장음표시 사용
21쪽
mittit non esset quibuslibet lluxae huius vitae bonis, atque ipsi adeo vitae nedum regiae potestati anteponenda. Alterum, quaedam retroactis sareulis sibi adrogasse iura Pontifices quae ordinis episcopalis propria, et inhaerentia ab eoque inseparabilia sint: velle autem Caesarem ea ut nunc iterum sibi episcopi vindicent, iisque in sua quisque dioecesi libere utantur. Hare nimis fortasse properanter scribenti illud eredo non succurrit, etiam ordini sacerdotali inhaerere proprium ius, ab eoque inseparabile eςse ius constetendi sacramenti eucharistiei et absolvendi a peecatis: huius tamen iuris usum interdum certis de causis ab episcopo sacerdotibus interdici, nec si episcopus interdixerit, posse Caesaris auctoritate restitui, et quanto episeopus supra simplices sacerdotes, tanto Pontistem supra episcopos potestate praestare. Nihil sane erat Deilius quam ad Cauniigianuin hoe scriptum aliquid apte seienterque reponere, et nemo Garampo melius poterat. Nihil reposuit tamen Garampus, ne dissertatorem magis agere videretur quam legatum, sed scriptum ipsum Romam ad Pontificem misit. Nos aliquid pro nostro modulo reponemus, cum libellos hoc philosophico saeculo contra ecclesiam divulgari coeptos lex his enim sontibus ea hausta sunt dogmatat infra ad trutinam re,oeabimus. Nune res ipsa nos admonet, ut ad historiae eontextum redeamus. Ea dum agebantur Viennae, Romam venere Caesaris litterae ad Pium, quibus concedi sibi postulabat ius quod vocant nominationis ad omnes episcopatus, praeposituras et Saeerdotia quae sunt in Insubria ditionis austriae ae. Postulandieausam praetexebat, quod idem olim ius concessum fuisset
Franciseo Ssortiae Mediolanensium Duei a Nicolao V. Pontifice. Pius hac insuper tam gravi postulatioue pereulsus, ree
22쪽
COMMENIA RH 21 ostendum turavit quod eitabatur indultum Νteolai eomperitque non perpetuum, non ad posteros transiturum, sed precarium et ad vitam Francisci definitum illud fuisse ius. immo non verum nominationis ius, sed tantum praerogativam commendationis suisse. Itaque hare eadem reseripsit Caesari. Simul eum rogavit ne ultra pergeret eiusmodi postulationem urgere; neque enim aequum videri, ut sedes Apostolica sua. antiquissima possessione se Pontifice caderet. Repulsa non absterritus Caesar, sorte etiam exaeerbatus, contendere coepit,
siquidem sibi quam dixi nominationis ius non deberetur indulgentia Pontificis, at deberi pro insita potestate principis,
nec eerte se passurum ut in sua ditione ius diceret potestatemque exerceret, nisi quem ipse ad id munus suo arbitrio elegisset. Et novas in id litteras ad Pontificem dedit. Tum vero sensit Pius quam atrox sibi ac Petri navi tempestas ingrueret. Rem nempe eSse eum principe potentissimo simulque propositi tenacissimo, apud quem nihil Pontificum ac conciliorum sanctioues, nihil vetustae populorum consuetudines, nihil superiorum Caesarum exempla Valerent, hisque omni-hus suum iudicium suam auctori fatem anteferret. Desperansigitur quidquam profici apud eum posse sive Garampi opera, sive suis litteris, Viennam ut in malorum extremo cogitare coepit, si sorte Supremi pastoris adspectu, voce, hortatu atque etiam precibus commoveretur quem cetera nihil tangebant. Movebatur praesertim eo quod Seiret ministrorum plerumque consiliis regi principes, et saepe quantumvis bonos ad deteriora propelli; suis autem cum Caesare colloquiis nullum ministrorum interfuturum. Prius tamen quam de re decerneret, implorandam opem Superum in primisque B. Virginiseensuit. Itaque dissimulato consilio pias per plura urbis tem-
23쪽
pla preees in honorem Divinae matris indixit, quae magno populi eoneursu ac pari religione triduo sunt peraetae. Ipse interea publicis privatas preces addere, B. Petri in primis
opem ae patrocinium exposeere, ut praesens ac propitius sibi in rebus tam amictis esset. Nos illi erat vatieanum quotidio templum luce palam invisere, atque ante saerum B. Apost Ii tumulum preces landere. Nune ab nullo domesticorum eo pectus per tenebras deeembri mense solus, nudis pedibus. illuc e palatio descendere, atque ante aram Divi horas solidas precabundus consistere. Nee eo contentus in honorem Principis Apostolorum novum eomponi hJmnum iussit, quem qui pie recitaret, multas quotidie de thesauro Melesiae indu gentias ferret ac eertis intra annum diebus etiam plenariam. Cuius hymni quoniam ineidit mentio, silentio non tegam a Benedieto Sisyo ruisse latine eonscriptum, a multis atque etiam a me ad usum vulgi italiee redditum; meam versionem tamen prae ceteris placuisse Pontifici, qui proinde sic verso atque evulgato idem indulgentiarum benesietum adiunxit. Cum denique satis sibi esse animi, plusquam satis fiduciae intelligeret, selectiores quosdam e cardinalibus ad se vocat, atque iis eoram quid sui consilii in ea temporum iniquitate esset aperit. Quid ii sententiam rogati tensuerint, terto resciri non potuiti Rem enim proferre sub arcani religione vetabantur. Pius Gris post haec ad iter viennense mire confirmatus apparuit, atque ad postremas Caesaris litteras in hane sententiam rescripsit. Quod nihil suae valuissent apud eum preces, velletque nihilominus ius praesumptum persequi de episcopalibus, sacerdotiis et praeposituris Insubriae, id sibi permolestum aecidere assirmabat. Nolle se in praesentia eo de iure disputare. Tantum rogare ne sibi sie persuadeat veteri
24쪽
COMMENTARII 23 eonsuetudine, quam generalia quoque concilia ratam si mamque habuerint, quidquam regiae auctoritati detrahi, eum praesertim mos invaluerit, ne quem sedes apostolica ad praefecturas principi suspectum admoveati Ceterum Mariam quoque Theresiam eius matrem petiisse a Benedicto XIV. ius nominandi, non quidem d episcopatus, sed tantum ad saee dotia Insubriae, quibusdam etiam oblatis ad beneficii compensationem emolumentis; eam tamen petitionem disertis ver his reiecisse Pontificem, eum diueret aeternam so suo nominimaeviam adspersurum, si tali, tam vetusto, tam splendido iure sedem apostolieam uno ealami ductu spoliasset, et piam reginam ut hil ultra de negotio movisse. Benedictum addebat non modo perdoctum in paucis luisse virum, sed Mariae Th resiae addictissimum, quadam etiam assinitate coniunctum, uti qui filium eius primum spem regni, ipsum videlicet Iosephum, sacro de sonte Suscepisset. So haud minus propensum erga augustum filium esse, quEm erga augustam matrem Benedictus suisset, et quatenus posset etiam liberali rem esse velle. Sed siquidem mittendis uItro ei troque litteris extricaretur nihl I, et aliae praeter hanc multae essent reseout versae, quae si per interpretes tractarentur longam haherent disquisitionem, dissiessem exitum. se animum induxisse his de rebus eoram transactum venire Viennam, nec dubilaturum iter Iongum saeva lieet hieme ae devexa aetate suscipere, ea erectum spe si suam per se eausam ut pater cum filio ageret, brevi omnia esse eomponenda et concordiam pristinam inter Meerdotium et imperium ex aequo et bono redintegrandam. Bare summa litterarum. Quibus quam brevissime respondit Caesari si iis de rebus transactum veniret, quas ipse eoutroversas eleeret, lieet decisae apud se essent, fru-
25쪽
Stra fore. Se nimirum in suis deliberationibus nihil nisi rati nem, aequitatem, humanitatem, resigionem habere prae oculis et viros earum rerum de quibus ageretur consultissimos in consilium adhibere. Ceterum pergratum eius adventum fore eoque honore qui dignitati deberetur exceptum iri. Nihil ut apparet bonae spei ex hoe responso ostendebatur. Pius tamen animum non despondit nee a sententia discessit, sed iacta in Deum ae B. Petrum fiducia, prosectionem exsequi maturavit. Res hactenus supra sidem in urbe fuerat. Lieet enim surdus ea da re percrebreMeret rumor, velle tamen pontiscem ea aetate virum, tam adverso anni tempore, tam peregre profiei- sei, et adhuc interio negotiationis exitu maiestatem quodammodo prostituere, nemo sibi facile persuadebat. Postea vero quam res ore Caesaris e uIgari coepta est, eamdem ipse Pontifex sine ambage emisit in publicum. Quin ipsam prolaetionis diem ad IV cal. Martii praestituit, et continuo se itineri accinxit. Neque vero maiorum exemplo et pro Pontineis amplitudine , sed quam minimo comitatu, nullo fastu ac privati prope in morem abire constituit. Viae comites sibi assumpsit admodum paucos. ac primo Marcueeium patriarcham constantinopolitanum episcopi gerentem vites in Vrbe, et Contessinum archiepiscopum atheniensem quo ab eleemosynis utebatur. Hos secum adducere decreverat in eodem curru. In aliis Νardinum ab epistolis Ialinis, Dinum caeremoniarum magistrum, De Rubeis medicum, Ponsetium tau- datarium eumdemque a sacris consessionibus, Spagnam tru ei serum et alios quosdam e famulitio. Notatum est assumptum fuisse ueminem aut scientia theologiea aut politiea arte insignem, plane ut appareret Pium sola bonitate musae Deique ope ae Petri patroeinio laetum discedere, ae totam
26쪽
touu EXTARli vin se rei eonficiendae provinciam recipere. Cursores in equis duo praeire debebant, carpenta cum sareinis subsequi: adhibenda erant veredorum paria non plus viginti, mutanda tamen per intervalla, dux et eurator itineris designatus Annibal Nellus navus et industrius vir, quicum non uulla mihi olim amoris mutui necessitudo fuit. Huic erat iniunctum, ut anteiretaIiquanto cum coquo et uno quodam e tubieulariis, vehieulaque adduceret quibus pars supellectilis pontifieiae vectaretur. quae demum eumque opus essent procuraret. Sed quamvis tam exilem sibi comitatum adiungeret, ut erat grandi et excelso animo, nummum seulatorum octoginta millia sibi in. sum- ptum itineris ex aerario seponi iussit. Ac praeter tantam pecuniae vim, novum ex auro eudi numisma iussit quindeeim ureorum pondo, cuius una pars suam, altera Petri et Pauli essigiem exhiberet, unaque asserri voluit precarios magno numero globulos e pretiosis lapillis , nimirum habiturus ad manum, quod viris nobilibus ac matronis ut se daret Measio largiretuL Cumque haberet in animo sacrum augustiore ritu sacere in aede maxima viennensi, una vehi thiaram auro gemmisque distinctam et diadema pontiscium quod trir gnum appellat vulgus, totum denique pontificale instrumentum iussit. Postremo coulici iussit in sarcinas tres maioris formae galeros cardinalitios, hoe videlicet insigni ornaturus
in Germania duos iam ante creatos cardinales, atque unum de novo ex itinere creaturus.
Rebus in hune modum comparatis, biduo antequam sedaret in viam, eonvocat cardinalium collegium, seque propediem in Germaniam discessurum, quod bene ac feliciter sibiae christianae reipublieae verteret nunciat, simul causam exponit eur neminem ex eorum numero in itineris societatem
27쪽
adsciverit. Quae apta oratione elocutus, praeseetis singulis ac magistratibus suas cuique facultates absente se ratas ae fr- , mas fore declarat, atque etiam extraordinarias peculiari Girographo a se concessas docet, quo nulla fiat negotiis expediendis mora. In omnem deinde eventum deeretum a se sactum seiant, ut si quid sibi peregrinanti acti derit humanitus,
eo tia nihilominus in urbe habeantur, ibique novus Pontifex eligatur, ita prorsus ac si diem ipse suum in Urbe obii set. Nam lege eommuni scitum es , ut ubi decesserit Pontifex, ibi eligatur successor. Patres ad extremum rogat ut piis votis ac precibus seeundent coepta, ae laeto bene preeantis signo, coetum varie assectum dimittit, aliis in spem rerum meliorum erretis, aliis deiectis metu ae dissidentibus, eunetis magnum Pontificis animum i redibilemque eonstantiam admirantibus. Die postero Mareus kntonius Columna eardinalis Pontificis virarius, edieto palam proposito addi deineeps missae sacrificio iubet piam precem pro Pontifice itinerante. Nellus eum vehi eulis et parte agminis Pontificii discedit. Pius quod reliquum suit temporis partim explicandis interministros negotiis, partim exeipiendis oratoribus principum exterorum eorumque salutationibus dedit. Namque hos iam ante edoceri de suo in Germaniam itu iusserat ae prae aliis venetum, quippe per fines reipublicae transiturus. Horas extremas inter eariores quo praeeipue ex numero erant duo eius sororis filii cognomento Honesti, imperturbatus exegit.
Illuxit tandem discessui praefinita dies quae dies fuit
ut diximus februarii mensis septima supra vigesimam anni MDCCLXXXII. Ae tum vero licuit agnoseere quanta populo romano caritas esset sui pastoris ae principis. Mane primo qua hora diserasurum fama. vulgaverat, nobilitas sers uni-
28쪽
versa litatis equis in vaticanum processit, eum ut faustis ominibus prosequeretur, simulque tanta hominum multitudo ab eodem studio se effudit in publieum, ut quocumque erat transiturus sora prope omnia complerentur ae viae. Pius vix orta luee usitata Helvetiorum eustodia stipatus, sequente prRegulum ac procerum frequentissimo agmine, in templum descendit supremum rogaturus Apostolorum prineipem. ut sibi tale iter pro salute ehristiani gregis suscipienti praesens aepropitius esset, atque ante eius aram et sacerdotem operan tem supplex ac precabundus eonstitit. Transiit inde in saerarium, qui erat ultimis salutationibus discessuri praefinitus Ioeus. Iamque aderant ad fores parati seiuges tres eum aliquot citiis, eum super enere comites Nortii. Hoc nomine se compellabant Paulus Petrovittius magnus Moschoviae Dux eiusque eoniux Maria Viris ergica, russici imperii haeredes, qui ab ultimo septentrione egressi Itesiam sive solatii, sive eruditionis causa peragrabant; sed quaedam super his non tam leviter nec perfunctorie attingenda. Venerant iam ante Romam, et Pius ad usque ditionis pontifieiae eonfinia
cursores miSerat qui venientes exciperent ac Romam usque dedueerent: simul eorum usui dispositos ubique magno numero equos Re veredarios adesse iusserat. Illi vix urbem ingressi inam Neapolim properabant , nullam sibi moram in tulere ne gratias agerent ita de se merito principi. Eadem itaque die in vaticanum progressi nactique pontificem intemplo orantem, accessere venerantium ritu atque ab actione gratiarum exorsi, plenam ossicii obsequiique orationem sermo
De gallieo habuere. Quibus assurgens Pius ut erat galliee doctus. pari copia ac verborum honore respondit. Neapoli nec diu constiterant, nee ut vulgatum est, libenter, etsi magnificis
29쪽
quidem ludis ae spectaculis rex distinendos curasset. Contra reversi Romam per quadragesimam ieiuniorum rerum romanarum aspectu mirifice delectabantur. Pius profanis quidem ludis ac spectaculis propter dierum esurialium sanct talem abstinendum censuit, nihil omisit tamen quo gratiorem illis romanam commorationem laeeret. Ut alia praeteream,
rediit sorte dies anniversaria qua ipse suerat pontifex inauguratus , solebantque ea die testandae laetitiae eausa festivi ignes inem di in arce adriana. Pius ut his gratificaretur hospitibus , totum praeterea templum Petri eum illo praealto fornice, et pro templo excurrentes in gyrum immensae amplitudinis porticus lanalibus collustrari iussit, quod est Spectaeulum admirandae magnificentiae atque urbis proprium, cuius similem nusquam orbe toto conspicias. Mitto hic exquisitigeneris lautia quae ad eos misit, et munera ingentis pretii, vel musivi operis tabulas et textilia quaedam Romae assa breelaborata, et quod gratum in primis accidit, omnes romanorum aedificiorum prospectus chartis ingentibus graphio delineatos, atque in plura volumina egregie compactos. Qua illi munificentia, tum ore ipso eloquioque Pii supra quam dici possit assabili, ita capti devinctique suerant, ut nullum obsequii gratique animi officium adversus eum sibi praetermittendum existimarenti Cum ergo audissent in eo esse Pontificem ut urbe excederet, atque iter Iongum in Germaniam caperet, primo diluculo proripuere se lecto, et e soro Antonini ubi diversabantur, in Vaticanum ad eum ultimo salutandum se contulere. Subeuntes excepit cum magna honoris ac benevo-Ientiae significatione Pontifex t illi nullum modum et gratias agendi et lausta omnia comprecandi iam manum, iam vestem eius deosculantes saetebant, donee diseessurum ad currum
30쪽
usque deduxere, ac conscendenti ipse magnus Moschoviae Dux dextram porrigere, ipse ostium claudere Sua manu voluit. Quae sehismatici principis aera eontuentes qui circumstabant aulici, optabant pari erga Pontificem pietatis obsequio eos esse omnes qui catholico censentur nomine, seque Pontificis filios obsequentissimos praedicant. Conscenso curru Pius priusquam ad portam staminiam, qua erat ab urbe exitus deveniret, parumper a via breviore
desseetens divertit ad aedem Virginis vallicellianam, ubi saeri cineres asservantur Philippi Nerii, ut hunc quoque romanae urbis apostolum sibi precibus propitiaret, atque hine ad portam quam dixi staminiam iter intendit. Quae umque itum est
tanta, tam conserta hominum multitudo vias impleverat. ut aegre antecursores turbam submoverent et currus gradu
Iento procedere cogeretur. Transeunte Pontifice populus hinc inde procumbebat in genua. Laetae undique voces plaudentium , acclamantium Sospitatemque adprecantium personabant. Pius prae mentis dulcedine illaerimans elata hine atque hinc dextera signum bene precantis laciebat. Par e porta concureus, par conclamatio usque ad pontem milvium. Nequo id satis. Multi e proeeribus vel equo vel curru vecti viam quam celerrime pervolantes ad primam usque stationem, quam primam portam voeant, praecipui amoris instinctu , quasi aegre ab optimo Pontifice divellerentur, se contulere. Ibi dum mutantur equi, usitatas quoque vestes Pius cum aliis paulo brevioribus commutavit, Pontificium alioqui retinens indumentum, albam tunicam eum linteo crispato amiculo, purpureum palliolum eum stola sacerdotali, pileum rubrum et eiusdem coloris caleeos aurea emee distinctos. Dein proceres circumfusos ac paene tollacrimantes benignissime assatus.