Aromatum, et simplicium aliquot medicamentorum apud Indos nascentium historia : ante biennium quidem Lusitanica lingua per dialogos conscripta

211쪽

INVENI v NTVR ct in nostratibus conchyli, ostreipue,sed minis nobiles.

OMNiv M autem prastantissima adgenera das Margaritas censentur eae Concta laues re candiadae , qua eius regionis incola Cheripo appellant, ex Chetips, quibus cochleariapoculassi conficiuntur. VERvM, illud Cheripo non id est, quod vulgo Matrem perlarum vocamus. Nam id Chan quo in Chri m cola pocant, ex quo videlicet mensa, cistula, berula precariaefabricantur . Licet enim parte externasia-brum to impolitum hoc Cochyli1 genus Cherapo appellatum, interna tamen lauissimum esto asstectis

pulcherrimum. DE v EMITVR id Conchylium Bengula mer-chnonjgratia, ubi exposituro poculi visessiupplet: maxima ramen ex parte conficiuntur ex eo ar mila et alia vera Fuit enim olim istic consuetudo P nulla no consuetudo biliores virgines corrumpi possent,nisti huiusgeneris ar 'RV Uin 'missis brachia exornata haberent . Nunc verio est,tista confluetudo eam j ob causam viliori emutur haec conchylia. HABENT mercatores huius regionis cuprea Irm ς'

quadam instrumenta multu Ioramimbu pertusa, Margarius

quibu precia Margaritis imponeresolent. Nam quae M*- per instrumentum minoribus foraminibus pertusum transeunt Margaritae pniussiunt precij, venduntur se per drachmas stra per instrumentum maiora paulus oramina habens maiorissentpreci, se ita deinceps proforaminum quibus instrumentapraeditasunt,qui-ώu 1 Margarita transimittuntur, magnitudine, precia

212쪽

cta intendentes. At quae adeosiunt minuta,ut persor ri nonpossint arte enim perforantur non natura ffabulantur quidam cedunt vicinis, qua de causa is, Europam exportantur. Harum uncia duobus forte assibus Gassicis venit. MAXIM E quae a promontorium Camerim generantur Margaritae, pendebant centustumenti gra- tomim a Taltum precium mille quingentorum aureorum Ψημμής is ingulis esse solet. Multo maioresego pidi, qva in instula Burneo captas asserebant sied non erant eius elegantia cui superiores. Vidi aliam his captam qua centum siexagintagrana tritici penderet SENECΤvΤ pondus earum minui, ct colora inrg3mis iste antia immutari creditur. Diu autem orira leui-

nitor resti

auiiiit re constacta sale perstas pristinum vigorem fulgorem recaperm Vertims . CERTUM est Margaritas post Plenilunium capim,cum tempore minuto dedrescere. Q iero an- re plenilunium capiantur, huic picio haudquaquam sunt obnoxiae. Itidis linitus CETERUM raro in medicum Uum venit Mar m Ah gnita apud Indos. Mauritani perhfrequenter, nostro φ - more margaritas cordialibu medieamentis inj-ciant.

213쪽

ALI Q. VOT PLANTA.

LIBER SECUNDUS,

De Arbore tristi CAP. I. N mesamentiso stirpibu3In

dicis nobis incognitis non abs refo reduxi, mitiumsacere ab arbore quadam, qua non nisi a solis occasu usque ad eius ortumfloret, inter diu minime. A, B om est olea magnitudine ollis rimosi Arboris tumiuibus, ore noctu dum scilicetfloret odoratissmo, in ηας nullius quo clam Uiu propter teneritatem nisi quod forumpericulis, qui luteisiunt, huius urbis incola ν-tuntur cibis tingendis quidem Croci modo insciunt. Et volunt etiam nonnulli aquam stillatitiamflorum Aqua ess, oculis utilem esse admoto lineo panno huc intincto. Rk, ' b-ma

PEC WL UAR Ira est haec arbor Goa, quam e Malaca allatam asserunt. Eam sanem qua alibiperdidiam vidi. Hanc Goa Parigataco: in Malso Sin P ΠηMMN.gadi vocant Arboris tristis nomen isti indicum qi isd Alboi ivi; duntaxat noctu oreat. FABvLANTVR autem indigena , Satrapae pabula depacuidam nomine Parietataco elegantemfuisse filium, xjηλ ς flia, qua cum Solem deperiret, eam ille compresserit. Cum io

214쪽

vero postea istam relinqueret alterim amore irretitus. Pari alacistia pra amor impatientia bi immortem constinerit. cuim cremata clineribvi nam a huc viruntur in hac regione cadauera haec nata est arbor,cuim ores adeo Solem exhorrent , trium videremnsustineant. CETERv horumforum ragrans odor, duorum aliorum odoratio ormnsorum memoriam re

uocauit.

Mot6ti. P, I siunt dicti Mogori, mali aureaΦrιbiu muli odoratiores,quorum intitim liquor eundem apud istos sum obtinuit, quem apud Histanos sorum mali aurea aqua. A L io flores quorum his magnus est τμ)dicunchampes tu Champe re grauiori quam Lilium album . Pomm o quand)quidem in odoramentorsi men iidi 40 tionem incidimus 'odoribus adeo deditisunt huius

tissimi. glonta incola,νtplerunque cibo a tineant, ut habeant νnde odores bicompararepsint, ideo h non immerito proniores in venerem ei se censentur. MUNERA quaeateniuoribus errisolent Regibus,pradicti unifores, ct rosa nostrates, quibius lent cubicula Regis insternere, ct corijssioribus varijs

depictis ornare. NARRARvN mihi quidam tantam esse λιius gentis in odores amentiam, ut tributa ex odoribus

O foribus in singulos annos Regi Bisenque soluta, ad quini missium Hi panicorum aureorumpummam fere accedant De

215쪽

v omnibus huius India incolis Nimbo vocata Iimbolis tur arbor quaedam Fraxini magnitudine, solio leae, ac littore tamen, per ambitum serrato 44traqueparte viridi, non cinereo aut villoso . Multis luxuriat solijs, flos candidus est O fructus exiguis oliuissimilis. V est Mic arbor in usu medico. Namso- h si Glia trita 23ulneribus cum hominum, tum iumentorum cum succo Limonum mali ali j genus est imposita, miraculose Osanant . Foliorumsuccum utilem 6se ferunt umbricu necandis, cum Bainuate incola, tum Malauarenses quod rationi consonum est, cum nonnihil amaritudinu positisant. Ex PRIMITVR vi Et sinager malauari Oleum aleam ex eius arboris ructu, quod huc mercimoni, gra 'ria deportatur. Vtili fimum id est adue in neruorum dolores Aeo calido inungantur. De Negundo C AΡ. III. PROVEN1 in Balaguaiect Malass4rarbi Negunto tibscula quadam Persicae magnitudine, frequentibineta sto imis qui reci requentiores latioresse renascuntur olijs Sambuci mili modo per ambitum ferratiso aliquantulum hi stidis flos eae cinereo candidus fructus niger, Piperis magnitudine, aut pata maior Mala sar incola eumsuis edulijs Cari nuncupatis inster-

V V tWA RAE nomen est Negundo,nonnulli in siti 'Batigat Sambali appellant: in alaua Noche. oche. M vLTira facultatibus praedita est ri arbor euitate,

216쪽

Teneriorum ramalorum cumfoliis decocto, aut i selixi ct contus utilissime contusafouentur modo ii asst vulnus. Friguntur interdum ijdem rami cumfo-lijs in oleo, ct cotoonibus applicantur, resoluut enim

rumoreso curant Frequens adeo est huius sius,ut in omnibus doloribus rictum cum oleo, aut elixum exhibendum censeant. Non desiunt quisupra vulnera admoverint,vnassi nocte do,remsustuli se, materiam1

digessisse adfirmenti. deindesol contos, Us vulneribus impositis ita emunda is vulnera, ut breui ad cicatricem perductasint. V T DL E M perhibent esse mulieres adiuvandum conceptum eius enim flucco aut decocto epoto, teros ad conceptionem praeparari. Ego malim praemandi, valentius enimfuturum existimo medicamentum. Μ

ficatafolia oris halitum commendant. Acrimonia vero cuiusdam participat veluti Nasturtium unde nim qm 30' nifestum est calidam esse hunc plantam. Expertisunt nonnulli venerisimulos se impetus cohibere, eam1 ob causam Viticem esse contenderunt: sed multum emrant. Nam Vitex multum ab hac arbore dissert.

De Iaca CAP. LIII.

lam historia A, B o R est in India praegrandis ructu insummo cauissice, non in ramis ferens, praegrandem et i Melonis ente, interdum maiorem,soris viretem, intus vero futuescentem, multis stinulis instar erinacei, sed mollibus obsieptum. Continet autem hicfructus in se magna quasdam nuces duro putamine recta3. Comr fructusaustu Melonis,sed discisima concoctionis, nempe

217쪽

LIBER r. 213 scive qui pleroquesoleatia ut assumitur, excerni. Nuces Per intus natae orrentur aut elixantur, abie

ctos putamine qui nullius est Uus castanearum mo

do, quibm sunt persimiles,edunt r. Viae Aa in hicfructus in Matiua Iaca in i, MCanarao G Parate Panaz Nascitur autem do paria,. taxat in maritimis.

Ex PER TU Hsium cum in me, tum in plerisique alijs, basice cantanem siue nuces alui profluuia miruinis modumsistere.

Hanc arborem describit Lud. Roman. libr. .eap. 3I. Rarum nauigationum his verbis. In Calecut reperiuntur nonnulli fructus,quos cultores Iaceros appellant Caudici laeetus. eius arboris amplitudo Piri est fructui magnitudo bini ac medii palmi, crassitudinis vero humanar coxae Gignitur fructus in caudice arboris subtus frondes, alij circiter medium caudicem Colos est viridis, cetera huci Pineae haud absimilis, vinaceis tamen minutioribus Quum maturestere incipit, obducit nigricantem colorem, marcereq; videtur. Legitur is fructus mense Decembri: saporis sicut ferme Peponis moschum redolentis, parumque si Aporem quaeras, abest a cotoneo persico, eodemq; mitiore.Variam in cibatu voluptatem parit. Videberis modb edere fatium mellis, modo suave medicum malum comedere. Intra, membranas habet ut Malum punicum, inque eis delite cunt fructus nescio qui, mollibus non dissimiles castaneis. Si enim igne torrentur, Laporem castaneae repraesentant. Propterea fateri licet, non esse excelletiorem dignioremue illo fructu quempiam. De Iam gomas CAP. V.

A, moin Prunt magnitudine 'onte nascitur in Iam odios agris ct etiam in hortis Bacaim Chau ct satequata est xiP γ-

218쪽

13 PLANTARUM HIS T. gentes acerbo Cum primum emergit,Strobilopem Iamgom smilis est. Vocatur incolis Iamgomas. limsom, A C CAE PQ a de dignis viris, optimam flerendi rastreo Ruψ itionem esse, si fructus, postquam euiderit certa'

dam aliis,excretin, una cum excrementostratur Fa

cilius enim hac ratione satus emergit, citi chfructiferast arbor.

Carandas hi

De Carandas CAP. VI.

ARBVs Cur est arbuti magnitudine, foliis smilibus copiose flore, odore Periclymeni luctu exiguis malis per mili,nigricante per maturitatem, gratissmo buuarumsapore, ex quo a mimustis vinosius putavi exprimitur. Fructvi autem virens magnit dine est nucis pontisae cum suoputamine, interdum maior succum nonnunquam exstillans viscidumo lacteum Editura nonnullisfructus maturis cum sale. Solet tamen ,cum viridis est, muria aut aceto condiri, o ita asseruari, ad excitandam elanguescentem v petentiam. NAsCITVR tum in continenti,tu in Balaga-te,vocaturi Carandas.

Huic fere similem describit ui edus libra sua historiae cap. ira in hunc modum. In Hispaniola insula, vasta est arbor pulchraque materie firma itili su ubinomine; uetu quidem longe suauissimo, ut sunt pira apiana, mustatellina vocat, sed qui lacteo succo eoque visicido dc glutino abundet, qualis est qui in ficubus immaturis: idcirco molestus his qui eo vescuntur, nisi prius fructum

in aquam iniiciant dacteum succum disitis exprimane qui in aqua sidit.

219쪽

o xv lingua Canarica dictus utres in Ar ζψ histo buti altitudinem assurgens,aut paulo minor olijs mali Per caloribus candidis, Periclymeri odorem amulantalus. Hunc Lusitani Indiam incolentes Herbam

Malauaricam nominant,quoniam Malauarensis eius Uum primi docuerunt. Hac etenim planta cuiuscun1 generis Denterias praesentisii ne curant , euacuata primum magna ex parte peccante materia, alioquifacile in eundem morbum rursus incidunt. V s vri est corticu radicum primu ex siccati, quoniam recens lacteum liquorem exstillat, quem initio

calidum putaui sed degustatum, insipidum frigiduinuerii. Omamobrem ob eius effectui, frigidum sc-

cum constitui, plus tamen=ccitatis quainfrigiditatis obtinentem: in quo ordine etiam huiu regionis medici constituunt. Pu LVEREM huius radicis contu se in ollulum i facuvdistillatorium imponimus, ac cumfero lactis maceramus: deinde additis Anameos, api, coriandri sicci, cumini nigri feminibus tritiso torrefactis,uncia1 P-na butyri nonsaliti, ignis cakre elicimus aquamstirutilitiam, cuius quatuor uncias cum aquae filatitia rosarum , aut aqua e pediculis rosarum, aut plantaginis duabus νηίjs aegro propinamin. Quod si opus est, adj-cimus puluerem pastillaru ex herba Malauarica con sectorum Formantur autem ex ijsdem rebus e quibus si aqua, dempto butyro . Iniiciuntur etiam clysteres

ex hac aqua confecti magno cumsuccessu sedfrigidi quoniam regio calida est Quod necessesit am aqua O bis

220쪽

bis Musis diebinpropinamm,mane videlicet horast xta,ct a meridie horasecunda Cibus est ori astro lactis macerata,ct pulligastinacei in aqua ori ae,quam

Canie τocant, macerati,pro virium aegri robore cibusubministrantes. Certe pino omnino abstinemus, ni urgente admodum necessitate in inueteratis dysenterj eivi necessariius usus. Si D tametsi mihisemper benesucceserit huius aquae Uus cogor tamensateri Malauaricam herbam ab ipsis Malauaren bin praeparatam magis praesentaneam opem adferre. Ea vero paratur ex ijsdem, e quibu nostra aqua,rebin tenui 'me tritis,ctsero, aut aqua orso probe cocta maceraris. Sunt quisuccum explanta irente exprimant, cuiusfeptem uncias mane

exhibent, o totidemsubie steram sinec ita urgeat. Sed quoniam amarus estμccmo ingratin abetin potustrum propinare ad os eluendu solent. Huds Malauarensisfortiori adhuc remedio opus esse vident, pium admiscereselent, tamesii emper ronuenegent.

SALVTARE est item hoc medicamentumst machi debilitati:tum etiam vomitin compescit, cum aqua Menthao Mastichespuluere umptum. De Auacari CAP. VIII. Usa etiam in hac prouincia pusila arbor, maior tamen superiore, quaesolijs floribinofructu Myrto perquamsimilibm constat. Huc in eiusdem etiam est cum Myrtosaporis,multis tamen adstringentior. Hac platam Auacari nominant incola. Nastitur in montibuό. AIUNT