장음표시 사용
561쪽
MAndatum contrahitur quinque modis: siue sua tantum gratia aliquis tibi mandet, siue tua &tua, siue aliena tantum, siue sua de aliena, siue tua &aliena .At si tuae tantum gratia mandatum sit: superua cuum est mandatum, & ob id nulla ex eo obligatio, nec mandati Inter vos actio nascitur. 1 f Mandantis irentumJ gratia interuenit manis datum i veluti si quis tibi mandet, ut negotia eiussereres,vel ut landum et emeres, vel ut pro eo spon
1 Tua gratia de mandantis , veluti si mandet tibi, vi pecuniam sub vluris crederes et , qui in
rem ipsius mutuaretur: aut si volent te agere cum eo ex fideiussoria causa, mandet tibi, ut cum reo agas , periculo mandantis : vel ut ipsius periculo
stipuletis ab eo, quem tibi deleget in id, quod tibi
Aliena autem tantum causa interuenit mandatum veluti si tibi aliquis mandet , ut Titii negotia ger res , vel ut Titio fundum emeres , vel ut pro Titio sponderes. Sua & aliena veluti si de communibns suis 3c Titi j negotiis gerendis tibi mandet' velut sibi δc Titio fundum emeres,vel ut pro eo Sc Titio sponderes. Tua & aliena: veluti si tibi mandet , ut Titio sib usuris crederes: quia si sine usuris pecuniam credere. . aliena tantum bratia intercedit man-
562쪽
De manilato. II; Tua tantum gratia interuenit mandatum
veluti si tibi mandet, ut pecunias tuas in emptionem potius praediorum colloces, quam foeneres: vel ex diuerso , ut pecunias tuas rheneres potius, quam ii, emptione praediorum colloces. Cuius gen ris mandatum , magis consilium , quam mandatum est , & ob id non est obligatorium : quia nemo ex consilio mandati obligatur , etiam si non expediat et , cui mandabatur , cum liberum cuique 1it apud se cxplorare , an sibi expediat consilium Itaque si otiosam pecuniam domi te habentem hortatus fuerit aliquis , ut rem aliquam emeres, o vel eam Grederes e quamuis non expediat eam tibi emisse , vel credidisse , non tamen tibi mandati, tenetur. adeo haec ita sunt, ut quaesitum sit, an mandati teneatur , qui mandauit tibi ut pecuniam Titio fenerares sed obtinuit Sabini sentenistia, obligatorium esse in hoc casu mandatam : quia non aliter Titio credidisses, quam si tibi mandatum
ue Illud quoque mandatum non est obligatorium, quod contra bonos mores est veluti si Titius de furto, aut de damno faciendo,aut de iniuria facienda man- det tibi. licet enim poenam istius facti nomine prae- stiteris , non tamen ullam habes aduersus Titium: actionem.
6 Is, qui exequitur mandatum , non debet excedere fines mandati. ut ecce , si quis usque ag icentum aureos mandauerit tibi ut sendum eius res , vel ut pro Titio sponderes: peque pluris emeare debes, neque in ampliorem pecuniam fideiubere. alioqui non habebis cum eo mandati actionem adeo quidem , ut Sabino &-placuerit, etiam
563쪽
sis distit. Lib. III. Tit. YX VI.
si usqtie ad centum aureos cum eo agere volueris inutiliter te acturum. Sed J diuertar scholae et iustores recte usqtie ad centum aureos te acturiim existimant: quae sententia sane benignior est. Quod si minoris emeris, habebis scilicet cum eo mandati actionem: quo ni m qui mandat,ut tibi centum aut eorum fundus emeretiar, is utique mandat se intelligitur, ut minoris
si possit 3 cmerctur. 7 Recte quoque mandatum contractum, si
dum adhuc integra res sit, reuocatum fuerit, eua- nescit. 3 g Item si adhuc integro mandato, mors alterutrius interueniat, id est, vel cius qui mandauerit,uel illius, qui mandatum susceperit: soluitur mandatum. Sed utilitatis causa receptum est: si eo mortuo,qui tibi mandauerat, tu ignorans eum decessisse,executus fueris mandatum: posse te agere mandati actione: alioqui
iusta & probabilis ignorantia tibi damnum adserret. Et huic simile est, quod placuit, si debitores mant misso dispensatore Titij. per ignorantiam liberto soluerint, liberari eos, cum alioqui stricta iuris ratione non possἰnt liberari, qnia alij soluissent, quam cui soluere debuerint. 9 Mandatum non suscipere,cuilibet liberum est:
si sceptum autem consummandum est, aut quam pri-m: im Lenanciandum,ut per semetipsum, aut per alium eandem rem mandatoC exequatur. Nam nisi ita renuncie Ir, ut integra causa mandatori reseruetur eandem rem explicandi: nihilominus mandati actio Ilocum habet: nisi iusta causa intercesserit, aut non renunciandi, aut intempestiue renunciandi.
1 o Mandatum, & in diem differri,& sub co ditione fieri potest. i
564쪽
O In summa sciendum est, iliandatum , nisi gratuitum sit, in aliam formam negoti, cadere. Nam mercede constituta, incipit locatio & conductio esse. Et ut generaliter dicamus) quibus casibus sine mercede suscepto officio, mandati siue depositi contrahitur negotium: iis casibus interueniente mercede locatio M conductio intelligitur contrahi. Et ideo si fulloni polienda curandaue quis dederit vestimenta, aut larcinatori sarcienda , nulla mercede constituta , neque promisia : mandati competit
Vltimus eontractus, qui consensu perficitur, est mandatum : quod definiri potest, Contractus, qui consensit perficitur de alieno negotio giatis periculo mandantia b na fide gerendo. Huius tituli quinque sunt partes: In prima tractatur quaestio, an mandatum valeat. ad quam respondetur per duplicem distinctioilem.
Prior distinctio in trine .n .costat sex casbus,ita ut quin que prioribus casibus mandatum valeat, ultimo casu non valeat. I. Casus est, cum mando tibi mea causa.II. cum mado mea & tua causa.II I.Cum tibi mando nec mea,nec tu a,sed aliena causa. IV. Cum mando mea Ee aliena causa. , V. Clim tua & aliena causa.VI cum tua tantum causa:quq
casu non est verum mandatu, sed poti sis consilium. Addi potest.VII.Casus,quo mandatum est utile,videlicet si tibi mande tua & mea &aliena causa: veluti cum tutor contu tori suo mandat negotium pupilli gerendum. hoc enim mandatum est in gratia pupilli,quia res ad eum pertinet: nec non in gratiam mandantis,& mandatarij,quia 'terque pupillo tenetur actione tutelae, nisi nesotium pupilli recte
autem plura quam septe genera excogitari, sic ostenditur: in omni mandato tres personae spectari possunt; mandator, madatarius, & extraneus:hinc oriuntur tres modi simplices, id est,in quibus una persona cosideratur,nupe,ira datis Causa,madataria causa,& aliena,sive extranei causa,& toti-
565쪽
si 8 Instit. Lib. I M. Tit. XXVI.
. gratia, mandantis & extranei,mandatarii & extranei: atque unus modus coniunctus ex tribus per onis,id est,mandantis,inandataria. SP extranei cauta. Illa autem quinque mandatorum genera in contextu relata Imp. deinceps variis Mperlpicuis exemplis declarat. F.I ad 9. Iud tantum. igitur quaedam ad hos 69. notauimus. 'Ad i .f. notas indere accipi pro fidei ubere. Ad Naar ati ἡ,nota, creditoris arbitrio esse, utrum malit conuenire rem principalem, an fidiuisorem: adeo ut fidei ullor hoc iure conueneri possit ante reum principalem. Sed hoc ius corrigitur per Nou. . ubi datur naeiussori exceptio, quae vocatur beneficiu ordinis, propterea quod eroditor cositur uti hoc ordine, ut prius conueniat reum
principale,li modo adsit, & sit soluendo, quam fideius
Ad M. , nsa, eam aliena tantum causia maddatur, non prius dari actionem mandati, quam Coeperit mandatis interesse procuratorem. Imandat..
4. Ad tantum,Nota I.differentiam duplicem inter mandatum & consilium.Vna est,quod consilium sempecdari debet in gratiam eius cui daturi mandatum vero aliter contrahitur, Ut expositum fuit ἰα principio eis.Ahera eth quod mandatum est obligatorium Sc parit actione manda-i ti; cosiliu vero non est obligatorium,nisi dolo malo datum sit, quo casu de dolo agitur. JG d u.reT. tu .l.cι Ul. 7. Nota II. differentiam inter pecuniam otiosa n, & pecu- .uiam occupatam. nam otiosa est,quae usui non est, veluti quae eli in arca; occupata vero est, veluti quae alteri est credita: atque haec vel eli sterilis, si sit mutuum gratu, tum; vel eli foeneratilia,si sub vluris credita sit. Nota.III. differentiam inter hos duos casus, mando tibῶυρ pecuniam credas alicui, Se mando tibἱ va pecuniam Titio faeneros. Priori namque casu tua tant sim gratia mando:
proinde non est verum mandatum,sed consilium. Posteriori calu eit madatum tua & Titij gratia.na Titius sentie commodum, duei creditur pecunia,qua eget:ac tu sentis commodum , qualentas lucraris usuras. Hactenus prior
mandati distinctio. . Posterior est in Aut en: m est mandatsi de re ho-' ' nest veluti de emedis sedibus.vel de pecunia crede da:aud est de re turpi,veluti de homicidio, aut furto faciendo,
566쪽
priori casu mandatum valet. Posterior Casu Iustin. ait mandatum elle inutile. Secunda tituli pars est in g. ει qui exequistir, de effectu,'
mandati. ubi datur regula,qubd mandatarius inon. debet excedete fines mandati.Vnde oriuntur duae quaestiones .Prior est. si mande tibi,ut emas milii aedes Ioo.aureis, ac tu emas I xo. aureis utrum post, quod impendissi a me repetere actione mandati. Pouerior est, si tibi mandem , t emas mihi
aedes4OO. aureis,tu vero emas SO. aureis, an tibi contia me
actio competat .Priori casu Iustita .reprobat sciatentiam Sabini & Calliij, dc pirabat sententia Neruae& Proculi, te pol se a me repetere duntaxat Ioo aureos, quia quod ad hanc 'sumnum,non excelsuti iures mandati, pro reliquis aut in 2O.quot ultra mandatum meum impendisti,nullam habes contra me actionem. Hic igitur locu ea habet regula,quod utile pei inutile non vitiatur.Posteriori casu dat actionem mandati quia mandatarius non excessit mandati fides,dum minoris emit,quam sibi mandatum sit etenim qui expresso mandat emi Ioo.aureis,tacite mandat minori pretio emi,si fieri possit: vadet autem mandatum , non tantum ex prei
Tertia pars est de modis,quibus mandatum soluitur.sunt autem tres modi: quorum primus spectatur in mandatore: tertius in mandatario: secundus in utroque. I. Modus in rectὲ,eli reuocatio mandati, dummodo fiat re integra: id est,antequam mandataria interesse incipiat .hoe tis. d. l. sprocuratorem.*.mandati. verbi gratia, mandavi tibi, ut pro me ires Romam: mox possum per poenitentiam reuocare
mandatum ita ut ibi non sum mandati obligatus. Sed si iam te parasti ad iter,puta equum,& alia ad iter necessaria . emitti,non est ampli iis res integra: proinde non possum in tuum praeiudicium reuocare manciatum,sed tenebor in id quod tua interest. ILModus in g.D ,est mors mandatoris,Vel mandatarii, similiter contingens re integra.Excipe, nisi qui poli mor' tem tuam aliquid faciendum,puta monumentum sibi ex
6.vit.Sed ex dictis oritur quaestio,si man flatore re integra
mortuo, mandatarius eum mortuu esse ignorans, manda
tum executus sit,& pro mandatore aliquid impcderit, vel
567쪽
,eto Instit. Lib. III. Tit. XXVI.
soluerit,an id possit repetere ab herede mandatoris λ Res
pondet Imper.in versic sed ,mandatario actionein dari utilitatis causa,id est,ex bono & aequo contra rauOnem stricti iuris ne iusta igno antia ei noceat. Nota primo,cum haec aetio dicatur dari utilitatis crusa, e ille actionem utilem,non directam. Nota 1 ecundo, hanc regulam,Iulia & probabilis ignoran tia non nocet,intellige ignorantiam facti non iuriS., is , urireTula 9.ιn nam facti alieni ignorantia etiam in viros prii dentissimos cadit. Erat l.2. Haec rraula, quod ignorantia facti toleratur,& excusat, a Iustin.confirmatui in veris huic smile.hoc exeplo, Stichus erat seruus,
actoi, leu di es ator Titij,id est, praeerat pecuniis domini
itaque pecunias quasdam credi dii Sempronio.certe si Stichus in eodem statu ivialisset, Sempionius ei rectia solueret: led fingimus antequam Sem - onius solueret, Stichuna esse a domino suo manumissum,mc mssumissione non solum desinit esse seruus, sed etiam dii pentatol.quamobrem Sempronius no debet seruo manu pullo soluere,sed Titio creditori.' i tamen Sepronius ignorans Stachii eae in anum tisu Ia ei soluerit;ex bono & aequo, ne iusta ignotantia ei obsit, liberatione consequitur contra ratiotaein stricti iuriS;quoniam ei soluit, cui non debuit. III. Modus 6. est rei iunctatio mandati sicut
9. 9. enim mandator pote t reuocare mandatum, ita etiam man
datarius pol t renunciare mandato ted que ii ad nodu minandator debet reuocare re integra, ita etiam mandatarius debet renunciare tempestiue, ut integra causa mandatori 1eruetur negotium per se, vel per aljuin expediendi. iue ea-go mandatarius, qui non ess mandatum executus , mandato non renunciauerit,sive tardias renunciauerit, mandatori timetur in id quod eius interest Excipitur in con textu, nisi obtultam causam excusetur. veluti quia propter tempeltatem , aut vim fluminis, aut incursum hostium, non potuit tuo tempore mandatori renunciare. Adde aliam exceptione.n , nisi man datoris nihil intersit . cum enim actione mandati petat quod sua intereth mandatum impleri;certe si nihil intersit, nihil petet.l bis ti . d. l.si ρυ
mus in contractu mandati esse locum poenitentiae, ut & in contractu lacietatis. Ωj. Frox. ., . manet. hoc
568쪽
De manyato. S2I . proprium ast horum contractuum , in quibus dixi magis
respici ad personas,quam ad res.nam eius odi poenitentia, que in emptione & venditiane, neque in locatione di conductione locum habet. Quarta pars in F .penuit.proponit duo mandλti acciden- 1ο.tia,nempe diem.& conditionem. Dies apponitur mandator veluti, ndo tibi,ut ps blantuum domum mihi em s.condistio apponitur mandato: veluti,mando tibi,υt,si Titius soluerit quod miri debet ea pecunia domum methi ema . Quinta pars in f .vit. declarat Proprietatem mandati; ni- s. υα mirum quod est gratuitum. Haec proprietas non conuenit soli mandato,sed etiam aliis contractibus,ut comodato, S deposito.Vnde tres casus distinguuntur,ut ex ipso cotextu colligitur.Aut enim nulla merces interuenit,sed est contractus gratuitus: aut conuenit de certa mercede: aut de imcerta mercede. I.Casu est maudatum, vel commodatum,vel depositum.II. Calu est locatio & conductio. III. Casu est contractus innominatus.Coniunge 6.i em A.versic. vlt. δε- Ira quib.mod. ro contrah.oblig. Θ g. i. fui ai de locat. Θ eond Nota aliud esse honorarium,aliud mercedem.Nam merces est pretium quoddam sadlei. Lhod.de iact.I. vis. g. vlt. orcia aeq.poll. t.' quis ante IO. honorarium vero non est merces, , sed honoris causa tribuitur. V. si mensior. sal. mad.dix. ι. l .in Irirne.Ιdcirco honorarium non impedit actionem mandati. stoc tit.l.6.in princ.idem dicendum de sudariOssaeod.ι.7.
x Nemo ex consilio obligatur mandati, quamuis consilium non sit utile ei cui daturiquia liberum est unicuique, apud se explorare, an sibi expediat.f. 4.
x Mandatum contra bonos mores no est obligatoriu.6.s. 3 Mandatarius non debet excedere fines mandati.3 .6.4 Qui mandat certo pretio emi, tacite mandat mino is emi,si possit,non pluris. .f.6.1 Utile per inutile non vitiatur d. g. .coniun.6. si quir alν. is si quatiessura de inutii stipui. 9 l. I.6 pex.f.4 v rLGlig.Θ rer.3 Rex.de regulaur lib.6.s Mandatum re integra reuocari potest 6.7. 7 Mandatum non transit ad heredes.*. 8.
8 Iusta alieni facti ignorantia excusat.4. S. 8.
569쪽
Neir o cogitur triandatii in suscipere,sed spont u sceptum lcnecui perficere,aut re integra quam primum ei re nunciare. Nam te integra potest ei renuntiari., . Io Mandatum eli gratuitum. y i i epositu in est gratuitum.1 Quibus casibus sine mercede suscepto ossicio manda tum, seu depositum contrahitur, his casibus interueniente mercede locatio & conductio intelligitur.
Post genera contractuum enumerata dispiciamus
etiam de iis obligationibus, quae quidem non proprie nasci ex contractu intelliguntur: sed tamen quia non ex maleficio substantiam capiunt, quasi sex con tractu nasci videntur. 1 Igitur cum quis negotia absentis gesserit: ultro citroque inter eos irascuntur actio laes,quae appellantur negotiorum gestorum. sed domino quidem rei gestae aduersus cim',qui gessit,directa competit actio meg tiorum autem gestori contraria. quas ex nullo conistractu proprie nasci,manifestum eli: quippe ita nataci intur illae actiones, si sine mandato quisque alienis negotiis gercndis se obtulerit.cx qua cauta ij,quorum negotia gesta suerint, etiam ignorantes obligantur. Idque utilitatis causa receptum elt: ne absentium, qui subita festinatione coacti, nulli demandata negotio rum suorum adna inistratione, percgre Proiccti cilent,
desererentur negotia: quae sane nemo curaturus ester,
si de eo,quod quis impendii let, nullam tabiturus estet actiquum. Sicut autem is, qui utiliter , Sciuit negotia,
570쪽
dominum habet obli atum negotiorum gestorum, ita & contra iste quoque tenetur, ut administrationis reddat rationem. ino casu ad exactissimam quisque diligentiam compellitur reddere rationem: nec susticit talem diligentiam adhibere,qualem suis rebus adhibere solet: si modo alius diligentior eo J commodius administraturus citet negotia. a Tutores quoque, qui tutelae iudicio tenentuc non proprie ex contractu obligati scite intelliguntur: nullum enim negotium inter tutorem pupillum contrahitur in sed quia sane non ex maleficio tenentur,
quasi ex contractu tencri videntur. Hoc autem casa mutuae sunt actiones.Non tantum enim pupillus cum. iutore habet tutelae actionem: sed de contra tutor cum
pupillo habet contrariam tutelae, si vel impenderit ali quid in rem pupilli, vel pro eo fuerit obligatus, auLrem suam creditoribus eius obligauerit.
cictate: veluti quod pariter cis legata donatave esset: dc alter eorum alteri ideo teneatur conimuni diuidundo iudicio, quod solus fructus ex ea re perceperit, aut quod socius eius solus in eam rem necessarias imis pensas fecerit: non intelligitur ex contraistu proprie obligatus esset quippe nihil inter se contraxerunt. sed quia ex maleficio non tenetur: quasi ex contractu teneri videtur.
Idem iuris est de eo , qui coheredi familiae
erciscundat iudicio ex his causis obligatus esst. s Heres quoque legatorum nomine non proprie ex contractu obligatus intelligitur : neque enim cum herede, neque cum destincto , vllum negotium
legatarius gessisse proprie dici potest & tamen quia
ex maleficio non est obligatus : quasi ex contractu, debere intelligitur.