Caroli Sigonij De lege curiata magistratuum, et imperatorum, ac iure eorum, liber

31쪽

&aedilium curulium, &quaestorum potestas latum, qpsa aut prehensonem tantum, autneque prehensionem, neque uocationem habuerunt.Haec autem cum ita esse,inulto mecum ante constituissem, quoniam imp tii uocem honsolum ad magistratum, sed etiam ad imperatorem pertinere uidebam, propterea de imperio imperatoris acturus,ne uocis homonymia errorem pareret,prioris initio responsionis ita scripsi. Ego duplicem imperi si scationem

dico, nam ciuilem quandam magi ratus auctoritatem,alteram militam rem,ac bellicam sie autem statuo, omnes magiseratus O urbanos,upra uinciales civilem potestatemhaluisse erum alios maiorem, alios min

rem; qua minor fuit, eam praecipue potestatem dictam, qua maior, non potestatem solum,sed interdum etiam imperium appellatam. idq; ex eo liquere uta de tribunis quidem plabi atque aediligus nunquam nil satestatem dixerunt,in consulibus autem, est,praetoribus Ermtesatem, imperium usurpari t . unde Liuius insecundo tri Am pl. priua tum esse. ,sine imperio, acsine magistratu prodidit . . Tu uero quid

aisὸ unum ex his reprehendis,quod dixi de tribunis nus quam imperium dictum. ac mihi Florum, & Paterculum obiici quorum alter prorogatum, alter abrogatum triabunis imperium dixit. atque hoc primi,eiusq; grauissimi criminis loco das. Quod ego miror in primis . neque e nim intelligere uideris, Florum, & Paterculum ibi imp rium pro magistratu ipso cepisse,cosdemq; improprie locutos esse, cum tamen ipse& ibi imperium saepe pro ni 'gistratu usurpatum,& Ciceronem,aut Liuium haudquinquam ita locuturos fuisse capite xI II et scrib s.miror autem multo etiam magis, cum te eundem ita scribentem animaduerto: Esaliasignscatio imperi,qua maior quaedam iubendi, coercendiq; potestas intelligi rur, in qua significatime cum accipi tur, Merito negantur omnes magistratus imperiumlabuisse , tametsi

omnes

32쪽

Omnes iubendi potestatem haberent. in easignificatisne accipitur apud Varronem,cum scribit,magistratus aut uocationem habere,ut consules, ceterosque,qui imperium babent.buius uocabuli ea uis passim obseruatur apud Liuium,Sallustium,Ciceronem,ceteros ; Latinos scriptores in maioribus magistratibusfepi e taporum,nonnunquam imperium simul cpotestatem uJrpent in minoribus potestatem. miror inqua,

quia ipse usque adeo caecus uideris,ut no uideas,te idem tradere,quod ego.tu enim minores magistratus potestatem habuisse scribis,non imperium,ego tribunos plebis , quos etiam sine magistratu esse dixit Liuius, potestatem habuisse, non imperium. potestatem autem uterque nostrum intelligit minorem cogendi, & coercendi faculi tem. Quod uero dixit Liuius, tribunum pl.priuatum esse, sine imperio,ac sine magi Patu, ex ea parte reprehendis, quod a Liuio non sit proditum, sed apud Liuium ab Appio consule pronunciatum, atque oratorie auctum. quod prorsus resutat Plutarchus in Problematis,qui historice,non oratorie quaerens , cur praetexta alii magistratus uterentur ι

tribunus pl.non uteretur,respondet, an quia tribunuspl.magistratus non esUneque enim ex fella tribuni ius dicunt,neque lictores praeferunt,neque creauo dictatore Edicant, sicut alii magistratus,quasi ipsi magistratus non in sed alium ordinem obtineant.

Deinceps uero declarans,quid esset potestas magistra ' dixi, eam in auspicio, & iudicio fuisse positam, teste

Cicerone in Legibus,qui scripsit.magistratus omnes iuditium, O auspicium habento. quod dictum cum tu tibi multis nominibus accusandum D sceperis,uidetur esse faciendum, ut omnes reprehensiones tuas,quam posita, breuissime, planissimeq; refellam. Primum autem crimen est,quod Ciceronis testimonio in Legibus utar,quae omni ex parte non

sint legibus Romanis accommodatae. quod crimen puto E esse

33쪽

34 CARO II SI Iobrarae esse tum leuissimum, tum mihi tecum, & cum omnibus ,

qui in hoc genere disputationis uersantur,commune. uerum,age.cur non sunt accomodatarὸ quia statuit,inquis , ut censores quinquennio magistratum gerant, cum per xv III menses tantum gesserint.quidὸ non ne primis te

poribus quinquennalis censura fuit non ne ipse Cicero aperte scribit,se multas leges ponere,quae si non essent in ι legibus Romanis,tamen erat in more maiorum,quitumὲ ut lax, ualebatὸ l. Alterum crimen est, praecipuam magistratus potesta. rem non in iudicando, & auspicando collocatam fuisse,

sed in imperando.Quod quanti faciendum sit no est dis

ficile intellectu. neque enim sola imperandi potestas magistratum constituit, quanquam sine ea magistratus esse non potest. nam etiam sacerdotes pro iure saxerdotii, &legati pro iure curationis suae imperarunt aliquid , quos tu tamen magistratus non u6cas.&qui magistratui iudicium, i. iurisdictionem attribuit,eidem etiam imperandi potestatem ascribit. nam si potestas imperandi, te interprete, est potestas coercendi, magistratus, qui iurisdietionem habet, idem etia coercitionem habuerit necesse est. nam quomodo plene ius dicet, si quis in ius uocatus non paruerit,neque prehendi potuerit.Etenim ut scripsit

Paullus D. de iurisdictione . sine modica coercition nulla est.Coercitione autem sola magistratum non consti tui, inde apparet, quod multi magistratus neque uoc tionem,neque prehensionem habuerunt,in quibus coemeitio estversata si auctoritate Varronis stamus. Iam quod

addis, me parum memorem esse, quὸd cum dixerim, tribunum magia stratum non esse,post dicam, potestatem esse in austicio, iudicio,quorum utrunque conueniat in tribunum, non uereor illam culpam.

neque

34쪽

neque enim dixi, tribunum non esse magistratum sed imperium de tribuno non dici,cognosci ex Liuio,qui dixit,

tribunum priuatum esse, sine imperio,ac magistratu .Verum fac,me

dixisse tribunum pl.non esse magistratum,eumq; iterii esse magistratum, inconstantiae culpam non extimescam. primis enim temporibus dicam non fuisse magistratum Iquia auspicium non habuit, &ius non dixit, ut Plutar chus loc6 prolato, & Gellius libro XI I I. cap. XI I scribunt; postremis fuisse magistratum,quia & auspicium habuit,& ius dixit. nam auspiciorum ius quoddam accepit ipost decemviros abrogatos, auctore Zonara & ius dixit in subselliis,,ut testis est Asconius,& tu confiteris. Tertii criminis loco deinde obiicis, quod apud Ciceronem interpreter, Iudicium iurisdictionem, i. potest tem decreti interponendi,ac iudicis dandi. atque hoc reprehendis bi fariam, primum negans magistratus omnes habuisse potestatem decretum interponendi, & iudicis dandi,deinde negans, uerba Ciceronis eam,quam dixi ;sententiam continere. utrique reprehensioni occurram paucis, ac prius priori. Dico igitur, magistratus omnes aut statuisse aliquid pro auctoritate magistratus sui, aut iudicem,qui cognosceret, dedisse. audi eum, qui scripsit

Rhetorica ad Herennium. Iudicatum est, inquit , de quo aut sententia lata est, aut decretum interpositum. sententiam enim restre ad iudicem, decretum ad magistratum . & Appium

decem uirum consularem apud Livium: Vtiamsciret,non id petulantiae suae, sed Virginio assenti datum,ius eo die se non distarum , neq; decretum interpositurum. i. neque iudicem,qui cognoscat,

daturum,neque ipsum aliquid decreturum.SiquidemVlpianus D. de iurisdietione scribit. Iurisdictio est etiam iudicis dandi licentia. audi denique Ciceronem in Verrem ita I E et quentem:

35쪽

ctionem habuerit,qui I 'ma totum edictum, atque omnia decretaam qdiderit,et quin ab Siculis ob decreta interponenda pecuniam acceperit,

qui N.Octauium ob ius dicendum popserite Atqui omnes magistratus si non iudicem dederunt, decretum saltem interriposuerunt. cur enim ad eos priuati confugerent pro auctoritate sua decernere nihil possent Θ milito ceteri ros . sumo tribunos pl. quos sine magistratu aliqudindo fuisse innuit Liuius, non ne hos & decretum interposuis se, & tutores aeque, ac praetores dedisse lege Atilia constat at Vlpianus D.de iurisdictione,Dsilicentis,inquit, γμrium latissimum est. nam O bonorum possessonem dare potest, Opilapillis non habentibus tutores confirmare. Ex quo sequitur; magistratus omnes potestate decreti interponendi habuisse. Quod uero negas, uerba Ciceronis ea sententiam h bere,quam ego dixi,ac nouam ipse affers, puto utile esse,urranque expositionem inter se conserre. ut, utra uerior

si iudicari facilius possit. Verba legis,quam de magistratibus in uniuersum Cicero ponit, haec sunt. Iusta imperia

sumo, tu ; ciues modeste, acsine recusatione pamento. magistratus nec obedientem,ct noxium ciuem mulcta,uinculi uerberibusq coerceto, ni par, maiorue potestas, po lusue probibessit, ad quosprouocatio esto .

Sequuntur inde lςges de singulis magistratibus, quibus

expositis inflari. Omnes magistratus auspicium,iudiciam; habento. ex queis senatus eso. atque haec uerba inde ipse interpretans ita subiicir. Omnibus magistratibus au*icia, iudicia dantur. iudiaria ut essetpopulipotenas, ad quam prouocaretur, asstia, ut multos inutiles comitiatus probabiles impedirent morae . His uerbis ego dico exprimi sere, quae in uniuersum ad magistratuum iura pertineant, primum ius edicendi, deinde coercendi,tum

ad populum accusandi,postremo auspicandi,& iudicam

36쪽

DEI TUGE CUM IATA. 3 dij. Edicta magistratuum iusta esse statuit ; coercitionem eiusmodi, ut si quem aut mulctauerint, aut prchendi, aut uerberari iusserint obediant prouocationi iis, quem illi

coercuerint,aut ad collega, audad malaxem potestatem, aut ad populuin prou0caueri cassationem uero esse talem ut si cui ad populum mulcitam poenam irrogarint, leea cognoscat popul us; auspicia uero se eis concedere ait ob id, ut cum de cocto se auspicatos esse dixerint, ea obnuciatione comitia inutilia dirimantur; iudicia postremo, ut. si x aliqua lἈγpuli potestas,ad quam coniugiant,qui ius suum persequuntur, nam populi potestatem interpretor magistratum populi, & prouocare ad potestatem popu li a magistratu iudicium pQstulare, postea ostendam. Ob id ergo dat iudicia magistratibus, ut priuati habeant

populi potestatem,ad quam prouocent,iauius auxilium quocunque prodo laesi implorent. auxilium autem dabit magistratu s aut decretum interponendo aut iudices dando. Atque haec quidem mea est expositio. tua uero ista 1

te his uerbis expressa. Iudicium isto locosignificat potestatem exerxendi ad populum iudicis, discepta reque e iudicepopulo damnandi, pro eri, quam quisque magis ratus haberet , potesate . habuerunt enim emes magistratus eam cum populo agendi, reumq; ad populum facienri potesatem, quam nemo priuatus In Uebat. ego uera non aliunde usram , ac germanam huius loci interpretationem sumo. Cicero recitatissus legibus legum a se positarumcum rati es, caussasq; subi cituta de

hac lege scribit. Deinceps omnibus magistratibus auspicia , O iudicia dantur,iudicia, ut esset populi potestas, ad quam prouocaretur; ex his uerbis dico,necessario colligi,nomine iudiciorum illo lacosignificari, trutis,quas diri, ad populum uocationes. dicit enim magistratibus data in lege ob id iudicia, ut per ista iudicia ostenderetur latuereturq; summa

illa populi potesar Hua inprouocatione pota erat. hoc uero ius ad p pulum

37쪽

pulim uocationis omnes, ac soli magistratus lubebant. Haec tu ..ex

quibus apparet,ie censerc,Ciceronem uelle,magistratus

omnes potestatem habere accusandi ad populum ;&mulctam irrogandi, ita tamcn ut prouocare liceat ad popualum. Ego uero dico haec ex omni parte falsa esse,atque a sententia Ciceronis aliena. priinum, quia si Cicero uel let, magistratus omnes habere potestatem accusandi ad populum,sequeretur,ut uellet, omnes ius habere agendi cum populo. at in eadem lege hoc ius concedit tantum consuli praetori,dicitatori,magistro equitum,interregi,&tribuno pl. ergo non omnibus accusandi ad populum dedit potestatem .siquidem accusare ad populu est agere cupopulo. Adde,quodis hoc uellet, quae supra scripta sunt, in ta breui lege sine caussa repeteret. supra uero scripsit de prouocatione ad populit,& de irrogatione mulctae.ne que est uerisimile eadem in eade lege paucis interiectis uerbis iteraturu . Huc accedit,quod idem haud sibi costaret, si daret irrogationem magistrat m,quo csistitueretur prouocatio ad populu. quia irrogatio ualet ad pernicie, prouocatio uero ad salutem. Etenim si supra dixit,si magistratus inuasst,per popula mul poenae certatio esto. item,Magistratus ciuE mulcta coerceto, vi populus prohibesst,ad que prouocatio esto,

praeclare utrunque dixit. at hoc absit e. Do magistratubus mulctae irrogationem,iccirco ut ad populum prouocatio si. quod est nihil aliud, quam sancio, ut magistra tus ciuibus uulnus inserre possint, quo a populo sanari queant. Iam uero cum iudicia ad populum fiant duobus modis, uno, si quis a magistratu damnatus ad populum prouocet appellado uel collegam eius uel maiorem magistratum, a quoi producatur ad populum, neque enim priuatus, ut tu optimς scis, agere ad populum, aut cum

populo

38쪽

DM LEGE M P RI ATA. populo potest, nisi productus a magistrata altero, cum magistratus iratus alicui ci diem dixit ad populum, ac inuictam irrogauit. de qua cognoscat populus. unde Livius libro II I.: C. Iulius decem Sextio Ahm dixit; areusatori ad populum extiti cuius rei legyimusiudex erat. Si secundum mo dum repetitum putas,temere putaS. quia in secundo moldo prouocatio non incidit, si primum, ergoiudicium ibi significabit ut ego scripsi,potestatem decernendi. non Gnim necessalia est prouocatio, nisi praecessit iudicium imagistratus, quod ego appello Decretum: nςque enim prouocabant ad populima,pos Tram magistratuscos accusarat ad populum ,sed postquam eos suo decreto damnaqrat. Addo praeterea, magistratiis omnes habere iudicia eodeni modo,quo habent auspicia.at habenrauspicia ita ut auspicando de caelo impediant inutilia comitia , idest prosint reip.sic etia habentiudicia, ut suis iudieiis suble- uendeos, qui ad se prouocarint, i. auxilium silues implorarint. at tu magistratibui das iudicium,i .achusationem ad popuIuin, ut chiibiis nocere possint. Vt autem auspicia impediunt inutilia comitia, sic iudicia defendere ciuium iniurias debent. Quid plura genus ipsum oratio, nis aperte tuam, ut uideo, sententiam respuit. nam si de prouocatione ad populum intelligeret, non scripsisset,

Ut esset populi potestas,ad quam prouocaretur, sed ad quem. neque

enim dicut Latini Prouocare ad p6testatem populi, sed Ad populum . potestas autem populi est idem ac magistratus. quin etiam potestas pro magistratu s epissime ponitur. Asconius in iii I Verrinam appellari tribuni possunt contra omnem potestatem. Suetonius in Caesare. Quod Nellariapuisse maiorem potestatem passus esset. Cicero in hac lege. Hi par ,m me potestas, populuine prohibest ,aδ quos

prouocatio

39쪽

. CAR OTI SIGON Dprouocatio esto. Dixit autem Cicero prouocare ad magistra tum pro eo quod ueteres iurisconsulti dicunt prouocare ad iudicium magistratus. quod est nihil aliud quam postulare iudicium. Caius D. de iudiciis. In tribas ita nudi se

familia erciscundae, communi diuidundo, sinii regundorum quaeri tur quis actor intelligatire. c'ia par caussa inium uidetvir,sed et dis placuit, eum videri actorem, qui adiudicivmprouocasset. Vlpianus ibidem sed cum ambo ad iudicium prouocant,foetu res dissemisoleta

Et tamen cum haec ita sint, adeo tibi in hoc places , ut eo modo scribas quone Varionem quidemipsunt, si reu, uiscere arbitrarer esse scripturum. Visi in imitos,inquiri etiam alios video ad hunc scopulum nantianum fecisse; magis mPl es Hiarandam est, ut Areadhuc Diam inde subum m. dat demori strena

Quo quid magis potest esse uento sum Θ Gaudet igit ur ;quod solus saluus emerseris ex liticoceano,&me cum reliquis omnibus; quonim iudicium tu prae tuo ut uideo, pro nihilo ducis, perire aequo animo patere . Nam quod postremo adiungis,me non mihi constare,qui urbani ,δ: prouincialibus magistratibus auspiciat atque iudicium adimam,falso obilais. nam eos cum imperio quidem,sed sinemagistratu esse, Liuiana nixus auctoritate dico. Acquid sit quidem magistratus, ex his intelligi possis,qualis tum ad nostram disputationem pertine arbitror. l

suid sit imperium . cap. V.

V N C de imperio loquamur,quod militare dicimus,cuius caussa haec omnis est oratio instituta . Non est autem dubium,quin imperium praeter ceteras significationes sit potestas,ac ius imperatoris. Cum utem imperator si teste Cicerone in primo de oratore,

40쪽

LEG E. CVlR IATA. admini nitor Diligerendi, e dux. Dux autem , ut scribit Liuius libro quarto, sit qui bellum suis auspiciis gerit, sane impetium ius erit administrandi ac suis auspiciis gerendi belli. unde illud est Ciceronis de Caesare Octavio. Demus imperium Caesari, sine quo exercitus taberi, bellum geri, res militaris asministrari non potest. Haec autem auspicia accipiebantur a populo curiatis comitiis,cum legebatur imperatores,e Capitolio , cum paludati exituri erant. A populo accepta ostendit Cicero in libris de diuinatione,cuni scripsi pro

consules bella gerere,cum non haberent auspicia, qua acciperentur a populo. Curiatis comitiis accepta docet idem, cum in or. de lege agraria dixit, curiata aulpicioram crassa remansisse, & Li uius cum legem de imperio curiatam nominat,atque curiata comitia rem militarem cotinentia auspicata fuisse ait. E Capitolio accepta,cum idem libro XXI de Flaminio cosule sic scribit:)POd cppuli rumi imperium,quod auspicium esset, agistratus id domo publicis, priuatisq; penatibus, Latinis feriis actis,si erificio in monte perfecto otis rite in Capitolio nuncupatis secum streri. & libro X LV. Consul, praetorve proficiscens paludatis lictoribus in prouinciam, O ad bellum uota in Capitolio nuncupat. dc libro X L I .Qod non more maiorum secundum uota in Capitolio nuncupata lici ribus paludatis profectus ab urbe esset. Si ergo imperator est administrator belli gerendi, aut qui tale ius accepit,administrare uero est suis auspiciis gerere, auspicia uero a pompulo & e Capitolio accipiebantur,profecto ad imperatorem lex curiata ad populum lata,sacrificium, uota,& pM Iudamenta e Capitolio pertinent. & qui haec non habue- rit, aut nullus imperatur, aut certe iustus non erit . .