장음표시 사용
581쪽
S 3 Inffit. Lib. III. Tit. XXIX.
ret centum aureis : deinde re nondum secuta , id est, neque prctio soluto, neque fiando tradito, placue tit inter eos, ut discederetur ab ea cmptione de venditione : inuicem liberantur. Idem est in con-dhictione vi locatione , & in omnibus contriini- bus, qui ex consensu descendunt: sicut iam dictum . est.. Hactenus dictum est de obligatione per contractum, ves. . quasi contractum constituendamunc dicemus de ea diis sibivenda. cd in autem obligatio tollatur vel ipso iure,ut solutione debiti, ves ope exceptionis, ut per pactum de non petendo: hoc tit. declarantur quatuor mos, quibus . obligatio ipso iure tollitur. . Primus modus in prisc. tit. est solutio, de qua tria con 2' ης- siderantur. I. Id quod soluitur.aut enim soluitur idipsium, quod debetur:aut aliquid aliud. ubi notandum,non posseoliud pro alio solui,nisi creditor consentin V de rab. ered. I.2.f. I.II. In persona soluens. non soldmenim ipse debitor potest soluere,& soluendo tollere obligationem , sed etiam quiuis alius pro eo,siue sciente,siue ignorante,siue i nuito 39. Habemus igitur exceptionem ii sius regulae, Beneficium non confer
uente, omnes liberentur; sive enim debitor principalis, sue fideiussbrsoluat, uterque liberatur. Nota primo, quod dixi de solutione fideiutari sic esse accipiendu, ut squidem fideiutar nomine debitoris primcipalis soluerit,uterque ipso iure liberetur.si verbfideius sor suo nomine soluerit,reuS principalis non liberetur ipso iure, sed per doli mali exceptionem.arg. -28.
Notasecundo,fideiutaris solutioite reu quidem liberaria creditore cui solutum estsed obligari fideiutari,ut ei r restituat,quod pro se soluit. supra de fideius or.6 7 quid autLSecudus modus est accepti latio:qua aut est specialis,au generalis De speciali agitur νn 6.1.inquo Impera.hunc mo- au proponit.iI.In verisit auum, acceptilationem definie
582쪽
mbilis oblentio tollitur, 3 3s
Imalinariam solutionem : nimirum quia creditor sciens prudens fatetur se accepisse, quod non accepit.Quocirca accepti latio differt a solutione,quia solutio est naturalis, acceptilatio est ciuilis modus dissoluendae obligationis. e solui.ι.een Sed quamuis acceptilatio revera sit iuris ciuilis, tamen hoc iure utimur ut iuris gentium esse videatur1.deaeceptu. i. an inutilis. 8 Ergo origine &forma es uris ciuilis, sed usu est iuris gentium. III.In 'ersic. docet , quihus verbis acceptilatio fiat. Nota formam acceptilationis esse similem formae stipui tionis : quoniam utraque fit praecedente interrogationei ac sequente congrua responsione IV.In vers.'genere, declarat effectum acceptilationis, & inquit ver acceptilationem, quae verbis fit, tolli verborum obligationem ι non etiam caeteraS.nam caeteris acceptilatio non sua,sed Iacti, quod in se continet, vi & potestate nocet: proinde eas,quae solo consensu constant,ipso iure tollit.* deraseind.
v ndo in ρνinceas verb,quae re contractae sunt, ope ex ceptionis elidit.fide aeceptitatione I . accavillarum. I9. Addit Imper.in versicut sed is ita obligationes re,aut consensu contractas,post e per stipulationem nouari, atque ita in bbligationem verborum transfundi, tuncque per acceptia lationem ipso iure tolli.V. Iu versiculsent, docet acceptilatione non tant sim fieri . totius debiti,sed etiam pro parterquemadmodu etiam solutio pro parte ficii potest A d hoc victum adhibendae sui duae limitationes. Prima est: quia non potest acceptilatio,vel solutio fieri pro parte, nisi res debita sit diuidua. veluti si dece debeantur,pro parte solui aut accepto ferri potest. si vero semitus debeatur, nec solutio, nec accepti latio pro parte locum habet. Secunda est:quia pars debiti creditori inuito solui regulariter non potest, sed tantis certis quibusdam casibus. vide Cent.3ὰ
De aecepti latione generali tractatur in s. est autem.'bi propoliatur formula introducta a Gallo Aquilio, per quam omnes praecedentes obligationes adhibita stipulatione nouantur,& per adiectam acceptilatione tolluntur. I.Igitur Imper. proponit huius formulae Aquilianae argumentum. II. In tersicul. quicquid. adiungit ipsa verba. Notandum est, hanc formulam duabus constare partibu4: quam
583쪽
rum prior est nouatio per stipulationem,posterior est et cepti latio. Prioris partis tria sunt membra. In primo membro proponuntur obligationes. In secundo membro,quod est in versia c. qi arumque proponuntur aetioli S. In tertio me bro. quod est in 'asfruanti sit stipulatio nouans dictas obligationes,& actiones.Secunda formulae pars id est,accepti latio ) est in vers.quod Numerius. sed singula ineminbia distinctius explicemus. In Primo membro, ut appareat omnes obligationes contineri, notantur tres diuisiones. I. Diuisio est, quod obligatio est vel ex contractu, vel ex quasi contractu, vel ex delicto, rei ex quasi delicto. has autem omnes obligationes hac formuli contineri significatur illis verbis, Ex quacumque causa.id est, siue sint obligationes ex contractu, siue ex quasi contractu, m.II. Diuisio est. quod omnis obligatio vel in dando,uel in f ciendo conlistili supra de υerb. Obἰ0.in prisc. Ο id circo inquit Aquilius, eo re facere. III. Diuisio est, quod vel est pura obligatio, vel in diem, vel conditionalis. Diatra de verb.oblig. b. Omnia. quo respiciens Aquilius ait vos tet oportebit γ' &C.In secundo membro habetur ratio muliasionis actionum: proinde Aquilius in hac formula mentionem facit actionis, pctitionis & persecutionis. nam actio proprie loquendo est in personam, petitio est in rem, persecutio extra ordinem competit. Verbor signife.Lρeeunia. II 8. & qua supra mentionem fecit obligationis purae, vel in diem, Vel conditionalis, idcirco hic loquitur de actione , quae est eritve. Denique Ut complectatur omnia genera actionum in rem, addit, qhidve tu meum.&c.ubi notat qtia lor casus, quibus contra aliquem acritur in rem, id est, quia rem habet, vel tenci, vel possidet, vel dolo fecit quominus possideret. habere est verbum generale unere est sedi.possidere est iuris & Dcti, J.do merbor. oblis. lsipulatio is autem,qui dolo possidere desiit seu dolo fecit quominus possideret , perinde tenetur,ac si possideret: quia dolus pro possessione estg. de rei vind.
sin autem 27. g. sed ii, de cv. v. iuri l. qui dolo I 3I. Reliquae partes huius formula: non egent expositione. Tertius modus in j. praterea , est nouatio cum enim obligatio nouatur, Vetus tollitur, & noua constituitur quia nouatur, vetus tollitur, & noua constituitur. quia
nouatio nihil aliud est,quam prioris debiti in aliam c ligationem ciuilem, vel naturalem transi usio atque transla,
584쪽
' Ambus modis obligatio tollitiar. 3 7
eaosdenenu. IA .m mne. Clim autem duplex sit nouatio altera voluntaria, quae fit per stipulationem, altera ne- cellaria, quae fit iudicio g.eod l.i.in p=ine. de lola volunt
ria hic agitur : quae quidem fieri potest duobus modis aut
enim mutatur perso da debitoris,aut eadem persona retinetur.Quod ad priorem modum attinet, I.Imper. dat regulam quod per stipulationem nouandi causa tactam tranS- sertur obligatio a persona ad personam,ita ut prior debitor liberetur,& nouus debitor Oonstituatur, qui vocat Gexpromissor.II.Excipit duos casus, quibus haec regula is cum non habet. Priori casu vetus obligatio tollitur, Imnoua obligatio non constituitur: neu pe,si Titius nouansu
causa stipuletur a pupillo sine auctoritate tutoris, quod ipsi debes, tu namque liberaris per nouationem, quamuis pupillus non oblisetur, quia sne tutore promisit. ita res
amittitur, id est, obligatio omnino perit. versic. adeo vi. Posteriori casu .neque vetus obligatio tollitur, neque D
ua obligatio constituitur, nimirum siquis a seru' nomD- di causa stipuletur, quod alius sibi debet tunc enim actus est omnino inutilis ,& neque obligatio tollitur, neque
nouatio M. quia seruus nonandi causa promittere iiqn p. test.versici non iΔm iuris. Differentiae igitur inter primum& secundum casum ratio est quia seruus nouandi cau promittens, nullo modo obligatur: pupillus autem, em quod ad suam personam,non obligatur,tamen aliorum res .pectu obligari nitelligitur,ut docui Centur. . cundus nouandi modus consideratur in versic.se si eodem. Vbi Imper.duo requirit, ut nouatio fiat,cum aliquis a d . b. tore suo stipulatur. I. Vt aliquid veteri obligationi aduciatur,vel detrahatur,ut dies, vel conditio,ivel fideiuvo . Cdm autem conditio adiicitur, nouatio non fit, msi co ditio existat. II. Vt hoc a contrahentibus exprimatur, quod velint obligationem nouare': alioquin non praesumitur nouatio fieri,nisi hoc sit expressum. Hoc igitur casta . ponatur regula,quod in dubio non praesumitur expromisisio sed promissio id est, non transfertur prior obligatio in pc steriorem,sed posterior priori accedit,& utraq; consistit.
Quartus modus tollendae obligationis in .est c'n- trarius consenuas:quo modo tolluntur ipso iure obligatio- nes nudo consensu contractae quia nihil est tam naturale,
quam ouquodqus dissolui eu moco,quo ligatum est.f. is
585쪽
diu.re suν.n h l tam naturale. 3s.Exempla perspicua sunt in contextu, da Iustin. ait posse nuda voluntate recedi ab emia 'ptione Sr venditiones vela locatione coductione , vel ab aliis similibus contractibus, du timodb ig fiat re in t gra. Adde , quod idem est,si partes re in in pristin umitatum restituant. verbi gratia,emi a te tundum. haec emptio nudo pacto ut res fiat inempta, di sibi uitur: siue hoc pa- ctum fiat re integra id est,antequam tibi pretium 1bluam, Z tu possessionem iundi mihi tradas: siue fiat post solatum pretium, vel rem traditam, dummodo si emptor rem accepit,eam restituat, vel si pretium solvit,id recipiat: alioqui nudo pacto emptio & venditio non dissoluitur. J pacis. l.ab emptisne s8.Obserua rem dici integram,quamdiu contractus non est impletus, quamuis si persectus . nam emptio & venditio perficitur nudo consensu, sed impletur ex parte venditoris traditione rei venditae: ex partu imiptoris solutione preth , de quo conuenit. ia
1 Quoeumque debitum soluente debitor liberatur.
a Vnumquodque di luitur eo modo , quo ligatum
3 Promissio nouandi cau*i tacta a pupillo , non obligat pupillum', sed tollit priorem obligationem. Ω-cta autem A servo,nullum habet iuris effectum. g.3. Nouatio non praesumitur , nisi expresso facta sit '.
586쪽
VvM si expositum superiore libro Gobligationibus ex contractu, f& quasi ex contractu: J sequitur, ut de obliga tionibus ex maleficio,s& quasi ex maleficio I dispiciamus. Sed illae quidem ut seo loco tradidimus in quatuor genera diui-'
duntur. hae vero unius generis sunt. nam omnςS ex renascuntur, id est, ex ipse maleficio, veluti ex furto, raPin damno,iniuria.
1 Furtum est contrectatio fraudulosa, lucraficiendi gratia, vel ipsius rei , vel etiam usus eius possessionisve , quod lege naturali prohibitum est
a Furtum autem vel a furvo, id est , nigro dictum est , quod clam & obscure fiat plerum -l que nocte r vel a fraude , vel 1 ferendo , id est. auferendo : vel a Graeco sermone, quod Q p pellant fures. In μ α Graeci a serendo φωρας dixe
587쪽
3 Furturum autem duo sunt genera e manI- et sfestum & nec manifestum. Nam conceptum Scis oblatum, species potius actionis sunt furto cohaerentes, quarn genera furtorum , sicut inferius a paparebit. Manifestus fur est quem Graeci i φιρυ appellant: nec solum is, qui in ipso furto deprehenditur , sed etiam is , qui in co loco depre-nenditur , quo ζ furtum J sit : veluti qui in domo
furtuml fecit, &, nondum egressus ianuain, deprehensus f ierit: & qui in oliveto olivarunt, aut in vineto uuarum furtum fecit , quamdiu in eo ouueto aut vineto deprehensus merit. Imo ulterius furtum manifestum est extendendum , quamdiu eam rem fur tenens visus vel deprehensus fuerit ifiue in publico , siue in priuato: vel a domino, vel
ab alio antequam eo peruenerit, quo deferre vel deponere destinat Iet. Sed si pertulit, quo destin uit , tametsi deprehendatur cum re furtiua , non est manifestus fur. Nec manifestum furtum quid sit, ex iis , quae diximus, intelligitur. nam quod manifestum non est , id scilicet nec manifestum est. Conceptum furtum dicitur , cum apud aliquem testibus praesentibus furtiua res quaesita& inuenta sit. nam in eum propria aci io constituta est, quamuis fur non sit, quae appellatur concepti. Oblatum furtum dicitur, cum res furtiua ab alia quo tibi oblata sit , eaque apud te concepta sit: utique si ea mente tibi data fuerit, ut apud te potius quam apud eum, qui dedit, conciperetur. nam tibi , apud quem concepta sit , propria aduersus eum, qui obtulle, quamuis sed non sit, constituta
est abio, quae appellatur oblati. Est etiam prohi-
588쪽
ne obligat. quae ex delia. nasi. 1 Ι
blii furti actio aduersus eum, qui furtum quaererς i. testibus praesentibus volentem prohibuerit. Prae- terea poena constituitur edicto praetoris per actionem furti non exhibiti aduersus cum , qui furtiuam rem apud se quaesitam & inuentam non exhibuit. Sed hae actiones, scilicet concepti & oblati, & mrti prohibiti, necnon furti non exhibiti, in desuetudianem abierunt. Quum enim rcquisitio rei furtiuae hodie secundum veterem obseruationem non fiat: meritb ex consequentia etiam praefatae actiones , ab usu communi recesserunt : quum manifestum sit quod omnes, qui scientes rem furtiuam susceperint, ec celaverint , furti nec manifesti obnoxij
s Poena manifesti larii , 'nadrupli est, tam ex serui , quam ex liberi persona et nec manifesti, dupli. v 6 Furtum autem fit , non solum cum quis
intercipiendi causa rem alienam amouet : sed generaliter cum quis alienam rem inuito domino i eontrectat. Itaque siue creditor pignore , siue is, apud quem res deposita est, ea re utatur, siue is, qui rem utendam accepit, in allum usum eam transferat, qu3m cuius gratia ei data est : furtum ' - , committit. veluti si quis argentum utendum acce,
perit, quasi amicos ad coenam inultaturus, & id pet- . aegre secum tulerit: aut si quis equum gestandi causaeommodatum sibi, longius aliquo duxerit: quod veteres scripserunt de eo, qui in aciem equum per duxisset. Placuit tamen eos qui rebus commodatis aliter uterentur, quam utendas acceperint, ita lar-rum committere : si se intelligant, id. inuito do- mino
589쪽
inino iacere: eumque, si intellexiisset, non permissurum. at si permissurum credant, cxtra crimen videri optima sane distinctione : quia furtum sine affecta furandi non committatur. i8 Sed & si credat aliquis inuito domino se rem commodatam sibi contrectare, domino autem volente id fiat: dicitur sertum non fieri. Vnde illud quaesitum est, cum Titius seruum Maevij sollicitauerit, ut quasdam res domino subriperet& ad eum perserrct, & seruus id ad Marti tum pertulerit. Maevius f autem J dum vult Titium is ipso delicto deprehendere , permiserit seruo quasdam res ad eum perserre : utrum serti, an scrui corrupti iudicio teneatur Titius , an nexuro ρ Et cum nobis super hac dubitatione suggestum est, & antiquorum, pruden tium super hoc altercationcs perspeximus , quibusdam neque simi, neque serui corrupti actionem praestantibus , quibusdam furti tantummodo: nos huiusmodi calliditati obviam euntes, per nostram decisionem sancimus, non solum serti actionern, sed & serui coirupti contra eum dari. Licet
enim Γ is J seruus deterior ὲ solicitatore J minime
factus est , & ideo non concurrant regulae, quae serui corrupti actionem introducunt : tamen consilium corruptoris ad perniciem probitatis serui introductum est, ut sit ei poenalis actio imposita tamquam si J re ipsa fuisset seruus corruptus: ne ex huiusmodi impunitate & in alium seruum, qui facile posset corrumpi, tale facinus a quibusdam per
9 Interdum etiam liberorum hominum furtumst.veluti si quis liberorum nostrorum,qui in potestate nostra sunt, subreptus fuerit. ' Aliquvido
590쪽
. 'x o Aliquando autem etiam suae rei furtum quis committit: veluti si fibitor rem, quam creditori pia gnoris causa dedit, subtraxerit.
11 Interdum squoqueJ furti tenetur , qui ipse
fultum non fecit: qualis est is , cuius ope & consilio furtum factum est. In quo numero est , qt itibi nummos excussit, ut alius eos raperet: aut tibi obstiterit, ut alius rem tuam exciperet, aut oues tuas vel boues fugauerit, vi alius eas acciperet. Et
hoc veteres scripserunt de eo , qui panno rubro fugauit armentum. Sed si quid eorum per lasciuiam , & non data opera, ut surtum admitteretur, factum est : in factum actio dari &ber. At ubi ope daeub Titius furtum fecerit: ambo furti tenentur. Ope consilio eius quoque surtum admitti videtur, qui scalas forte fenestris supponit: aut ipsas fenestras vel ostium effringit, vi alius furtum isceret : quive ferramenta ad effringendum , aut scalas , ut senestris supponerentur , commodauerit , sciens cuius rei gratia commodauerit. Certe qui nullam opem ad furtum faciendum adhibuit , sed tantum consilium dedit , atque hortatus est ad fitrium faciendum , non tenetur fitrii. x a Hi, qui in parentum vel dominorum p testate sunt, si rem eis subripiunt, sultum quidem' faciunt, & res in furtiuam causam cadit nec ob id ab ullo usucapi potest, antequam in domini potestatem reuertatur) sed festi actio non nascitur: quia nec ex alla ulla eausa potest inter eos actio nasci. Si vero ope & consilio alterius furtum se. istum fuerit : quia utique furtum committitur,