장음표시 사용
171쪽
αuatis deliberatio requiratur,ut delectatis esci i ilicet deliberatio ex parte intellectus necessaria sit, ut motus aliquis voluntatis peccatum mor tale sit
rum, qui existimant suificere deliberationem implicitamin vi
tualem, quae tunc est, cum ratio
actu non considerauit id, de quo
voluntas delectatur, malum esse, poterat tamen lac bebat considerare. Iti Gerson Alplaabeto 33.
littera H. Alphabeto. L . Pr Litur haecsententiapramo Vt opera externa sint peccata mortalia,
fatis est consideratio implicita
virtualis; nam si requireretur explicita, multi ab innumeris peccatis, quae sine tali consideratio. ne perpetrant,excusarentur Ergbad interiores etiam motus V luntatis, Vestat peccata mortifera, satis erit conlideratio implicita: virtualis Secundo. Alias quippe mortaliter nemo peccaret, nisi actu conssideraret id, quod designat&facit, peccat Ummortale esse. Hoc autem absurdum esse ex eo constat, qu bd multi peccent mortaliter , qui quidli peccatum mortale, aut in quo differat a veniali prorsus ig
norant. ALTERA COMMAENIS ET VERA
sENTENTI A est; Ut delectatio aut motus aliquis voluntatis peccatum mortale sit,necessse esse, ut
formalis expressa malitiae consideratio antecesserit. Ita docent
Alexander t. part quaest io 8.memb. . MII. Bonavent in a. dist. 29. Albertus ead dist .ari. 3. Henric quod lib. si quaest. 32. An
uester Verb. Delectatio quaest. I. pari. . Caietan. t. a. quaest. 88 art. t. in summa Verb. Delectatro. Armilla ibid. n. i. Almayn traist. 3. mores .cap. .D. Thomas 3. de verit. art. ad io Petrus Solus
lib.de Institui Sacerdotum, lech. io de discrimine peccatorum. Paludanus in . dist. 3. quaest.
6.art. num. s. maiij. Probatur rationegenerali. Nam sine aduertentia rationis peccatum esse nopotest; quae si impei secta sit, ut si
mens aut vehementi aliqua passione aut aliis modis it impediatur distrahatur, ut moryliter censeri pollit caruisse facultate ad rem de qua delectatur,eiusque malitiam turpitudinem sufficienter cognoscendam; in tus voluntatis seu delectatio peccatum veniale crit; si veris persccta sit aduertentia rationis, ut si
plen h&plane intelligas id,quod agis, esse malum illicitum;
motus volun ratis seu delectatio morosa erit peccatum mortiferum. Ad argumenta prima enientiae re ondetur. AD RIMvM. Si desit formalis
172쪽
Lexplici in aduertentia rationis; neqvie actu Sexterior, neq; interio peccatum mortale est. Tametsi tarius inconsideratio h ccii caactus exteriores,quam circa interiores eueniat. AD SECvuo v M. Vt aliqua operatio peccatum n ortale sit, necesse non est cognoscere discrimen inter mortales, veniale sed satis est plena persecta animaduertentia rei illicitae, ita alae. Qui enim cuna
hac cogitatione peratur, faltem se exponit periculo peccandi mortaliter. quod est peccatum mortale
si ualu consensus voluntatis requiratur , Ut
ccctatio morosa, aut quicunt motus appetitus peccatum mortales ii
lis, quando scilicet Olimias actu positi uoco sentit. . iter tacitus d intei pretativus;quandoVoluntas actu quidem nec consentit nec dissentit, censetur tamen co- sentire ideo quia cum delectationem aut motum aliquem, plane ab intellectu animaduersum, sibique propositium praesentatum ut illicitum, pol sit reprimere: coercere, non reprimit aut refraenat. Quaeritur ergo , ter his consensibus voliintatis ad peccatum mortale susticiat, aut ncccssarius sius' P RiMA SENTENTIA cst: Ad peccatiun mortale non sum-cere consensum interpretatiuum sed neccile esse, Voluntas expicnein politiue consentia , aut taliena sit periculum consensus expressit polii tui. Itaque iuxta hanc sententiam excitata in appetitu delectatione turpi obscoena, si ea voluntati placeat, erit peccatum mortale si non placeat, tunc aut periculum est consensus in cam expressi formalisci te nisi
delectationem comprimat dorepudiet, peccabit morialiter 'ut nullum imminet periculii in consciatus,' si tametsi in ea
hit noxam peccati lauis mortiferi ita docuerunt Ang lus Verbo CogitatIo. u. a. Syl- uester Vcib. Delictato morosa
173쪽
f. Una tamen Armilla Verb. non teneri vitare aut deserere Co Ialto n. I . Nauarr. in sum functionem suam , nec studio
ORI E UT E cst Vt dei ctatio aliqua aut mortis appeti sum studia sua etiam sit inde cveniat,ut eiusmodi motus aut delectationes sentiant Ratio est. Quia huiusmodi motus in iis casibustus, plene a ratione animaduer nec exprcsse nec interpretati uesus obseruatus , peccatum voliti sunt, cum non teneamur moriale it, siricere consensium voluntatis tacitum, interpretatiuum ita D. Thomas hoc loco .ar 6.Vbi voluntatem duplici modo peccate ait Vel si illicitas passiones imperet Vel si
easdem,cum potest, non reprimat. Et ali communiter Ratio
es Quia talis motus' delectatio illicita in contra castitatem est Erco si voluntaria sit, peccatum mortale est Eo ipso autem vitare actionem honestam ωdebitam , unde sequuntur. Vt enim sequantur, non inde prouenit, quia actio honesta legitima sit caussa per se eorum; sed solum ex miseria naturae per peccatum originale contracta, quae non est culpa sed poena. Legi possimi Nauarr loco allegato Caietanus opuscul a L. Dixi: Si absit periculum consensu, Nam si moraliter censequbd reprimi potest&dcbet,nectatur periculum subesse , ita ut
tamen reprimitur, censetur vo non confidat se fore fatis fir-luntaria: Ergo Confirmatur mum , tenetur potius actionem
Quia in aliis etiam peccati suam deserere. Non enim licet stillicita mortale consensus interpretativus. Ergo etiam in istis. Hi se COLLIGI TvR. Eum, qui dat operam rei honestae
licitae, aut tali ad quam peragendam ex ossicio obligatur, non peccare mortaliter , si sium gentes inde in appetitu sensitivo motus' delectationes non repellat , dummodo absit pericu-him consensus Ita passim tradunt octores , consessarium ob ullam caussam periculo peccandi se exponere, iuxta illudEcclcsiast.
174쪽
Disput. I. Virum ignoranti 'ra spe ne a 3
rerum, quas quis scire tenetur peccatum est. ARTICULMA VI minerotia excuset ex toto apereat, Co N- CL sio est. Ignorantia comitans, quae non est caussa actus,non excusat a peccato; Ignorantia verbantecedens, quae est caussa actus,
excusata peccato. ARTICvL IV. Vtrum ignorantia diminuis peccatum e Cos-c Lusio est. Ignorantia vincibi lis aise a non minuit,sed auget peccatum: Ignorantia vero non affectata, sed crassa& supina mimuit peccatum.
Vtrum Peto antia sit causia peccati3
subsequentium controuersitarum expli--cationem quaedam de acceptione: diuisionibus ignorantiae praemittenda sunt. IGNOR. AN Ti Aprimbri late sumitur pro negatione cuiuscunque notitiae,etiam earum rerum.
quae sciri ab aliquo non possunt. Ita dicere solemus infantes nasci cum ignorantia. Hanc ignorantiam appellat D. Thomas art. Nescientiam .Eamq Dionysi us . de coelestiHierarch.sub medium,&6. de Ecclesiast. Hierarci fateturiongelis esse,qui cum multa ignorent, quae scire non possunt, nescire potius, quam ignorare ea dicuntur. Secundo dc proprie ignorantia dicitur earum rerum esse quae cum sciridi cognosci possint; reipsa tamen non sciuntut&cognoscuntur, ut ibidem tradit D. Thomas. ITA accepta Ignorantia varie diuiditur. Pa. Mo In ignoranriam prauae dispositionis;&Ignorantiam purae priuationis. Ignorantia prauae dispositionis est, error intellectus veritati contrarius. Vt cum quis iudicat rem aliter esse,qu1m est. Ignorantia vero purae priuationis non est cum iudicio aliquo erroneo;sed est mera ac nuda priuatio scientiae. Vt si quis careat notitia alicuius rei, quam nomepotuit&debuit. Sic o diuiditurIgnorantia in eam, quae dicitur Ignorantia iuris;&eam quae dicitur Ignorantia facti. Iuris est, cum ignoratur lex, vel aliquid praeceptum esse aut prohibitum. Vt si aliquis ineat contractum cum homine prodigo minorenni,aut furiosis, ignorans eiusmodi conrractum iure prohiberi. Facti est, ctim ignoratur res ipsa, qu legi aut pro- hibitio-
175쪽
Dis'. Vtrum i ii norantia, sive atum,csec. 2 Irausia peccati. Ita docet D. Augustinus in Enchirici cap. si. Magister ex Scriptura sacra Leuit. . Pal. 7s Achor. . ad Rom. Io. I. ad Timoth I. Ratio est. Nam saepὶ euenit, ut aliqtiis peccet, ebqubd ignoret id, quod agit, peccatum esse alioqui non peccaturus. Quod est ignorantiam esse
est Durandi in . distinct. r. i. quaest.2. Cordub. libri quaest. 6. yliacuta Verbo. Ignorantia. quaest. 3. Conradi Caietam hoc loco. Q ii docent, Ignorantiam non ciue peccatum secundum si sed effectumi poenam caussam peccati. Non quidem peccati; totum autem peccam mper se,cum siti piluatio, sed perac- consistete in negligentia sciendcidens tanquina remouens impedi mentum peccati nempe scientiam, quae sit adesset peccatum impediret c prohiberet. Dico II. Ignorantia est poena peccati. Ita docet D. August. lib. . de lib.arbi t. cap. 8. I9.2. o. Beda in cap. o. Lucae&alii Ratio est. Quoniam propter peccatum originale homo priuatus est 5 addiscendi ea, quae quis scire tenetur. Prob. int prim authoritatem Thomae art. a. huius ci,ubia pei te docet ignorantiam csse peccatum propter negligentiam. Secundo. Peccata non Opponuntur habitibus sed actibus. Nam peccatum consistit in priuatione rectitudinis debitae actui. At ignorantia opponitur peccati scientia ; quare cum ignorantia scientiae, quς est habitus, non a-siit priuatio scientiae, erit poena ctu F. Ergb ipsa secundum se non
est peccatum. Tertio . Scientia non
est virtus moralis, sed materia virtutis: Ergo nec ignorantia vitium est morale, sed mat cria E vitii . Visar, o Ignorantia sempe
est in homine ignorante, etiam dum dormit; Erg si sicciandum
Je sit peccatum an ver3solis ratione negligentiae ad
Vltimo Magis opponitur virtuti priuatio gratiae, quam ignorantia sed priuatio gratiae non est peccatum, Ergo neque ignia'
176쪽
navent. in L. diis M. Mi. a. quaest. a. incorpore. dc ad ROI I. a. . .
Alberti artic. . Richard art. a. quaest. 2. Marsiiij in a. quaest. s.
art. Dconclus. t. a. seqq. Al- mayni tract. I. morat .cap. 4. aliorum,qui docent ignorantiam secudum se esse peccatum,quan-dbest earum rerum , quas quis scire tenetur. Pro resolutione di D
NOTANDv Es : Aliud esse, aliquem actumesse peccatum secundum se; d aliud imputari operanti ad culpam. Ad primum satis est , si acius non sit confor
Dis c o II. Negligentia sciendi ea, quae quis scire tenetur , ideo peccatum est, quia illa ignorare peccatum est. Pr tur. Quia in omnibus aliis praeceptis, ne 'gligentia in adimplendis iis ideo est peccatum, quia non adimplere peccatum est Ergo idem dicendum est de praecepto sciendi. Dico III. Ignorantia non imputatur homini ad culpam , nisi propter negligentiam. Probatur. Nam si adhibeatur diligentia ad scienda ea quae quis scire tenetur, ignorantia est inuincibilis ; ac proinde imputari ad culpam non potest. Ergo tim putetur ad
culpam, necesse est, ut ex negligentia proficiscatur. t Lar tι- miscum recta rationes Ad secundum Verbultra requiritur,v. mcnta primae sententiae resonlibere fiat; sicut ex iis patet quae tur.
supra dicta sunt circi Qiiaest. 13.
Hocposito. Dico I. Ignorantia, cum cst earum rerum, quas quis scire tenetur,est peccatum secundum se, de non tantum ratione negligen tiae. Probatur. Omissio alicuius praecepti obligantis secundum se peccatum est , ut inductione constat Ergo ignorantia earum rerum, quas quis scire tenetur,
cum sit omissio si lentiς,ad quam habendam ex praecepto obligat
mur, secundum se . peccatum est. An PMMUM. D. Thomas ideo asserit ignorantiam esse peccatum propter negligentiam, quia ab ea habet,ut sit voluiitaria, o imputetur ad Culpam. Anci ECvNDUM. Ignorantia, quae peccatum est, non est priuatio habitus scientiae, sed actus iblius, qui poteratin debebat esse
in intellectu. A TER lv M. Scientia, quando est earum rerum , quas quis scire tenetur, non tantum materia virtutis, sed virtus etiam est.
Vt patet in fide, prudentiainc.
177쪽
ea , quae pertinent ad proprium osticium exercendum, ad vitam recte instituendam; quaedam verbata in speculatione posita sunt , ut ad operationem nullo modo reserantur ii sunt mysteria nostrae fidei. De utrisque disti
cultas est, quand eorum ignorantia peccatum mortale sit 'DIco I. Ignorantia earum rerum , quas quis scire tenetur,
cum hae proxime HimmediatEordinantur ad operandum, non est peccatum speciale nec habet malitiam distinctam 1 malitia prauae electionis. Ita qui ex culpabili ignorantia diei ieiunij. transgreditur praeceptum ieiunandi, non peccat nisi peccato intemperantiae: Et qui culpabili
ter ignorans rem esse alienam, cam accipit&consumit, non alio peccato se obstringit nisi iniustitiae. Et sic de aliis Ratio est. Quia ad eiusmodi rerum notitiam non alio praecepto obligamur, quam quo praecipitur bona electio: Ergb illius priuatio non debet habere malitiam distinctam a malitia prauae electionis D IC os ECvvno Ignorantia carum rerum, quarum cognitio ratione sui praecipitur m non ratione alterius operationis, ad quam ordinentur, peccatum spe uitare ignorantia etiam, quando est earum rerum , quas quis scire tenetur, vitium criti iecca
AD Q. A' T v M. Ignorantia tunc peccatum est, quando actus
scientiae pol est: debet inesse intellectui. Id quod non accidit in
An LTIMUM. Privatio gratiae, non est priuatio alicuius operationis ad quam exercendam homo obligetur, ide ipsa peccatum non est, praecepta enim non siint de habitibus, sed de actibus. At vero ignorantia est priuatio actus, ad quem ex praecepto obligamur, ut ex dictis constat.
SH s quando ignoranii sit peccatum
X dictis liquet, Ignorantiam,vt peccatum
sit, o ad culpam imputetur , debere esse Vincibilem , dc carum rerum, quas quis scire tenetur. Eorum autem , ad quorum cognitionem homo obligatur, quaedam
ad actionem referuntur ut sunt ciale est, Moppositam virtuti
178쪽
lgnitione consistit. Vt est ignorallia mysteriorum fidei quς oppo- initur virtuti iidei R. io est. Quial speciale praeceptum est de rebus fidei credendis: Ergo qui eas cul-lpabiliter ignorat, peccat contri speciale praeceptum adci , quoltenetur crede
l De causia peccati ex parite appetitus sensitim, ino Io articulos divisa. QVAEST. LXXVIII De causia peccati, qua est
malitia, in quatuor Articulos divisa.
i I duabus hisce quaestionibus
nihil occurrit, quod coinmentationem desiideret Legi potest
ARTicvLOG H. Vtrum Deus sit caupo excaecationes indurationu3 CONCLusio est. Daus caussa est indit rationis per accidens, tanquam remouens prohibens. De hac re satis diximus in materia depr destinatione dc reprobatione. AxTICvL IV. Vtrum emcaecatio si obduratio semper ordi nentur a sutem elim, qui excaecatur es, uratur'C O, C L SI est. DLusconsequentevoluntate peccataclectorum, Vr quibus omnia cooperantur in bonum,ad Rom. 8 ordinat ad eorum fallitena reproborim vero ad poena me supplicium. DIS.
179쪽
Dis . nica Iubare peccatum non sit a DE, a
peccati.&alij. Verum in aisignanda ratione, cur scilicet, cum D Lus sit caussa operationis illius, cui annexain coluncta est naalitia peccati, ita ut tota illa operatiosita DLo,non minus quam a libero arbitrio creato, vitium tamen&deformitas ipsius actionis V prouo quod nisi non DEO, sed tantum arbitri creseratio Caluini an ato tribuatur, magna&celebris
potest in vi nullo modo Te aut dici possie caussam
seu authorem peccati. Ita Vn Oconsensi docent Orthodoxi omnes, tu inconcussa doctrinari dei quam ideo cessis atri uberitispersi iii, aut plui ibi firmare argumentis; quod in cius confirmationem δε contrari erroris detestationem , non tantum scriptura sacra, Concilia PatreSd ratio sed sensius etiam communis. ac ipsa demum rerum natura , quae Omnem a conditore
suo impietatem procul arcendacsse etiam pueris commonstrat, si immo ardore conspirent Legi possunt Melchio Can. lib. de loci S. cap. . Solo lib. I. de natura si alia cap. 7.4 Is Vegalib. r. super Concit. Trident cap.
Bellarminus Omo. con troueis 2 controuersia generali lib. 2. de statu peccati. Becanus 2 part scolast Theolog tractatu 2.
distacultas cst, quam ut soluerent Theologi, invarias discessere opiniones, quarum potiores tantum reseremus PRiMA SENTENTIA in Capre
licina. dist. 37. qu unica. Fel rar. . contra Gentes cap. 7r quam sequitur Grςgor de valentia disp. elu. punct. I. Hi docent actio- non esse malam dc peccatum, quatenus est a caussa ciliciente, sed quatenus est a caussa deficientc. Clim ergbixus non sit caussa ullo modo deficiens, sed tantumesticiens operationis illius, quae mala seccatum est,ideo peccatu nullo modo in D εvM, sed tantum in causs am creatam, ut quae sola potest in agendo deficere reserendum est. Hac sintentia ita nude posita dissicultati non fati facit. Nam actio illa ad qua Deus simul&creata caussa concurriit, aut ideo malain peccatum est,
quia est a caussa, quae potestdeficere; aut quia est 1 caussa, ut actu cap. 6. Et in opusculo de author ' deficit Primum dici non potest,
180쪽
Inde enim sequeretur, omnes actiones humanas esse nisi asin peccata, quia omnes sunt a caussa, quae potest deficere. Si secundum asseratur, cum caussa lactu deficiens idem , sit quod cauta actu peccans; dicere debactionem aliquam peccatum esse quia est a caussa deficiente; est dicereide peccatu es quia est peccatu, quae aperta est nugatio. Deinde Ut caussa secunda dicatur in agendo deficere satis est, si producat actum illum, ad quem desectus' malitia consequitur sed eundem etiam producit in vis: Erg etiam D a vaerit caussa deficiens ac proin-dε author peccati aut reddenda
ratio est, quamobrem caussa secunda producendo talem actum desciat , non autem deficiat caussa prima eundem producem
SεcvNDA SEN Tauri est aliorum , qui docent ideo Ἀ-vmnon esse authorem cauς iam peccati, qui licet concur-
rat ad actionem illam , quae est
peccatum; non tamen concurrit ut caussa particularis, sed ut uniuersalis; quatenus praebet influxum quendam indiis entem, communem actioni bon &malae, qui deinde determinatur a caussa creatain particulari ad hanc vel illam actionem: ex cuius determinationis vi sequitur desectus in actione Vnde actio non habet a concursia Dεi,qubdsit mala, sed a concursu hominis ac proinde non Dxus, sed homo tantum caussa author peccati est. Huic tamen sententiae obstat. Nam tametsi concursiisDεi in actu primo consideratus indifferens sit ad actus bonos malos;consideratus tamen in acri secundo indist rens es e non potest sicut indicterens non est operatio ipsa peccati; quae ut DEo pendet, dicitur concursu DEi; qui cum non minus determinatus sit, quam concursus hominis,Davs ratione illius; si vel rum est opinionis huius fundamentum non minus caussa erit peccati, quam homo. arx ri, guras Tt A est,Scotitia r. distinc . r. quaest. i. f. statisnem forum quem sequun-
tur nonnulli recentiores, qui di- cunt Eandem quidem operati nem esse a DEO&ab homine; ea
ab homine, no autem peccatumem ut est a Dxo;quia homo tenetur eam non cim cere;Dεvs autem non tenetur eam non esticere. Haec etiam sententia reiicitiar. Primum, quia sunt aliquae actiones ex sevi in tritisseceis alae di quas id eb tenemur euitare quia malae sunt. Vnde peior est ealum mali ti