장음표시 사용
571쪽
6 3 Item is, cui quis per errorem non debitum soluit. quasi ex contractu debere videtur J Adeo enim lion intelligitur proprie ex contractu obligatus f ellei ut si certiorem rationem sequamu T. magis ut stipra diximus) ex distra stu, quam ex contractu possit dici obligatus esse , nam qui soluendi
animo pecuniam dat, in hoc dare videtur, ut distrahat potius negotiuin , quam contealiat. Sed tamen perinde is, qui accipit, obligatur, ac si mutuum ei daretur. & ideo condictione tenetur. quibusdam tamen causis repeti non potest, quod per errorem non debitum solutum sit. sic nam que definierturi veteres,ex quibus cm s inficiando lis crescit, cx iis causis non debitum solutum, repeti non posse : veluti ex lege Aquilia , item ex legato. Quod veteres quidem in iis legatis locum haberetvoluerint,
quae certa conitituta,per damnationem cuique legata fuerant. nostra autem constitutio, cum Vnam naturam omnibus legatis & fideicommissis indulsit , huiuimodi augmentum in omnibus legatis & fideicommissis extendi voluit: sed non omnibus legatariis hoc praebuit, sed tantummodo in iis legatis sideicommissis , quae sacrosanctis ecclesiis , & caeteris venerabilibus locis, quae religionis, vel pietatis intuitu honorantur, i elicta sunt: quae si indebita
soluantur, non repetuntur. Post contractus expositos,subiiciuntur quasi contractus Vt autem intelligatur discrimen inter cortractus,& quasi contractus, notandu e duo in hac materia spectari, wnuentionem & causam. onuentio est tacti, nimirum con- . sensus duorum inter quos conuen: t de re aliqua danda vel facienda. causa vero est iuris:elt enim vis conuentioni, vel cuiuis actui a iure tributa , obligationem & actio-
572쪽
nem pariens.vnde dicitur causa, quia est causa oblIgatimnis & actionis. Quando igitur haec duo concul runt, conis uentio & cau'a: tunc est verus contracti is depact.LI. - f. conuentionis, se l.7 6.sed en si in ali m.ubi autem est con uentio sine causa, dicitur pactum nudum.d.l.7
nulla.denique ubi est causa sine conuentione, si delictum absit, appellatur quasi contractus : habet enim aliquid contractus quatenus habet causam , & parit obligationem : sed non est verus contractus, quia non habet conis uentionem, sine qua verus contractus esse nequit. G. I.6.
Primb in ρν.tit.generaliter loquitur de quasi contractu. ubi duo tradit.Primo enim nectit hunc titulum cum praecedentibus. Deinde in vers. 3ue . ostendit hos non 'esse veros contractus, sed quia non possunt referri inter maleficia, merito appellari quasi contractiis:nimirum quia contractibus similes sunt quatenus habent causam, ut nuperrimε exposui. Obserua Iustin. non negare hos aliquando appellari contractus: sic enim appellatur in D.6.d bitum 1 po .eonst. Se multis aliis locis : sed negat vocari Contractus proprie,quia conuentione vacant, quae a veris contractibus abesse non potest .Post haec singillatim ena rat varia genera quasi contractuum , in quibus omnibus obseruare licet esse causam sine conuentione. Primus quasi contractus est negotiorum gestio,de qua is f. I. ubi Imper.I.loquitur de hac obligatione in genere, ac docet unde nascatur, & quem effectum pariat. Nascitur 6. I. ex eo quod aliquis negotia absentis gessit. parit autem actionem negotiorum festorum di rectam, & contrariam: quarum illa datur Mimno contra gestorem, haec gestori contra dominum. Nota primo; verbum -οeia;hic late accipi, siue snt iudicialia,nue extra iudicialia;quomodo hoc verbum acci- Pitur etiam A I. I.f. de proeur. interdum vero negotia pro- Prie &angust umuntur pro iis,quae spectantur extra iudicium,ut cum dicimus alios esse procuratores ad lites, alios ad negotii. .eoda seruum M. Ne.33 in pr. Nota secundo,Imper.loqui de negotiis absentis: quia si dominus negotiorum praesens esset,h aec actio negotiorum gestorum locum haberesnon posset,aut enim dominus prae-kns patitur negotia sua ab alio geri,& censetur tacite an. dare
573쪽
vigerat, oinde non tenetur negotiorum gestorum, seu ex quasi contractu , sed tenetur ex vero contractu, id est,mandati : ff. aut prohibet eum gerere, & nulla actione tenetur. C. nerge .vit.
Nota tertio, in toto hoc tractatu de negotiis gestis,& cudicimus agi negotiorum gestorum, semper intelligi ne otia ab alio ges , domino non solum absente;sed etia ignorante ut hac ratio e sit quasi contractuS,nori mandatum.
Nota quarto, actionem directam dari domino contra gestorem: contrariam Vero copetere gestori contra dominum: propterea quod hoc facto, id est, negotiorum gestione principaliter obligatur ne otiorum gestor ad rationem. administrationis abae reddendam: per consequentiam vero quandam ex bono & aequo dominus obligatur geliori,uteiristituat impensa s in negotia gerenda factas,quia nemini debet ossicium suum eise damnosum.Destam.quemad. aper.l. . Hincesti quod actio quae plerumque voca r directa,interdum appellatur principalis, ut in
tiorum gestorum esse ex quasi contractu. III. In vers. ex qu eause,specialiter loquitur de obligatione contraria,& rationem perspicuam affert cur aliquis absens & ignorans obligetur Ostendens eum obligari vitiaratIs eausa, id est,ex bono & aequo, quia hoc ipsi quoque est utile, ne eius negotia ab omnibus deierantur, quia nemo facile ea curaret, nisi posset impensas repetere. IV. In vers. si uspecialiter loquitur de obligatione directa, ac docet quatenus negotiorum gestor teneatur. Inquit ergo cum praestare diligentiam exactissimam sed quia hoc non est verum regulariter , idcirco recte subiicit limitationem, si modo alius dili entior erat negotia gesturus: hoc enim casu non suffcit diligentia exacta.alias si non erat alius diligentius gesturus, negotiorum gestor tantum diligentiam exactam
praestat. C. de neri s. l. rufore. ΣΟ.
Secundus quasi cotractus in F.ttit res 'est tutela .Hic quoque est mutua obligatio inter tutorem & pupillum. Iamp. loquitur de obligatione & actione directa, qua tutor tenetur pupillo, ut ratione tutelae gestae reddat:& ollendit haeω bligationem non esse ex contractu,quia nullum negotiuuiter tutorem & pupillum contrahitur,id est,pupillus non
574쪽
eligi sibi tutorem,sed eum accipit ex testamento parentis vel a lege,vel a magiitratu. quoniam igitur nec est contractus,nec ullum delictum, sine dubio est quasi contractus.
II. In versi oe loquitur de actione contraria,& ostedit pupillum ex variis causis tutori teneri, ut quia tutor
pro pupillo aliquid utiliter impendit,uel pro eo se obligauit,aut rem stram creditoribus pupilli pignerauit. Nota,eadem ratione dici actionem tutelae directam, MContrariam,quam supra vocavimus actionem negotiorum gestorum directam,& contrariam,id est quia principaliter obligatur tutor, ut tutelae gestae rationem reddat: minus
principaliter obligatur pupillus. Tertius quasi contractus est communio. Loquimur de g. 3.
communione extra causam societatis, alioquin esset verus Contractus. quemadmodum autem incietas diuiditur in uniuersalem,&particularem, se a de Aelae In etiahaec communio vel eit pallicularis vel uniuersalirivi herericlitatis.De particulari communione agitur in Citem si ἰnter, ubi dantur dno exempla. Alterum est,si duobus eadem ressi legata: alterum , si duobus sic donata : nam his casibus non est contractus,quia non est incietas, sed quasi con
Nota primδ hos vocari socios improprie,ut in hoc. illis verbis, aώρ-μeius eius.&c. iNota secundo,socium socio,sue sit socius proprid dictus id est,ex contractu societatis siue impropriδ, id est, ex .liis causis, pua ex legato, vel donatione) teneri actione communi diuidundo.Disserεtiaverdest:quia ubi sunt v ri socii, non solum datur haec actio communi diuidundo, sed etiam actio pro socio,via autem veri socij non sunt, non agitur pro socio, sed tantdm communi diuidundo. Idcirco Imper. in hoc g. tantam loquitur de actione
communi diuidundo. Nota tertio, actionem pro socio esse personalem , acti nem vero communi diuidundo esse mixta. quatenus enim agitur de re diuidenda,ut quilibet parte lisam accipiat, est actio in rem quae nascitur ex partu dominio,quatenus au tem agitur ob praestationes Dersonales,id in quia rnus sociis fructus percepit,vel clamnum in re inmuni dedi vel alter socius in rem communem impendit, eatenus est
pctio in personam, quae nascitur ex obligatio .Quocirca
575쪽
s18 Inmt. Dib. III. Tit. XX VII.
Imp. qui in praesentia loquitur de obligati one non de dominio, tantdm loquitur de praestationibus personalibus '. quia tantum merito harum praestationum actio communi diuidundo dicitur esse ex quasi contradiu. 5 . . De communione hereditatis agitur in f .rdem iωνἔι. ubi datur actio fami l .erciscundae, quemadmodum ob rem particularem communem dabatur actio communi diuidundo. quoque actio familiae reciscundae est mixta , sed eat nus nascitur ex quas contractu, quatenus persequitur pra stationes personales , non quatenus aliquis petit hereditatem cdiuidi, &partem sbi attribui. as. uartus quasi contractus in *.ώὸνυ, est aditio hereditatis: quoniam haeres adeundo videtur quasi contrahere. proinde quasi ex contractu tenetur legatariis, ut legata eis sol, uat.f. l. μ' is Quintus quasi contraetus in s. n.est lutio indebiti, de
Addidit hoc loco Imp. in 3.υD.quibusdam casibus in debutiim solutum non repeti, licet per errorem solutu fuerit.dat igitur hanc regulam,quibus ex causis infitiando lis crescit,ta indebitum ibi utum non repetitur. Intellige inficia do litem' crescere,quando reus,si debitum fateatur, condemnatur in sinplum. si vero neget,& conuincatur, condemnatur in duplum.Harum crus aru duo exempla proponuntur in contextu. I.Exemplum est,si quis agat lege Aquilia de damno sibi datur quod explicabitur in f miserit,infra dea nibus.II. Exemplum est, cum petitur legatum Ecclesiae vel alii locopio relictum:quo casu heres in duplum condemnatur,non sol dira propter inficiationem,si falso negauerit hoc legatum deberi, sed etiam propter solutionis dilationem,si legatum non soluat,sed patiatur se iudicio conueniri. d.6.1adsurri.
r Negotiorum gestio est quasi contractus. 6. . a AEquum est ablestium,qui subita festinatione coacti,peregre profecti sunt , negotia non deseri. d.*.I. 3 Nemo absentis negotia facile curaret, nisi impensas r petere posset.δέ. i. Negotiorum gestor,fi eius cootemplatione alius ab ad- . ministratione abstinuit, actissima, .F. .aliis exactam
576쪽
Per quas persinas nobis Oblig. acq. 12
diligentiam regulariter praestat. .δε me. test Lmtorei et O. ς Qui tutelam subit, nullum negotium cum pupillo. contrahit f. a. 6 Rei communio sine foetetate,est quasi contractus.6.3. et Qui hereditatem adit, quasi contrahit cum legatarii R
a Solutio indebiti est quasi contractus,id est distractus,
s Indebitum accipiens obligatur quasi ex mutuo. d.
Io Ex quibus causis per inficiationem lis crescit, ex his causis indebit uni solutum non repetitur. vis. ai Ex lege Aquilia inficiantes damnantur in duplum, comtentes in simplum.Z6.t in coniun.6 sed furit Utae αxx Qui legatum loco pio relictum,falsb inficiatur, condemnatur in duplum. cf. et D.Idem est,si soluere differat, doaec iudicio conueniatur. d.*sed Drti.
Per quas personas nobis obligatio adquiritur. TIT. XXVIII.
Ε ositis generibus obligationum , qui ex con
tractu, vel quasi ex contractu nascuntur : ad monendi sumus adquiri nobis non solum per nosmetipsos , sed per eas quoque personas , quae in nostra potestate sunt , veluti per seruos & filios nostros: ut tamen, quod per seruos f nostrosJ n his adquiritur, totum nostrum fiat : quod autemper liberos , quos in potestate habemus , ex obligatione fuerit adquisitum, hoc diuidatur secundum imaginem rerum proprietatis de usiis fiuctus, quam nostra decreuit constitutio : ut quod ab actione commodum perueniat , huius vlumstuchum quidem babeat pater, proprietas autem filio feruetur,
577쪽
Iussi. Lib. III. Tit. XXVIII. .
scilicet patre actioiium mouente secundum nouellar postrae constitutionis diuisitonem. 1 Item per liberos homines,& alienos seruos, quos bona fi e possidemus,adquiritur nobis: sed tan. xum ex duabus causis, id est, quid ex operis suis,vel
a Per cum quoque seruum,in quo usum fruehunti I vel vium habemus, J similiter ex duabus istis causis nobis adquiritur.3 Communem seruum pro dominica parte dominis adquirere certum est : cxcepto eo,quod nomi' patim uni stipulando, aut per traditionem accipiendo, illi soli adquirit: veluti cum ita stipulatur . Titia domitis meo dare spondes Sed si domini unitas iussu seruus fuerit stipulatus, licet antea dubitabatur, tamen post nostram decisionem res expedita est, ut illi tantum adquirat qui hoc ei facere iussit. ut silpra di
ctum est. Postquam exposuit modos,quibus obligatio dicitur ac,
quili ex contractu, vel quasi contractu: consequenter agi c. de personis per quas acquiritur.qua methodo usus est etiam in trastatu de domin o. lib. 1 fi .9. cum quo hic tit.est conferendus , & ex illo sumenda huius interpretatio : quia dorimini, & obligationis,quantum ad hoc,eadem est ratio, Me. Primo Imper.loquitur de acquisitione per filios,vel seria vos in nostra potestate constitutos. Secundo in S. i, de acquisitione per eos,quos bona fide possidemus. e Tertio in s.ρεμ eum, de acquisitione per seruum, in quo visu infructum,vel usum habemus.Pro quorum omnIum ex positione sufficiunt notata ad d.ti .9.hoc excπto,qRod hi dicitur de seruo in quo usum hinemus et quia non Iuli iba expositum, & expositione eget, si in contextu retineamus verbum, 'sym,quod a quibusdam codicibus aut .Qu-bitatio namque occurrit:quia Iustinianus comparat seruum
578쪽
bis aequirere ex duabus tant em causis,id est,ex operis suin vel ex re nostre: atqui in seruo quidem fructuario nulla est difficultas. de eo vero, in quo nudum usum habemus,m iito dubitatur:quoniam vularius operas serui locare ne u ενι ab.t.hab.l. plenum Ia.6.vb., L per seruum .a an princ.Theophilus fila tipsum seruum suas operas Io- 'casse: quod non puto admittendum e sed existimo ita po- ς .nendum casum,utis,qui in seruo usum habet, aliquid fa- . ciendum conduxerit,& in eo faciendo operis eius serui si ' usus,mercedemque pro operis illis statuerit.quod quidem constat usuarium facere posse.f. eod.ιφνι ἐυrg. . Quarto in S. vltiloquitur de seruo duorum,& repetit ea, . ,I quae iam tradita fuerunt suprὸ desipulsam. vis. '
αuibus modis uligatio tosiliis. Ti T. XXIX.
Tollirer autem omnis obligatio solutione eius' quod debetur et vel si quis, consentiente cre ditore , aliud pro alio solue it. Nec interest, qui' ' . soluat: utrum ipse, qui debes , an alius pro eo. liberatur enim & alio soluente: siue sciente, siue ignorante debitore, vel inuito eo I solutio fiat. Item si reus soluerit: etiam ij,qui pro eo interuenerunt, liberantur. Idem ex contrario contingit si fideiutat soluerit : non enim ipse solus liberatur,
Item per acceptilationem tollitur obligatior Est autem acceptilatio, imaginaria solutio. Quod enim ex verborum obligatione Titio debetur, id si velit Titius remittere, poterit sic fieri , ut patiatur haec verba debitorem dicere : Quod ego tibi ' , promisi, habesne acceptum λ & Titius respondeat,
habeo. Sed de Graece potest acceptilatio fieri: dum- Ll a modo
579쪽
- modo ue fiat, ut Latinis verbis solet texigi, J
cων τοσαλ-λα ν , id est , tot denarios 'acceptos habes c acceptos habeo. quo genere ut diximus ) tantum eae soluuntur obligationes , quae ex verbis consistiant , non etiam caeterae. Consenim,
neum enim visum est veibis factam oblis tionem aliis posse verbis ditatui. Sed & id, quod alia ex causa debetur, potest in ilipulationem deduci , de per acceptilationem dissolui. Sicut autem quod debetur pro parte recte soluitur . ita in parte debiti 'acceptilatio fieri potest,
1 Est f autem J prodita stipulatIo, quae vulgo
Aquiliana appellatur, per quam contingit, ut Omnium rerum obligatio in stipulatum 4educatur, re ea per acceptilationem tollatur. Stipulatio enim Aquiliana renouat omnes obligationes, & a Gallo Aquilio ita composita est, Quidquid te mihi ex
quaeum'ue causa dare fac re oporteι, oportebitis, i prasens in diemve : quarumcumque rerum mihi te eum actia est , quaque, aduersu te peritis , vel aduem sus re persecutio est , eritve: quodve tu meum habes,
oleas: Jquanti q*aque earum rerum res erit, tantam ρ
cuniam dari stipulatus est Aulus Agerius, spopondit Numerius Nistidius. quod Pomerius Nigidius Auti Ageriο θοροnait,id haberetne a se acceptum Nume, rius Nigidius Aulum Agerium rogauit. Aulus in rius Numerio Nigidis acceptum fecit. 3 Praeterea nouatione tollituP obligatio i vel uti si id quod tibi Seius debebat, a Titio dari strupulatus sis. Nam interuentu nouae personae noua pascitur obligatio , & prima tollitur , translata in posteriorem ; adeo. ut interdum , licet posterior .
580쪽
stipulatio inutilis sit , tamen prinia nouationis iure tollatur: veluti si id ,quod tu Titio debes a pupillo sine tutoris auctoritate stipulat fuerit,quo ca- sis res amittitur,nam & prior debitor liberatur, α posterior obligatio nulla est. Non idem iuris est, si a seruo quis fuerit stipulatus . nam tunc prior perinde obligatus manet,ac si postea nullus stipulatus fuisset.
Sed si eadem persona sit, a qua postea stipuleris: ita
demum nouatio fit,si quid in posteriore stipulatione noui sit: sorte si conditio,a ut dies, aut fideiussor adiiciatur, aut detrahatur. Q autem diximus, si comditio adiiciatur , nouationem fieri : sic intelligi oportet , ut ita dicamus factam nouationem, si comditio extiterit: alioqui si defecerit, durat ptior obiugatio. Sed cum hoc quidem inter veteres constabat, tunc fieri nouationem, cum nouandi animo in secumdam obligationem itum fuerat, per hoc aut dubium erat, quando novandi animo videretur hoc
fieri,& quasdam ω hoc praesiimptiones alij in aliis
casibus introducebant: ideo nostra processit constitullo, quae apertissime definiuit,tunc solum nouatiotarnem prioris obligationis fieri, quoties hoc ipsim ii
ter contrahentes expressum iuerit, quod propter no u tionem prioris obligationis conuenerunt, alioqui & manere pristinam obligationem, & secundum ei accedere, ut inaneat ex utraque causa obligatio secundum nostrae constitutionis definitionem , quam licet ex ipsius lectione apertius cognossere. 'Hoc amplius, eae obligationes, quae con sensu contrahuntur contraria voluntate dissol
uuntur. Nam si Titius & Seius Inter se consenserim , ut iandum Tusculanum emptum Seius hab