodamsper orcsentiendum est de eo debito fine ad quem actus coniugalis a natura ipsa dirigitur,ca qui ob
sensualitatem delectatur de pol- rear, nempe bono prolis perco. lutione praeterita in somno. Et pulam coniugalem intento. Legi silc de aliis Ratio LMilia delec- potest anchez. lib. o dem trimonio disp. . . a num I.
Virum delictatio de opere, quod aliaspeccatum
mortale est, a peccato tamen ob ignorant Iam in
uincibile δε excusatur, sit peccatum mortale p
AAN C, cuius resolutio ex antecedentibus pendet, quatuor asser.
tionibus breuiter xpediam. Dic o P RQ Mi. Delectatio de opere excusato a culpa lethali , si sub motivo peccati mortalis capiatur , peccatum mortala est. Sic is, qui ex dil-plicentia persona delectatur de homicidio in ebrietate commisso, peccat Ortalltcr. Idemtatio malitiam suam ali ita mo
Di C SECvNDo. Non licet velle cilicaciter arit procurare elusiaiodi actum qui, nisi propter ignorantiam aut defectum libertatis excusaretur, peccatum mortale est i ceu sunt pollutio in somno, homicidium inebrietate , dc similes. .itios Q ita voluntas efficax sumit suam malitiam ab actu externo Q lare si hic mortalis est , tametsi ob ipnoratio item aut desectum libertatis excusetur , etiam voluntas eius cili a peccari: m eiit. Nam
ratio. quae excussit a tum externum a peccato, non excusat voluntatem citis et sicacem Vt quae
scientervili bcre luscipitur idem de procuratione talium actuum, quae non fit ii ne voluntate esticaci, sentiendum est. Dico TtR Tio. Licet delectari de eiusmodi aliquo opere ob bonum aliquem fit rein aut utilitatem ex o prouenientem. Ratio est ita licet ob bonum sinem delectari de
aliqua actione, ii re reuera peccatum cst , ut supra idnavis: Ergi, mulio magis de actione,