Caroli Sigonij De lege curiata magistratuum, et imperatorum, ac iure eorum, liber

41쪽

imperium in magi atu fuerit uisitum. Cap. v I.

O N idem autem fuisse imperium, ac magistratum,neque in ipso magistratu fuisse inclusum, ex eo apparere potest, quod ipsa eode modo neque

capiebantur, neque inibantur, neque gerebantur neque prorogabantur, neque eodem in loco exercebantur. Quod dixi de capiendo, satis constat, alio modo magistratus creatos, atque imperatores constitillos. nam magistratus mandabantur comitiis, imperium lege aliqua, aut senatusconsulto. inter quae illud interfuit.quod in commas ex multis petentibus pauci legebantur in ro gatione legis uni nominatim imperium deferebaturiunde scripsit Festu s: Cum imperio esse dicebatur,cui 2populo nominatim mandarum erat imperium . Indicat utriusque actionis forumulta in consulibus enim creandis rogabatur populus suos uellent consules fieri.tum deinceps respondebant centuriae,ex iis, qui petere professieran hunc,aut illum. unde

Alconius, ut dixi. Praerogati e tribus dictae, uδdprimae rogaba tur, quos uellent con es fieri. in imperatoribus autem legendis rogabatur, Vesto iuberent ne,ut huic eon L autpostqua cons.latu Misset in hoc bello, auris illa prouincia imperium esse alat, Vt hic conssi ut procosule rem gerrere. respondebat plerunque curiae, rogas. unde Liuius libro X3VI. Omnes centuria P. Scipioni imperium in Hispania esse iusserunt. & libro I 2. Actum cum tribunis pLG- populum ferrent,ut,cum Philo consulatu abiisset,proconsule rem gereret.

In ineundo uero quanta diuersitas fuerit,non est necesse pluribus demonstrare. Etenim magistratus inibant ut satis constat Κ.Ian. sacrificio in Capitolio facto,praetemta sumpta, lictoribus rogatis praelatis,impertu uero alio, i ut

42쪽

DE LEGE CURIATA. ut se obtulerat, die, altero in Capitolio sacrificio facto ,

uotis nuncupatis, paludamento sumpto, & paludatis li-- ctoribus praelatis,unde etiam togam praetexta mutare,ex priuato magistratum fieri, paludamentum praetexta mutare ex magistratu imperatorem fieri dicebant, ut ego in libris de Prouinciis demonstraui. Itaque uix risum continere potui, cum te scribentem legi, ex paludamento imperium' non posse concludi, quod etiam lictores paludati essent, qui tamen non essent imperatores. ris uero,quod non uideres,si lictores ante togati incesserunt, dum praetextato consuli apparuerunt,postquam autem consul imperium,&insigne imperii paludamentu accepit,& ipsi paludati praecesserunt, illud paludamentum lictoris ad consulem referri, non ad Iti torem. Quare quod inquis, probare me debuisse,solos imperatores paludamento ornatos fuisse, nihil est. quia paludamentum lictorum, non lictorum erat insigne, sed

magistratuum, quatenus erant imperatores. quemadmodum fasces non erant lictorum fasces, sed eorum,quibus praeferebanvur. At dixit Liuius,iruqmS:Consul proficiscens praetorve paludatis lictoribus in prouinciam,o ad bellum,ne omnes fuisse belli duces existit aremus,qui paludati exibant. egregie. scilicet dubitauit prudens historicus ne lictores pro imperatoribus sumeremus. hos enim unos tu praeter consules, & praetores aut alio modo duces,paludamento ornatos attulistiia

Quod si consul dimissis lictoribus pro priuato est habiatus, certe antequam eos sumeret, pariter fuit priuatus . iUnde dixit Plutarchus in Fabio. Fabius dictator obuiam pro- de te altero conssis,uiatore misso lictores dimittere eum iust,atque in signibus magistratus abiectis priuatum adse uenire. si hoc in consule prosecto etiam in imperatore. non enim imperator an

te est, quam imperatoria accepisset insignia. quae a comF , lularibus

43쪽

o C A R. O m. S I G Ο N II iularibus diuersa constat suisse. De dissimilitudine uero administrationis haec habeamus . Illud sane perspicuum est, imperium populi R. exeiuibus R.& sociis prouincialibus constitisse,atque utri-lque eorum uarium ius esse concessum. Hoc autem ius qui reddiderunt, ii ius dicere,& magistratus esse dicti 1unt . ius autem dixerunt aut de priuatis controuersiis, quae proprie iurisdictio nominatur, aut de publicis, quae praecipue quaestio appellatur. Ac Romae quidem separati fuerunt magistratus,qui de priuatis,& de publicis caussis cognouerunt.in prouinciis autem idem utranque procucrationem obivit. quod si ciues aut socii potestate magia stratus propria coerceri non potuerunt,quae potestas in lictoribus,& uocatione posita fuit,tum ad extremum auxi lium uim armatam uenerunt. quoniam autem exercitus

haberi sine imperio non poterat, nouum ius magistratui fuit addendum,quo exercitum habere,& qui non obedirent armis cogere posset .& quia socii contineri procul ab domo armorii metu remoto non potuerunt, & multa prouinciae hostibus uicinae teneri sine exercitu nequiue runt,propterea omnibus praesidibus etiam in pacatas proiuincias euntibus militare imperium tribuerunt. Neque uero negatur, quin imperator aliquam & ipse iurisdictioenem habuerit sed eandem habuisse refellitur. Ius enim &ipse dixit ciuibus aut sociis uerum non ut ciues, aut socii erant, sed ut milites a se sacramento adacti erant. neque lites eorum cognovit,aut in eos animaduertit,ut praetor, sed ut imperator. omnino autem cum tria magistratibus csimitterentur,iurisdictio, quaestio, & rei militaris admi- .nistratio, intelligendum est, haec ita inter se fuisse seiuncti, ut nisi speciali lege in eodem coniungi non possent .

44쪽

DAE L L I s c v M A T X. Siquidem ut qui habebat iurisdictibnem no habebat pro

pterea etiam quaestionem, sic qui habebat ius dictionem,& quaestionem, non continuo babebat etiam militare imperium . itaque ut iurisdictio competebat prouinciali maigistratui iure magistratus sic quaestio specialiter lege,aut senatusconsulto conueniebat. Quod uero dixi de iurisdictione, & quaestione, id est apud Papinianum D. de off-cio eius,cui mandata est iurisdictio. specialiter,in .

quit,lexe,uel S.C.uel cinitutione principu tribuuntur, mandata iuris dictione non transferuntur.quae uero iure magiinratus competunt,mandari possisnt.Oideo uidetur errare,qui cum publici iudici' habeant ex .ercitionem lege uel S.C. delegatam uelut legis Iuliae de adulteriis, ct si

quae aliae sunt similes, iurisdictionem suam mandant. Quid plura non ne minus est habere quaestionem, quam rei militaris, administrationem certe. at neque con sui, neque praetor urbanus,neque peregrinus iniussu populi quaestionem lia. bent, ergo multo minus rei militaris administrationem . nam primis teporibus ut quaeque res capitalis commissa erat,ita eius rei quaestio aut consuli,aut praetori lege mandabatur, postremis, cum praetores sortiri quaestiones coeperunt tum ex legibus de iis latis eas exercuerunt. Quod si consul insitum in se militare imperium habuisset, certe multo potius Caesar,& Bibulus armis inter se contendi Lsent quam edictis. Nemo autem consul cum inimico suo: bello contendit,nisi aut summo s.c.ornatus,ut QSatu- his cum Lepido,& C. Antonius cum Catilina,aut ex s.c. prouinciam cum imperio adeptus,ut Sylla,& Caesar cum inimicis suis. Itaque Octauius cum neque S.c. summum, nec prouinciam haberet, imperio a senatu extraordinario est affectus. Caesar autem, & Bibulus, quia non dum prouincias habebant,in consulatu edictis concerta uer .

Quid

45쪽

Quidὸ iurisconsulti ubi de ossicio consulis,aut proconsulis agunt, num aliud, quam urbanam, aut prouincialem iurisdictionem attingunt, aut aliquid res militaris tr

dunt ξ non certe.

Iam uero prorogatio procurationis quam in utroq; diuersa fuerit,ex hoc cognosci potest. quod cum magistratum,ut conlulatum prorogarunt,di XeIunt continuare magi, cum militare imperium continuarunt, dixerunt prorogare imperium.cui uero ex urbano magistratu proroga-itum erat imperium, is tantum rem mil itarem, quam in magistratu tractauerat, pro magistratu tractabat. Qu0d. apparet ex formula ipsa prorogationis imperii,quae est Gipud Livium libro v III. Actum cum tribunis plebis es,ad post D. iam ferrent,uticum Philo consulatu abiisset, proconsulerem gereret. post de eadem re . Singulare boc ei accidit prorogatio imperii non a te in ullo facta. Tu uero intramuranos magistratus pro prie magistratus, extramuranos imperia nominatos latque haec dicendi genera re eadem, uerbo seiuncta est contendis. quocunque enim modo dicatur, semper intelligi magistratus potestatein prorogatam. Quod ego conicoquere non possum. urbanas enim prouocationes magistratus scio uocari, quia iurisdictionem, quae propria est magistratus, continent, extramuranas uero imperia nominari, quia ad iurisdictionem rei militaris imperium omnium maximum habent adiunctum. re autem distincta esse, ex eo apparet. sis enim consul. hic habct iurisdicti nem, cum senatu, ct cum populo actionem,quae sunt propria consulatus, & si legem curiatam de imperio habeat, etiam militare imperium. reficiatur in posterum idem cosut,eadem erit auctoritate, eodemq; iure,quo anno superiore,& consul iterum uocabitur, quippe continuato magia

46쪽

magistratu. in tertium inde anr una prorogetur illi imperium,quaero a te num uocabis cum consulam tertium)minime uerosed proconsulem. an dices habere iurisdictio nem eandem,actionem eandem multo minus. an ius idebelli gerendi ξ idem omnino. si quidem latum est,ut pro consule possit rem gerere,quod cit,nsi ius dicere sed bellum administrare . quomodo ergo imperium prorogare est idem atque magistratum continuareὸ& imperium n cest a magistratu diuersu Nana quod dixisti, praetoribus aliquot urbanis imperium prorogatum a Liuio, respondeo prorog

tum esse militare imperium, quod in praetura urbana eX-tra ordinem obtinuissent, quantiis Liuius de eo uerbum nullum fecerit. sic enim as ueuit. Quod autem extremo proposui, diuersa magistratu R& imperatorum in administrando loca, quam eorum diuersa iura fuerint, demonstrare, id in priore responsione multis uerbis edocui. quae necessario hic repetenda sunt, ut singulas tuas, quibus oppugnantur, rationes, sigillatim hoc loco refellam. Qui ciuilem, dicebam, adeptuspotes

temerat, quae magis tum ipsum attingebat, is in urbe manebat,qui cci imperio erat,quoniam exercitus babendi potestatem obtinebat,id quod parum ciuili tutum libertati putabatur,is Itatim ex urbe egredi, aut in prouinciam,aut ad bellum delatumproficisci,aut ad urbem cum imperio manere iubebatur. ubi uero ex prouincia, belloq; reuersus erat, aut statim urbem priuatus ingredi, aut, si de triumpho cogitabat, ad urbem morarisolebat. Quod si triumphum impetrasset,lum quoniam triumphare sine exercitu non poterat,exercitus autem haberi sine imperio non licebat, perium autem militare in urbe no concedebatur, propterea lex

ad plebem de imperio eius diei ferebatur. Aduersus haec tu quidem multa, sed illud in primis. Si sic esset, futurum, ut omnes consules, quoniam ciuilem potestatem habebant, in urbe manere opore tuisset.

47쪽

tuisset. Quod non est ita. Non enim omnes ego consules dixi oportuisse manere inui be: sed mansisse, qui uero imperium adeptus esset, cum oportuisse ex urbe cXire. his autem nihil aliud uolui quam magistratui in urbe esse licuisse, imperatori uero non licuisse. Addis, non

mnes consules,quiprouinciam sortiti essent,in prouincias profectos,sed liberum eis fuisse,manere ne in urbe,an in prouinciam ire vellent. Con

cedo. uerum aliud est, sortiri prouinciam, aliud accipe, re imperium in prouincia. nam post sortitionem prouinciae sequebatur latio legis curiatae de imperio,inde acceptio imperii per insignia in Capitolio. ego uero dico, nopost sortitionem prouinciae, sed post accepta imperii insignia urbe esse egres s. Quos porro consules profers in prouinciam non profectos, eos prouinciam post sortitionem,non post imperii acceptionem deposuisse dico. atq; haec eX eodem,quem tu profers,Livii loco, cognosci possunt.C.Claudius consul veritus,ne forte sa res prouinciam, ercitum' que sibi adimeret,non uotis nuncupatis, non paludatis lictoribus, nocte profectus praeceps in prouinciam abiit. & post: Romam ex prouincia rediit ad solemnia uota in Capitolio nuncupanda , paludatosq, liciores

ac ipsendos. Itaque,quorsum illa tua pertineant,nsi uideo inempe prostitionis in prouincias tempus in uoluntate magistratuum fuisse. an enim hoc agimus accepisse imperii insignia, cum libuit, an urbe egredi iussos, postquam imperium acceperunt Z quanquam ne illud quidem ipso rum in potestate fuit. siquidem scribit Coelius: Consules , iquia uerentum ne senatusconsultum illud fiat int paludati exeant,omn m S.C. fieri nolunt. Adiungis, si consules urbe egredi ius essent . quod ab eorum imperio periculum libertati fuisset,vmanam remp.num cluam metu,quiasuis magistratibus imminere liberamfuturamfuisse,.

- Quo loco ego quaero de te, cur periculosum putarint, cis

48쪽

cis Rubiconem, qui tum erat Italiae finis, exercitum adducere,atque, id ne fieret,decreto sanciendum putarint cur denique exercitum in Gallia citeriore habere parum tutum existimarint, atque eam postremo hac de caussa Diuuiri libertate teste Dione,& Appiano,donarint. n quis prouinciae nomine in Italia exercitu haberetὸ Quod si imperatorem esse cum exercitu in Gallia, atque cis Rubiconem exercitum adducere libertati Romanae peric losum putarunt,ergo in urbe exercitum habere,& cu imperio esse,tutum duxerunt) Mn poterant, inquis, timere de

imperatore, quia uetabatur lege, ne intra urbem exercitum imperare ,

elassemq; procinctam intra pomarium habeis liceret. immo uero in eo uel maxime se timere ualde significabant,cum imperatorem urbe exire uolebant, eundemq; in urbe exercitum imperare uetabant. Sed quaecunque caussa egrediendi fuerit,consul imperio accepto cum urbe exivit, satis demonstraui no idem fuisse consulatum,atque imperium. Quod autem praeterea reprehendis, quod triupharesine exercitu, qui triumphum impetrasset, non posse dixi, & uteris exclamatione,miror. tum enim exclamatio locum habet,cum res aut falsa aperte est,aut indigna.Bone deus, inquis, Sigo

nius mandare 'iptis non erubuit, triumphare sine exercitu neminem

potuisse. Falsum est enim,me scripsisse,triumphare sine e ercitu nemini licuisse. Scripsi quidem triumphare sine exercitu,qui triumphum impetrasset,non potuisse.quod autem scripsi, id ex uetere triumphi instituto sumpsi . sic Gnim obseruatum esse docet Zonaras, ubi omnem trium

phi pompam exponit. sic Cicero in Pisonem, ubi agit de

triumpho: Quid clamor militum,quid tota illa pompae Sic Liuius de PaulIi triumpho. Militumpropria escas' qui Oipsi laurea

ti triumphum nomine cient, Das O imperatoris laudes canentes r M

49쪽

bem incedunt. Quid quod multis negatus est triumphus quod exercitum non deportassent Θ inquit Liuius, obstabat, quod ita compa ratum more maiorum erat , ne quis qui exercitum non deportasset, triumpharet. at aliquot, inquis , non deportato exercitu triumpharunt. quid si maiorum instituta non seruarunt Addis, qui ovantes urbem ingrediebantur,sine exercitu omnes fere inisse. nolo nunc quaerore, plures ne sine exercitu, an cum CXercitu ovantes inie).rint.illud uolo te scire,quod scribit Dionysius libro quinto. Diferi,inquit, ouatio a triumpho,quod qui ouans ingreditur,uriabem ingreditur pedibus, exercitu praecedente. Neque uero si ouatio semet,aut iterum est concessa, quod exercitus non esset deportatus, nos cogere debet, ut dicamus, qui ouantes inirent, sine exercitu id secis ie,immo uero si tri uphus est negatus,qubd exercitus non esset deportatus, concludi potest exercitum ad triumphum more maiorum necessarium fuisse,& qui hoc neget,ut in aperto mendacio embere debere. Adlicis, legem de proconsulum triumphantium imperio latam fuisse, ne priuati triumpharent . non improbo . illud tamen scire de te cupio, cur triumphare priuati non potuerint ξ nempe quia imperium non habe bant, non ciuile, neque enim eo opus erat) sed militare. uerum cum in urbe militare imperium haberi no posset ire linquebatur,ut a lege in eam diem duntaxat petendum esset. Postremo concludis,legem de triumphantium imperio non de rei militaris potestate fisisse, apparere ex uerbis Valeri qui inquit: Noris erat, ab imperatore triumphum

ducturo cosules inuitari ad coenam,deinde rogaris uenire supersedeat, ne quis eo die,quo ille tris bauerit,maioris in eo conuiuio sit imperi'.

neque enim si imperiu,inquis, militare ille habuisset, consulibus in conuiuio qui ciuilem tantum auctoritatem habem

50쪽

beret,concessissent.Non est hoc magni.fieri enim potuit, ut triumphantes in conuiuio priuati suerint.siquidem uerismile est, ut urbe exituri sacrificio facto in Capitolio imperium suscipiebant sic etiam reuersos sacrificio facto deposuisse. Conuiuium autem,teste Zonara,post sacrificium fiebat. aut si in conuiuio imperium retinuerunt, tamen more maiorum consulum maiorem fuisse respectu . quam eiusmodi imperatoris, qui tribus post horis priuatus esset futurus.siquidem Plutarchus in Problematis r

tionem huius instituti reddit, quia triumphanti in caena primus locus debebatur , quae prauentibus cosulibus concedere ius non erat.

Quanquam autem haec adeo firma sunt, ut refelli non possint, tu tamen his posthabitis imperium in magistratu insitum, & cum ipso magistratu madatum inquis. Quod ut efficias,in conlatibus, dictatoribus,praetoribus & cen soribus ius militare fuisse demonstrare aggrederis. ac de consulibus quidem in hunc modum. consulibus regia fuit potestis,maxime,quia scripsit Cicero in Legibus, Regio imperio duo su to.at reges belli adminiserandi ius haltierunt,ergo ct consules. Quam

autem falsa haec conclusio si declarat M abius apud Liuium, cum inquit: Ego P. Cornelium reip. uobisque, nonsibi ipsi priuatim creatu consulem existimo. exercitusq; ad colossiam urbi atque Italiae 'iptos esse,n5 quo regio more per luperbia consules,quo terrarum uelint,trai ciant. at consules bella administrarunt.administrarunt imperio lege curiata accepto.cum ab initio eo iure essent, ut ipsis bella gerenda decernerentur, non autem ut iure consulatus sine s.c. sine lege bellum regio more gerere possent. Rod autem Ciceronem in Legibus testem producis, inique certe facis. quasi enim oblitus uideris, te tribus ante uersibus Legibus Ciceronis au λ. G a ctorit