장음표시 사용
241쪽
M Tractat. II. uaestio. XCIV. bifariam considerari possunt. no modo secundum se prςcisis
omnibus circumstatutis; altero modo, ut subsunt certis quibusdacircumstantiis. Que ius naturale priori modo pNcipit aut prohibet mutari non possunt; quia intrinsece, independenter ab Omnivoluntate , bona aut mala sunt. Que vero secundo modo prςcipit aut prohibet, tamet lipositis iisde circumstantiis mutari nequeant; quia tame possiant non habere easdem circumstantias necesse est, ut mutationem pollini recipere. E. G. Reddere depositum ius naturς prςcipit. Si tamen accedat circustantia detrimenti publici, it aut reddi line da non ei p.nequeat, reddi depositu non debet;quia circumstati a nocumenti opus illud ab obligatione iuris naturς eximit. Eadem ratione mutari etiam id potest, quod ius naturς non pr cipit aut vetat;led tantum cosilit aut permittit. quod dici solet negati ueesse de iure naturali. Sic caelibertas dicatur esse de iure nature; iure tamen gentiu introductς sunt scruitutes. Hoc sensu intelligi lebet inlinianus. I. gentium. Institu .d jure naturalivi gentium; cum ait Bella, Seruitute, ,Captiuitates esse introductas contri
ARTiCvLo VI. Vtrum lex narturaeposit a cordibus hominum arboleri'Cosccus Lo est Lex natu-rς quoad principia uniuersalissima, qualia sunt: Bonum essea μctendum malum erofugiendum. od tibi non isHri,altera in ι ero non potest aboleri a cordibus hominum Quoad principia vero paulo obscuriora, Qque disticilius ex principiis uniuersalioribus deducuntur , potest ob
prauos moles, aut ignorantiam alicuius gentis, a corde hominis alicuius eximi.
DISPUTATIO I. iiidsit lex naturalis
Erginaturalem appellamus, quam natura hominibus indidit, iuxta illud Apost. ad Rom. 2. Gentes, quae legem non habent, naturaliter ea, quae gassent faciunt. Hoc est Gentiles non habentes legem scripta, habet lege naturaliter sibi inditam, cuius ductud lumine pleraque, faciliora saltem. lcgis naturali Sopera perficiunt. Ita Chi sostomus, Theodoretus, Theophila-ctus,occumcnius. De hac lege
242쪽
dissicultas est, in quo formaliter
conlista is Atii voliint legem naturalem esse ipsam naturam rationalem,
quae est prima regula bonitatis malitiae moralis, ut VasqueZI. a. disp. Iso. cap.3. vi rationem seu intellectum', qui est vis facultas naturae rationalis, quam habet ad discernendum, quid bonum sit,&primae regulς
conueniens, aut malum .dio conueniens. V Albertus Bolo-gnetus tract de Iurein aequitate cap. s. num. s. 46. Ali habitum in intellectu, quo bonum a malo discernimus V Alens . . .
actum intellectus, ut D. Thomas hoc loco arci. 5 reliqui Theologi communiser. Dico I Lex naturalis non est ipsa natura rationalis. Probatur. Tametsi enim natura rationalis sit regulavi inestra obiectiva bonitati sin malitiae moralis actuuhumanoru , illa enim operatio moraliter bona est, quae naturae
rationali congruit illa moraliter mala , quae ei dissentanea est non tamen est regula sor- malis, quae praecipiat, aut prohibeat, dirigat aut illuminet, aut alium proprium ilhctum legis habeat Ergis ipsa fecundum se spectata non habet rationem le- hominum dicitur in cordibus scripta: impressa, ut recte docet August. a. de sermone domini in monte .c. 2. Vbi inquit, Qua02ribit in cordibus hominum naturale Legem, nisi DEUS Z Et Ambros e pist. i.ait: Naturalem legem Infudit DEI Ssingulorum e rabin. Eteonstat ex illo ad Rom. 2. ciuiostendunt opus legisseriptum in cor-Hb uis. Ergo lex naturalis non est ipsa natura rationalis. Quis enim dicat naturam rationalem inscribi, aut imprimi mentibus hominum e
Dico II Lex naturalis non seu intellectus Est communis sententia. Elprobatur. Qaia ratio est caussa essiciens legis naturalis in homine; ipsa enim est, iis pre- scribit documenta leges ben h
legis naturalis. Ergbi pia non est lex naturali, quia idem non est caussa essiciens sui ipsius.
DI ci. III. Lex naturalis prinprie non est aliquis habitus. Ita docent contra Alensem communiter Theologi Et probatur. Quia legis naturalis est, prςcipere, dirigere,ostedere: proponere voluntati,quid agendufigienda aragis. Constrmatur Lex naturalis Mue sit. qc autem coclenire non
243쪽
possunt habitui proprie sumpto,
cuius tantummod munus est, inclinare ad operandum. Ergblex naturalis proprie non contistit in aliquo laah tu. ii IV. Lex naturalis proprie dc formaliter est iudici cium seu dictamen rationis nostrae de agendis iis, quae ex se bona Sc naturae rationali contentanea sunt & fugiendis , quς ex se
mala sunt in naturae rationalidistisna Vbi obserua. Nos loqui de
lege naturali, non ut in DEo est, tanquam supremo legislatore, quomodo non distinguitiua lege aeterna; de qua actum supra est; sed de lege naturae temporali, prout existit in hominibus, quorum cordibus dicitur inscripta Mindita. Hanc conssistere in praedicto actu intellectus, docent cuD Thoma Caietanus, Conradus, Medina quest. 9O d 9 . art. I. Solus. I. de iustit quςst. . art. i. Antonin. r. pari tit. 3. cap. i. in
princi p. Gabriel in . dist. 37 qu.I.
lib. 6. c. i. q. I. Gregorius de Valentia disp. 7. qu 'st. . punct. i.&alii. Et ratio est. Quia iudicium
seu didamen illud est, quod prς-
scribit quid nature rationali confor me quidque sequendam aut
fugiendum sit in ad agenduna, seu vitandum obligat. Ergis vera
obtinet rationem legis naturali S. Os Ii Cus. I. Lex naturalis
semper manet in homine; quia: instita ipsi est, nec deleri de corde eius potest. At non semper viae in homine iudicium seu dictamen actuale rationis. Ergblex naturalis non consistit in tu dicio seu dictamine actuali ratinis. Respondeo. Lex naturalis nonideis dicitur semper in homine manere quod iudiciam de rebus agendis, in quo formaliter posita est,actu semper existat; sed quia principium eius, quod in homine est , nempe ratio naturalis, semper expeditat prompta stadiudicium it dictamen illud
facile, propria virtute, δ suae ullo externi doctoris alicuius magisterio eliciendum. Obii CILsi I. Suntquςdam actiones, quatum malitia ante codit omne iudicium rationis; quales sunt que intrinsecet ex natura sua malς tunc ut merid cium , blasphemia , periuri iam, odium laxi c. Sed omnis actio ex sevi intrinsece mala repugnat legi naturali. Ergo lex naturalis antecedit omne iudicium rationisa ac pio inde consistere non potest in actuali iudicio rationis.
Eupondeo Actiones, que exse&intrinlcce mal sunt , intelligi quidem possunt ante iudicium rationis repugnare primi obiective reguis honestatis Z tur-
244쪽
Dis t. Adiui it lex naturatis.
pitudinis actuum humanorum, nempe naturae rationali quae est radix, principium: causi a legis
naturalis; non tamen repugnare
regulae proximae formali, quae proprie lex naturalis est hanc enim probauimus conssistere in ipso iudicio dc dictamine ratio
turalem obligare in conlatentia. Ita sentiunt Tiaeologi omnes. Et patet ex illo Pauli adRom Ludi-
cauerunt me legeteribunt. Scilicet quia naturalem legem violarunt. Q.iae obligatio pro materiae conditione nonnim quam sub culpa mortali, nonnunquam subveniali est. COLO GiτvR. II. In quo dis supra quaest. 9o disp. I. notat. I. diximus. COLLIGI rv III. Disterre te gem naturalem a conscientia:
Tum quia est regula quaedam generalis de agendis vel mittendis conscientia vero dictamen quoddam circa particularia; Vnde potius est velut applicatio quaedam legis ad opus particulare: Tum quia lex naturalis est de agendis; conscientia autem ,
praecipue quidem, de iam actis;
ut videre licet in D. Thoma. I. pari. quaest. 79. art. I 3. Alensi.
i. Unde illi tribuitur non solum ligare, sed accusare, testificari,defendere&c. Tum denique quia conscientia interdum cst erroserat obligatio legis naturalis, ab nea; lex autem naturalis erronea obligatione legis positiuae. Haec esse non potest.
enim, sicuti&lex ipsa possitiua,Oritur ex voluntate legislatoris. Illa autem, cum non pendeat ab ulla voluntat oritur remotein fundamentaliter ex ipς rerum natura; proxime autem formaliter ex iudicio rationis; cui se voluntas ob naturalem connexionem consormare debet. Sic D. Thomas quaest o . art. I inquit,prscepta moralia habere vim o
ligandi ex ipso dictamine rati nis;&non ex aliqua institutione diuina , vel humana. Vide quae
Quomodo obligatio legis naturalis adiuina voluntate pendeat. Id enim fio est, quasi ut dictamen rationis obliget necessariasiit specialis rivoluntas , qua formalitervelit, ut obliget; cum satis ex dictis constet, obligationem eius independentem esse ab omni voluntate. Sed triplici alia
Caussa Primo, quia qui voluntate sua naturam rationalem condidit. necesse est, ut eius ctiam author sit dicta minis, quod natura Te ratio-
245쪽
rationalis medio intellectu elicit. Deinde quia legis naturalis, seruationem simplici voluntate appetit. Tertio quia obligationem eius positiva lege sua confirmat, corroborat.
An possit in lege naturaliferi dis ensetio p
sissus est Utrum aliquis ab obligatione legis naturalis ita possit eximi, ut quod legenatui ait praeceptum est, licite omittat; aut quod prohibitum est, licite facia 'A cuim maiorem exinplicationcm. PRAEMITTO.I duplicia esse praecept lcgis naturalisci nam est quasi primarium 'generale, nempe, Bonum est prosiquendum; es malumfugiendum. Ita D. Thoma quaeil. 9 .artac. a. Alia stantiquae ex primo illo uniueriali i- sim, tanquam ex flante quodam immediate , aut mediate deducimturci cuium odi sunt precepta omniaDecalogi,&que- dant iis assinia, extri Decalogia.
Naiecta ratio naturalis proprio instinctu dictat, quae eiusmodi
praeceptis imperantur, bona cole,tenenda, quae prohibentur, malain vitanda. PR. A. M IT To. II. Dispensationem presse proprie sumptames quando sensu legis in uariato permanente, aliquis eximitur
sensus aut ratio legis . accessu alicuius circumstantiae, mutetur ,
dispensetio locum habere non potest. Cessat enim in tali euentu legis obligatio. Vt constat exemplo eius, qui in extrema necessitate constitutus licite utitur realiena ad vitae suae conseruationem. Vnde superuacanea imbnulla esset in eiusmodi casu occursu nouae circumstantiae, dispensatio. Nam cuin dispensatio nihil aliud sit, quana xena-ptio alicuius hominis ab obligatione legis;ubi nulla est ligatio legis, nullaest ' potest cxemptio, ac proinde nulla etiam di penfati PRAEMITTO. III. Ea, quae ex se&intrinsece mala sunt non id etimata else, quia voluntate ali ius, etiam Der, prohibita sint; sed quia ex si in natura sua di Dformia sunt naturae rationali. Sicut enim res aut natura aliqua non ideb possibilis est, quia Dcvs voluerit esse possibilem; sed quia ex se non implicat contra
246쪽
Dio. II. An post in lege naturalis eridi pensatio' dictionem, ut sisto sit. Sic in
moralibus opera quaedam nonideli mala sunt, quia D Eusea Voluerit prohibere, aut mala esse, sed quia ex se dissentanea sunt
naturae rationali. Vnde sicut DLus non potest pro voluntate sua mutare naturas reruna; ita facere non potest, ut opera, Leex sevi intrinsece mala,&iat Pirae rationali dissentanea siunt, si eodem modo se habeant, iisdem maneant circumstat aliis subiecta, mala non sint, i cssis cra
naturae. Quanquam in eius traditione aut hores non consentiant.
Nam alν dispentationem hanc ad
totam legem naturalem,' Omnia eius praecepta extendunt, Vt Occam in. 2.quaest. 9. ad. R. 6.
Ahiaba.Legi potest suare ii 1.
de legibus. cap. 3. VasqueZ. l. 2. disput. 79 AZor lib. s. institui. morat.cap. I qu st. 3.
HAEC SENTENTIA quocunque modo explicata suaderi potest.Prim. .inia quilibet legi lato potest dispensate in lege sua: Sed 4 4 cit autho legis naturali S Eigo potet dispensare
in lege naturali. Sectin h. 4 vareipsa aliquando dispensavit in lege naturi Erg potuit in lege
naturae dispensare Consequentia est euidens Antecedens ostendi potest muliis scripturis ac exemplis Prιmo enim dispensavit cum Machabaeis in tertio praecepto Decalogi de sabbathi sanctificatione. i. Mach. 2.Et cogitauerunt in die ilia, dicem res omnis homo quicunt venerit ad nos in bello te Sauathorum, dubium. Quem sequitur Gerson pugnemus aduersis eum Deistae intractat. de vita spiritali lect. I dispensavit cum Abraham in coroll. Io dc Almayn tractat. 3. quinto praecepto de non occi- morat cap. s. t is non in om- dendo quando ei praecepit, vinibus sed in quibusdam duit interficeret filium suum Isaac. daxat locum habete volunt ut Genes 22 Tosiostium tuum uni.
Solus lib. r. de iustit diu remi. genitum , quem diligu Isaac 3. art. . qui excipit omnia prae vade in terram soni, ait ibi cepi a Decalogi Scotus in . dist. Useres eum in holocaustum Te 37. quaest unica Gabriel ibid. vi cum Osea Propheta in prae- qu si Lart. Qii excipiunt primi cepto sexto de non moechando;
illa duo negativa Iconi uoc si quado iussit ut accederet ad mu- Deos alienos coram me. R. Nonasi lierem fornicariam Oseae. i. v fumes namen DEI tui in vanu tu motibi uxore ornrcationum
247쪽
s. Altisiodorens in tu inma lib. . tractat. I, cap. i. quaestione s. Abulens in capite o Exod. quaest. 33. Alberi. in funam. Theolog part a tractat. a. o. quaest. 8o art. 2. in solutionibus argu
se suos fornicati,num Garto, cum Israelitis, in praecepto septimo de non furando; quando tuosiit, ut auferrent vasa Aegyptio rum EXodi cap. II. Dices omni
- mulier a vicina sua vasa argen i mentorum Heruaeus in i dist.
-- petierunt ab Egutiis vasistitia. tractat. .disput . . Valen- urgentea aurea vestem quoque tia. disp. 7. quaest. lianct. 6. Vas- plurimam Dominin autem dedit clueZdis 179. cap. a. AZorius gratiam populo coram Argutiis, lib. 6.Cap. I. tu. 3. Suared. lib. de commodarent ea, ct 'otiauerunt Legibus. cap. is inum. I. alij- Dptios. Atqui ex dictis constat communiter. Pro cuius senten, praecepta Decalogi pertinere ad tiae explicatione legem naturalem ErgbDsus re NOTANDv dest;discrimen esse ipsa aliquandb dispensavit in te inter praecepta legis naturalis. genaturali. Confrmatur. I. Poly Quaedam enim sunt, quae simpligamiain libellas repudii prolii citer, solute &semper oblibentur lege naturalitin his tam cra an ita ut nulla possit circum-Dtus olim dispensavit; cum Pa stamia occurrere. u. e corvin Obtriarchis in polygami , cum ligationem auferat. Huius gene- Iud peis in libello repudij. Conor ris sunt ea, quibus piolubenturmatar II Voti iuramenti ob mendacium,blasphemia,Odium seruatio praecipitur lege naturali. DEI,idololatria. Hae enim actio. Detus tamen in utroque per Pon nes ex obiecto suo ita intrinsece tisicem quotidiedispensat. Ergb malae&il icitae sunt, ut nullo ca-S E CN Nn communis ve si aut circumstantia occurrent ra sententia est. Legem natura tionestari possint;& a legis natu lem nullius, etiam D ci dispensa ratis Obligatione,qua implicitertione relaxari posse. se docent di semper vitari debent, extrahi.D. Titomas. quaest. IOD . ,rt. 8.&i Alia sunt, quae non obligant si iri bid. Caietanus,&aii. Utus lib. liciter, sed sub certis quibuidam a. de Iristit. quaest. 3. art. 8. Victor circumstantiis. Vnde tam dicia clecti de homicidio. num. 3. Obligant, quamdiu manent eius Richaresina dist. 37.art. .quaest. modi circumstantii iis alitem
248쪽
en iturali eri dis restio: iiD4'. II. An possi in lege;
mutatis vel sublatis, tollitur e rum obligatio. Huius generis est praeceptum, quo prohibetur acceptio rei alienae obligat enim sub his circumstantiis, ut non liceat accipere rem alienam, inuito rationabiliter domino,
extra casuin extremet necessitatis. Item praeceptum,quo Vetaturo
cilio hominis quod ii his circumstant ijs obligat, ut non liceat interimere hominem priuata aut horitate, extra casumi necessariae defensionis. Et alia his si irrilia,quae semper obligant, quamdiu manent eiusmodi circumstantiae sub quibus obligant; iis aulcm variatis, desinit eorum obligatio Hocpossito: imo Deus non potest, absoluta etiam potestate dispensare in ulla lege naturali. Ratio est. Quia nulla ratione fieri potest, ut, quod rccta ratio iudicat vel
absolute simpliciter, vel sub certis quibusdam circumstant ijs malum Ic illicitum sub iisdem circuna stantiis bonum sit &Hicitum alioqui idem iudicium rectae rationis esset verum simul Sc falsum, quod implicat contradictionem: Sed si fieret in lege naturali dispensatio, Aeberet id, quod recta ratio iudicat vel ab olute, vel sub certis qui bi dam circun sipnlii malum ' illicitum sub iisdem fieri licitum. Non enim proprie dispensatio est, nisi eaedem maneant circumstantiae Erg implicat contradi lionem;ac proinde fieri noli potest, ut in lege raturali dispensetur . Consirmatur.
Dispensare in aliqua lege est, ita aliquem a legis obligatione eximere . ut licite possit contra legem agere Sed nulli authoritate fieri potest , ut aliquis lici id
quia quicquid legi naturali aduersatur, ita intrinsece malum&illicitum est, ut nullo modo bonum& licitum esse possit Ergo nulla potest in legem naturalem cadere dispensatio. Ad argumenta ramaesenteIta re fondetur. AD PRIMv M. Maior propositio intelligenda est de iis legibus, quarum Obligatio oritur ex voluntate legislatoris, qua vult
legibus a se latis subditos alti in-gici quales sunt legi s positiuae
non autem dcca lcge, cuius obligatio non pendet ab ulla voluntate qualis est lex naturalist, quae . tametsi eo modo a Li voluntate pendeat, quo res Omnes creatae pendent , nempe ut sintinconse uenti Ir non ta inen ab ea
pendet, ut vim obligandi habeat quasi ut lex naturalis obliget, necessaria sit formalis Ei voluntas, qua velit illam obligare. Eius enim obligatio oritur Ee u remote
249쪽
sa rerum natura proxime autem&so aliter ex iudicio rectae r tionis, ut superiori disputatione vidimus. o 'uis, M. Exempla illa non probant xv, aliquandis in lege naturali dispensasse. Id qubd de singulis ostendo. Et primo quidem de praecepto abbathi sanctificandi. In illo duo continebatur. Cultus Deto exhibendus. Et Tempusculi ut huic destinatum , nempe dies septimus, seu Sabbathu Primum pertinet ad legem naturale, in quocum Machabaeis non fuit dispensatum non enim iis concessum est,ut nunquamDE vicO-
lerent Alterum ad legem positiua diuinam; in quo Dkvsita di pensare potuit , sicut dispensare potest legislator in lege possiti ualuin ana. Quanquam Machabaei dispensatione hac non sint sit;
sed potius praecepti interpretation ut recte D. Thomas quaest. Io O. art. I. ad . Iudicabant enim se non violare Sabbathum facie-do id quod erat ad saliatem hu- nranani necessiarium. Quam inici pretationem Christus ipsc postea approbauit Matthaeii 2. Mami peccasti Demam in praecepto decio.&Luc. 6. Demde de prs cep non furando. Neque in hoc dilto non occidendi Lex enim na- pcsauit cuin Israelitis Deus Spo tin alis non vetat ab blute omne latio enim illa, iussu Dε falia, Occ li,qua fit pri- non fuit iniusta, furtiua sed Deustrata authoritate extra casum necessaria dcsentionis. In hoc etiam non fuit cum Abraham dis pensatum. Ipse enim non priuata authoritate, sed iussu imperio Dei voluit filium tuum unigenitum,quem diligebat Isaac, occidere& immolare. Quam potestatem potuit Abraham Dεvs facere ratione supicini dominij, quod habet in omnium hominu vitas. Nio de praeccpto non moechandi. In hoc etiam non
dispensavit cum olea Eus. Non enim iusserat,vioseas fornicaretur; sed ut cum cari quae erat mulier fornicaria, matrimo nium contia heret. Ita docent
Hieronymus Theodoret Malij in eum locum Irengus lib. . cap. 37 prope sinem Augusti
cundin. cap. a. i. Et castigitur
ex oleae capite primo Elafri Craccepit Gomer filium Debeia m
scilicet , in uxorem DO cen e it peperit suum , c.
Nam accipere aliquam in xOrem. cst cum illa matrimonium contraheres, iuxta illud i. Corinth. 7. Si accepisti uxorem, non
250쪽
II. An possit in lege naturalis eri is ensii, ri;
Deus ratione suprem dominij, quod habet in omnia creaturarum suarum bona vestes, vasa, facultates Expilorum Ioraelitis iuste tradidit' donauit pio mercede laborum, quos inpensatione. De libello repudii idem omnino iudicium est Lex naturalis prohibet, ne quis nente vinculo matrimonii, rece data propria uxore, & aliam ducat in hoc DEvs nodispensavit. AEgypto sustinuerant, dum pro Non enim concessiit Iud is, tim mensis quibus opprimebantur oneribus nihil praeter verbera acciperent. Vnde Sap. o. dicitur Redidit Da VS iustia mero dem talorum suorum. Et infra:
Ideo iusti tulerunt Polla impio
Nam Polygamia prohibetur iure naturali sub ea circumstantia Ne scilicet aliquis propria au-ilioritate , contra finem matri moni . dii cat plures VXOrcs. Id quod inon fecere Patriarchae veteris cstamenti. Non enim manente vinculo prioris matrimoni uxores fias dimitterent,&alias ducerent; sed iure supremi domini j, quod habet, prius vinculum di init uno soluto,nihil agit contra legminaturalem, qui aliam uxorem ducit.Hic obse ua. Utrumque I polygamiae
repudi ius sublatum esse in legenoua&cuangelica. AD SECvNDAM CONFIRMA TIONEM. l ontifex cum dispensat in voto aut iuramento, non
dispensat in lege naturali. Non enim facit ut manente voti aut propria aut horitate, sed Dεi iuramenti debito, liceat non ob- qui d dominium corporum seruare , quae quis vovit aut iu- habet incommodis , quae rauit , quod lex naturalis proecuna me matrimoni secunda hibet. Sed concess2 sibi a Lorio minus principali pacesci lauthoritate, quam constat sem- licet' tranquillitate familiae, per in Ecclesia fuisse relaxat, Scin- pugnant, multis potest diuinae mittit promissionem Dso facta; ius prouidenti modis mederi qua remissa, ut cessat debitaim& occurrere concessione sui voti aut iuramenti ita etiam oleea per externam reuelationem, ligatio legis naturalis. Vnde restiue per internam inspirationem laxatio illa quidem dici potestiis innotuerit plures sibi uxores assumpsere. Ita nihil contra legem naturalem designarunt ac proinde nec opus habuere dis dispensatio , non tamen in lege naturali seri quae manentibus iisdem circumstantiis semper