장음표시 사용
171쪽
NOXAE EX CIBO ET POΤΠ.45ssiimul, vitae actionem Sustentant. Haec copia dotibiisque diversisSimis adsumpta ut sanitatis, ita morborum etiam Cau88ae es Se possunt; ipsorum enim abusus multiplex sive copiam Spectes, Sive incitandi potestatem.
vist, propter ingen8 hominum gentiumque, re8pectu corporum, Vivendi morum, locorum discrimen et paene infinitam hinc Victus varietatem. Aliorum Oxempla exstant in medii 8 Voluptatibus impune vitam ad summam protrahentium Senectutem, alios Vitae genus, locorum natura, Vi S consuetudinis, ipsa errorum permutatio juvat. Fec tamen minus Verum, huic abusui maximam deberi morborum,
Chronicorum praecipue partem, qui ex Syden hami Voce, ut acuti Deum, sic hi nos habere homines
421. Alimentorum copia justo motor, etiam quae
viribus co tricibus Subigatur, con Suetudine tamen inducit voracitatem et, nisi vita interveniat laboriosa tantumque elaboretur, quantum ingestum sit, increscente chyli, saecum, Sanguinis, adipis, omnium humorum multitudine obruit, Va Sa Opprimit , sensu8, mentem hebetat, tandemque Obest, vitam organicam plasticam in detrimentum alterius vitae incitando.
422. Eadem tanta, ut oneri sit ac rite digeri nequeat, fractis canalis cibarii viribus, impedito hu-
172쪽
dyspepsiam, cae Chymiam, Vitia nutritionis ei 1icit , pressione praeterea ac Sympatheia partium vicinarum, remotarum, dyβΡΠOeum, uri ietatem, inordinatum Sanguinis motum, Cordis palpitationem, capitis congedtionum, dolorem, Vertiginem, Somnolentiam, torporem. 423. Quod si vero enormi subitaque repletione ita distendatur Ventriculus, ut nato Spasmo, ora sua
elaudat, distractis si bris, Vasis arctatis, suppresso motu peristallico , impedito humorum affluxu cohibeatur plane digestionis opus, pressis, irritatis
partibus Vicinis, dySpnoea n adcitur, anXietas, humorum Circuitus perversu', excitata encephali ConSensione Cephalalgia, Vertigo, Sensuum hel, ludo, opoplexia; aut et Cur liuigia, Hau Sea, Vomiis tus inanis, rarissimisque eXemplis ruptura oeso phagi et ventriculi; nisi mature relaxato alterutro ore, graVan S materies Vel Vomendo excutiatur, vel cruda devolvatur in intestina solutaque alvo tandem exturbetur.
424. Impleri autem cibo, quam potu fere nocentius est; tolerabilius, si lente et gradatum fit, quam si subito, ita ut recte Celsus: nunquam uillis est nimia satietas, saepe inutilis nimia ab stinentia : Saepe Siqua intemperantia subest, tutior est in potione, quam in eSea. Cel S. 1, 2.
173쪽
425. Copia ciborum parcior, ob desectum stimuli
Iestitimi ac necessariae resectionis, humorum inopiam facit , adipem consumit, emaciat, refrigerat vitaeque organicae, plasticae languorem infert, Venistriculum, intestina contrahit, ut aegre dein plus alimenti ferant, quin molestia, dolor, nausea, vomitus oriantur; sic consuetudine inducitur demum mensae parcissimae necesSitas atque intolerantia eius etiam demensi, quo natura eget. Praeterea penuria Sanguinis, nec rite incitato nervo Vago atque Sympathico decrescunt circulatio, respiratio, nutritio, secretio omnisque omnino vita pla Stica, altera an mali exaggerata, id quod sensuum fallaciis declaratur et phantasiae alienatione et insomniis et miris mentis delirantis phaenomeniS. 426. Absoluta a cibo et potu abstinentia si diu fertur, liquores menstrui, qui in primae digestionis ossicinam confluunt, vitiantur, degenerant Sanguis et reliqui humores, male assecto per ConSen Sum Cerebro, mens aberrat et ad summam ferocitatem impellitur, ex inanilione convulsioneS fiunt, SpaS- mi, tremores, animi deliquia, ex humorum dys-crasia anima foetens, immanis Sitis, Siccitas, pro Atratio virium, febres putridae, pestilenteS, COH-tagioSae. 427. Haec eo saeviora ac citius necant, Si et potus deficiat, nam defectus cibi potione levatur. Et quo circuitus humorum Velocior, motu S aut '
174쪽
162 NOX LE EX CIBO ΕΤ POΤU. malis major, auctior calor, copiosior excretio, dis-oipatio, eo graviores ab inedia noxae.
428. Liquet igitur, obstinentiam nimiam magis etiam laedere, quam nimiam satietatem et delinqui gravius in Victu tenui, quam in Paullo pleniore. Neque ob Scurum eSt, Cur senes facillimo inediam sustineant, dein mediae aetates, minus juvenes, minime pueri et ex his quidem, qui inter ipsos fuerint alacriores 3 Quare animalia hyeme sopita vitam sine alimento protrahant, cur Sopore oppressi Cur et quales aegroti diutius inediam, quam sani tolerent 3 Cur feminae debileS,maniacae, me Iancholicae, hystericae, ex vitio oesophagi, intesti
norum, ventriCuli, nervorum abdominalium aegrotantes incredibilem interdum inediam tulisse s rantur 3 Quare macilenti facilius, quam humori bus pleni 3 Quae caussa subitae emaciationis in acutis 3 Cur a fame pestis
429. Cibi potusque non tam Certam Tationem postulat sanitas, Ut non multum diversa utentes recte Valeant. Nec eadem Cuivis aetati, Sexui, temperamento, Vitae generi pariter congruit. La dit tamen utriusque immoderatus usus isque intempestivus diuque protractus. Abundantior certe potus, Succum gastricum nimis diluendo, men
strui potentissimi vim frangit, simul ventriculitonum debilitat, auget urinarum, perspirationis, sudoris secreti0nes, vel et hydropicam diathesin
175쪽
creat. Potus parcior digestionem ii illicit em , tardam essicit chylumque crassiorem, neC Sanguinem satis dilutum, unde faex dura, CraSSa, Begre HlΟ-bilis, obstructio, infarctus Viscerum, ConStitutio haemorrhoidaria, hypochondriaca , Veno Sa. Praeterea nervorum etiam male allectorum indicia sitim haud expletam sequuntur: proStratio virium, animi deliquia, alia, eo graviora, quo junior aetas , temperies magis Sanguinea, plethorica, circuitu S sanguinis amotu, febre, morbo acuto citatior. 430. Alimentorum, quibus homineS bene VeSCunis tur tanta Vari et a S e8t, ut paene Videantur copia magis, quam dotibus sanitati obesse. Sunt tamen, quibus sive luxurie, Sive egestate jubente, utuntur homines, quae parca etiam Copia nocent. Sunt quorum rarior u8uS innocuu8, quotidianus insalubris. Etiam aliud alii vel corpori, vel valetudini convenit. Alia tandem insuetis tantum ob Sunt. Haec ut no Scenda sunt, ita dotes conside-- Tandae singulorum, quoniam alia eupepta, alia euchyma, alia irritamento magis insignia, prouti vel facile digeruntur, vel nutriunt, vel Stimulant
43l. Iis, quae nuper coctionis ciborum illustratidae Cau88a a physiologis facta Sunt, periculis, ciscitur, duo haec inprimis in alimento eupepto, euchymo requiri: alterum ut facilem subeat in ventriculo solutionem, alterum ut a Zoto sit praeditum 21 Α
176쪽
et debilam largiatur corporique nutriendo Θplana materiem. Priori dote excellunt Saccharun1, mu cu8 Vegetabilis, album en, gelatina , posteriori gluten, lac, Caseu S, Ova 8 Orbilia, vi Ctu Sque PO 'tis Sirnum animalis. Illa vel sola aqua calida Sol-Vuntur, haec menstrui gastrici vim Solventem acidam postulant. Ilisce quae resistunt tenacia, dura, cruda corpori alendo inepta prorsus. In her bivoris maior, in carnivoris minor haec Solven SH Ucci gastrici virtus, in granivoris mira muSCuli toro Si Late duriorem cibum tritur ante adjuta, in Singulis quoque hominibus procul. dubio magnopere
discrepat. 432 Η omini totius telluris incolae tam animalis Victu S, quam Vegetabilis convenit, aliis gentibus,
loci 8, anni tempestatibus, Corporum naturi S, Aetatibus aliuS, etiam eX utroque mixtus. Uterque
suis dotibus insignis suaque habens principia, Suo
quisque modo Corpori alimentum praebet. 433. Victus animalis evoli Vmus, elapeptus, plurimum habens alimenti, Corporis naturae Similis, copiosior pletli oram eiu cit, phi Ogo Sin, Simul veronbundanS a Zolo, pro CeSSU animali nimium aucto,sii Sum in di8so itionem; quapropter Sanguinei S, USCUlosis, Cholericis, processu animali Vigente, mirius Convenit, nisi vegetabili victu abunde tem-Deretur. Ab eo enim morbi sobriles, acuti, inflaui-
177쪽
NOXAE EX CIBO ET POTU. 163matorii, rheumatici, arthritici, calculosi ipse suo dirus, humido frigido accedente, SCOrbutu S. 434. Quae in carne sunt partes etiam notandae. Fibra tenux, durior animalium vetu Stiorum, tendines, ligamenta Ventriculo resi Stunt et parum alimenti asserunt. Gelutina, album en, ad ei S mera, neque aliis mi Ata, nimium eupepta ventriculi vires
435. Animadvertendum praeterea animalium genu S, aetas, Valetudo, SeX IIS, Victu S, natura loco rum, in quibus degunt. Quadrupedum animalium Carne S et avium Valentiores, quam amphibio Tum, Pi Scium, moliu8Corum, Valentiore3 adultorum marium, quam juniorum femellarum. Herbivora carni voris praestant, ferae, Optimis pascui 3 enutritae, Saginatis, stabulo inclusis, Vel paludosis in locis degentibus. Prompte caro vitulina, a gre suilla 8olvitur. Abstinendum porro ab aegrotantium animalium, Vel quorum carnes jam
436. Etiam parandi modus carnes Vel salubriores esticit, vel, quod Saepe, in Salubriores. Sicca tue, fumo induratae, Condimentis farctae, opere pistorio paratae, dissicillimae solutioni S primae of-ii 'inae morbos parant. Adjuvant quidem coctionum ciborum Condimenta, Simul tamen stimulo obsunt, humorum blandam pervertunt indolem,
178쪽
166 NOXAE EX CIBO ET POΤ'Σ38tem a vasorum irritando et, circulatione Sanguinis incitata, vitiando haemato Sin.
43 . Ex vegetabili regno, qui paratur cibu8, magis naturae animali dispar, tardiorem digestionem subit, in acorem, flatu lentiam proclivis, infirmioris
ut l)lurimum materiae minusque Stimulanti S est; a quo fonte acidum primarum viarum, diarrhoeae, colicae satu lentae, morbuS pituitOSIIS, Vermino Sus, diabete8, Scrofula meSenterica manunia di ianda tamen ael a S, temperies, Clima, ipsa denique
alimenti vegetabilis diverSitas. 438. Alia enim sarinam habent, id est amylum glutini junctum, alia saccharum, mucilaginem, gummi. Illorum valentissimi optimique generispanis est fermentatione Subactu 3. Quae fermentationem non eXperta Sunt farina Cea, nisi corpo-Tum TOhUStorum, eXercitatorum viribus, non facile subiguntur, nec Satis incitant Sicque morbos gaStricos, pituitOSOS , Vermino SOS, SCI Oful OSOS Creant.
Docent pauperum infantes plebejorum, Solo ferme
hoc victu e solant esculenti tuberibus degente S. Fructus horaei, legumina , Olera , Sa CCHδΓuta Insirini cibi sunt parumque stimulantis. In acidum flatu lentum degenerant, primae oliu cinae munera turbant, VisCera debilitant, corpu8 laxant. Oleosa, pinguia ventriculi intestinorumque to Dum frangunt, Vel aliis mixta rancida sunt, vel cito ab Sorbia Sanguine non Plane Subiguntur.
179쪽
439. Acida, aromatica, alimenti minus, quam condimenti nomine nuncupanda, USu modico cibis gratum stimulum impertiunt, immodico obsunt: illa musculos intestinorum debilitando, spasticas stricturas inferendo, haec Vi ignea corpus calefaciendo, inflammando: unde Siccitas, macies, febres calidae, spasmi, exanthemata, Phlogoses, dolores arthritici et alia plura. 440. Ante omnia damnandus mos e St multos multique generis cibos miscendi, ingerendi, quoniam suus singuliS SolvendiS SuccuS gastricus conis Venit: parcior, copiosior, minus, magis acidus, ex acetico acido, aut muriatico, aut utrisque diversimode mixtis et temperati S, accommodate ad indolem ciborum Solvendorum, ut ideo natura in victu quoque hominibus commendaverit simplicitatem.
441. Plurima quidem praeterea ab hominibus
ingeruntur, cruda, au8tera, inquinata, Corrupta, aliena stomacho, Suadente penuria, adpetitu ex graviditate, morbo depravato, luxurie, avaritia. Quandoque negligentia, incuria, Ca Sus, malorumi hominum artes, minus faVens anni Constitutio alii mentis, Caeterum Salubribus, Vel venenatam irid item impertiunt. Huiu S loci sunt Cretacea, calca- rea, immatura, Stanneis, Cupreis, plumbeis vasisl adservata, farina e frumentis corruptis, morbo vi-itiatis parata, Vegetabilia venenata, salubrium lo-
180쪽
168 NOXAE EX CIBO ΕΤ POΤU.co comesta, fungi denique ac boleti, quum ne ab his quidem abstineant homines. 442. Qui cibos solidos, tenaciores non mandunt, sed neque extenuatos rite et confectOS, neque mollitos vorant, Ventriculo plus facessunt negotii, quam natura imposuit. Inde tardior et imperfectior Solutio, faecum copia maior, alvus durior, tardior, infarctus, cach exta. Haec tamen debilibus magis et desidibus, quam robustis et exercitatis eveniunt.
Eveniunt etiam senibus edentulis, quorum et haeo et Omnis ex aetate Vitae actio torpet. 443. Ventriculum inter concoquendum moleStant pariter gravis, mox a cibo Sumpto, CorporiS me lisque exercitatio, animique Commotio.
444. Saepe cibi, saepe potiones sanitati obsunt, ubi vel nimiae, vel pravae, Vel corporum naturis haud idoneae. Hae vel diluunt tantum, Vel nutriunt, vel incitant. Prioris generis aqua, alterius lac, tertii Vinum est vinique Spiritus. Magis compositae sunt cerevisia, infusiones theae, cosseae,
445. Aquae potionis abusus succi gastrici vim solventem diluit, Vim musculosam ventriculi infirmat, si tepida laxat ; si servida, aut glaciata adstringit, corrugat; sive frigida seu calida, hydropicam, debilitando solida, attenuando fluida, infert diathesin. Thermis sive aquis mineralibu S utentibus calidaeque polatoribus hydropem fieri obse