장음표시 사용
221쪽
in 3 dist. 37. Antonin. i. pari.Theolog tit. II.
Hugo victorinus lib. de potestate legiri Guillel. 'arisiensis lib. de legibus Ioan Gerson lib. de potestate Ecelesia ilica, origine
Iuris ac legum pari. I. Dominicus Sotus primis Llibris de lustitia dure dc copiose D. I laonias a quaest. 9 huius partis usque ad io Ucm argumentis ira tractant Iure consulti lib. I institui. tit. de iure iraturali, gentium&ciuili &in Codice. lib. Diit. de legibus,in constitutionibus, Ecco ictis principum. lib. r. Digestor tit. ι de iustitia&4,r ωtit. s. de legib senatusque
cransiuitis, . longa consuetudi ηαδε titulo de constituito
inibus principum Tametsi Iurisconsulti non disserant nisi de legibus ab homine constitutis, ut habetur. f. de constitutionibus principum leti Theologi
vero versantur in Consideratione legum humanarum .diuinarunt 'praecipue quidem dici inarum hoc est, quae DavΜ Λa bent a tutiorem Auxta illud Isaiae 33. Dominus enim iudex noster Dominus Legio noster. Deinde alius est Iuris prudentium in alius Theologorum sinis. I enim de legibus agiuit, ut referuntur ad tranquillitatem bonum statum Reipublica externae Theologi vero, ut ordinant nos ad finem beatitudinis supernaturalis.
Vnde tertium etiam discrimen prodit. Nam leges ea potimimum
ratione considerantur a Theologis quatenus vim vigorem trahunt ex aut horitate diuina aqu-
222쪽
αuasio m. De ostentia legis. reconsultis verb, ut firmanturvi
sanciuntur authoritate humana,
iuxta illud Vlpiani T de constitutionibus principum Leg. I. uodprincipi placuit, Mu habet
QVAESTIO XC. Dei sentia Legis.
stionis huius articuli. R, C vLo I.quaerit D. Thomas: Virum lex sit aliquid rationu CONCLusio est amrmans Hanc probat D.Thomas. Quia lex est regula Sc mensura actionum humanarum At regula mensura humanarum actionum cst ratio lationis enim estoidinare ad finem, qui est principium in agendis Ergo lex est aliquid pertinens ad rationcm. ARTIC WL II. Vtrum lex ordinetur semper ad bonum commune Cos CLusio est. Omnis lex ordinani ad bonum commune. Unde cum cessat ratio boni communis, statim etiam lex cessat, lim amittit obligandi.
cuiuslibet sit factiva legu CON
CLusio est. Condere legem pertinet vel ad totam multitudincin; vel ad peisonam publicam, quae totius multitudinis curam susti
ARTiCvLo . Utrum promulgari ii de ratione legu . N CIVsio est Vi lex vim obligandi habeat, necesse est, et promulgetur.
DISPUTATIO I. Vtrum lex sit vi intel
Legis Elymologiam. Nam ita Thomas art. . uti legem dici a ligando eb ti bd Obliget ad aliquid faciendum aut vitandum Isidorus lib. 2. Elymolog. cap. Io legem derivat legendo , eo quod omnibus ex scripto legenda proponatur. tramque notionem amplectitur Ioannes Getibia de potestate Ecclesiiastica conliderat ultima Cicero.I. de lagibus docet legem dicta esshanehendo, ut hoc verbo delectus seu electio signincatur,
223쪽
Tractatus II. u . XC. I9σeb quod lex sit certa norma&wgula deligendi rectum vel quod sit multorum consultatione consensione delecta. Graece dicitur,va a verbo, ν quod significat tribuere,cbqubd lex uni cuique tribuat, quod suum est. Quicquid tamen sit de nomine, certum est, eligere id quod agendum est,cuilibet, quod suum est tribuere &populo publice promulgare ad Legem pertinere. PRAEMITTO H. Nec magis in legis definitionciquam in etymo consentire auctores Plato in dialogo de lege, vult legem esse
gem esse orationem quandam ex prudentia, mente perfecta cognoscendi vim habentem. Et lib. Rhetoric ad Alexandrum capti. ait Lex eis oratio quaedam, qua communi ciuitatu consensu desinita iubet, quo pacto num- quod agendumst. Cicero lib. L. de Legib. nonnullas recenset legis definitiones , quarum hanc maxime videtur approbare Lex es inima ratio, insita in naturί, quae trabet ea,quae ciendasvnt,pro-
situtiopstpuli, qua maiores natus mul cum plebe aliquidsanxerunx. Origenes in cap. . ad Rom. in
quit, Legem esse, quae praescribit, qui Et agendum , vetat id quod e
siastica,consideratione 4rima.AMaiore Gabriele in . dist. 37. quaest i Alphon de Castro. lib.
I. de lege poenali. cap. I. Ail gustin. lib. L. de lib.arbitriscap. 6..& lib. La. contra Faustum captis. RECEPTIssIMA Legis definitio illa est,quam D.Thomas hoc loco affert art . Lex es, quaedam ratIonu ordinatro ad bonum commune ab eo, qui curam communIω-ias habet, promulgata . Hac enim videntur omnia explicari, que actnaturam legis pertinent. O latrouersitatum incocti, ut recte
intelligatur; quia singulis partibus sita disticultas inest. Primo igitur videndum est , virum lex ad intellectum,an verbad voluntatem pertineat 3 PMMA SE T MNTI A est, quae assirmat legem esse actum voluntatis.Ita sentiunt Heiaricus,quoi lib. 9. quaest 6 Duran in a dist.2 quaest. 2.&dist. 7. quaest.2. Gabr.in ..dist. 39. quaest. I. art. 2.nOIat. 3.Almayn tract. , morat.
capit. 2. Maior in . distinct. 33. quast. 7. Castro lib. I delegei nati cap. I. c. Probatur haec δε--
224쪽
tentia I. aut lioritate Scripturae
sacri, quae legem passiim voluntatis nomine significat. Cal.
2. Nota ecit i. v. i. hysi, orsitan state voluntates Las id est,
leges,&praecepta sua. Matth. 7.&12. uiscerit voluntarem patrume 2.Machab. I. DEVS de vobis,utfaciatu eius voluntatem Psal. I a. Doce me facere voluntatem
tuam. Deinde ex naodo loquendi Iuris Ciuilis. l. Di ambiguo is de legib. dicitur consuetudo obtinere vim legis; quia declarat voluntatem principis Lege i. de constitutionibus principu: euod principjpLicuit, leges habet g rem.In institui de me naturali, gentium, Cons.rt. principum placita appellantur leges& constitutiones TertIoratione.
O lacium legis est mouere subditos in finem. Sed mouere in fine, opus est proprium voluntatis. Erg lex opus est voluntatis. Con matur. Lex ad eam facultatem pertinet, quae vim habet obligandi. At vis obligandi proprie est in voluntate; quod ex eo patet; quia etiamsi subditus cognoscat, quid sentiat aut iudicet iii- periori nisi tamen sciat illum velle aliquid a se fieri , non tenetur obeduci dccum id nouit, tenetur obedire Ergo lex proprie perti
DU'ut L Drumis topiuintia Tm,an voluntat 3 I97cet Legem estὰ actum intellectus. Ita D. Thomas hoc loco
mistae ibid.Sot. lib. i. de Iustitia.
quaest. I. art. I. Alens . paret quaest. 26. Richard. in .dist. 33.art. 2. qu. 6.ad tertium. Antonin pars.lit. .cap. lo.&alis. Probatur haec sementia. Primo Lex est mensura ®ula nostrarum actioni ;& ideo lege E T de legib. dicitur iustorum siniustorum regula: Sed ratio est, quae regulat actiones humanas; quia ipsa est, quae prae-s bit quid agendum aut fugiendum sit Ergb lex est opus rationis Secundo I giscit praecipe- reci vetare Lίσω ortus inde legibus. At praecipe crui est officium intellectus. teste Aristotele .polit capH. Vbi docet prudentiam propriam cssieti incipis,
quia ipsius est praecipere. Ub
lex est aliquid pertinens a tellectum. Tertio. Lex naturalis, non est nisi dictameninii oddam rationis Lex aeterna Dci, non est nisi ratio eius aete ina ac proinde Utraque consistit in ratione Elgbidem sentiendum est de qualibet abalcge quaelibe cnim participatio quaedam est legis aetc qae diuinae; iuxta illud Piaim. Pnatum es super nos lumen voltitui domine Pro resolutione con
225쪽
ram legis duo pertinere; ostendere. quid sit agendum aut vitan . dum; dc ad agendum aut vitandum obligare. Ratio ii. Quia legis
est dirigere in finem, mouere. ne voluntatem, mala peccata sunt. Cum ergb peccatum omne contra aliquam obligationem sit, sequitur, ut lex naturalis ex se , ante omnem volunta-At non aliter dirigit, quam quia tem obliget quae caus est, ut ostendit, quid sit agendum me in hac lege neque D cvri dispen- aliter mouere potest . nisi obli care possit, iuxta ea, quae insta dicemus. a iuver,repugnant lelgando Erii. Constrmatur Quia peceatum non est, nil sit contragi mere positiuae . non sunt ex legem, ut docet Augustinus ii se in inirinsech mala ; sed debat. contra Faustum cap. r. malain peccata sunt, quia sunt indicat D. l aulus ad Rom. V prohibita 1 ac proinde obligubi non euix, nec praeuaricatio. tio, quam violant, supponit vo A peccatum non est, nisi uuntatem legislatoris,excaqueo contra regulam , quae ostendat itur. Nam polito quocunque quid agendu fugiendumve sit, etiam iudicio principis, nisi ac d ad id obliget. Vnde si tollatur cedat eiusdem voluntas qua ali- notitia per ignorantiam inuinci quid velit fieri a subditis, nullabilem vel cesset obligatio per consurgit in iis obligatio. Vt er- priuilegium , statim actio illa, hie positiva obliget, pendere quae erat peccatum delinit esse debet,voluntaate eius qai domi pe tum Vtrumque erg de nium&potestatem habet. he cludi in natura legis. NOTA Novucxlli. Cum vin Nor voviest II. Aliter obli l luntas eius, qui imperium πο-
gare legem naturalem , aliter testatem h .ibet, duplicem possit positivam. Vt enim lexpositiva habere actum circa Obditos: Obliget, pendere debet a volun num, quo vult subditum aliquid late legislatoris. Id quod recte facere, vel omittere Alteru, qtuo probant argumenta sententii vult subditum esse obligatum ad secundae Lex autem naturalis aliquid faciendum, vel omitten' vim ob igandi habet non avo idum dubitari potest, ex viro eo luntate aliqua, iam DLI, sed atrum legis obligatio nascatur 'seipsa Ratio disscrentiae huius ana eos formaliter inter se di
inde colligi potest. lata quae
legi naturali repugnat ex se cintrinsece , ac proinde ante om-stingui cinde constat, quia diibincta habent obiecta ; alterius enim obiectum est actio, vel mis-
226쪽
so subditi; alterius vero obligatio ad agendum vel omittendunt; quae distincta esse inter se nemo ambigit, cum possit dari actio vel omissio sine obligatione. In liac dubitatione certum mihi videtur, ut lex obliget,non esiste necessarium secundum actum voluntatis; quia si princeps aliquid imperet, etiamsi nihil cogitet de obligatione, tenetur tamen subditus obedire Ergo ad obligationem legis non requiritur formalisin explicitus ille actus voluntatis . quo superior velit subditum esse obligatum: sicuti ut promissio aut Votum obliget, non requiritur formalis explicita voluntas sese obligandi. Vnde sufficit ad legis obligationem pinor actus voluntatis, quo is, qxu impcitum d potesta tem habet, vult subditum aliquid facere vel omittere; qui cum in principe est,in subditis promulgatur statim oritur ex eo obligati dummodo id, quod praecipitur,cu honesta tein iustitia non pugnetibi obserua. Hunc actum voluntatis virtute includere alterum. Nam cum caussa sit obli. gationis in subdito;princeps eodem actu quo vult subditum aliquid facere vel omitter censetur velle illum obligare ad aliquid faciei idum vel mitten- dui iacet voluiuat formali&explicita in obligatione illam
non seratur Hu positis. Dico I Lex naturalis praecise spectata ad solam rationem per tinet. Nam dc directivi est nostrarum actionum .in vim obligandi habet alite omnem voluntatem. Ergbin sola ratione consistit. Dico. II. Lex positiva, v-troque intellectus scilicet Qvoluntatis actu continetur. In hac conclusiones si contentionem de nomine seponamus, qubdali vocabulum legis intellectui,
alii volutati rectius accommo dari existiment omnes conuenire debent.Namininium conseisione certum est, legem csse regulam seu mensuram, qua nOS
dirigit in nostris actionibus , stendendo videlicet, quid agendum, aut omittendum sit 5 simul obligatavi quod agendu est, agamus;&quod fugiendum, fugiamus Primum nabet lex positiva ab intellectu alterii 1 voluntate; Ergo lex positiva viroque, intellectus scilicetin voluntatis, actu constat. De actu voluntatis, a quo obligatio oritur , satis dictum est. De actu intellectus dubitatio superest, sitne iudiciuna de re agenda, quod antecedit -- luntatem; an vero imperium cuintimatio, quae subsecatu tuis rvolunt esse iudiciti, quod antece-
227쪽
dit voluntatem , quo legislator iudicat, rem talem esste conuenientem bono communi,vi expedi ut ab omnibus seruetur. Alyimperium, quod subsequitur voluntatem , quo superior voluntatem suam de re agenda vel omittenda inferiori intimat, proponit Minsinuat. Quae sententia verisimilior est. Hoc enim
imperium est, quod proprie dirigit actiones nostras & ostendit
quid faciendum, aut omittendusit. Vnde recte explicatur formula& voce praeceptiva. Fac hoc, Ne sectra,ctc. Vide quae supra qu. II. t. 1 disput. r. a. diximus.
rium lio seu intimationem, cum in intellectu superioris lateat, non percipere. Resondeo Eius interpretem,in quasi praeconem esse promulgationem exteriorem sine qua lex vim dirigendi obligandi,quam habet, tanquan sine conditione eam applicante, in subditos non exerit. Lege enim,nisi innotescar,
subditi nec dirigi , necasti ingi posthint. Sed de hoc infra. Ex L
CoLLic I Tu R. I. Progressio, quam legislator in serenda lege positiva obseruat. Primo enim ponderatis prudenter omnibus, circumst.antiis modo medijs iudicat expedire bono publico, ut aliquida sitbditis seruetur. Secudoelligiltri vult obseruari asiab ditis id, quod iudicauit expedire. Tertio hoc decretia voluntatis siς interna intimatione seu imperio ad subditos dirigit Fa Nefacto. Crc. P remo Voluntatem simul Mimperium externo signo promulgatione manifestat Ex his actibus primus ad inchoationem, secundus aertius ad substantiam, postremus ad complementum legis pertinent. Plures actus fingit' recenset Suareae
lib. i.de Legibus cap. 4. num I quorum, quia ad intricationem
potius, quam explicationem legis faciunt,&porro in infinitum trahi ac multiplicari possunt, non existimo rationem esse habendam. COLLIGITVR.II. Non recte philosophari eos, qui legem non in actu aliquo intellectus aut v luntatis; sed in rebus ipsis posita ira esse volunt nihilque aliud esse , quam obiectum complexum intellectus practici. V. G.
Parentes sunt honorandi Sacrum
isse die se io audiendum est Non est celetrandae Mi asine veste
sacra circ. Haec enim &inailia, cum lege praecipiantur aut Veientur , matella potius legis sunt , quam lex ipsa formali
COLLici Tua III Quid intersit in
228쪽
Dis'. II. Vtrum lix per ordinetura sonum commune ac ILex etiam positiva diuina prosit inter legem consilium' Differunt enim quia Lex dirigit simul Mobligati, consilium aucommunitate lata est. vetus quidem pro populo Iudaico nouatem dirigit quidem, non tamen autem pro mundo uniuerso De obligat. Ita D. Thom quaestione Io S. articulo .
Utrum lex semper ordinetur ad bonum com
mune λLTER A supra positae definitionis pars cst, ut lex ordinata sit in
lege positiva humana tam ciuili, quam Canonica idem constat ex L. i. f de Legib. Vbi dicitur :Lex est commune praeceptum. Et ex L. Iura eod. it. .r. non In
singulis persen, sedgeneraliter
constituuntur. Et ex cap. I. Extrade constit. Cano ni tuta custo-ἀuntur ab omnibus. Et in cap. Duae sunt. 9. quaest. 2.CanoneS decreta Patrum dicuntur esse leges publicae. Hinc lex dissert a praecepto seu mandato, tib d prae ccptum vel mandatum possit obligare unum hominem; lex non nisi communitatem. Vnde praeceptum, quod DEVS imposu-Cuius duplex sensus esse potest it Abrahae de immolando lsaac, uterque discussione dignus. Pr, mira Vtrum lex ad aliquam com- non potuit dici proprie lex, quia non pertinuit ad aliquam communitatem dirigi debeat an e munitatem praeceptum Verb,rblatis sit, vix ni aut alteri homi quod imposuit Adae in statu in- ni amponaturi cuius reso
lutionem. DIC PRIMO Lex, Vt pro-
nocentiae, quia & ipsum 4 in ip so velut capite totam posterit clem comprehendit, propriamprie lex sit, ferri debet pro aliqua habuit rationem legis. communitat nec satis est, ut Qv o MI s,inxi id uni aut alteri homini impona nomiae communitatis, ad quam tur. Est communis sententia lex aut constitutio dirigenda est, Doctorum. Et patet inductione. intelligatur: Resondeo. Ea, quae Lex enim naturalis non unum communi aliquo iure sociatur, alit alterum hominem, sed om- in qua is, qui legem fert, iurisdic-nc hominc comprehendit. tionem habet Ex l ciuiti. f. si Cc
229쪽
Tractatus. II. i. ego. XC. certum petatur,& ex cap. Di cra, de excelsibus praelatorum. Vbi declaratur, ad Communitatem
non suificere hominum multitudinem, nisi inter scaliquo foedere in ordine ad aliquem finem,& sub aliquo capite copia lentur. Eiusmodi communitates sunt, Ecclesia Christi, Regnum, Ciuitas, 'ido religiosus , niuersitas. c. Quae deb dici solent communitates perfectae; quia & politicae gubernationis sunt capaces in sibi uilicientes,ex Aristotele . Polit cap. I MD Thoma hoc loco articulo 2. Hinc ostige , priuatam domum , cui paterfamilias praeest , non esse communitatem persectam ue quia nec sibi est susticiens, nec in ea inuenitur dominium iurisdictionis Hicet inueniantur alia dominia dc utra imperfecta, ut maritale in v xorem paternum in filios; heriles despoticum in seruos famulos. Legi potest SuareZ.libi t. de legibus cap. 6 a
I, o II. Lex non ita communitatem respicit , quin accidere possit , ut relicta nacius parte alteri tantum imponatur. Occurrere nina iusta ratio potest , ob quam totius communitatis intersit , legem ferri, quae nam eius partem, ad certum genus armorum aut laedificiorum obliget, ad quod altera ratione loci aut conditionis personarum non obligetur. In quo casu, quia respectus proportio seruatur ad communem gubernationem. non est existuarandum aliquid decedere generalitati, quam ex requi Haec de sensu primo. ALTER Strusus est. Utrum lex ferri debeat non tantum pro communitate , sed etiam pro communi eius bono Ras odis. tun i est. Quia multae leges iunt,qus non publicum,led pinuatum cuiusque bonum videntur respicere. Exem gratia Lex natura lis de tuenda vita propria lex ii de cleemosyna indigenti ci Oganda Lex decori epitone traterna lex me pupilli bona Ilia
alienare possint e leges principum d perii, luendis tributi SN vectigalibus i similes ciae
non videntur ad bonum publicum communitatis, sed ad priuatam princi phim aut ubdito- .rum utilitatem latae Hrs tamen non obstantibus. Di Co. Lex, ut iusta sit, ordinari debet ad commune bonum. Est communis sententia Octorii in D. Thomae, homistarum hoc loco, articulo,2 Soto lib. i. de iustitia, quaestione I alticulo a Sylvestri Ueib.
230쪽
Dis'. II. Virum i semper ordinetur a bonum commune aos nistri popillum sibi subditum Di-bernent. ad Rom. i 3. 4ap. 6 ted potestas ministris ad commune bonum conceditur Elgo illi iseqiij inciteri in fercndis caibus debent. Grtis. Rex a tyranno differt, quia ille communes, hic
Vero propriti commodum quaerit, ex Aristotcle. q. polit cap. .&S. Et hi cap. o. Ergbetiam leges Regum dicti re debent a legibus Turannorum , quia illa ad bonum publicum chae vero ad Lex in principio dc quaestioner. u. Adriani quodlibet. s.
articulo i Castro lib. i. de lege poenali cap. i. Antonini. I.
lo p. f. Nauarri de finib. numero et Isidori apud Grati--num distinctione . Can One. Erit aurem lex. o. glossa ait,
in eo disserre legem a priuilegio, quod lex respiciat bonum commune; priuilegium veri, boni impriuatum Et probatur primo. nitus immuni bono , proprium quaerit, tyrannus est
pondetur. Omnes illa leges coQuia lex est opus publicae pote- p iuatum diriguntur. Hinc D statis ad gubernationem subdi- Augustinus. 6. Ciuit cap. H. intorum. Sed publica potestast cJtiit mrando legistitor, praeter propter bonum conamune est. ex Aristotele 8 Et hic cap. O. W3 politic cap. 3. lib. s. cap. Io. Id Deuteron cap. 7. Vbi describitur forma regis, inter alia hunes esse, ad bonum com- praecipitur, ne bona ciuium i mune ordinari. Interest enim suam utilitatem conuertat , iis communitatis tum ut singulaeque ad pompam abutatur. Id Tartes, prout cuiusque conditio quod omnibus etiam principi- aut necessitas exigit, conseruen-bus praecipitur EZechiel. G. Et tur, alantur, instruantur; tum ut
qui secus faciunt , increpantur ea principi cedant, quibus digni- cap. 3 Vae .storibus prael, c. tatem suam, siluc pax sit seruin-Ergo etiam ex , qua princeps da, siue bellum suscipiendum,
subditos guberna , ordinari debet ad bonum cominiane. 5e undo. Principes vel eliguntur a populis, ut rempub administrent, ob quod ni inistri Reipubl. 'pellantur; vel eliguntur a DLo , a
quo Omnis ordinata potestas descendit, ut tanqua. sustinere lucri queat; et ita ex bonis singulorum consurgat integ etur bonum con lune,