장음표시 사용
271쪽
Di .III. Vtrum lex humana obliget ad iobseruationem Hrc.
Vita suam, pars est communitatis; ac proinde non tantii in externa bona, sed etiam vita suam tenetur
periculo exponere sicubi nece Clitas exigit pro b O comunitatis Sed ex humana ordinatur ad bonum communitatis: Ergb ad obseruationem legis humanae tenetur homo etiam cum periculo vitae suae. SecunB. Lex humana, ctim obliget sub peccato violaristae peccato non potest Sed vita potius amittenda est, quam com- inittendum aliquod peccatum: Elgo vita potius amittenda est, quam violanda lex humana ac proinde ea cum periculo vitae etiam obligat Tertio Regulariter una eademque ratio est omnium legum humanarum Sed multae leges humanae obligat ad sui obseruationem cum peliculo vitae, I. Illa, quae prohibet celebratio. nem Missae sime veste sacra, & calice consecrato. r. Illa, quae Prohibet contractum matrim
cum consanguinea in gradibus prohibitis. 3. ita, quae praecipit, Vt grassa iri e peste parochus in ciuitate mancat. Illa, quae praecipit, ut miles tempore belli in sta
tione maneat. S. Illa, quae prohibet communicationem in sacris
cum cxcommunicato. 6. Hi Saddi potest constitutio Carthasianorum, de abi mentia ab esu car. nium. Hae omnes ita obligsul obseruationem, ut mors potius oppetenda sit, quam ut aliqua ex iis violetur. Ergo regulariter omnes leges humanae obligant ad sui implementum cum Periculo Vitae.
SEDvNDA,&priori a diametro Opposita sententia est mullam legem humanam posse obligare cum periculo vitae. It Alinay
ior in dist. 8. quςst. .: alij, quos reser Salas de legibus dis
tum hulmsententiae potissimum est.
Quia ad vita conseruationem lex naturae obligat Sed lex litimana non potest prsiudicare' gi naturali: Ergo nec obligare cupericulo viis. Vnde D. Thomas. 2.2 qugst. Io t. . inquit; in iis, quς ad corporis conseruationem spectant, hominem non teneri homini obedire. Pro solusione
DiCo. I. Lex humana, quando eius obseruatio ita in bonum communitatis cedit,ut pituis intersit legem scrvari, quam Vitam propriam, obligat ad sit oblem rationem cum periculo vite. Ira Dominicus Solus lib. I. de Iustit. Miur quest 6.artic. .: in . dist.22. queri. I. art. U. Couarruvias
in cap. Alma mater. i. pari. F. niana se vers tertio let. VasqueZ.
. . t 6 I. cap. 2. Suar lib. . C.
272쪽
Ttactat. IV aes. XCVI. 3O. num .&alii Ratio est. Nam cum in legulatore sussiciens necessalia potestas sit prouidendi bono communi , Huic autem susticienter prouideri interdum non possit, nisi aliqui , seu pars aliqua communitatis, se exponat periculo vite; planu est in legislatore potestatem esse, qua alique, seu partem aliquam communitatis, interdum Sc quandb boni communis interest , obliget ad aliquid agendum etiam cum poriculo vitae. Sic Pontifex potestpr cipere alicui , ut cum discrimine vitae suae fidena tueatur co-tra hereticos Episcopus Parocho, ut tempore pestilitatis sacramenta infirmis ministret Imperator militi, ut imminente necessitate stationem suam, cliasi moriendum ibi sit, tueatur,ci c. Dico II Lex humana, quan- db eius utilitas non est maioris momenti, quam vita illius, cui imponitur, non obligat ad sui obseruationem cum periculo viis. Ita docent contra Caiet num commuiriter authores Erratio es. Nam cum homo legislator non habeat absolutam potestatem vit & mortis subditorum , non potest indiscriminatim ferre leges, quς subditos oblii cnt cum periculo vis: sed in eo casu tantum quandb bonum publicum id postulat. Vnd extra casum boni communis sit occuΠrat viis periculum. 'cessat ex prςceptum,ac proinde etia obli. gatio Idque non indulgentiς aut benignitati insitatoris , quia hie noluerit legem suam extra
casum boni communis ad eb grauiter obligare, ut existimat Caietanus, tribuendum est .sed ipsi necessitati Quia lex cum tanto dispendio lata, nec rationi consentanea esset, nec secundum patri consuetudinem possibilis. DicoHI. Leges humans ra-rbobligat ad sui obseruationem cum periculo vitς. Nam
rarbe uenit, Vt bonum commune quod leges respiciunt, postulet vitam subditorum obiici dis crimini. Ideo non frequent , sed raro fit, ut ex humana sub tanto dispendio obliget. q. argum raprimaestententia respondetur.
Ii vi patet ex prima conclusiione Tantum enim probat posse legem humanam in aliquo casu quandb scilicet rario boni communis ita exigit, obligare cum periculo Vitq; non autem euincit semper, aut saltems equenter,ita obligare quia fieri potest imbirequentilis fit, ut pri uata subditorum vita magis Rci publicae prosit, quam eius, quod
273쪽
Dis iam Vtrum humana obliget ad ui obseruatissem,o c. 2 7
na extra necessitatem boni com- mimis non obligat cum periculo vitae ac proinde peccatum non
est,occurente Vitae periculo,contra legem agere. Qubd si lex in
eo casu obligaret, potius amittenda vita esset, quam lex violanda, quia violari sine peccato non posset, quod neque ad vitandam
AD TERTI v M. Rigor obligationis legum ex necessitate bo ni communis expendendus est, quiae non est aequalis in omnibus.
I, quod clipsis exempla in coargumento adducta probant. Pr,mum cst legis, quae prohibet celebrare Sacrum sine vella sacra,&aliis a iure Canonico requisitis. Hanc enim non obligare cum periculo vitae nisi contemptus legis aut iniuria fidei interuenerit recte docent Sorus lib. i. de iust.
qua st. s. art. q. Paludanus in . distinct is q. 2. Antoninus. 3. pari tit. 13. cap. 6. Vasqueet disp. Ici. cap. 3.&alij. Alterum a egiscum consanguinea ritu externo; non tamen consiiminare. Quippe matrimonium ita contractum, irritum est,&nullum. Vnde qui illud consummaret, accederetad non suam;quod est contra ius naturae. Tritium,Legis,
quae praecipit, ut parochus gres sanie peste in ciuitate maneat. Hanc obligare cum periculo vitae constat ex prima conclusione. Quia ratio boni publici exigit, Vt parochus potius piritu ali saluti ovium, pro quibus Mnimam suam ponere debet, Ioan io quam propriae vitae temporali, consulat. Idem est delege, quae praecipit, ne miles stationem suam deserat. iij id com mutiis Rei publicae salus postulati intum,Legis, quae prohibet communicationem in sacris cum excommunicato. Haec
lex non obligat cum pericnto uiti nisi fiat communicatio, ut communiter fieri solet , in contemptum fidelin religionis, quae prohibet contrahere matri- aut censurae Ecclesiasticae. Itam tum in gradibus iure huma j ouarruvias in cap. Ima 'ano prohibitis. Neque hanc ob ter pari. I. 3. numero . O ligare cum periculo vitae, bene ratio est. Quia talis contemptus docent Sotus in s. distria quae peccatum est , quod contra te stione 1 articulo . iv lib. i. de gem naturalem&diuinam conbIustit.quaestion. 6. artical . . sub mittitur. Po, remum Constitu finem. Vatque , Suare locis itionis illius Carthusianae , de citatis Licet enim metu mor i abstinentia ab esu cariatum Detis contrahere matrimonium hac variae sunt Theologorum
274쪽
2 sopiniones. Quibus omissis duae probabiliores alsertiones statu
's. i. est. Quand nulli alij cibi suppetunt,potest Carthusianus ad sustentationem vitae tuae vesci carnibus. Ita Gerson. a. part tractat de abstinentia Carthusiensium Victoria relect de
quaest. 7. arti. Lib. s. f. posse. aliter Vasquc dispur. 62. cap. . AZor tom l. lib. s. capite .
quaest. 7. Couarruvias lib. I. variar res Oliv. cap. 2. n. O. Ratio
est. Quia e trema necessitas a legis humanae obseruatione excusat. Cap. Sicut De Consecrat. dist. i. Cap. Sanctam dist. G-pit. Confitium de obseruat ieiuniorum ad 3.Cap. xjt de verbor significat. f. H icquam. Neque dixeris, id vertim esse, nisi lege ipsa praescriptus etiam sit
casus extremae necessitatis. Hic enim nulla lex est , nec esse potuit, ut Carthusianus in extrema necessitate a carnibus abstineat, iunis hillum appareat bonium, ad quod necessaria sit talis abstinentia, quae in eo euentu non religiosa, sed superstitiola erit, nisi
ignorantia excuset Carthusianum non esse damnatum
ad inediam, nec habere, aut habere possie praeceptum abstinendi ab omni cibo simpliciter; cur igitur abstineat'cum teterrimum genus mortis sit , d a quo vel maxime natura abhorret, ut aliquis cogatur me interire.
ali cibi suppetunt ad vitae sustentationem , siue diuturnam siti modicam,tenetur Carthusianus, quantumuis etiam aeger, abstinere a carnibus am potius amittere, quam carnaum esu prinpagare. Ratio es. Quia obsediuatio illius constitutionis de ab stinentia ab esu carnium ita in bonum commune ipiritante ordinis Catthusiensis Cedit, ut pluris intersit, constitutionem illam seruati, quam priuatam&temporalem alicuius religiosi vitam; iuxta primam nostram conclusionem. De momento pondere illius constitutionis legi possunt Gerson. traca . dea, itinentia Carthusianorum. Maior in . dist. s. qu. . . Victoria relech de Abstinentia. num. . Ledeibaa 2. pari quaest. I. art. 6, lub. s. atque disput. 62. Oa IICIE s. Conseruato vitae propriae ita is naturalis est; constitutio autem illa Carthusianorum de abstinentia .esu carnium tantum humana. Sed lex humana non potest praeiudicare legi naturali. Ergo Carthusianus in aegritudine constitutus potius icnetur vesci carnibus, ut
275쪽
22Maisi XCVII. De vitam suam conseruet, quam ab ijs abstinere. Respondeo. Praece tum illud legis naturalis de conseruanda vita propria non obligare absolute semper di simpliciter sed sub conditione scilicet, nisi cauilla honesta, grauis legitima aliud exigat cuiusmodi in praesenti est, bonum communes spirituale ordinis Carthusianorum. Ex quo etiam patet ad fundamentum sententiae secundae:
RTICULO I. quaerit D. N Thomas: Virum Lex retra a g humana debeat mutari alioquo modo xi K.
CLvs Io est. Duplex caussa potest occurrere mutandς legis humans. Prior ex parte rerum; quia rationi consentaneum est paulatim ab impei sectioribus ad Legum mutatione. 2 perfectiora ascendere. Vnde si maior aliqua utilitas occurrat, qu1m sit ea , quς ex priori lege exspectari poterat, lex illa iuste Wrationabiliter mutari potest. Altera ex parte hominum. Quia
dum mutantur mores populorum , mutari etiam oportet i ges, ne id , quod antea utile erat , nocivum reddatur propter diuersam consuetudinem mores hominu in Id quod probat. D. Thomas testimonio D. Augustini lib. i. de lib. a bitrio cap. 6. ARTI cvL II. Vtrum Lex humana perfit mutanda, qtuando occurrit aliquid melim pCON c Lus Io est. ex hu
tenus eius mutatione utilitati communi prouidetur. III. V rum
consiletudo post obtinere vim le-c Corec cura Is est. Consuetudo per multos actus robo- ta habet vim legis. Λ λ i IV. Vtrum Rectores multitudinu posita in legibiu humanu dissensare Co&C vo est. Rector multitudinis potestatem habet dis pensandi in lege humana , quae ipsius authoritate illicitur quatenus videlicet in personis aut casibus in quibus lex deficit, lili centiam
276쪽
centiam dat, ut praeceptum legis
Vtrum constuetudo habeat tim le-
do, qu bd sit ius mo-' ribus tentium introductum lapprobatum , quod pro lege usurpatur, ubi lex desideratur, deicit. Vnde ini. De quibus. ff. de Legib. statuitur , quando leges scriptae no extant, id custodiri, oportere, quod moribus d consuetudine inductum est.Et l. DIutur- n. is cod. tit. habetur, diuturnam
consuetudinem pro iurein lege in iis , quae nonc scripto descendunt obseruari solere.Quare differt a lege seu iure scripto, qui, d lex expresso Principis aut populi Principem supremum
non habeotis, consensu sancitur: Conli letudo verbe similium actuum s queati repetitione, tacito Pi incipis, aut populi consensu consurgit. Ea, ut recte no- Tractatus II. uos. XCV. tat Abbas in cap. vltimo de consuet. n. 2O. Bartholus ira L. Dequum T de legibus , triplex est:
Secundum legem , Praeter legem; Contra legem consuetudo secundum legem est, quae vel legem confirmat vel saliena in te pretatur declarat. Ca Cum dilectis. De consuet. l. mmme. Edelegib. Consuetudo praete lege est,
quae moribus utentium inducitur, ubi ex nulla est, quae contrarium imperet, aut vetet. Consi
indo contra legem est , quae aliquid obtinet, quod legis praecepto vel prohibitioni repugnat Et de hac stori sinum controuersia est Utium habeat vim legis, aut legem abrogare possit Z In quare quaedam certa sunt, quaedam verb, de quibus merit dubitari potest.
PRIMb certum est, Consuetudinem non posse derogare leginaturali. Ita S. Thom hoc loco. art. 3 ad Et patet cxcan. vltimo de Consuetud.&Glossa ac Dibid. est. Qitia quod lex naturae iubet aut vetat est ex se bonuaut malum ut iupta dictis p tet Erg, 'suvi consiletudine hominum tolli aut abrogari non potest. Unde consuetudo contrii legem naturalem inducta vocatur in iure ciuili, cosuetudo contra bonos mores; in iure cano
277쪽
Dis. I. Vtrum consuetudo haleat im σίρ
turali lege sunt prohibitae; tamen consuetudo in quibus- dani locis obtinet , ut Iudaei promissas sibi suras iudicialiter exigant; ij, qui promi
serunt, per ententiam iudicis ad soluendas compellantur. Ergo consuetudo videtur posse derogare iuri naturali. Respondeo, suus modi contuebudinem non aduersari legi naturali moerri mapprobat viiiras qlia lex naturalis prohibet. Aliud enim est viti-ra,&aliud soluta usurae usura semper illicita cIt, iuri naturali colurali , , incio surae licita
modo noti excedat curtam pecuniae quantitatem' permitti tantuna ubi consuetudo ilia viget, potest ut multa per se mala licite permittuntur ad euitandum malum grauius Ad promi Tam vero surae solutionem tiam compelli aliquis per sententiam potest. Id enim aliud non est , quam ad seruanda pacta conuenta adigi in quo nulla apparet peccati aut iniustitiae ratio; Sicuti is etia. qui promisit solutionem usurarum, nec promittendo peccat,neosoluendo. SEcvuno certum est, Consuetudinem non trabere vim derogandi iuri diuino. Hoc enim aDEo constitutum est, quod ipse praecipit, ut obseruetur Quaressicuti lex diuina non potest lcge
humana tolli aut abrogari ita nec consuetudine, quae vim L. am ex moribus utentium colligit&obtinet. Ita D. Thomas hoc loco.a t. 3. ad i. Et Glossa ac DD. in Cap. vltimo de Consuetud Eiusmodieci consuetudo merit,appellatur corruptela, ab UmS,& contra bonos mores.ILoi rua, nomine legis diuinae intelligi eam, cuius obligatio etiamnum viget. Multa enim crant in Veteri olim testamento diuina lege ad
ni aed piaecepta iudicialia, quae iam ultra in lege Euangelica non obligant. Vnde sicuti diuina voluntate abrogata sunt; ita consuetudo iis contraria vim etiam liabere potest. Oa IICIPs. Iuris diuini est, viij, qui vinculo excommunicationis illigati sunt , repeliantur a consortio fidelium Matth. 8. Ereti iam non audierit, sit tibi sicut Ethnici se Publicanus. Id quod de omni excommunicatione videtur intelligendum esse . Atqui Ecclesiiastica consuetudine usurpatur, ur duo tan-luim genera excommunicat O-srum deuitemus; nempe notorios
278쪽
consuetudo derogare iuri diuino potest. Resondeo. In Excommunicatione aliquid esse iuris diuini & aliquid iuris tantiim
humani. Iuris diuini est, ut quamdiu aliquis vinculo excomnivnicationis tenetur, a diuinis mysteriis,&vsu Sacramentorum abstineat;&contra hoc nullam vim habet consuetudo aut lex liuina-na.Hoc sensu dixit Christus Sitti bisicut ethnicus orpublicanus Ethnici quippE publicania diuinis tantum arcebatur. I irris vero canonici humani est,ut corian , qui excommunicati sunt, consortium vitemus 3 idque lege ccclesiastica vel consuetudine abrogari potest. Haec igitur certa sunt,& communi Theologorum consensu firmata. Quod vero in dubium vocatur,est Cuiusmodi debeat esse consuetudo , ut vim habeat abrogandi legem hum nam utque ipsa loco scriptae legis aut constitutionis habeatur' Ad cuius rei declarationcmaliquot conditiones obseruandae
suetudo confirmata sit expre vel tacito consensu Principis, aut Reipublicae, quae supremam ferendi leges potestatem ab T.
Nam cum non minoris authoribtatis sit legem abrogares, quam
conderes; Lex autem condi nequeat nisi voluntate Principis, aut Reipublicae supremam potestatem habentis, manifeste sequitur, nequi consuetudinem induci posse, quae vim legis habeat,
legem scriptam abroget, nisi Voluntate& consensu tacito vel expresso Principis aut Reipublicae; ac proinde ad consuetudinem, ut haec vim legis habeat δε legi scriptae deroget , necessarius est
consensus tacitus vel xpressus Pi incipis, aut populi superiorem se Principem non habentis. Ita docent cxlire consultis Ioan
longa consetudo. Innocentius in rubrica de Consuetudine, col. 2.
sub finem Angelus in L. de quibus col. i. Tde legibus. Ex Theologis verbD.Thomas hoc loco
arria .ad 3. Domini c. Solus lib. I. de iustit quaest. . art. 2. Drie dolibr. I. de libertate Christian1 cap. a Sylvcster in Summo Verbo. Consuetudo quaest. I. Inc porro sequitur, ad stabiliendam consuetudinem necessarium e se ut ea in notitiam Principis, aut populi supremam habentis potestatem deuenerit Nisi enim Princeps aut Respublica constuc
tudinem sciat, nec expresse ne am consentire nec tacite consensisse praesumi possunt. Quamobrem cum Princeps aut Respublica sciens sum,cum vel approbata
279쪽
Di λLVtrum consuetudo habeat im tigis' bat, vel saltem non improbat, nascitur consuetudo, quae habet vim legis, vel quae sufficit ad derogandum legi antea latae. Quia Princeps aut Respublica,quae habet supreniam potestatem, non improbans usum censetur illum approbare. Quod vero aliqui dicunt dissicile videri,consuetudines omnes ad notitiam Principis deuenire, nihil habet momenti. Nam sit aliqua fuerit consuetudo, cuius usus Principi non innotuerit, quod ficile contingere potest, non est habenda pro lege. Neque etiam obest, quod adduci solet ex Cap. vltimo deco: assuetudine; ubi nihil aliud requititur pro consuetudine, nisi ut sitiationabilis, legitime praescripta Nam cum dicitur legitime praescripta , intelligitur etiam csse consensu Principis firmata; ut autem eo firmata sit, debet ipsi Principi esse cognita si ne qua notitia consensus Principis necisse, nec praesumi potest. ALTERA conditio est;visit legitime praescripta. Sed de tempore neccssario ad hanc praescriptionem di siputant Canonistae&Theologi Missa opinionum varietate duas statuo assertio
P rm est. Consuetudini expressis Principis consensu firmandae nullum est a iure tempus de finitum laeterminatum nec potest definiri aut determinari. Iratios Quia cum expressus consensus sit in libera potestate Principis, non potest is certo aliquo tempore constringi' definiri & cum ab eo consuetudoximi auctoritatem trahat istatim ac consuetudo expresso Principis consensu approbatur, incipiete prior: scripta emori, iusque loco vim ac robur consuetudo obtinet. Si os, o cassertio est Con
suetudiui tacito Principis consensu stabiliendae tametsi aliquiceitum ac definitum tempus negent probabilior tamen opiniocst, quae duo asserit calterum est: Quando consuetudo est contra ius canonicum, ut vimin robur habeat, requiri spatium quadraginta annorum Alterum. Quando consuetudo est contra ius ciuile, requiri spatium longi temporis Longum vero tempus in iure ciuili est decennium. l. vltima. Cod depraescriptione longi temporis. Ita docent Sylaiester. Verb. Consuetudo quaest. 4. Secunda requiritur. Fclinus capi de Treugain pace num. M.&i3. Itaque deficiente consensu expresso Principis, nulia consuetudo, etiam sciente tolerante Principe inducta , valc contra
280쪽
Canone ante quadraginta4anno-rii spatium; & contra legem ciuile ante decenniti. Nam multa scienter Sc patienter tolerant i , in quibus contensius deficit. Cap. Cum Iamdudum de praebend. Vt
tralegem positivam rationabiliter latam, sit rationabilir, praesertim cum in . Secunda C. Iu seron consuetudo habeantur laxcverba: Consuetudinu,et si s long -
urg I rinceps tacite consensisse inrisadeosui valitura momento, ut praesumatur, praeter scientiam M aut rationem vincat aut legem si patientiam ipsius necessarius est ondeo. ut consuetudo sit ratio- praedictus annorum numerus
Legi pos utar lols in Capit. vltimum de consuetudine Ab
TERTi conditio est: Vt con suetudo si manifesto introducatur. .im clim usus Golum va leat inducere consuetudinem consentiente Principe nunquampo t. st Consuetudo sillicieter introduci, ut habeat vim legis , legi priori deroget,nisii it manifesta fiat, ut videatur consentire Princeps,ex cuius voluntate pen
QV A Rr conditio est Ut sit rationabilis. Nam sicut lex debet esse ii ista secundum rectam rationem cita etiam consuetu-ldo, ut vim legis irriatur, dei et esse consistanea rectae rationi. Hinc duae emergunt quaesti
P Rira est Quo pacto fieri possit, ut consuetudo, quae est con-nabilis,satis est, si iuri rationi naturali non aduersetur; quae si firmetur consensu legislatoris, saltem tacito & reliquas habeat conditiones ad consuetudinem
requisitas, potest derogare legi positiuae Lege illa secunda Lo-lumncgat harperator, consuetM-dinem sui momentori Hoc est, propria Virtute tantum valere, ut aut rationem vincat aut egena . Nam ut rationem vincat, nulla virtute habere potest ut aut enalegem vincat,quanquam sui mo- metuo praecise non habeat;id tamen habere potest consensa Principis tacito , vel exprcs
consilietudo per Icgcm reprobata vim habeat derogandi legi' Exempti gratia Sancitur legelloc aut illud debere fieri, non obstante quacunque contraria consuetudine ; Difficultas est, An alis consuetudo , quam lex ipsa e prcise reiicit , csurgere contra legem, e que derogare possit