장음표시 사용
721쪽
Hic titulus pulchre cohaeret superiori: quia satisdationesset aecipuc praestantur ab iis,qui alieno nomine agunt. &uei simode cauetur pro diuerstate perlonarum , ut ex te quentibus apparebit. Sumitur autem haec inscriptio ab eo, quod regulariter fit . nam regulariter satis datur , interdum tamen reDromittitur,interdunt iura ur, ut exponam ad s. Dd LOLe,ubi habes tria cautionum genera, videlicet fati sidatiori em,iuratoriam cautionem,& rcplomissionem. ι ο est cautio,quae fit datis fideius Ioribus.F. qui μιῶ d.eog. l. .interdum datis pignoribus fite ιοἰDt.bon .Li. . iubet Iuratoria cautio est,quae non confirmatur fideiussoribus, aut Pignoribus,sed ius eiurando.Repromissio est nuda cautio,
id est,smplex promissio,sine fideiussolibus,sine Pignoribus& sitie iureiurando, . νNota ,satisdationes praeturias,quales sui hae de quibus he τε .agitur,non admittere pignora,sed requirere personasCn- deiulsorum.fsepit.φνει l. . Huius tituli duae furat partes. In prima parte explicatur ius antiquum.Et primo in ν. ' ' eonsideratur iudicium in rem : ubi dantur tres regulae; prima de reo conitento,& de eiu S procuratore tecunda de eo qui suo nomitie agit: tertia de procuratore actori' Privma regula est . Reus vel eius procurator satisdate debet 1udicatum foui,id est,se satisfacturum sententia ,si condem ., ' Nota tamen ,hane cautionem iudicatum solui habere tres clausulas Ι. A qua denominationem accepit, de eo soluendo quod iudicatum erit,id est,quod in condemnationem ve- nerit. II De defendendo,id est, de iudicio non deserendi I II. De dolo malo,id est, dolum abesse,abfuturumque esse.
Secunda regula est in versi . Agens suo nomine, non
satisdat. Tettia regula est in versis Agens alieno nomine, regulariter fatim t: aliquando tamen satisdationem praest rc notu tenetur,id est,satisdationem de rato,scuratana rem dominum habiturum. Intellige quod nunc quod an usu est si dubitetur, anis, qui alieno nomine agit,st verus procurator, vel tutor,vel curator,eum cauere de rato. si vero con sici eum esse verum procuratorem, vel tutorem, vel cura- iem, satisdationem non re titii J. ρωψ . t. s procurato
722쪽
Secundo δει .i.loquitur de iudicio personali: ubi dat tres f. r. regulas.I.Ex parte actoris eadem obtinet in iudicio personali,quae supra dicta sunt de iudicio reali.II. Qui alieno
nomine conuenitur satisdat iudieatum solui. III. Qui suo nomine conuenitur,don satisdat, iudicatum solui. Si placet hoc ius antiquum in pauca contrahere, dicendum est, ex parte actoris uno casu satisdari de rato, cam alieno nomine agitur,ac dubitatur de mandato procuratoris, vel ossicio tutori S,aut curatori ,alias non satis dari: ex pasona rei uno casu non satisdari,clim quis suo nomine actione personali conuenitur,ali is fatis dari iudicatum solui. Secunda tit.pars declar t ius nouum.ac primo Imper. d 'ser, quid,& quomodo caueatur,ubi dat sex regulas.Prima regula est in Irin 6 sed hodi .Reus suo nomine conuenilis
non satisdat pro litis aestimatione,id est,iudicatum solui. secunda regula est in ver ed pro Pa Reus suo nomine conuentus cauet se in iudicio mansuri usque ad terminum litis,id est usque ad sententiam definitivam, quae per absolutionem vel condemnationem liti finem imponit. f. de re luci. i .cauet inquam alias f/tisdatione,interdum iuratoria cautione,quandoque nuda repromissione. Satisdatio regulariter requiritur:& quidem regulariter idotiei fideiussores dari debent,exceptis necessariis personis, ut parentibus &patronis,qui qua escumque fideiutares dare possunt. s. in
mittunt,id est,nudam cautionem praestant,I. Respublica V
mine alieno pot,de rato satisdat, nisi liquido constet eum
esse verum procuratorem,vel tu Iolem,aut curatorem.
Quarta regula est in relae.*s vero aliquis. Qui per procu 6.Α ratorem iudicium suscipit pro eo fidei ubere potest iudicatum solui.In hac regula Imperiupponit procuratorem rei . conuenti satisdare debere iudicatum solui. idcirco docet hunc procuratorem posse fideiussbrem dare ipsum dominulitis,a quo mandatu accepit.Duo verd de hac calatio ite Im Perati notat.Vnu est,quθd dominus qui pro suo procuratore V v i fide iubet,
723쪽
. fidesubet, non tantum ,sed etiam bona sua obligare hoe nomine tenetur Alterum est, studd haec obligatio transit in eius haeredes, quod non est speciale & huiua casus proprium,sed in omnibus fideiussoribus obtinet. v. is deiugs. si eius .rnqn tantum. Quinta regula est in vernc. quod in dicto calit,id est, cum dominus litis pro suo procuratore fidei ubet, tenetur pro sua persona fatis dare, id est , alio fidei utate dato cauere, quod tempore sententiae definitiuae pronunciandae in iudicium veniet , vi possit sententiae satisfacere : aut si ipse non veniet , saltem fid δ' iussor ille iudicatum soluet. Sexta regula est in si me δ νeus. Procurator rei abse ' iis cogituriatis dare iudicatum solui. Secundo i f. docet perfectam harum cautionum doct rinam ex foro & praxi se tendam esse. Tertio in s. vlt. docet has cautiones ubique locum habere, ita ut ea,quae supra tradita sunt, non solum in veteri aut noua Roma, sed etiam in omnibus ciuitatibu4 Roma ,so Imperio subiectis obtineant.
Notio sienae rei defensor idoneus est sne satisdati α Perfectior iuris doctrina ex quotidiano iudiciorum' usia percipitur.f. . 4 Omnes prouinciae caput imperij, id est, regiae urbi3I obseruantiam sequi debent. 3,vit.
De perpetuis es temporalibus actionibus, s quae ad harades O in haeredes transeunt. Ti T. XII.
Hoc loco admonendi sumus , eas quidem actiones . quae ex lege senatusve - eonsulto, siue ex sacris constitutionibus profici lcuntur, per petito solere antiquitus cuinpetere , donec sacra:
724쪽
De perpetvis, ct temp. an. se:
tonstitutiones, tam in rem, quam in personam actionibus certos fines dederunt: eas vero,quae ex propriil praetoris iurisdictione pendent, plerumque intra an tium vivere: nam & ipsius praetoris, intra annum erae imperium. Aliquando tamen & in perpetuum extenduntur ; id est, usque ad finem ex constitutibilibus introductum : quales sunt eae,quas bonorum polles sori, caeterisque qui haeredis loco sunt, adcommodati purii quoque manifesti actio , quamu:s ex ipsius piaetoris iurisdictione proficiscatur: tamen perpetuo
datur, absurdum enim esse existimauit anno eam ter. minari.
1 Non autem omnes actiones quae in aliquem aut ipso iure com petunt,aut 1 praetore dantur: Sc inhaeredem aeque competunt , aut dari solent. Est enitii certissima iuris resuta,ex maleficiis poenales actiones
in haeredem i rei J non competeres veluti J Hrti, vi
bonorum raptorum, iniuriarum , damni iniuriae. Sed haeredibus huiusnodi actiones competunt, nec denegantur , excepta iniuriarum actione, & s qua alia si milis inueniatur. Aliquando tamen etiam ex contra ctu actio contra haeredem non competite veluti cum testator dolose versatus sit, I ad haeredem eius nihil ex eo dolo peruenit. Poenales autem actiones , quaqsupra diximus,si ab ipsis principalibus personis fuerint contestatae , de haeredibus dautur , de contra haeredest
Σ Supetest, ut admoneamus, quod si ante iam iudicatam is, cum quo actum est, satisficiat actori ossicio iudicis conuenit eum absoluete . licet in ea eausa suillet iudicij accipiendi tempore, ut damnari deberet,& hoc est, quod antea vulgo dicebatur, om. hix iudicia absolutoria esse.
725쪽
6 8 Instit. Lib. IV. Tit. XII.
Expositis diuersis actionum generibus, & personIs pei quas lactiones mouentur, consequenter videndum ess, quando agi possit.Quae quaestio dissoluitur duplici adt ionum diuisione allata, id est, quia omnis actio vel est perpetua, vel temporalis,& rursus vel est transitoria ad heredes, vel non transitoria.Ηuius tit. tres sunt partes. Primo in prine.tit. declarat Imper.priorem ex dictis diuisionibus 1, ac docet ciuiles actiones esse perpetuast, praetorias vero partim esse perpetuaS, partim temporales, quae maxima ex parte sunt annaleS. Nota I. actionem perpetuam dici,quae olim perpetuo competebat, sed hodie terminatur certis finibus, id est spatio 3 o. vel ΦΟ. annorum. Nota II. clim dicimus actionem praetoriam esse annalem , intelligendum esse annum utilem , non continuum
Nota III. petitionem hereditatis tam praetoriam, quam ciuilem esse perpetuam. De ciuili agitur in sit. F., C.d. petit.hered. Praetoria vero est,quae datur bonorum posses sori, de qua in titist .de ρε ghared. Item quae datur fidei commissario uniuersali. supra de fideic.here.. s. t, Neronis.
Nota IV.actionem furti manifesti esse praetoriam quod est intelligendum de actione in quadruplum,quae nunc est
in usu. lege notata ad 6.sunt autem, siupra de noxnl.a t. . Secundo in s. I . declarat alteram diuisionem,qubd aliae actiones transeunt in heredes, aliae non transeunt. Intelli iage heredes tam ex parte actoris, quam ex partesei. Haec diuisio aeque comi enit actionibus ciuilibus, de piaetoriis, ut Imper. indicat illis vel bis , sut rure eompetunt, aut AI tore dantuκ. Cum enim ἡicimus ipsum ius, significamus ius ciuile. Vis huius diuisionis explicatur quibusdam regulis. I. Regula est , Actiones ex maleficiis poenales
non competunt in heredem rei. QSod dicitur,ex maleficiis. debet latius accipi, ut complectatur etiam quasi maleficia. ωρνa e obli t. tua quasi ex delict. g. 'it. Ideo autem dicimus poenales: quoniam actiones rei persecutoriae quamuis ex maleficiis nascantur, tamen in heredes competunt, ut condictio furti . supra de obli flat. qua ex deli.yovit. e condictfi L .f.υθ. & actio rerum amotarum , s. rerum amotar.j. s. g. item heres , o C. eod. l. vltim. P
726쪽
ililiuni ve id appellatione non solum actiones caere poenales , sed etiam mixtae continentur, ut ex sequentibiis exemplis apparet. II Regula elt : Etiam actiones pinnales ex maleficiis dantui heredibus actoris. Excipit Imperi actionem iniuriarum , α alias similes , ut a filonem in factum in eum qui sine venia parentem , vel patronum in ius vocavit. Is de in i Ocan. l. penultim. III. Regulaesti Actiones ex contractibus non solom dantur here,dibus actoris , sed etiam contra heredes reici Appellatio,
ne autem contractuum continentur etiam quasi contraiactus. f. de ψOMe. Θ nct. l. ex contractibus 4s. Excipit Imper. e.m destinctus in contrahendo dolose versatus est;& ex eo dolo nihil ad heredem peruenit. In interdidio quoque de precario hoc tinet, ut heres ex dolo de functi non teneatur, nisi quid ad eum peritenerit f. do praear. I. - . f. vlt. Ne intefligas ob hanc caiisam numquam dari actionem in heredem ; sed tantum certis casibus non dari. plerumque enim ex dolo contrahentis
heres tenetur. 1. depos L 7. ε .i. 'T de obligat. act. Iι ex eon tractibus. 4'. o de diuers. ree tur l.ιος iure 1s 2 6. mis. Θ Lad ea qua. Is 7. 6. vlt. Sequentes tamen actiones ex dolo
destincti non dantur in heredes. Prima est actio ex stipula ctu , si deiunctus , cum iniuriarum ageret , iudicio sisti stipulatus sit quamuis enim stipulatio regulariter patia factionem perpetuam'.quia tamen hoc calu accedit actioni iniuriarum , idcirco quemadmodum morte tollitur actio iniuriarum , ita etiam tollitur haec actio exstipulatu. 1s si quis caution. l. si eum a o. g. et bim Secunda est actio in iactum,qua tenetur mensor qui falsum modum dixit.Gmensoν 'lium modum dixerit.l 3. . pestiis edi I.
.Tertia est actio tributoria. f. e tribuNaction.I.7 l. s. .Ex dictis patet,in hoc contextu legendum, non comperiris xum tectator,&c. delet Particula quae male inter 'tecta est , & recte abest ii vel .lib.vi Cuiacius notat. Dictis
regulis Iustin.addit generalem limitationem: qtioniam omnis actio perlitis contestationem perpetuatur, ne iudicium reddatur elusorium . itaque t fansi ad heredes adtons,& in heredet rei.Ηaec exceptio specialiter traditur in actisne tu
727쪽
η8o Iustit. Lis. IV. Tit. X III.
ε--- Τertio is 3. Uri proponit quandam actionum & iud ciorum proprietatem,quae non pertinet ad rubricam huiustit .Proprietas haec est,quod omnia iudicia sunt absolut ria,non quod semper rei absoluantur,sed quia semper comtingere potest ut reus absoluatur, etenim si debitor non fit, sine dubio absolui debet.Si vero sit debitor,poterit hi- dicio pendente satisfacere actori: tuncque iudex eoterit eum absoluere. Mod si ante litem contestatam sarisiaciat, non cogitur iudicium subire gala proca si reus 73 .
et Civiles actiones sunt perpetuae.in Vinc. x Pleraeque actiones praetoriae sunt annales. eod. 'ἐne. 3 Petitio haereditatis, tam directa, quam utilis, est per
Actio furti est perpetua. eod. prisc.s Ex maleficiis poenales actiones in haeredem non eom petunt,pleraeque tamen haeredi competunt. S. I. ε Litis contestatio actionem perpetuat. d 3.1. τ Qui actori iudicio pendente satisfacit ,absolui debet.
ε omnia iudicia potestate sunt absolutoria. d.f. est. De exceptisnibus.
TIT. XIII. S Squitur, ut de exceptionibus dispiciamus.Compa
ratae autem sunt exceptiones defendendorum e rum gratia, cum quibus agitur .Saepe enim accidit, velicet ipsa persecutio , qua actor experitur , iusta sit: tamen iniqua sit aduersas eum.cum quo agitur. et Verbi gratia,si metu coactus,aut dolo indu
ctus , aut errore lapsus stipulanti Titio promisisti, quod
728쪽
De exceptionibuE 681 quod non debueras L promittere : J palam est,
- iure ciu ili te obligatum este : & actio, qua intenditur dare te oportere, efficax est : sed iniquum est te comdemnari. Ideoque datur tibi exceptio, quod metus causa, aut doli mali, aut in factum composita ad impugnandam actionem.
1 Idem iuris est , si quis quasi l credendi causa
pecuniam a te stipulatus fuerit, neque numerauerit. Nam eam pecuniam a te petere posse eum,certum est. dare enim te oportet: quum ex stipulatione tenearis. Sed quia iniquum est, eo nomine te condemnari,pla . Cet exceptione pecuniae non numeratae te defendi deinbere. cuius tempora nos secundum quod iam superioribus libris scriptum est constitutione nostra e arctauimus. 3 Praeterea debitor si pactus suerit cum credita re, ne a se pecunia peteretur, nihilominus obligatus manet: Mia pino conuento obligationes non omnino distatuuntur,qua de causa efficax est aduersus eum actio,quam a r intendit, Si apparet eum dare oporaere et sed quia iniquum est, contra pactionem eum comdemnari: defenditur per exceptionem pacti
AEque si clibitor creditore deferente iurauerit, nihil se dare oporterer adhuc obligatus permanet: sed quia iniquum cst de periurio queri: desenditur per e ceptionem iurisiurandi.In iis quoque actionibus, quiubus in rem agitur, aeque necessariae sunt exceptiones veluti si petitore deferente possetiar iurauerit eam rem suam esse , & nihilominus petitor eandem rem vin- . dicet. licet enim verum sit, quod intendit, id est , rem eius esse : iniquum tamen est possessbrem con-d amari.
729쪽
. Item si in iudicio tecum actum fuerit, sitrein rem, siue in persolum : nihilominus obligatio duia 'tat, de ideo ipso iure de eadem re postea aduersus te agi potest; sed debes per exceptionem rei iudicatae ad
ς Haec exempli causa retulisse sussiciat. Alioquiquam ex multis variisque causis exceptiones necessa: ex latio tibus Digestorum leu Pandectarum libris i melligi potcst. 7 iarum quaedam ex legibus , vel ex iis, quae legis vicem obtinent , vel cx iptius praetoris iurisdictione substantiam capiunt. 8 Appellantur autem exceptiones aliae peris petuae & peremptoriae , aliae temporales & dilato
' Perpetuae & peremptoriae sunt, quae semper
agentibus obstant, & semper rem. de qua agitur; petimunt: qualis est exceprio doli mali, & quod Letus causa sectum est, & pacti conuenti, cum ita
conuenerit, ne omnino pecunia peteretur. io Temporales atque dilatoriae sunt, quae ad tempus nocent , & temporis dilationem tribuunt: qualis est pacti conuenti, cum ita conuenerit, ne imira certum temptas ageretur, veluti intra quinquennium , nam finito eo tempore non impeditur actoia rem exequi.Ergo ij, quibus intra certum tempus ago re volentibus obiicitur exceptio aut pacti conuenti aut alia similis: differre debent actionem,& post tempus a te. Ideo enim & dilatoriae istae exceptiones appellantur. Alioqui si intra tempus egerint obiectaquest exceptio : neque eo iudicio quicquam conseque tantur,propter exceptionem, neque post tempus o fine
730쪽
agere poterant:cum temere rem in iudicium deduce bant, dc consumebant, qua ratione rem amittebant.
Hodie autem non ita stricte hoc procedere volumus, sed eum , qui ante tempus pactionis vel obligationis litem inferre ausus sit, Zenonianae constitutioni subia.cere censemus , quam sacratissimus legislator de iis, qui tempore plus petierint, protulit r ut & inducias, quas ipse actor sponte itidulierit, ut quas natura actio. nis continet, si contemplerit: in duplum habeant ij,qui talem iniuriam passi sunt:& post eas finitas non aliter litem suscipiant, nisi omnes expensas litis antea acce. perint: ut actores tali poena perterriti,tempora litium
ii Praeterea etiam ex persona sunt dilatoriae ex. ceptiones,quales sunt procuratoriae : veluti si per militem aut per mulierem agere quis velit. Nam militubus,nec pro patre, Vel matre, vel uxore, nec ex sacro rescripto procuratorio nomine experiri conceditur
suis vero si egotiis superesse sine offensa smilitarisJ dii
ciplinae possunt. Eas vero exceptiones, quae Olim pro curatoribus propter infamiam vel dantis , vel ipsius procuratoris opponebantur aeum in iudiciis frequen tari nullo modo perspeximus, Conquiescere sancimus:
nedum de iis altercatur, ipsius negoti, disceptatio
proteletur. Exceptio est actionis exclusio. g. hoe th. l. 2. ἰπprine'. quamobrem tractatui de actionibus recte subiicitur hic
titulus de exceptionibus . vi enim actor contra reum agit, ita reus contra actorem excipit. Adde, quod vocabulis late acceptis, quemadmodum replicatio appellatione exceptionis rit. prox. I. quarun, ita exceptio appellatione exceptionis contineri potest. V. hoe ra'. l.r. licet
proprie loquendo, actio & exceptio distinguantur, V. de ver sign. t. verbum otorte bis 8. S. I. Tres sunt partes huius tituli. In