장음표시 사용
151쪽
iam voluntate simplicis complacentiae desiderare eiusmodi opus ob bonum aliquem finem. Ratio est. Quia affectus simplicis complacetitiae non sumit suam malitiam ab actu externo, sed amotitio, ut saepe dictum est: Id ergbsi est licitum , etiam deliderium simplicis complacentiae erit licitum. Osi I cIEs cum Medina Non licet eiusmodi actus procurare: Ergo nec desiderare. Res nisa negando consequentiam. Nam& mortem propriam desiderare licet ob bonum aliquem finem, cho suo aestimanda est. Unde si ratio mouens ad delectationem, seu finis malus est delectatio secundum se mala erit; sin ver licitus honus, delectatio non e- iit secundum se malain illicita. Diuersa ratio actuum exteriorum est, qui si secundum se hoc est, ex obiecto suo mali situ,nu lo fine accedente , quantumuis bono, honestari Oisunt. Ex omnia ex supradictis constant.
fine licet Ratio disriminis se cisalis deliberatio re
Procuratio sumit malitiam suam ab actu externo;qtrare silicis, lus est , etiam procurare illum malum erit. At verti desiderium simplicis complacentiae, non sumit suam malitiam ab actu externo,sed a motivo, ut dictum
Oa IIci et II. Delectari de pollutione secundum se est in luma Eri delectari de ea ob
quemcunque finem erit mallim. Nam qu sec dum senaala sunt, nullo bono fine honestati pos sum. Ressovideo. 2Natura delectationis, ut quae interiori voluntatis actu consummatur , ex motivo seu fin tanquam formali obie
quiratur, ut delectatio morosa , aut qui
cunque motus voluntatu,peccatum morta
Ri praecipue sunt,ex η quibus aestimari malitia motuum voluntatis debet. Deformitas obiecti Consideratio rationis Et consensus voluntatis.
De primo dictum hacteo est; De duobus reliquis subinde e iam dicendum est. Et primum quidem de secundo, qualis vide-
152쪽
αualu ebberatio requiratur,videlicitatis esci i ilicet deliberatio ex parte intellectus necessiria sit, ut motus aliquis voluntatis peccatum mortale sit Pxi MA SENTENTIA est eorum, qui existimant sufficere deliberationem implicitamin virtualem, quae tunc est, cum ratio actu non conssiderauit id, de quo voluntas delectatur, mesum esse, poterat tamenin debebat considerare. Ita Gerson Alphabeto 33. listera H. Alphabeto. L . Pr Litur haec tentiaprimo. Vt Opera externa sint peccata mortalia, fatis est conssideratio implicita
virtualis Unam si requireretur explicita, multi ab innumeris peccatis, quae sine tali conssideratio ne perpetrata excusarentur . Ergo ad interiores etiam motus V Iuntatis, ut sint peccata mortifera, fatis erit consideratio implicita virtualis Secundo. Alias quippe mortaliter nemo peccaret, nisi actu consideraret id, quod designat&facit pecca inmmortale esse. Hoc alitem absurdum esse ex eo constat, qubdmulti peccent mortaliter , qui quid si peccatum mortale aut inlio disterat a veniali prorsus ig
norant. ALTERA COMMAENIS ET VERA
IENTENTI A est; Vt delectatio aut motus aliquis voluntatis peccatum mortale sit,necesse csse, ut formalis expressa malitiae consideratio antecessierit. Ita docent Alexander a part quaest. Io 8.memb. . MIL Bonavent in a. dist. 29. Albertus ead dist. art. Henric quod lib. o. quaest. 32. Angelus Verb. Cutiatio. num. 2. Syl- uester Verb. Delectatio quaest. I, pari. . Caietan. L. a. quaest. 88.art. i. inlumina Verb. Delectatro. Armilla ibid. n. i. Almayn trach. 3. morat.cap. .D. Thomas I . de verit. art. ad io Petrus Solus lib.de Institui Sacerdotum lect. io de discrimine peccatorum. Paludanus in . dist. 8. quaest. 6. Mi. num. s. maiij. Probatur rationegenerali. Nam sine aduertentia rationis peccatum esse nopotest; quae Pimpei secta sit ut si
mens aut vehementi aliqua passione;aut aliis modis ita inapcdiatur& distrahatur, ut mor*liter censeri possit caruisse iacultate ad rem de qua delectatur,eiusci te malitiam turpitudinem sufficienter cognoscendam; motus voluntatis seu delectatio peccatum Veniale crit; si vero perst-cta sit aduertentia rationis, ut si
plen E plane intelligas id, quod
agis, esse malum illicitum; motus volun ratis seu delectatio morosa erit peccatum mortiferum. Ad argumenta prima nicntiae respondetur. AD FRIMvM. Si desit formalis
153쪽
I 25 explicita aduertentia rationis; neque actus exterior neq; interio peccatum mortale est. Tametii artus inconsideratio h c circa actus exteriores, quὶm circi inteliores eueniat. AD SEC v Nou M. Vt aliqua operatio peccatum n Ortale sit, necesse non est cognoscere discrimen inter mortale , veniale sed fatis est plena persecta animaduertentia rei illicitae Mna alae. hi enim cum hac cogitatione operatur, faltem se exponit periculo peccandi mortaliter, quod est peccatum
tatis requiratur , Ut delictari morosa, aut quicumh motus appetitus peccatum mor
lis, quando scilicet oliuatas actu positi uoco sentiti Alter tacitus&intei pretativus;quandoVoluntas actu quidem nec consentit nec dissantit, censetur tamen c&sentire ideo, quia cum delectationem aut motum aliquem, plane ab intellectu animaduersum, sibique propositum praesentatum ut illicitum possit reprimere dc coercere, non reprimit aut refraenat. Qu. aeritur ergo ter ex his consensibus voluntatis ad peccatum mortale suiliciat, aut necessarius sit 'PRIMA SENTENTIA est: Ad peccatum mortale non sistacere consensum interpretatiuum, sed neccile essi ut voluntas expicnein positive conscia tiat , aut aliena sit periculum conssensus expressit posivitii. Itaque iuxta hanc sententiam excitata in appetitu delectatione turpi obscoena, si ea volturiati placeat, crit peccatum mortale si non placeat, tunc aut periculum est consensus in eam ex
delectationem comprimat: repudiet, peccabit morialiter aut nullum imminet pericultam consenius, d si tametsi in ea
hit noxam peccati grauis mortiferi ita docuerunt Angelus Verbo Gytatio nu. a. Syl- uester cib. Deice latet morosa.
154쪽
ualu constensus votantatu requiratur. α rc. magnas tamen Armilla Verb. Cogitatio n. I 3. Nauarr. in sum
OR ME UT E cst , delectatio aliqua aut motus appetitus, plene a ratione animaduer nec e prcsse nec interpretati uesus obseruatus , peccatum voliti sunt, cum non teneamur
non teneri vitare aut desercre functionem suam , nec studiosum studia sua etiamsi inde cveniat,ut eiusmodi motus aut delectationes sentiant Ratio ri.Quia huiusmodi motus in iis cassibus
mortale sit, suificere consensima voluntatis tacitium, interpretatiuum ita D. Thomas hoc loco. ar 6.Vbi voluntatem duplici modo peccate ait Vel si illicita passiones imperet Vel sicasdem,cum potest, non reprimat. Et ali communiter Ratio
tio illlicita,&contra castitatem est Erpb si voluntaria sit, peccatum mortale est Eo ipso autem
qubd reprimi potest di debet,nec
tamen reprimitur, censetur voluntaria: Ergo Confirmatur.
Quia in aliis etiam peccatis illicit ad mortale consensus interpretatiuus. Erg etiam in istis.
licitae, aut tali ad quam peragendam ex officio obligatur, non peccare mortaliter , si si gentes inde in appetitu sensitivo motus' delectationes non repellat , dummodo absit periculum consensus. Ita passim tradunt Doctores , confessarium vitare actionem honestam ωdebitam , unde sequuntur. Vt enim sequantur, non inde prouenit, quia actio honesta legitima sit caussa per se eorum; sed solum ex miseria naturae per peccatum originale contracta, qtiae non est culpa sed poena. Legi possunt Nauarr loco allegato Caietanus opuscul a 2 Dixi: Si absit periculum consensus. Nam si moraliter censeatur periculum subesse , ita ut non considat se fore satis firmum, tenetur potius actionem suam deserere. Non enim licet ob vitam caustam periculo peccandi se cxponere, iuxta illudEcclcsitast. 3. Qui ama ericulum p ribri in Po.
155쪽
quaestionis huius a ticuli. RricvLOL quaerit D. Thomas: Vtrum peccatumhabeat caupeam CONCLusio est.Cima duo sint in peccato, actus &deformitas voluntas carens directione tegulae causa factum p e cati per se deformitatem vero per accidens. ALTI CYLoII. Vtrumpere tum habeat causam interiorem CONCLusIo est. Duplex caussa interior peccati, hoc est, intra ipsum qui peccat, assignari potest. Vna proxima immediata, nempe intellectus voluntas: Altera remota& mediata videlicet sensusvi appetituS.
ARτι C Locli I. Vtrumpeccatum ivabeat causiam exteriorem' COxesi v si oest. Caussa exterior mouens ad peccatum imperfecte possλm esse Daemon, homo. Ic sentibilia externa caussaveris sufficienter peccatum complens sola est voluntas. ARTicvLO N. Irum peccatum sicausa peccati 3 CONCLVs Io est. Potestinum peccatum alterius peccati caussi esse secundum quodvis caussae genus; sicut unus actus humanus potest esse caussa
QVAESTIO XXVI De causis peccati in pe
quaestionis huius articuli. RTICYLot quaerit D. Thomas: Virum g
c Lusio est.ignorantia remouens scientiam, quae alias peccatum prohiberet, dicitur caussa peccati. quae ver scientiam non remouet, quae alias peccatum impediret , non est caussa peccati. ARTicvL H. Vtrum ignoram tias peccatum Coes c Lus Io est. Ignorantia vincibilis earum
156쪽
rerum, quas quis scire tenetur
peccatum est. ΛλτicvLVIII. Vtrum merantia excuset ex toto peccato: CoNCLusIo est. Ignorantia comitans, quae non est caussa actus, non excusat a peccato; Ignorantia verbantecedens, quae est caussa actus,
ARTicvL IV. Vtrum ignorantia diminuat peccatum e COM-CLusio est. Ignorantia vincibilis affectata non minuit,sed auget peccatum: Ignorantia verbion
affectata, sed crassa& supina mimuit peccatum.
- ι uouersitarum expli- cationem quaedam de
acceptione dc diuisitonibus ignorantiae praemittenda sunt. IGNORANTia primo late sumitur pro negatione cuiuscunque notitiae,etiam earum rerum.
quae sciri ab aliquo non possunt. Ita dicere solemus infantes nasci
cum ignorantia. Hanc ignorantiam appellat D. Thomas art. L. Nescientiam. Eamq; Dionysius 7.
de coelestinerarch.sub medium,&6. de Ecclesiast. Hierarci fateturiongelis esse qui cum multa ignorent, quae scire non possunt, nescire potius, quam ignorare ea dicuntur. Secundὸ oc proprie ignorantia dicitur earum rerum esse quae cum sciridi cognosci possint; reipsa tamen non sciuntut&cognoscuntur, ut ibidem tradit D. Thomas. ITA accepta Ignorantia varie diuiditur. Pa. t M In ignoranriam prauae dispositionis;&Ignorantiam purae priuationis. Ignorantia prauae dispositionis est, error intellectus veritati contrarius. Vt cum quis iudicat rem aliter esse qu1m est. Ignorantia vero purae priuati nis, non est cum iudicio aliquo erroneo sed est mera ac nuda priuatio scientiae. Vt si quis careat notitia alicuius rei, quam nosse potuit&debuit. Sic o diuiditurIgnoram tia in eam, quae dicitur Ignorantia iuris;&eam quae dicitur Ignorantia facti. Iuris est, cum ignoratur lex,uel aliquid praeceptum esse aut prohibitum Ut si aliquis ineat contractum cum homine prodigo minorenni, aut furioso, ignorans eiusmodi conrractum iure prohiberi. Facti est,ctim ignoraturi es ipsa, quς legi aut pro-
157쪽
Tracfatino. otio LXXInrnateriale est,quod delectat Lmo-tiuum vero ratio formalis, aqu1 specificari solent peccata, prae sertim quae consummantur in actu interiori. Quare cum delectatio lit actus, qui interita consummatur, necesse est, ut malitiam sumat a motiuo,sub quo obiectum placet. Quo fit vi delectatio de peccato mortali quocunque quatenti Scontra DεvM est, peccatum mortale sit quia est ex motitio odi j Dci. Item delectatio de peccato mortali quatenus est contra legem & praeceptum superioris , peccatum mortale est; quia est ex affectui motivo inobedientiae. Item delectatio de morte alterius, ut de malo illius, peccatum mortale est; quia est ex motivo odi & displicentiae personae;Et sic de aliis. Quamobienax niuersaliter concludendum est, delectationem non sumere suam malitiam ab opere externo quomodocunque considerato sed amotitio, sub quo opti Sexternum affert delectationem. Ex hac d Ectrina malia, quae ad praxis sev-sῖm quotidianum faciunt, os
COLLIGITUR . Delectari de morte proximi cogitata, non ea ratione, quaest malum proximi, sed ratione alicuius utilitatis vel commodi, cum quo coniuncta est, non cise peccatum mortale; quia motivum non est peccati
COLLic I Tvll. II. Delectari de homicidiis, quae contingunt in bello iniusto vel singulari certamine propter aliquem boniura finem in non ex displicentia
personarum, non esse peccatum mortale. Quia motivum huius delectationis non est malum. Et sic de aliis. COLLI ITva. III. Delectationem de obscaenis osculis , tactibus aliisque actionibus venereis, semper esse peccatum mortale. Ratio est. Quia motitium, sub quo actus ii afferunt delectatio. nem, e se repugnat virtuti tem perantiae; Ergo delectatio etiam, quae submotivo illo capitur, repugnat virtuti temperantii ac proinde peccatum mortale est. Et haec forte caussa fuit, ut aliqui existiniarent, delectationem de re prohibita iure naturali, vi cstres venerea, esse malam non autem de re prohibita iure positiuo cuiusn odi est sius carnium in die prohibita. Id tamen niuersEVerum non est ut patet exemplo surti, homicidi & simi-.lium, de quibus tametsi iure naturali prohibitis,licet tamen delectati ob bonum aliquem si nem ut ex dictis constat. COLLiGITu IV. Curis, qui tenetur voto castitatis , si delectetur
158쪽
istet de re venerea, peccet contra votum castitatis non autem peccet conti votum, qui delectatur de ei carnium, quibus non vescendi voto obligauit. Is enim,qui vovet se non comestum carnes, solum vovet abstinentiam ab actu externo; ideo si de esu carnium tantummodo delectetur , non peccat contra votum. At is, qui vovet absolute castitatem, voto suo comprehendit etiam interiores delectationes; quoniam motivum earum ex se immoderatum est,ci repugnans castitati, quam vovit ideo si delectetur de re venere , Peccat
COTLiGITu R. V. Quoties motivum, ratione cuius capitur delectatio de opere cogitato, de-sormitatem habet peccati mortalis delectationem esse peccatum mortalem si vero deformitatem tabe peccati tantum venialis , delectationem esse peccatum veniale. Ratio es. Quia delectatio specificatur 1 motivo; quare ab eo sumere debet suam malitiam ' malitiae mensu
COLLIGI Tvi VLT1Mh. Id quod de delectatione ex opere malo cogitato dictum est, ctiam de displicentia opetu bonorum, quando ea sub praeceptiam cadunt, sentiendum es e. Semper enim attendendum motivum
est, ob quod displicent; cluxit
eius rationem serendum de displicentiae qualitate iudicium.
cata specificari ex obiecto formali, non materiali ideoque sim litium, sub quo capitiir delectatio sit peccati mortalis, etiam ipsa delectatio peccatum mortale est.
DISPUTATIO VI. Virum s idua delectetur de actu coni j praterit , vel sponse ri
s ius in summa Verb. Cogit itionum L. Caeteriac commimiter assarmant.Pro cui res-lutione controuer . PRAEMITTO, quod suprὶmonui in delectatione morosa viqiiς affectu interiori consumma tur, non
159쪽
Tractatus I. uaest LX IV. tur, non tam ad substantiam operis, quod delectat; qii Im ad motivum, sub quo delectat, respici endum esse, ut rectum de ea seratur iudicium. Porro triplex in actu coniugi praeterito vel futuroratio mouens ad delectationem seu bonitas apprehendi potest. Prim enim considerari potest ut actus matrimoni honestus. secundo ut caussa alicuius commodi itilitatis Tertibit vo-hiptuarius&tai tui conueniens. Dico PMM Delectatio, quam vidua capit de actu coniugij praeterito, vel sponsa destitu- ro vi delectabiliri tactui conue-
'nientes, quibuscunq;: circum- istantiis vestiatur peccatum mortale est. Rut oest ammolatium huius d cleotationis, nempe voluptas lensualis extia statum ma-
, trimonij, ita casti lati repugnat, ut sit obiectum sol male peccati mortalis Ergo etiam delectatio, 'quam inviduari sponsa, utpote extia statum matrimoni constitutis mouet, ita castitati aduer- fatur, Ut cxcusaria peccato Ortali nequeat.
iis s. obiectum huius descctationis non est malum. Nanain praeteritus coniugii actus sui licitus, Tuturus erit licitus
'E g ncque delectatio de ij po- test esse mala. Resan eo. Deleo
tatio non sumit malitiam suam ab actu cxterno sed a motivo sub quo actus exterior delectat; quia motivum istud , soluto aut nondum constante matrimonio, malum est ideo ipsa eti
tio de actu coniugi praeterito vel futuro, quatenus in eo apprehenditur aliqua ratio hone isti aut utilis , ut quia caussa fuit vel erit vitandae fornicationi L. suscipiendae prolis c. licita bona est. Ratio est. Quia motiuum huius delectationi licitum
cstin bonum. lin s. Quid sentiendum sit de delectatione lensuali,quam coniuges constante matrimonio capiunt extra copulam de copula coniugali cogitata ' Nauarrus in summa cap. 6. xi stimat non minus illicitam,&peccatum mortale esse , quam in viduam ponsa Communis tamen & vera sentcntia est, noncste peccatum mort l nisi periculum sit pollutionis Latio
es. Quia nec copula ipsa, quae
delectat, nec moti urina sub quo dclectat, iacmpe voluptas sensualis inter coniuges , constante matrimonio, peccatum mortale est Ergo nec deles alio de tali copula. Tametsi eam a cul-lpa veniali non excusem ut quae debito
160쪽
De VIL Vtrum desectatio de opere, quod aliasper se. 'o debito fine ad quem actus coniu- sentiendum est de eo , qui Ob galis a natura ipsa dirigitur , ca- sensualitatem delectatur de pol
trea, nempe bono prolis perco Iutione praeterita in bivno Et pulam coniugalem intento. Legi sic de aliis Ratio 7. Quia delectatio malitiam suam tiali ita motivo, ut ex ducitis constar. Dico EcvNDo. Non licet velle efficaciter aut procurare eiusmodi actum qui, nisi propter ignorantiam aut desectum libertatis excularetur, peccatum mortale ecti ceu sunt pollutio in somno, homicidiunt in ebrietate in similes Ratio est. Quia voluntas esticax sumit suam malitiam ab actu e terno inlate si hic mortalis ell, tametti ob νnorationem aut desectum libertatis excusetur , etiam voluntas eius cili a peccatum erit. Nam
ratio. quae cxcusat actum externum a peccato, non excusat voluntatem citis etficacem ut quae
scienter&liberesuscipitur. Idem de procuratione talium actuum, quae non fit sine voluntate efficaci, sentiendum est.
Dico TE, Tib. Licet de . lectari de eiusmodi aliquo pere ob bonum aliquem irem aut utilitatem ex eo prouenientem. Ratio es. Q ita licet lo bonum irem de ectari de aliqua actione. Qiae reuera pec- potest anchez. lib. 9 de Matrimonio disp., . num 3.
Vtrum delectatio de opere, quod altaspeccatum mortale eit a peccato tamen ob ignorant Iam in
H mi , cuius resolutio ex antecedentibus pendet, quatuor asser. tionibus breuiter expediam. Di ci b. Delectatio de opere excusato a culpa lethali , si sub motivo peccati mortalis Cipiatur , peccatum mortalescit. Sic is, qui ex diisplicentia persona delectatur de catum cst , ut supra vidi miis homicidio in ebrietate Om- Ergi, multo magis de actione, missi, peccat mortalitcr. Idem quae excusatur a pcccato. Di Co