장음표시 사용
191쪽
nem catholicae ecclesiae contemnunt, execratio. Et in fine quintae actionis, lectis stagmentis scriptorum ecclesiasticorum, tota synodus proclamauit: Diui niloquorum patrum doctrinae nos correxerunt: ex illis haurIentes, fidem& veritatem potati sumus: illos ins quentes, mendacium persecuti sumus. Et actione sexta inquit Epiphanius: Gloriosos doctores, tuta monimenta
ecclesς dicere possiimus. Et paulo post: QV0 m Q ς , quae sancti patres non
robauerunt, nos qui circa finem secu-orum occurrimus, 3c indigni sumus, ut discipuli eorum vocemur, recipi
mus haec ille tom. s. Accedit octaua synod' generalis canone primo his verbis : Regulas quae sanctae, catholicae,&apostolicae. tam a sanctis apostolis, quam ab orthodoxis uniuersalibus , nec non & localibus conciliis , vel etiam a quolibet dei loquo patre,ac magistro ecclesie traditae sunt, seruare, ac custodire profitemur: quibus & pr priam vitam, & mores, & omnem sacerdoiij catalogum regamus.1 Ostendimus hactenus ex literis sacris,& sanctis synodis quanta sit, & esse debeat authoratas sanctorum doctorum: nunc autem ab ipsis mei patribus eandem veritatem docebimur. Ac primu diuus ille Hironymus in commentaris
ad librum Iob, inquit: Sancti doctores ecclesiae nubes esse dicuntur, qui aquas euangelij portant populis effundendas,& gubernandas a Spiritu sancto des runt, Vt irrigentur terrae populorum, de de hac caelesti pluuia, virtutum fruges sol rituali operatione multiplicentur. Et paulo post: Hi sancti a Spiria tu sancto ita distincti sunt gratiarum donis, tanquam sydereis luminaribus. Et in Danielem ait, periculosum esse, de magistrorum ecclesiae iudicare sententi js, & alterum praeserre alteri. Et alibi de Hilario loquens, inquit: Hila
rius beatus antistes, &vtita dicam, inter procellas mundi magnus sustentaritor ecclesiae. Deinde Augustinus libro secundo contra Iulianum Pelagian uiride Irenaeo, Cypriano, Basilio, Ambrosio, alijsque sanctis doctoribus scribes, ait Isti episcopi sunt, docti, graues,
sancti, veritatis acerrimi defensores: in quorum ratione, eruditione, libertate, quae tria bona iudicibus tribuutur, non potes inuenire quod spernas. Hos excellentiores suos dispensatores per diuersas aetates temporum, locorumque
distantias sicut Deo placet, atque expedire iudicat, ipse dispensat. Et post paululum e Catholicam fidem in lacte
suxerunt, in cibo sumpserunt, cuius lac & cibum paruis, magnisque mini strauerunt, quam contra inimicos apertissime, atque sortissime defenderunt.
Talibus post apostolos, sancta ecclesia
plantatoribus, rigatoribus, aedificat ribus, pastoribus, nutritoribus creuit. s Hiero. in Iob cap. 26. in Dani. cap. s. dc in psal. 17. Nicephorus lib. ia. cap. I I. Vincentius Licinensis lib. asuersus haereses sol. 7. & q. Canus lib. . de locis theologicis cap. 3. Js Ad haec, Alexandrinus apud Theodori tum in historia tripartita ad Alexandrum Constantinopolitanum scripsit: Sicut nos diuinae scripturae docent,unusanctum Spiritum confitemur, qui repleuit & veteris testamenti sanctos homines , oc noui sacratissimos praeceptores.' Longum ellet omnia persequi,
suae sancti doctores in laudem maioruuorum, de in commendationem authoritatis eoru tradiderunt: qua sola 'pe multa prophana haereticoru dogmata consutarunt. Est enim eoru sententia unanimis, via certa & tuta ad conuincendos
192쪽
cendos haereticos, &In ecclita firmuSpiritus sancti magisterium . Quod verbis & sactis testantur Basilius, Hi ronymus, Eusebius, Leo, Bernardus, de innumerabiles alij. lib. i . histo. trip. c. I . Basilius lib. contra Amphilochiu. Hiero. contra Helvidium. Eusebius h. s. eccles. hist. c. de libellis. xo. distin.
c. sunt quidam. 21. q. I. Bernar. epist.
7. Leo, Agatho, & alij relati a Martino Atala lib. de diuinis de ecclesiasti.
traditio. tit. de publico catho.eccle. ma isterio. Gaspar quoque lib. a. adue us haereticos arti. 6. Canus. lib. 4. de locis theologicis cap. q. Bessarion, oratione pro unione cap. I.J
atque verissima, quae signa sunt euid ita diuin et voluntatis,horum doctorum authoritatem haud obscure comprobant. Hi enim sacri doctores, ut est apud Damascenum , illuminatricem spiritus gratiam adepti: tum miracul rum virtute : tum sermonis gratia, o scuratos illuminarunt, & errore deuiosco uerterunt. Et v t Longolij verbis utar in elegantissima ad Lutherianos oratione: Horum etIam iam vita defunctorum gratia, & mortuos reuixisse, & caecos oculorum usum recepisse, & varissex morbis laborantes, surijsque etiam exagitatos mortales multos, potestati, valetudinique suae restitutos esse, exploratum habemus. Cur autem Deus Omnipotens hos patres , de ecclesiae doct res,tot tantisque miraculis approbauit,& illustrauit nunquid ut nos deciperet nunquid , ut illi nos seducerent, dein multas haereses praecipitarent absit rImo ut nos docerent, & in viam veritatis reducerent. Ricbardus de sancto Victore lib. I. de Trinitate,cap. 1.inquit: Nonne cum omni confidelia Deo dicere poterimus: Domine si error est, a te
ipso decepti sumus nam ista in nobis tantis signis de prodigijs confirmata sunt, & talibus, quae non nisi per te fieri possunt. certe a summae sanctitatis viris sunt nobis tradita, &cum summa de authentica attestatione probata, te ipso cooperante, & sermonem confirmante s uentibus signis. Nos e go tute sequamur eos,quos ab ipso Deo approbatos esse videmus, quos sacra scriptura commendat, concilia se- luuntur , doctorum laudat consei us, &vera utiliaque miracula comprobant.
gnouerunt semper In his sanctis doctoribus, quorum doctrina perpetuo spiarat unctionem illam Spiritus sancti, qui locutus est , de quotidie loquitur peros sanctorum doctorum . Ad extremum , sacrosancta catholica ecclesia, quae cum sit columna & firmamentum
veritatis, nec sallere, nec falli potest, horum scripta probauit: horum quoque doctrinis perpetuo membra eius instruuntur & illustrantur: hos ipsos doctores tanquam iustos & legitimos filios ipsa suscipit , dc amplexatur. Hos compertum habemus, nil credidisse aliud, quam quod credidit catho, lica Christi per orbem ecclesia, cuius
extiterunt membra non vulgaria, imo praecipua, imo columnae quaedam.
Proinde quidquid uno sensu &consensu hos tenuisse inueneris, eum catholicae ecclesiae, verum Se catholicum sensum, veram sententiam, veram fidem, absque ullo scrupulo teneas. Cum hos audis, ecclesiam audis. Horum concordem sententiam, puta ecclesiastica esse traditionem. Vide Alber. Pighium lib. i. ecclesiasti. hierar. c. . N lib. 2. cap. 7. & lib. 6. cap. 3. J
193쪽
admodum in e teris omnibus,sic etiam in interpretatione sacrae scripturae, indubia fides & authoritas tribuenda est. Non enim naturaliter acquiritur intelligentia scripturarum, sed donum Dei est,& viris i amstis diuinitus conceditur. Nam, ut Hieronymus in prooemio comentariorum in Oseam, inquit: In explanatione sacrae scripturae, Sancti spiaritus inspiratione agemus, ut cuius instinctu 1 cripta est, eius reuelatione pan datur . Quis autem, nisi mentis inops, negare possit, sacros ecclesiae doctores
prae caeteris omnibus abundantiorem
spiritum sapientiae & intellectus habuisse ξ Hi namque pars magis eximia e clesiae semper fuerunt, qui non solum eruditione, verum etiam vitae sanctimonia,velut lydera quaedam effulseruirquibus caeteri fideles in sensu scripturarum vnlae fidem habuerunt, tanquam viris Spiritu sancto plenis, qui nobis succum, & latentem in sacra scriptura spiritum exhibuerunt. Qui non a s metipsis interpretationes acceperunt , sed secretis inspirationibus Sancti Spiritus illustrati, dubia scripturarum n bis aperuerunt. Quorum doctorum, Vt inquit Augustinus, illustris doctrina est de nemorabilis, & venerabilis consessus, atque consensus. f lib. I. contra Iulianum Pelagianum . Gasear lib. I. aduersus haereticos cap. s. & lib. 2. art. a. cap. I 4. Canus lib. 7. de locis the Iogicis cap. 3. Jay Inde illud est, quod In sexta synodo
enerali diuinitus tradiderunt patres, 3 verbis: Si ad scripturam pertinens
aliqua controuersia excitata suerit, ne eam aliter interpretentur, quam quo
modo ecclesiae luminaria, & doctores suis scriptis exposuerunt: & maiorem ex his laudem a s liquantur,quam si queta se dicuntur, componant. Per praedictorum en Im patrum doctrinam, populi ad eorum , quae sunt bona & expotenda, & inutilia ac reiicienda, cognitionem venientes, vitam in melius componunt. Et in concilio Lateranensi sub Leone X. Praecipitur concio natoribus, ut euangelicam veritatem & sanctam scripturam, iuxta declarationem & imterpretationem do torum, quos ecclesia, vel usus diuturnus approbauit, prς dicent & explanent: nec quicquam eis contrarium, vel ditanum adiiciant. Nouissime patres in concilio Tridentino, ad coercenda petulantia ingenia decreuerunt, ut nemo suae prudentiae inniaxus , contra unanimem consensum patrum scripturam sacram interpretari audeat. sexta synodo generali can. I9. concilio Lateranen. sessio. II. concilio
Triden. sess. . Jio Quod si peritioribus, Se prudenti
ribus, de magis expertis, in quacunquzscientia&arte plurimum tribuendum
est: si grauior & validior est, quem a modum pro Planco dixit Cicero decevirorum bonorum sententia, quam totius multitudinis imperitae: si non secus debent omnes usu peritorum , maiorumque natu, ac prudentum , fidem
adiungere sententi js, iis etiam quae Pr bari non possunt, quam iis quς sunt ra- taene conclusae, nam quoniam usu &exercitatione, quasi aspectum quenda sunt adepti, facile rerum causas & principia cernunt, ut ait Aristoteles lib. 6. ethic. quantum in religione tribuendum esse putabimus viris sapietissimis,
sanctissimis, & Spiritu sancto plenissimis e impossibile sane est , ut inquit in Timeo Plato, deorum filijs, id est sanctis, fidem non habere, licet nec neces sanis, nec verisimilibus ration ibus eorum oratio confirmetur. Vide August. lib.de utilitate credendi.cap. I 2. Aristo. lib. 6.
194쪽
lib. s. ethic. cap. ii. Boetium lib. r. topico. l. semel. C. de re milita. lib. I 2. de illic Bar. Lucam de alios. Jai Hippocratis aut horitati acquieuit antiquitas, ut est apud Iulium Paulum. Et Cicero de Platone loques lib. I. tuscul. quaest. inquit: Ut enim rationem Plato nullam amerret vide quid homini tribuam ipsa aut horitate me frangeret. Vnde Salomonius haud in sapienter ait, validissi inum esse argumentum ab authoritate sapientum , ubi ratio naturalis deficit, & eorum sen tenti js standu, alioqui non es Iet differentia inter sapientem Sceruditum. Quς cum ita sint, ac de prophanis hominibus non omnino peritis , passim recipiantur a multis:
quid dicere possumus de sanctissimis ecclesiae doctoribus, qui proculdubio
sunt omni u christianorum, atq, omnis memoriae clarissima lumina quorum suerunt pectora sacro spiritu plena, &qui nouerunt ea, quae, ut inquit Hieronymus, doctus Plato nesciuit, quae D mosthenes ignorauit l. septimo mense. de statu homi. & illic Salomo. & ing. responsa prudentum. instit. de iurenatu. genti de ciuili. J11 Ad postremia, accedit ratio vῖua quidem de spirans: nam Spiritus sanctus missus est ad illuminandam Christi e clesiam ,&ad docendam omnem v ritatem. Cum autem facie ad iaciem loqui non soleat, relinquitur ut per aliquos viros ecclesiam illuminauerit,at', erudierit. Sed id fieri non debuit, nil per instrumenta immensae bonitati spiaritus congruentia: ergo per sanctos doctores, apostolicos viros, id factum esse perspicuu in est. Nam,v t Natiamen usait, mani sestum est, quod indignos nequaquam gratia tangit, nec organum improbum, de plane distonum. Quoniam in animam maleficam non ingre
ditur sapientia. sicut econtrario dri mones quaerunt organa digna, per quae operentur. f quemadmodum Origenes tradit homi l. s. in Matthae. & bo
melius lib. I. hist. tripar. cap. I . cap. I i. Ioan . I . dc I 6. Nati anzenus or
tio. J23 Ex quibus omnibus euidentissimum fit, sanctis ec lesiae d octoribus, non autehaereticis, aut schismaticis credendum esse. Illi enim sacro spiritu pleni sun de suerunt: hi vero extra ecclesiam p siti Spiritu sancto priuati sunt: 3c ut nullo alio vitio teneantur, certe non posisunt non esse superbissimi, qui suas haereses patrum decretis de ecclesiae traditionibus anteponant: Dominus dat sapientiam, de ex ore eius scientia & prudentia : sapientia, de disciplina,& scient a legis apud Deum : error de tenebrae peccatoribus concreata sunt. Non est speciosa laus in ore peccatoris, quoniaa Deo pio secta est sapientia. Sapientiae enim Dei astabit laus, & in ore fideliabundabit, de dominator dabit eam
illi. Et in malevolam animam non intrabit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. Spiritus enim sanctus disciplinae effugiet fictum , de au. seret se a cogitationibus, quae sunt sine intellectu . Sapientia syncera est , de ideo nil inquinatum in eam incurrit,& in animas sanctas se traffert, & amiacos Dei & prophetas constituit. Vnde anima viri sancti enunciare solet vetiora, quam septem circunspectores sedentes in excelso ad speculandum. Anima benevola,&quae sentiat quod i stum sit, melior est quouis sophista indagatore , ut Sophocles inquit. Γ Pr uer. 2. ecclesiasti. II.& II. dc 37. S pientiae. r.&7. Ja Abeant ergo Lutherani , & haeretici omnes pestiferi , sanctas contemnant
195쪽
animas, de proprias ad Inuentiones se- ba religionis. Sed quae a sanct Is palmquantur. Apud nos enim, qui calli lici sumus, plus valet authoritas cuiuslibet sancti doctoris, quam haereticoruomnium, quotquot unquam fuerunt, aut futuri sunt conuentus. Sed inquiunt Lutherani : Nos sacras literas pro nostris opinionibus adducimus, ac si non id ipsum veteres omnes haeretici dixerint r vel non sint sacrae literae a sanctis
doctoribus longe melius & verius, qua ab istis interpretatae. Quod si hos cum illis conferre libet, quis tam perditus, ut dubitet Ambrotium praeserre Luthero Hieronymum Oecolampadio Augustinum Bucero Chrysostomum Melanchtoni lucem tenebris 3 sanctissmos impijs 3 Credimus sanctis, inquit
Augustinus, famae celebritate , consensione, vetustate roboratis. Vos autem
haeretici, de tam pauci, de tam turbulenti, & tam noui, nemini dubium est,
tuin nil dignum authoritate praeseratis.
lib. de utilitate credendi cap. I . Jas Et lib. I. contra Iulianu Pelagianum, confutans illius haereses sanctorum d ctorum sententiis, idem Augustinus, post alia inquit: Audis omnes uno cO de, uno ore, una fide id ipsum dicere,& hanc esse catholicam fidem non disi sonante contestatione firmatam. Vbi catholicam fidem illam esse ait, quam
sancti doctores uno ore consentiunt. Ethb. 2. contra eundem, de eisdem sanctis loquens, ait: Quod inuenerunt in
ecclesia, tenuerunt, quod didicerunt, docuerunt:quod a patribus acceperunt,
hoc filijs tradiderunt. Confirmat hoc Basilius in epistola, quς est ad Antiochenam ecclesiam, his verbis: Fidem vero nos neque ab alijs scriptam nobis recentiorem suscipimus, neque ipsi mentis nostrae germina tradere audemus, ne humana commenta existimentur esse ve bus edocti sumus,ea interrogatibus nos an nunciamus. Hi sunt magni & clari
homines, qui doctrinae, iudicij, dc fa ctitatis laude semper floruerunt : qui sanctissimi,&eruditissimi, de maximi
omnium christianorum sapientes semper iudicati sunt. Morum mentiumq; rectores integerrimi : qui rempub. christianam, post apostolos & euangelistas,
tam prςclare fundatam, quam videmus esse catholicam , nobis reliquerunt: quorum vitam de mortem Deus omnipotens multis magnisque miraculis illustrauit:quorum aeternam memoria, virtutes & opera, ecclesia catholica iure
26 Hos tantos viros, sacrosque doctores contemnunt Impudentissimi huius t
poris haeretici, de sepe illos maledictis incessunt, propterea quod , contrari j
sunt operibus atque doctrinis eorum, de quia semper illi haereticos consutarunt, de persecuti sunt. Vt enim Leo magnus tractatu contra hqresim: E licetis, inquit, nunquam potuit haeretica impietas sic latere, ut non a sanctis
atribus nostris, & sem per deprehensat, de iure damnata . Item ex Lutheri pestifero dogmate aiunt, opus non esse doctoribus ad sacras literas interpretandas, sed melius esse, ut suo quisque sensu interpretetur illas: quo quid sit absurdius, vel tenebrosius dici vel fingi potuit Verum de hoc alibi sitsus haereticis occurremus. Nos interim sacros
doctores sequamur, quoru quidem consensus est concors iplius ecclesiς sensus: cuius illi sunt columnae quςdam, de me bra praecipua, prae cetieris donata abundantiori mensura spiritus, de subtilioti quodam sensu pr dita,ita ut in illis uniuersi corporis ecclesiastici sensus praecipue vigeat. Ubicumque hi congregantur,
196쪽
gantur, ibἰ Christus est, & ibi veritas. 27.Vanissimis & stupidissimis ratiuculis
mouentur hqretici ut sanctorum patrudoctrinam de authoritatem rei j clant et
tuas omnes con sutat per singula G
par.Sed illa videtur esse potissisima, quia inquiunt : homines fuerunt, de aliqui
eorum interdu errarunt. Homines tu
runt, quis negat 3 sed homines sapientissimi, sanctissimi,& spiritu sacro ple-- nissimi. Errarunt quide interdum aliqui eorum : sed omnes simul errasse quis credat φ errasse quosdam illorum in quia busdam fatemur: diuina tamen dispensatione ob id errare permissi sunt,ut homines suisse eos cognosceremus: de qdquid recte dixerunt, a Deo accepisse, a seipsis vero quidquid aberrarunt. Suis quippe i ngeni js relicti, non unquam in errores aliquot inciderunt, cum tamen certum sit, quod in caeteris fulgore diuiani spiritus illustrati, non nili salube rima dogmata, ad maximum ecclesiae commodum tradiderunt. Adde, quod interdum errata utilitate afferunt, quando illis homines erudiutur, & cautiores fiunt, quemadmodum docet Xenopholib. 6. rerum Crccarum. Non est igitur impium alicui sancto doctori probabiliter contradicere, sed ab unanimi patrum sententia pertinaciter dissentire. De qua re non sat recte sensisse videtur Arnaldus Albertinus, vir alioqui doctus & pius. c.ego solis. 9.distin. G uido de Laeresibus capite. 7. Roffensis contra
Lutherum veritate. 7. Gaspar lib. I .ad uersus haereti. c. 7. cum seq. Alberti. li. de agnoscen. asseruo. catholi. quaest. I Dde. q. 3 o. consessio Polonica, de fide de symbolo cap. 1 9. Jas Cum autem aliquis eorum errauerit, cognosci sacile potest error, ex mutua collatione scripturarum, ex ecclesiae catholicae traditionibus, de Romanorum
pontificum decretἰs: Et, ut inquit Augustinus, per sermonem sapientiore peritioris, per grauiorem epit coporum authoritatem, doctiorumque prudentia,& per cocili a licet reprehendere, si quida veritate deuiatum est. Si vero plures inter se dissentiant, maiori de saniori parti stabitur, id est illi, quae non numero tantum vincat, sed etiam authoritate, &Zelo, de merito, quemadmoduelegater d i s Ieri i Brunus. Maior quidem pars,ut est apud Ciceronem, eo fere deterri solet, quo a natura ipsa deducitur. Augusti. lib. 2. de baptismo contra Donatistas. c. s. apud Gratianum in. e. ruis nesciat. 9. distinctio. Brunus lib. s. e delegatio. c. I 6. Cicero lib. I. os s. Gaspar lib. 2.contra haereti. arti. 6α. 7. lis Postremo, quis sic insaniat, ut sacris doctoribus credendum esse non putet, haereticis autem putet Quas vero dcij non sint homines,& errare non queat. Hos corripiendos ac deuitandos esla, docet Apostolus: illos vero sequendos esse praecipiunt scripturae diuinae, sacra
concilia, de eccleuasticae traditiones :quorum authoritatem vera miracula
comprobant, de uniuersi christiani semper re ubique suspiciunt. Qui quidem
tam viventes, quam mortui clarissimis effulserunt miraculis : quorum cin res de ossa per sacras aecies in summa veneratione habentur e libri eorum leguntur & approbantur ab omnibus . Haeretici contra, nullis miraculis claruerunt : nulla eorum cineribus habita veneratio: eorum dogmata per
viros catholicos semper sunt consutata, detectaque plena mendaciis, faulacijs , atque venenIs. Et tamen haeretici usque adeo studidi sunt, ut sanctissimos & sapientissimos viros contemnant , sequantur istos procaces ,
'que prophanos. Nunquid Deus post
197쪽
apostolos & euangeli stas, non posuit in tur anima mea morte iustorum, & sat ecclesia pastores & doctores, ne unum nouissima mea horum similia. Nume. quidem usque ad Lutherum, Bucerum, a 3. Roffen. contra Lutherum, arti. 3o.& Melanchionem O mirabilem insa- Driedo. lib. . de dogmati. ecclesiasti. niam . O pectora haereticorum alto er cap. r. Alson. lib. r. aduersus haerescarore consuta. Quid tandem moria- cap. 7.J
De dominis temporalibus Titulus XXIII.
1 U Vniendos esse qui illa contemini,que S Quibus parius asci debeant domini tem sapientissimi ac so ctissimi doctores porales, qui aduersus bereticos inqui
fori serunt, credendum est. floribus non auxiliantur. 1 Quid sit regis munus, ct propter quam 9 cui eruare noluerint in territorio suo rationem Ieretici simipuniendi. constitutiones pontificias in hereticos 3 Cbristiani principes in animum ducere latas, quomodo puniantur. debent, H sereses tollant. I O Ponuntur due constituriones regiae, qui- 'Principes oesuperiores maximam βο- bus ponitur quo modo se debeant haberum curam flabere debent,nam pro se, re inquisitores cum illis, qui hereticos O pro peccatis populi tenentur redde receptauerint. re rationem. II Si reges, aut principes christiani fams Quomodo pis principes qui ecclesiae ca- sunt haeretici, subiecti, vasalli, Ose thollas fauerint, ct impios persecuti ni quoq; liberi ab eoru dominio manere. fuerint, a Deo mercedem suscipiant. i a Reges O principes hereticigrauius qua 6 Munus sacerdotis est bereticos admone riij delinquunt, ct ideo maiore supplire auis vero conuenit eosdem punire. cio sunt igni.
7 Ad pontifices pertinet laicos admonere i3 Durissisne puniendi sunt heretici princia ut fidem teneant, principum autem es pes, ct omnes qui alios inficere possit praepositis ecclesia obedire. authoritate sua.
ges, Duces, Comites , alijque principes & rerum d mini , diligerer prouidere debet, ut hae
haeretici puniantur: ne sub eorum imperio impiorum augeatur improbitas,& piorum pax atque securitas pertu betur. Quod si sacere neglexerint, a ctissimam Deo rationem proculdubio reddituri sunt: a quo traduntur illis ad regendum prouinciae, quasi iudicibus ab imperatore,ut est apud Hieronum uin taechielem cap. 28. O fortunatam Hispaniam, piorum principum prouisione in fide catholica tam preclare sundatam,& a cunctis haeresibus puram &expurgatam. Vt quod iam olim cecianit Claudianus, mulio id aptius nunc dicere possim,
198쪽
Quid dignum memorare tuis Hillania
Diues equis, frugum facilis, pretiosa me
Haec ille versibus persecutus est, c raque verissime. α Regis ossicium est, urbes atque homines loesices de beatos sacere,ut Socrates, Xenophon, Aristoteles , lamblicus, cetterique tradiderunt. Vita autem beata efficitur virtute non impedita, ut consentiunt omnes. Atqui nulla scelicitas
esse potest ubi haeretici sunt impuniti, ubi pullulant haereses, ubi fides cath
lica impiorum nouitatibus exagitatur: virtutes enim magnopere impediuntur
Impictate. f Xenophon lib. 3. de factis& dictis Socratis. de lib. 2. & 8. de cvropedia. Arist. 8. et hi. cap. ii. Iambliscus epist. ad Dyostolium. J3 Quini obrem christiani principes c gitare debent, Deo se reddituros esse rationem propter ecclesiam,quam a Christo tuendam suscipiunt, ut Isidorus ait, lib. 3. de summo Dono. Nam siue augeatur pax dc disciplina ecclesiae per Gdeles principes, siue soluatur, ille ab eis
rationem exiget, qui eorum potestati suam ecclesiam tradidit: in qua si iustitiam seminauerint, mercedein accipiet fidelem. Si vero disciphnain , quam ab eis Deus exigit, no apprehenderint, tunc euenturum certo sciant, quod eis minitatur: nempe, ut irascatur Domitanus , & pereant ipsi de via iusta. Aniamum enim inducere debent,ut haereses
tollant, sicuti Hieremiae prccipitur: Costitui te super gentes de regna,vt euellasse destruas, de disperdas dissipes, de aedifices dc plantes. Isidorus lib. s.cap. 1 s. c. principζ . 23. qu st. 3.J4 Paulus apostolus in epistola ad Id braeos cap. vlt. praeci plens illis, ut praepositis obediant, ipsi enim, inquit, peruigilant,quasi rationem pro animabus vestris reddituri. Et Origenes super lib. Numer. homil. ro. Principes non solupro suis proprijs arguuntur deliin ἰs, sed& pro populi peccatis coguntur reddere rationem. Si forte non docuerint, non commonuerint, neque soliciti suerint arguere eos, qui initium culpae d derint, uti ne contagio dispergeretur in plures. Praetereo plurima, quae in eandem sentetiam Nazianzenus, Thomas, alij que tradiderunt. Nazian .oratio.
3 o. in fine. Theophil actus in Matth. c. 1 . Tho. lib. 3. de regimine principit. c. 3. Cςlius lib. 8. cap. I. JNec solum in sutura vita condignam a Deo mercedem accipient pii princia pes , qui ecclesiet catholicae fauerint, de impios persecuti fuerint: sed etiam in hoc mundo prospera eis omnia Se sceliacia euenient. Id quod omnibus sere seculis rebus ipsis compertum est, & rillus confirmat in exordio libri de recta fide ad Theodosium, dicens: Gloriosa in Deum pietas regijs honoribus Im mobile fundamentum est. Et impij
reges miseri ac mali, male pereunt: cotra vero pietatiscultores sine labore vincere solent, de aduersarijs praeualere. Quod de olim contigisse cultoribus de violatoribus religionum, Cicero ipse lib. a. de natura deorum testis locunt elissimus est. Quin etiam Aristo t. lib. 3. Politic. cap. I l. inquit, curandum esse, ut reges Deum, religionemq; semper egregie colere videantur. Nam minus iniuriam homines a talibus hominibus metuunt, cum principem reliasiosum esse, ac Deum vereri putant, minusque insiliantur ei, qui Deum auxiliarem habere videatur. Clemens h.
I.de conititutionibus apostolicis: Lege X regum
199쪽
regum libros, ut intelligas, quot reges iuste vixerunt, eos a Deo auctos fuisse, di iis promissionem vitae aeternae apud xpsim permansisse. Quot vero reges a Deo defecerunt, rebellione sua breui tempore interijsse, iusto iudicio Dei,&vitae eius priuatos fuisse,pro requie aeternum supplicium consecutos. Omitto
Augustinum, Thomam, oc alios. l. . it.de Iud is. lib. legum nouellaru Theodo'. l. t 6. de episcopis de clericἰs. C. Theodo. August. ad Bonifacium epist. 3 o. Tho. lib. I. de regi ini. Princi P cap.
vlti .epist. inter claras.C.de summa Trianitate. Nicepho. lib. 7. cap. 2. Brunus
lib. 3. de haeret I. cap. s. Aiala in sine operis, de dIuinis & ecclesiasticis traditionibus. de quae ipse collegi, lib. s. de repub. cap. 8.J 86 Sacerdotum quidem est, admonere& corrIpere haereticos, sed principes de
Iaici iudices eos punire debent. Arma enim ecclesiae aduersus pertinaces haereticos nihil fere prosunti nisi a principi bus laicis manu militari iuuentur. S cerdotis, ut ait Chrysostomus, tantum est arguere, liberamque praestare admonitionem, non monere arma, non es' Peos usurpare, non vibrare lanceam, nec arcum tendere, nec iacula mittere,
sed tantum arguere, ac liberam praest re admonitionem. f homil. 4. de verbis
Esaiae, vidi Dominum. c. nueesor.
23. quaest. S. J7 Itaque ad ossicIum Pontificum pertia ner as monere diligenter principes laiacos, ut catholicam fidem in primis i neant, de subiectorum haereses puniat. Principum autem est, praepositis ecclesia obedire. Sic Analiasus papa, Anastasium Imperatorem admonuit. Sic Do ille magnus Leonem Imperatorem contra haeresim Eutychetis incitauit. 6- Nestorius episcopus constantinopo
litanus, ante quam a vera pietate trans: uersus ageretur, in prima eius conci
ne, propalam apud populum, ad imporatorem verba dirigens,decantatam itilam emissit vocem: Da mihi, O imp rator, terram ab haereticis liberam de puram, de ego tibi caelum reddam . Tum ibi haereticos extirpa, & ego tibi Pe si delendis adero. Quin etiam arguendi de excommunicandi sunt principes negligentes,qui haereticos punire nes uerint: sicut Marcellus papa MaxAium corripiebat, & Gelasius Anastasum, Gregorius septimus Henricum quartu communicauit, & Honorius tertius ridericum secundum. vide Niceph rum lib. i ecclesiast. hist cap. 3 i. Brunum lib. 3. de haereti. cap. 8.4Hinc ortae sunt illae pontificum sacratissimae leges, quibus praecipitur domunis temporalibus, ut auxilientur inquia sitoribus aduersus omnes haereticos. Quod si contumaces, aut negligentes in auxilio serendo fuerint, excommunicentur, & honore priuentur, Ze eoru territorium interdicto ecclesiastico subiaceat. Praeterea, ut iureiurando promittant, quod haereticos in suo territ rio commorari non sinent. Si vero ab ecclesia moniti, ea sacere noluerint, ut excommuniςentur, & contumaces post annum Pata indicentur, ut ex inde Po-tifex maximus declaret, subiectos absolutos esse ab eorum dominio,& prout ncias illorum permittat catholicis occupandas. Sed in Hispania tnquisitores proscribent illos, dc manu regia com-Irchendentur, de punientur. D. ad abo
f. moneantur.de haereti. authen. si vero. C. eodem tit. constituti statuimus. de
episcopali audien .l Tales quoque sunt leges constitueres, ut qui seruare noluerint in territoriata
200쪽
suo constitu Hones pontificias contra hareticos latas, hi tanquam infames & het
reticorum fautores, ac de impietate s specti, omni honore atque ossicio pria uentur. Illud item prucientissime ca tum, ut rerum domini obediant episcopis de inquis toribus, de ab eis moniti , ut inquirant, comprehendant, de custodiant haereticos, fautores, & receptat res, ac defensores eorum: & ut reos protinus puniant, cum fuerint curiae seculari relicti. Illa demum iustissima costitutio est, quae vetat ne domini rerum impediant inquisitores, nec defendant reticos, nec de haeretica prauitate cognoscant. Si secus fecerint, ut in sen
tentiam excommunicationis incurrat,
dc excommunicati per annum, ex inde damnentur ut pertinaces haeretici. sc.Vt ossicium. f. vlti. c. vi inquisitionis. in princi p.&.F. Prohibemus. de haereticis. lib. 6.Jio Ab eodem sente natae sunt duae constitutiones regiae. Quarum priore inu tur, v t qui in territorio suo receptauerit haeretἰcos, is ius omne amittat,quod ab eisdem debebatur eir de praeterea restimat omnia bona, quae haeretici secum attulerint: Posteriore constitutum est, ut sicut in prouincijs regit iurisdictio-nIs, sic etiam in aliorum territorio inquisitores in hqreticos inquirant, de dominos ipsos iurare cogant in fidei fauo
rem, prout iure tenentur: dc contum
ces atque inobedientes pro sua iurisdictione puniant. Haec,oc talia reges nostri vere catholici pro sinceritate si ei eonstituerunt. Nam ut apud Xenophotem est, libro octauo de pedia Cyri licequoque ita habent, quemadmodu item adia ἐν quando princeps melior est, puriora iura constituit: quando vero deterior, nequiora. Demosthenes quoque oratione secunda contra Aristogi-
tonem dixit: Eas urbes maxἴme eor re videmus, in quibus legulatores opis
mi extiterunt. Nam ut quet in corporibus oriuntur infirmitates, medicorum inuentis curantur: sc animorum immanitas legumlatorum prudentia eo terminatur. si. instruit. Hispalen .cap. . Se instruch.omnium prima cap. 1 I. 4ri si reges aut alii principes christiani facti sint ii retici, protinus subiecti de vasalli ab eorum dominio liberantur: serui quoque de liberti ipso iure liberi sui.
Nec ius hoc recupera Dunt, quamuis postea reconcilientur ecclesiae. sc. vlti. de hqreti. de illic Gosre. Ioa. And. Ostien. Cardi. Abbas de cetieri. Brunus lib. q. de hereti. cap. IAE. JIa Quinetiam digni sunt maiore supplicio reges de principes haeretici, quam caeteri homines. Tum quia grauius ipsi, . quam alis delinquunt, tum etiam quia multo magis exemplo suo nocent. Attestatur mihi Cicero libro tertio de legubus, post alia dicens: ut viiij sprinci sum insci solet tota ciuitas, sic emenisari de corrigi continentia. Et paulo post: Nec enim tantum mali est peccare principes quanquam est hoc magna per se ipsum malum quantum illud, Iod permulti imitatores principii exi-unt. Ego autem nobilium vita victuque mutato, mores mutari ciuitatu puto . Quo perniciosus de republica merentur vitiosi principes, quod non solii vitia concipiunt ipsi, sed ea infundunt . in ciuitatem . nec solum obsunt, quod ipsi corrumpuntur, sed etiam quod corrumpunt, plusque exemplo, quam pec
I 3 Iure igitur ac merito Scythae rege seu
Scyle occiderunt, propter externos riatus : quia bacchanalibus sacris externis initiaius erat, ut est apud Herodotuin Melopomene. Scripsit enim verissime i