장음표시 사용
61쪽
lso Traictatus LGuas. XLm rustione,quae sacri voluntratu. xium rationis, necessarii, voluntatem mouet Ratio es. Quia libera motio voluntatis pendeta iudicio rationis. CONC LV II. Pallio appetitus sensitivi si non omnino opprima iudicium rationis, sed minuat tantum turbet, non mouet necessirio v luntatem. CIaec solutionem Terti in hoc articulo obserua. Cum inquit S. Thomas voluntatem moueri non solum a bono uniuersali apprehenso per rationem; nempe ut nihil pollit appetere,
cui non competat ratio boni incommuni; sedctiam a bono singulari apprehenso per sensum id ita intelligendum esse, ut dena
bonum singulare applehendatur per sensum, ter rationem. Nam sola apprehelio sensus non est susticien S.
luntates cirustras necessario quoad exercitium. De
quo satis dictum est nobis in prima
QUAESTIO XI. Defruitione, qua est
Nam si uitio est . qua delectamur de bono iam post iso: Sed delectatio est actus volumatis Ergo dc fruitio. ARTICvLoII. Vtrum frus
tanti m conueniat creaturae ratio i
ii Cotic Lus o PhiMA. Fruitio non competit creaturis, qua carent cognitione. CONCLUSI SLCvNDA . in creaturis sentiti uaduntaxat cognitione praeditis fruitio est imperfecta CONCLV-Si TERT A. Creaturis intellectualibus competit istudii perfecta. Ratio omnium es. Nam fruitio oritur ex cognitione finis, quae perfecta est in creatura intellectuali, imperfecta autem in creatura sensu tam una praedita.
62쪽
aestio XII. De Intentione. ARTICvr o III. ruitiosittant multimi sinu CONCLusio est.Fruitio non est medi qui medium cst sed tantum finis. Finis aulcm duplex est. Allex, qui ita gratia sui appetitur , ut eo obtento, omni tabconquiescat appetitus & hic sicuti est simpliciter ultimus, ita delectatio illius simpliciterist stultio Alter, qui licet gratia sui appetatur, non habet consummatam rationem boni, in qua appetitus plene conquiescar i&hicii cuti non est sinis vltimus, ita nec delectatio illius simpliciter est fruitio. AKTic VLO IV. Vtrum fartio sit Liam finis habiti , O, C L si est. Fruitio perfecta tantum est finis reipsa habiti possessi finis autem habiti tantum in intentiones, fruitio ina- perfecta est.
Rτicu Loci quaerit D. Thomas: Virum intentio fit a Ilo in
tu' CONCLusio est Intentio proprie ad voluntatcm pertinet. Est enim actus, quo voluntas tendit in finem ab intellectu propositum, Ut prosequendum per aliqua media.
in responsa: . voluntatem triplici actu moveri in finem. Vntis est, quo appetit finem absolute
quoddam in dicitur Voluntasse voliti implexit iter, quo in sine obtento delectatur 4 dici
aiax ruitio Tertius , quo finem appetit, ut per media aliqua con sequendum;&dicitur Intenm. Ari. TICVL II. Vtrum intenti it tantum ultimisinu Z χυ- ci Is Io si.Intentio tametsi semper finis sit, non cit tamen semper sinis ultimi; sed potest etiam csse finis medii. Nam etiam sinis medius,qui scilicet in ulteriorem finem polis reserri , terminare potest motum, quasi tendentiam voluntatis. ARTICvL III. Vtrum aliquuρ iis mul duo diuersa intendere'
ARτic, Lo IV, Vtrum sit idem actus, intentis snu es voluntas
luntas feratur in finem abis tu te secundum se consideratum
63쪽
Tructatu I. uaestio XIII. De Dictione. itemque in media ab soliuein se clandum se considerata, diuersitis actus cst,quo appetit finem ab eo, quo vult media At si seratur in media propter sinem idem actus est,qila voluntas tendit in finem,
in media. Vide quae silpra quae .
s. disputδ. diximus. ARTICULO V. Vtrum intentio conueniat bruis animantibus CONCLusio est. Intentio finis proprie non conuenit brutis anina antibns. R.itio Quia non
stionis huius articuli. JRτicu Loci quaerit D. Thomas: Virum e-Dicti sit ad Im volun- ritu , vel rations 'est Electio substantialiter actus voluntatis est supponit tamen con notat iudici si intellectus, quo animaduersis variis mediis ad aliquem finem, ita dicat num prae aliis esse amplectendum. Ita docent via consensu Theologi Tunc enim aliquid vere eligitur , cum voluntas ex duobus,aut pluribus mediis, per consultationem propositis, illud acceptatin complectitur, quod ratio iudicauit adfinis assecutionem magis idoneum & conueniens.
QVILR s. Cum onanis actus voluntatis supponat actionem intellectus, siquidem oliuatas ferri non potest nisi in rem praecognitam quae caussa cst, cur electio peculi aliter dicatur supponere S con notare actum rarioni, Rio eo Catissam csse quod electio non qualemctuaque rationis actum exigit sed quendam. ivli peculi aliter ad ration r-tinoe;illum Icilicet, quom cara ia- terse,in cum fine conseruntd quod imprimis ad ratio I. Ita pertinet, cuius peculiare mutatas est consultare, ordinare, ion-
ARTICULO I. Vtrum Dictio conuentat brutiis animalibus CONCLvs Io cst negans Patet cxarticulo praecedenti lectio enim necessarios lipponit iudici iam rationis At nulla est in biu ς ratio Elgo neque electio. ARTacu Lo II l. Vtrum ED. lAZiosi onm corum quaesunt nem, vel iam quan
64쪽
est, hoc est , ut non in aliti in fine refertur, non cadit sub clectio nem. Ratio est Q ade coist electio de quo potest esse consulta tio . Et hic. cap. 2.&i. At consultatio tala tuna est de medio,&appetibili propter aliud. Ergb. CoNCLusio II id quod respectu unius est sinis cuius pio inde ut sit non est electio potest respectu alterius eise laedi una, sic cadere sub c- lectionem. Potest nim num idem a re bonum creatum habere rationem sinis, quatenus cst bonum quoddam honestuminpropter se amabile; rationem me ii quate tuas est bonum utile, i petibile propter aliud. Id l . Thomas recte probat caeemplo canitatis. ARTiCI Lo IV. Vtrum sectio
ι 'CONCLusio est Electio tantum est nostiarum actionum; rerum ci O, quae supposito a nobis dist inguuntur, non aliter electio est potest nisi media aliqua actione nostra nobis coniungan
Ergo non est a possibilium Dei e , idei, media cligimus, ut perca finem consequamur; Per id autem, quod est impostabile, non possumus sinem consequi. Ergbclectio non est impos bilium.
ex nece itate eligat, vel liberet Co&c Lusio est Homo libere eligit tam quoad exercitium, quam quoad specificationem. Hoc est: ita cligit, ut possit cligere,& non eligere quae est libcrtas quoad exercitium;&vt pollit eligere hoc aut illud medium, quae cit libertas quoad specificationem.
DISPUTATIO I. Vtrum voluntra possit esse imposntilium 3
impossibile est verum etiam impossibile esse iudicatur; an Piuspo sit esse aliqua voluntas In qua variae sunt sententia The Ologorum quibus missiis. NoτANDv Mestri. Duplex genus esse impostabilium. Guae. .rmenim sunt per se' simpliciter impossibilia, ut quae nulla potentia esse post uat 'ubd vel explicite vel implicite contradictionem
65쪽
i inuoluant ut DrvM non existere; hominem non esse hominem, di
sunt per accidens; ut non peccasse hominem, postqua peccauit, c. Nor Nou Me II. Duplicem esse actum seu assectuna voluntatis. Vnus est, citio voluntas sertur in rem secundum se conlidera. tam sinie ordine ad executionem aut consecutionem cius,&dicitur voluntas inestica x, letissimplicis complacentiae: Neque enim Omnia, quae nobis secundum se considerata placent , opere ipso
exequimur,aut consequi contendimus. AI est, quo voluntas
sertur in rem non tantum secundum te consideratam, sed etiam ut executioni mandandam, seu
ut effectu ipso consequendam ω contra si. Ut enim voluntas per se dicitur voluntas esticax Qubd si aliquid dicatur velle satis est, vitionequbd peccauerit, si impos sibile. Tum, etiam de impossibili perse&simpliciter. Fit enim interdum, ut aliquis delectetur cogitando se in auem aut angelum conuerti, quod tame intelligit innan inbelle impossibile.Damnati quoque actu considerantes impossibile esse,ut DLus non sit, deiiderant tameni t vi non esse: Erebimpossibilium etiam, quae
per se, simpliciter impossibilia
sunt: cognoscuntur, potest cile
aliqua voluntas. REsrONDET CAIETA Nus,de si
derium istud damnatorum, per accidens tantum ferri in illudim possibile, nempe ratione adiuncti boni,quod in eo,quod est DLVM non esse, apprehendunt. Sed interdum accidat, ut aliquis re opere ipso non exequatur,aut obtineat id, quod desiderati satis cst. si conatum ex parte sua adhibeat, ut id dicatur ecticaciter velle H ipsis Dico . Potest esse impossi- id expressis affectu velit et iasi illud velit ratione adiunctae bonitatis, quae ratio sit, Vt appetatur. Siccii desidero mortem inimici, quia in ea aliqua rationem boni aute6modi apprehendo, non dicor per accidens solii sed per se bilium cuiuscunque generis, ct- exprcsse velle mortem inimici. Idiana si existimentur esse impossi- quod in omni re, etiam possibili, bilia, aliqua voluntas. Probatur. quam appetimus desidera- Et primo quidem de impoisibili mus, usu uenit. per accidens,& ex suppositione. Dico I l. Haec voluntas impost 'otest enim homo postquam sibilium no est ei a x, sed simpli- peccauit velle non peccas , qua, cistantum complacentiae. Vnde quam casse, data stippo si rectius cxpucatur per verbii pia
66쪽
cet aut delacrat qua per verbum volo, b iiod verbum volo magis videatur desiignare affectumeliacacem. In hac conclusione co-
ueniunt laeologi nancS. V luntas enim estica fertur in ob tectum ut re ipsa exequendum; quod autem ita impositioile est, victiam iudicetur est impossibi. lcino ita proponitur voluntati, ut conari ad eius executioncm pos
DispvTANτ tamen absolutanE voluntas, an tantiim conditionata sita Mihi verius sentire videntur, qui oluntatem impos hbilium , tametsi simplicis tantum complacentiae sit , asserunt sor maliter absolutam esse. Est enim actus, quem teipsa voluntas elicit Actiones autem,quae conditionatae appellantur 'reipsa non eliciuntur, sed tantum elicerentur , si conditio poneretur. Quanqua,ut recte notauit Sotus. 3. diit si quaest. i. 1 Tertio videndum, opi in virtute fallem condi. tionat ac me possit, negari non debeat. Potest enim voluntas simplex Minestacax rei impossibilis, virtute continerinoluntatem efficacem,non qu meipsa &actu sit, sed quae reuera esset, nisi impos sibilitas obstaret.
Os IICIE s. Voluntas nullo actu prosecutivo, etiam simplicis complacentiae , ferri potest nisi in id, quod vel reuera bonum cst, vel saltem vi bonum apprehenditur. ImpossJbile autem, quod cognoscitur esse impos ibile , nec reuera bonum est , quia nihil omnino est; nec ut bonum cognoscitur, quia nihil esse cognosicitur Ergo voluntas nullo actu in illud ferri potest. Ressondeo. Iudicium, quo iudicamus aliquid esse imposiabit non impedit apprehensionem simplicem, qua illud idem per modum entis Scioni apprehendimus; sicuti iudici-cium, quo iudico Angelum esse
modum entis corporei, quia aliter in hac vita conciperem apprehendere non possiim. Et haec apprehensio satis est, vi voluntas
in id , quod est iudicatur impossibile ferri possit affectu quodam simplicis complacentiae,
tametsi fatis non sit, ut idem appetat affectu eisicaci , qui ferri non potest nisi in rem , quae existimatur dc creditur esse possibilis. Dico III Non potest ullius rei impossibilis esse electio. Est expressia sententia Aristotelis 3. Eth.
cap. 2.Vbi docet, voluntatem ut
quae latius patet quam electio, d capitur interdum pro simplicitantum affecti posse esse im-
67쪽
telem sequuntur non tantum Peripatetici, sed etiam Gregor. Nyς senus s lib. philosophiae cap. . Damascentis 2.de fide cap. 22. alii Paucs.siatio est Electio necessarii, supponit consultationem.
At quoties res, quae in consultationem Venit . apparet impossibilis tunc celsa consultatio Ergo necesse est, ut cessici etiam eiectio.
Virum ex duobis mediis omnino aqualibus
N ad sinis assecutionem aequaliter utili bus,posiit et oluntas relicto altero alterum e-
RIMAAEENTENτia est Gregorii in et dist. 2 quaest .art. 2 ad primum Conrad i. quaest i artic. 6. Meditare ibidem qui negant fieri posse,
ut voluntas relicto altero istorum alterum ligat , done Cintellectus, noua facta inquisitione , inueniat maiorem aliquam conuenientiana in uno medio, quae non sit in alio Fundamentum huim sententiae es. , perientia enim docet, quando cuia que duae res sese, ut ex aequo bonae Meligibiles, nobi O li rit, senapc voluntate mi cadalteram eligendam dete
minare. ALTERA ET VERISIMILIOR
SENTENTIA est; posse fieri, ut Oluntas ex duobus mei
ter propositis, pro sua liburi . . , IC
licto altero, alterum eligat es X mediis inaequaliter pro pol ib, licto meliorid ad finem consa- quendum utiliori,cligat id quod
minus bunum est conueni Ita docent Henricus 3. i. quaest. D .RIchard. iii iant. 8.art. quaest. . Maior ibid. quaest. unica M.tis l. quaest. I 6.art. . DA-randus dist. r. , quaest. - .
tas aliquid amplcctatur, fatis cistsi illud consideretur ut bonum, siue propter si Desin ordine ad
aliud; neque enim obiecti Q quatum Voluntatis est, Atti , Eonum. Vnde cum nobis proponuntur duae res,viaeque bonae Meligibiles ut exempli gratia, duo
iumenti inmoda ad itersa cieri
68쪽
faciendum; vel duo edulia aequalis ad tamen sedandam utilitatis, libere& indistinenter voluntas alterutrum ligere potest. Hinc altera etiam pars constat. Nam ad electionem boni minoris. minusque ad finem utilis. sufficit, ut in illo aliqua ratio boni& conuenientis inueniatur. Osii Cig I. Minus bonum resipectu boni maiori , inatum est; Ergo voluit taS, quae minuSbonum, Ut minus erigat , et tu in
nratum, ut malum est; quod fieri non potest. sudeo. Voluntas,
quae vult inu, bonum, non fertur in illud tu ratione minoris boni, neque etiam sub ratione noli sed tantum ab ea ratione, qua boniani&ad finis aisecutionem uti lacli Ostic ΙΕs II. Obici tum voluntatis est bonum. Ergo maius bonum magis ad se rapit: attrahit voluntatem. Respondeo. Et si maius bonum magis ad se rapiat voluntatem, ac proinde voluntas ut plurimum eligere soleati num,quod ut maius ab intellectu ipsi proponitur fieri tamen potest, vim ostia libertate feratur etiam in id, quod minus bonum est,qua bonum est. Adfundamentum primae sententiae respondeci
ExpEMENTIAM illam concedi; quandbres illae, quae osse iuntur
ut eligibiles , nondum expresse
cognoscuntur ut ex aequo eligibiles sublata verbdubitatione, liberrima fit electio, qui iitru m, que medium ad finis at secutionem aeque utile idoneum cire
cognoscitur, ac proinde alterutrum eligi potest.
Q RES. Quand unicum occurrit medium, idque iudicatur eis necessarium ad consequendum finem, utrum electio eius necessaria sit, an libera colit electionem latiori significationes; nam presse ii opii esumpta non est nisi inter plui aliudi supra dictis constat. R, pondeo. ELctionem in
hoc casu lina iciter esse liberam, sicuti simpliciter libera est
intenti potest enim voluntas recedere ab intentione finis, ac proinde nihil ligereri esse tamen neces ariam ex suppositio ne, nempe supposita,& non mutata essicaci intentione finis tunc
enim voluntas sibi ipsi imponit
necessitatem eligendi medium, quod unicum estin necessarium
69쪽
Tr ictatis I.αuae i. XIV De Consillio. bernator, an rectis legibus Rem
tantum,qtribtis snes illi obtinendi sunt. R I CN Lo II I. Vtrum conspliumsitsolum de ita, quae anopu
Proprie enim de iis consultare dicimur, quaeipsit acturi sumuS. Aristotelesy. Et hic. cap. 3. ARTicvL I V. Vtrum cons Lumst de omnibus, quae a non
silium sit inquisitio 8 luntur . CONGLV abcst.De rebus, Cosc Lusio ii assit quae vel exigui momenti sunt, vel mans Ratio quippe in rc bus a per artem dc natiuam constitutagendis,quae incertae& dubiae esse in determinata sunt, non est consolent, nunquam fidicium pro sultatio. fert sine pr. aeuia inquisiitione d i l RricvL V. Vtrum conssilium deo sententiam decligendisne probe ut ordine re lutorio CoN- cessario antecedit inquisitio rati CLusio est affirmans.l rocedit onis, quam Theologi consistitim nim ab cffectu ad cMissas, qui- appellant hoc est, actum intelle bus executio illa pendet. Procci- tuS, quo rationes ex utraque par, sus autem a bellectit tanquam ab te occurrentes examinantur,pri aliquo magis composito ad caussiusquam aliquid cerib&desinites fas, quae simpliciores esse solent, dicitur resolutorius. ARTICvL VJ Virum consita
concludatur. ARTICvL II. Vtrum Consiliumsit desine, vel de tu,quae sunt
ad Anem Z Co,c Lusio cis Consilium non est desines, qua finis est sed tantum de iis, quae sunt ad finem. Sic Aristoteles 3. Et hic. cap. . inquit Cosa ramus autem
um procedat incinnistrum e CoNCLVsio I. Proccisus consilii achii finitus est,ta ex parte finis, quam ex parte naedij. CONC Lus Io II.
Nihili rohibet processum consili in infinitum esse inpotentia, non de nibus , ,ed de tu, quae ad quatentis in infinitum possitiat a- neses perducunt. seque cisim liqua occuricre consilio inqui medicus consultat an fanet 'ne renda. Rhetor, an persuadcat nec u-
70쪽
quaestionis huitis arculi. RTi v Lo . quaerit D. Thomas: Virum consensus sit acIus potetiae Epentis, Co&c Lusio est assirmans. Est enim actus,quo voluntas consentit in media ab intellectu proposita. Vnde non realiter , Led ratione tantum dister ab electione ob diuersio videlicet retpectus. Nam quatenus voliantas amplectitur, quod intellectus iudicauit adfinis assecutionem utiles, dicitur consensus; hoc est,concordia cconsensio voluntatis cum intellectu;quatenus vero illiid praesertaliis, dicitur electio. ARTICULO H. Vtrum consensim conueniat brutis animalibtu'CON-lCLVSio est. Consensus non est proprie in brutis. Qu labruta non applicant se pro arbitratu ad agendum, sed ex in itinctu naturae
ARriCvL ULVtrum con - insit destne vel desti, q/ ae sunt a finem' Cos c Lusio est Consensus proprie loquendo non est nisi de iis, quae sunt ad finem. Conscia-sus enim sequitur consilium .sed conssilium.tantum cst de iis, quae sunt ad finem. Ergo etiam consensuS. ARTICUL IV. Vtrum con sus in actum pertineat a superiorem an n. .rrtem 3 okCLus Loest Consensus cum sit actio voluntatis,pertinet ad stiperiorem animae partein.
quaestionis huiua articuli. RτiC Loci quaerit Thomas 'trum vis actus volunt.ι--ti, CONCLusio est a Dfirmans. Est enim actus, quo VΟ-luntas applicat alias potentias ad executionem medio