장음표시 사용
31쪽
duos praesertim sororis filios et novam nuptam constantiam Falconeriam Ludovici Honesti uxorem, demum omnibus va- Ie dieis, denuo currum conscendit ae per viam taminiam abire
Mirari hoe die lieuit quam mobilia romanorum ingenia sint. Antea vix erat qui non consilium Pii palam et aperte damnaret. Nam quo demum operae pretio rem tantam atque adeo inusitatam suseipi, nisi ut prodigatur argentum, salus et vita principis in aleam detur, et maiestas pontificis maximi germanorum genti atque adeo orbi universo Iudibrio sit Caesarem quae moliri coeperit, iamdiu animo coquere ae penitus habere defixa. Nihil eum temere, nihil inconsulto ine piare ; daturum fortasse hona verba Pontiuei, at spem eius ac vota variis frustrationibus elusurum, nunquam a proposito discessurum. Notas plus nimio esse artes aulicas. Sie heri et nudius tertius. Contra hodie laetum summi pariter infimique vehementer probabant, Pium in mesum serebant laudibus.
Atque hune vere magnum esse pontifieem, qui tuendae causa ecclesiae non laborem uuum, non periculum subterfugeret nee sumptui parceret. Hunc bonum vere pastorem qui ovem misere deerrantem ac pene deperditam etiam per viarum abrupta quaesitum iret. Iosephum, inquiebant, principem in sinueeclesiae educatum non posse tam depravato esse animo, ut Pontificem vera exponentem nolIet audire, nee tam prolligati pudoris, ut patri amantissimo suadenti rogantique pertracte sit restiturna ad omnia, nihil admodum eoneessurus. Omninores ad aliquam honestae eompositionis sormulam revocandas.
Fae deinde nihil redat e sententia. Attamen Pio gloriosum ac praeclarum fore, sibi ossietoque non defuisse, atque ad hareusque extrema tam iusta de eausa descendisse. Pium propi
32쪽
rea non viventium modo, sed posterorum etiam Iinguis ae litteris immortaliter telabrandum. Sic tunc romani de re, sichoni quique postmodum per totam loquebantur Europam. Vix interea Pius proeesserat iter tridui, eum Romam nee opinatus venit Caesaris excubitor nobilis e gente hungarica genus est tabellarii , et litteras ipsius Caesaris tum ad Ponti- seem tum ad Hemanum Cardinalem attulit. Retro itaque cessit maturavitque per eadem vestigia praeeuntem Sequi Pontificem. Ut multum tamen sestinaret, eum adipisci non potuit nisi Ferrariae. Quid in iis esset litteris nos opportuniore infra loco referemus. At Hersanus mandato caesaris iubebatur e vestigio Viennam discinere, magnis utique adhibendus in rebus quae eius temporis ae loei essenti Cur is potissimum fuerit arcessitus, nunquam ad Iiquidum eompertum esti Alii alia eoniectabant. Profusum tamen obsequium viri erga Ca sarem, cuius beneficio ad amplissimam dignitatem ac pares dignitati opes pervenisset, et quae iam ante Viennam misisse dicebatur ut supra docuimus romanorum theologorum sus- fragia, parum aequis de eo suspicionibus ηnSam praebuere. Quidquid id esset de quo ego nihil definio, Hemanus certe nulla interposita mora excessit urbe, ae viam magnis itinerihus vorans, Viennam brevi post Pontificem intervallo attigiti
33쪽
At mihi posthae Pium Pontificem per iter longum Viennam usque secuturo, totumque itineris ordinem et casus varios diligenti calamo exsecuturo, ne eadem saepius iterando salim
latem Iegentibus asseram, liceat ab hoe statim initio quasdam exponere, quas ipse sibi praescripserat quasque exacte servavit leges. Prima illa fuit ut gradum quotidie promoveret, nul- Iibi plus una nocte consisteret. Altera ut quibus in locis pernoctandum esset, si ibi decens inveniretur religiosorum coenobium, non aliud hospitium sumeret. Tertia ne usquam prius adiret hospitium, quam satram 8 edem invisum isset et venerabile sacra metitum in altari propositum adorasset. Quarta ne unquam discederet, nisi prius sacram sedisset rem, aut fieri se praesente iussisseti Demum ne apostolicam benedictionem poscentibus unquam denegaret, et si qui hominum honestiorum pedem pontificium osculari diseuperent, iis ultro pedem Oseulandum praebereti Quae eum essent quotidiana et assidua, si quoties acta sunt, toties suo tributa loco repeterentur, nimis plane in longum exereseeret, nec scribenti mi,
34쪽
COMMENTARII 33nus quam legenti molesta narratio foret. Longum etiam aemolestum esset singillatim referre de honore plausuque, immo etiam veneratione et obsequio quo locis omnibus est receptus, cum id vere dici possit quamdam triumphi spretem hane Pii peregrinationem habuisse, qua velut perspicuam religionis maiestatem pompa licet ac fastu destitutam circumferret. Non enim videndi solum Pontificis ut alios serme principes, magna ubique cupido erat. Sed quacumque transibat, aera omnia campana adventum eius e longinquo nunclabant, urbes commovebantur et oppida, effundebantque se populi in vias publieas, non visuri tantum , Sed plus pene quam mortalem quodammodo adoraturi Pontificem, beatos se praedicantes, cum in genua provoluti unum benedictionis nutum rogando clamandoque impetraverant. Quodque merito obstupe-seas, quo recedebat ab urbe longius, eo magis obsequium aeveneratio erescebat. Sed iam ad narrationem aggrediamur, quam quidem ad normam Diuia ni itinerarii publiea anetoritate editi contexendam suscipimus. Egressus ergo ita ut dictum est ab Urbe Pius, atque a prima quam vocant porta Civitatem Castellanam praeterv ctus lid urbi nomen quod alii Fescenniam, alii veterem Veientum urbem putant , transmisso per pontem amne liberi, primo die venit Otrieulum, atque in domo Genuesia quae oppidi commodissima, primam noctem posuit. Nullius celebritatis esti us, quamquam quae extant rudera quaeque effodiuntur romanae antiquitatis reliquiae, sat splendidum fuisse olim demonstrant. Adsuere ibi statim episcopi viciniores narniensis ae reatinus, ac debitum Pontifici obsequium detulere. Sequenti die per ardua apennini iuga venerat Narniam ; ibi dum mutantur equi, ad ecclesiam eathedralem sacram ho-
35쪽
stiam veneraturus divertit, et par illi obsequium ab episeopis nam tensii amestio ac sabinensi suffraganeo in ipso templi vestibulo delatum est. Deseendit inde in plana sertilissima Vmbriae, atque Interamnam primo, deinde Spoletum
quam celerrime praetergressus, totamque emensus vallem spoletinam quae longo ae peramoeno tractu protenditur, FuI-ginium centesimo ab urbe lapide alligit, pernoetavitque apud augustinianos. FuIginium venientem opperiebantur praeter fulginensem episcopi perusinus, assisleusis, nueerinus a que ingens nobilium numerus, quos insitum videndi venerandique principis studium huc ex omni contraxerat Vmbria.
nulli negata pontificii pedis osculandi eopia. Atque hine postridie quae dies fuit mariti mensis prima, superato iterum
praecelso ac confragoso apennini iugo, Per augustas montium sauees provinetam camerinensem percurrens. Τοlentinum quae prima occurrit Piceni ei itas venit, atque itidem in coenobio augustinianae familiae sumpsit hospitium. Dum tamen e curru ad fores templi deseendit Suo more, humi pronos ac venerabundos reperit tum archiepiscopum firmamina, tum episeopos maceratensem ac Septempedanum, hisque henigne ut solebat acceptis tertiam ibi noctem exegit. Nova orta lute, sacra B. Nicolai tolentinatis ossa veneratus per laeta Piceni sata viam ingreditur, ac secus Maceratam evectus progressusque binis sere castris Recinetum, hine brevissimo itinere paulo post meridiem inter laetum aeris campani sonitum ae perstrepentia e muris hombardarum tonitrua Lauretum attigit. Urbs est Lauretum ambitu angusta ac suis ineolis plana ut vix locus relinquatur hospitibus nisi in suburbio. Hue tamen ex omni Piceno quae ampla in primis ae populosa pro-Diuilia
36쪽
touu NTARII 33 vineta est, tanta hominum multitudo conduxerat, ut aegre ala equitum laricatorum turbam obstantem Ec se comprimentem arteret. Exscendit ad fores saerae aedis, ut sibi ipse praeseripserat Pontifex. Exscendenti manum adiutricem porrexere duo cardinales Busalinus et Caleagninus, ille anconitanus, hie auxi mensis episcopus. Aderant praeter hos episcopi a-sculanus, cuprensis et lauretanus cum suo clero. Aderant sere omnes urbium picenarum gubematores ac praesides. Pius cardinales amplexu, ceteros de genu venerantes henedictione dignatus, musicis illud ex edito concinentibus mea sacerdos magnus, templum augustum introiit, ac brevi aetaprece, primo ad aram principem ubi venerabile sacramentum publieae adorationi erat expositum, deinde ad aram Virginis ab Angelo salutatae, ut erat ab itinere nonnihil sessus, in palatium pontificium quae gubernatoris est Sedes, ad refieiendas tantisper vires se recepit, atque ibi paulum respiraturus consedit. Nee ibi tamen partem requietis capere potuit, nisi admodum brevem atque intercisam. Nam et duos quos dixi eardinales in colloquium admisit, et episcopos gubernatores que provinciae et iterum et magistratum urbis ad oseulum pedis excepit. Rediit inde sub vesperam in sacram aedem ac solemnibus Divinae matris invocationibus t Iitanias Iauretanas vocanti, quae cum exquisito concentu decantatae fuerunt. inrursuit. Intra sacram domunculam Virginis deinde inelusit se, perstititque aliquandiu supplex orare atque obsecrare Virginem beatissimam, ut quando in tutela eius esset reclesia, sibi pro ecclesiae salute ae dignitate tam arduum iter agenti numinis sui praesentiam ostenderet. Sole demum oeciduo domum se retulit, cumque vasta illa tempIi moles xistique eontigui infinitis lanaIibus eoilucerent, tota autem area plena po-
37쪽
pulo suetian an e ac benedictionem exposce te esset, repente ostendit ipse se medium inter episcopos e loco superiore, Sol
mnibusque adhibitis pretibus ae ter dueta in formam erneis manu, expetitam benedictionem populo impertiit; quae res multitudinem incredibili gaudio perfudit. Sie illa dies peracta. Successit dies itineris quinta, mrtii mensis tertia, quaecum esset dies dominica, priusquam discederet publice sa-eiendum sibi saerum Pontifex duxit. Primo igitur manu id ipsum religiosissime fecit ad aram in medio templo Iocatam Virginis ab Angelo salutatae. Quo facto eum Ludisset esse e provinciali nobilitate quam plurimos, atque ex his seminas bene multas quae pedem eius exusculari percuperent, id illis ab insita benignitate permittendum ratus, recessit in celebre ei meliarchium templi, ubi pretiosiora fidelium anathemata et oblata Virgini principum donaria servantur, Seditque ibi plane patienter, donec omnibus factum est satis. Nec ita multo post iterum conscenso curru Senogalliam iter direxit. Ut ventum ad elivum qui Anconae imminet, vix credibile quantam reperit populi aneouitani frequentiam. Tota sere eivitas e suis excita sedibus in occursum exierat principis. Milites hine inde dispositi viam custodiebant. Nobilitas quae
primo se ostentabat loeo, domos circumpositas aulaeis ac peristromatis honoris causa convestiri, lautum qu n etiam parari ientaculum in diversorio iusserat, si quidem recusaret in urbem maiestatem inferre. Pius gratum habuit obsequium optimae ei vitatis, neque abnuit dum mutantur equi, de parato epulo quiddam libare. At excusata itineris properantia quatum quidem tu urbem introire vetaretur, post brevem moram remugientibus ab arce ac portu tormentorum curulium explosionibus quibus Salutabatur, abscessit. Bine adriatici ina-
38쪽
ris lagens oram Senogalliam sub occasum soIis attigit, te reeta, deserri voluit ad coenobium religiosorum quos Mariae servos nominant, ubi parari sibi hospitium iusserat. Urbs ea est conspicua ducatus urbinatensis, Si desint cetera, sat a suis nundinis Italia tota celebris. Huc propterea Ponti fieis adventum praeverterat urbinatensis provinciae praeses Car ius Liviranus, quem ego virum non tam ob amicitiam quae mihi eum illo vetus et maxima est, quam ob praeclaras eius virtutes libenter nomino. Huc itidem antecesserat archiepiscopus urbinatensis et episcopi praeter eum tres, aesinus, sanensis et pisaurensis, hique omnes episcopo senogalliensi Bernardino Onorato cardinali se adiunxerant, in eoenobii de
quo dicebam aditu Pontificem recepturi, quem proinde prius in templum ubi venerabile Sacramentum erat expositum, deinde in par ita eoenobii cubicula deduxere, ubi ad eolloquium viritim admissi ruere. Ab Senogallia die sequenti per aequatam ad mare planitiem veniendum erat Ariminum. Dua interiacent nobiles et opulentae urbes Fanum et Pisaurum, quae nonnullam properanti moram secere. Fani enim cum Marcilino cardinali qui tum sorte ob malam valetudinem in natali domo curationis causa degebat, longum ac familiare colloquium habuit. Pisauri vero Livi rani de quo supra dicebam rogatu, ascendit in palatium pontificium, atque ex ornatissimo podio benedictionem apostolicam populo solemni ritu impertiit. Quare Ariminum nisi inclinato iam die non pervenit. Arimini porro ut in una fixurbibus Romandiolae, quam provinciam administrare solet unus aliquis e cardinalibus legati nomine, quamque tum sorte Aloisius Valentus administrabat, is omnium primus oecur ris venienti seque venerabundum obtulit. Legato eardinali ad-
39쪽
stabat urbis episeopus magistratusque eum tota sere nobiIitate. Et siquidem Pontifex in eoenobio canonicorum regularium quos Iateranenses V ant, pernoctare de ereverat, adfuit ibidem abbas generalis eius ordinis eum magno suorum numero, hisque omnibus deducentibus saeram Marini aedem primo, deinde eoenobium subiit. Et eodem vespere pedem omnibus osculandum praebuit. Vivebat Arimini in segregato convictu virginum Ponti si eis soror OIympia Brasehia. virtutis eximiae semina, eamque ob tantam sanguinis necessitudinem paulo infra reginae modum ariminenses eoL, Bant. Neque hane Pius dimittere insalutatam sustinu t Rem tamen distulit in sequentem diem. Ut ergo diluxit, eum usitata explesset religionis officia, conscenso curru divertit ad parthenonem. Eo iam nos nobilitatis praecesserat. Stabat investibulo sacris stipata v rginibus Olympia, quae fratrem ut vidit in pontificio amictu, quis explicet satis quos animi motus, quantam venerationis et gaudii colluctationem in sinu senserit ' Vicissim Pius sororis amantissimae aspectu nonnihil commoveri est visus. Ad genua aecedentem sustulit Suas manu ac verbis amicissimis compellavit. Plane fraternus et
amoris mutui plenus ille Oeeursus fuit, ut intuentibus ubertim suxerint lacrimae. Intro deinde se intulit in parthenonem totumque perlustravit. Admissis demum ad pedis Oseulum sacris virginibus, Caesenam quo ut in patriam praeeipuo amoris impetu rapiebatur discessit. Haud plus millia passuum quindecim Arimino distat Ca sena, urbs situ visenda, ab aedificiis elegans ae propter maris Pr0pinquitatem opportuna in primis ac eommoda. Nobilissima ibi Brasehia gens est, quanquam eius originem ad Se trahunt insubres alexandrini. Suo certe cive plurimum caraeualea ι
40쪽
gloriabantur Pio VI, quem proinde ut ad se venientem audiere, vix credibile quam multi, quanto ardore, in eius se eursum effuderinti Est ab urbe millibus passuum quatuor amnis modicus spisatellum appestat vulgus, rubiconem Cae-Saxis transgressu celebrem eruditi putanti, qui proximum in mare illabitur. Huc usque Pontifici occursum est tanta Dequentia, ut quamquam praeiret equitum agmen, aegra turbam se se propius talarentem propelleret, et currus pontificius non tam equis trahi quam humeris hominum supportari vider tur. Urbem inter infinitas acclamationes intravit circa meridiem adiitque recta sacram Servorum aedem, ubi videlicet divina hostia magno cum apparatu publicae adorationi pro stabat. Ut in eonspectu fuit templum, occurrentem inde sibi suo ineredibili gaudio vidit avunculum Suum Carolum cardinalem nandum episcopum corneliensem, eique tircumsistentes episeopos sex, ea senatensem. sorolivi ensem, seretranum, cerviensem, bri itinoriensem at Sarsinalensem. Ponael erus urbis magistratusque atque universa nobilitas seque-hatur. Ipse templum ingressus eum paulum ante aram prin-eipem supplicantis habitu constitisset, secessit inde in sacel- um, ubi Brasehiorum gentilitia sepulcra visuntur, ac pree tua impense Deum pro parentibus maioribusque suis, hoc expleto pietatis omio paternam in domum haud ita Ionge pedes transiit, duas ibi noctes quod nullo hactenus loco secerat.
inter tonsanguineos exacturus. Venienti se in genua provolutam obtulit soror eius altera, Iulia nomine, eum binis neptibus praeclara forma puellis, hisque iuncta erat fratris uxor vidua, ibidem in ipso domus aditu nixa genibus. Speciem non tulit Pius, plus nimirum hoe loco sanguini quam dignitati ribuendum putans, sed ab humo peramanter erectas fiscum