장음표시 사용
141쪽
.sando Prius tamen aduerte , quod sunt duae do ς ς opiniones notandae in hac parte, qu*' piato. mixtionem ausore uidentur. Prima est
quorundam, quam citat Hugo. se n. sen. I.doctr. 2. cap. I. Isti dicebant, elementano esse in mixto uere. sed methaphorice.
Quia enim uidentus in his quae muta dictitur,similes esse qualitates,quas in cle-- mentis experimur, ob id in talibus elemeta tae dicimus,tamen uere non sunt.
Reis elisi ii ς opinio dimittitur modo. tanqua
.senten. aliena,N. contra communem sententiam omni u cum non inutatur rationi ulli.
opin. Micra opinio aliorum est, qui latetur quidem esse in mixto clemeta dicunt camen, quod nullum mixtum fit immedia te ex Hementis . nisi ex alio mixto, sicut materia quidem in compositio est, non
tame fieti potest aliquid ex ista materia nisi precesserit lub alia sorma ita nil fieri potest ex Elementis puris . nisi sub alia
a laetiui mi x som a pr*ςςsseritu. l. il . a.lenie n. Προ autem Opinio non est tenenda. naquamuis id eques sit, ut fiant mucta ex
aliis, quid tamen prohibet fieri posse ali.
quid immediate ex clementis. Si enim est i ste ordo necessarius. ut unum a. lio fiat .eum non sit tu infinitum processus,deuenire oportet ad aliquod , quod tin inediate ex ipsis pendeat: nulli ergo
sit dubium, ex elementis posse fieri ter. tium aliquod.ωδεε i. minemur ergo. quod erit huiusmonuid sit di mouens. Respondet bene Alb. tract.6.
pit s.unde desumpst S.Tho. in praesentilionem' loco: quod orbes c estes sunt primi motores clementorum ad mixtionem.quod etiam Aristo t. insinuauit.i. Metheor.ca.
qui de his mixtis quae in regionibus inferioribus fiunt. uoles tractare. statuit hoe velut principium, oportere clementa esse contigua orbibus superioribus , ut inde possent gubernari. Duo sunt Duo autem sunt quibus praecipuE orquib. c π mouere possunt clementa ad mixtiose oo , Et Dcm. Alterum est calor,quo partes terrae .lem ει a. subtiliores, quae exhalationes dicuntur. sui sum elevantur, de ex aqua similiter uarmes,ut notum in. Alterum est frigidi . tas qua aer dc ignis densantur, S desc-dut aliquo modo,dc sic omnia coueni ut,
aliquando et ex radiorum retractione in partibus quibuslam exhalationis ignis
sit Nide igrtur, quo pacto non desit naturale movcns clcmenta ad mixtionem. AIn unum coniungens locum.Doesti cicii. in dii aut dicamus. Attende a uictu, v mixta, δ' sunt in duplici disserentia, quaedam ani- aemata quaedam in animata, De animatis in miatu certum est,quod uis sola elementor a no 'atti it productionem mixti huius, sed necessaria est uis de calor coelestis . unde, qui ex putrefactione generantur anima- ilia, non absque calore coelesti generam
tur.Vnde calorem uiuentium coeleste uo icat Arist. 2. genera animalium. c. 3.
Ad de in animatis non ita certum est. yn mi Dico tamen, quod secudum Arist in om hanibus opus est uirtute cCelesti ob id Sole fit est
cum causis particularibus aetere omnia, cien m docet 3 dc coelorum motus csse omnium DO R . causas.Similiter metalla uirtuti stellaruni tribuuntur, dc hoc probabilius est . ut sit ista colligatio dc nexus horum in serioru
i Diso tamen,quod non est omnino improbabile,dicere, quhd aliquod mixtum solum clemetorum uirtute fieri possit, li cδt enim singula se impersectiora sine
coniuncta tamen attingere pollunt productionem alicuius perlech roris. De modo autem mixtionis disserere Quis oportet Sunt autem iuxta sentetias proposita tres modi,de aut hores plures, qui 'quidem conuem ut, quod miscibilia usq; sententia ad minima naturalia dividantur, de sin demo gula minima sint, iuxta alterius mi cibi, * rilis singula , dc mutuo alteret, donec una i Auet. terila resultet fotina ipsius mixti. Tamedisserunt na Averroes dicit.quod in singulis minimis sunt quatuor elementoria formae de qualitates refractae , eo quod singula minima ab aliis per mutationem recipiunt, tres elementorum formas. ocalias qualitates, ut dum minimum ignis altera ur ab aliis recipit formas aliorum elementoru refractas,di se quslibet pars mixti est mixta absque penetratione.
Avicena autem admitti ait crationem,
sed in solis qualitatibus quatuor, donec, confundantur istae quatuor qualitates oc fiat una complexio, di insurgat mixti forma. S.Tho hoc loco ide dicit, hoc supcIM' 3. modo des,ircum qualitatibus Et recediit,pprie Toletide Gen.& Cor. cic-
142쪽
In Lib. I. M Generatione, se Corrup.
Eleine tu in formae.Omnes igitur non si motus nat viales mei potant. quare
at illa dis uisio mi stabili fi . peto eo mixtio
ponunt penetrationem in materiis. quia rima positae sunt, Se forma existens in uno minimo alterat alterii, donec adueniens ipsa mixti sorma, una fiat materia cotinua. 5e resultet quael:bet pars mixta.
Idem di eunt alii sed in hoc disserunt.
dicunt . qualitates mariere in eis e testario. Quod etiam asserit D. Thomas alii locis supra citatis. Et hoc etia nos dicimus. hoc uno ablato Crediderim enim, et no est talis mini-
motu diuitio . sed quod diuisio qui de fit sed non est opus. ut sit usque ad minima sed usq; ad paruas partes . na licet mini.
ina non snt possunt tamen se in uice al. terat . imo credo, i alique sunt maiores aliquae minores. quia subiecta miscibilia non sunt ibinper uniformis, ut in aequa
las possint diuidi partes.est igiξ qisaelibet
pars mixta cu in qualibet temperies quatitor qualitatii firma. Se mixti forma sint Petes.a quo ista diuisio fiat. Dico,q, mi
stibilia suo motu, quo unum cum altero eo nitenit,& sua actione se diuidunt
Quare autem magis' in his qua in in illas partes diuisio fiat. Aliqui tribuunt iniqualitati,qua non uni somnites recipit cileste tin preisondpropter distantiam inaequalem . Tribui etiam potest alicui dissbrinitati ipsarum partium a in se l. in ordine adlaliud utile ibile. Cirea locum mixtionis, scito aliquando in aere aliquado in aqua fieri frequetius fiunt in terra,maior enim terrae portio in his inuenitur.Tame dissicultas est, quia uidetur uiolentia mixtio . Quo aliqui soluunt,dicentes quod habet aliquid
uiolenti, puta motum elementoru extra locu in proprkum, tamen qua parte mixti produci IO ust. naturalis est, nam etiam ilnus ab agenti liniuersali fiunt,& in mimii productionem tendunt. ad quod ipsa
elementa ordinantur ex natura sua.
Superest ut quintii examinemus. Attε χη sat de autem,quod est duplex mixtio. Prima ς hi' εe secunda Prima est. quae immediath eκ 'ipsi; fit elementis,secunda.qas ex mixtisnt.Si de prima fiat sermo.dico, quod i .
est opus, quod semper formaliter conue- quitaturniant omnia elementa sed iat est . quod pura ipsorum uirtutes Fi it enim in terra mix ta.di nullus sortasse ignis est formaliter. est tamen calor, qui ipsius est uirtus. Et
hoc modo coceim bene. Scotus 2. sentc.
d. 13. q. unica, quM ex uno es ento fit mimum aliquando, & hoc est argumen. tuin , quod in mixto non sint elemcnta formaliter,sic enim in sorma oporrebat adesse,at intra aquas quomodo id fiet. Si uero fiat mixtio secunda,lunem isti Quid idibilia mutuo agunt de patiuntur, sed per qR MAmta tamen multo quod isbe quat ita ut es alias uictutes di cssectus Deiunt .cum mixta miscentur, quam cum elem nta ; uia secunda mixtione sunt iii Mumenta ormae mixti . quae nobilior est; qua forma elementisob id nobiliores incit ess ctus sicut ealor ignis, ut ab anima mouetur mittitionis principium est. quod ii tauit Hugo n. i do r. r.cap. . Eu his omnibus patet solutio omni u A in argui uni ui 1,N qu*s loliis Eli Midatio. Unum tam e nota,ri in mixtione tria Tria ilia sunt,& diuisio miscibilium partiumq; eo i in Mi in tiguatio . de mutua alteratio. ec tandem aequisitici formae inixti, partiumque . ac materiarum continuatio Mixtio proprie hoc tertium est, qua uis aliquando alterationem et am includat. Atq; haec fatis delibri prioris huius enarratione.
143쪽
De Generatione, & Corruption . CAPUT PRIMUM. I
Tex. I. N TENDIT modo Aristo A clementis' uermone iacer C: quauta enim in libro tertio, & quarto de C lo.etiam de clemeti disputauerit: id in non eade cautione factum est,ut dicit Aueir. 3.cosi com r. Elementa enim possunt bitati xcosidest rari, ut uniuersi partes .corporaq; sim's . I '.' plicia ad locum mobiha sum,)ut gen
lementis rabilia, comi ptabilia,corruptionis,gene di 8- ς rationisque caiisae aliis omnibus sunt.
4 Priori modo ad libros de coelo spectant ;corruptionis omnium aliorum corporsin alui alium : in qua ratione explicat causa. di ratio formalis huius consis rationas clementorum. ut diximus is principio. Et nota, quod non solii ista uerba sunt. Nota. rati .lpter quam tractari debeat de elementis. sed etiam est principium quod dam tractationis . puta, quod elementa sint caula generationis, & corruptionis
Horum autem ρb ectum materiam hi uidenti Tex. 2
ELA Μ h N T A principia esse eo Eleuitiaru aliorum sensibilium generationis. et septin corruptionis os edit ex Antiquora semetia: qiii ipsa ponebant. Fuersit enim quatuor sententie. Qitidam Cnim unu princi
De ipsorum igitur primo generatione pium Hummum Ponebant. s. ignem. aut si a tractaturus. suam intentionem Arist.pto aut corpus iminii Gumodo vero posteriore ipsorum est consideratio praesens. tibi tradita ponit:o autem sermonem cum praecede ivnt in tibus continuet, epilogum eo um , quM dicta sunt,facit, incipiens ab his. quae ultimo loco tractauerat Dictum igitur est de mixtione, tactu, actione, di passione id ictum etiam est de Generatione,& Corruptione simplici, i. substantiali: de hae corpus lutatu si itinci ad utroque: alij duo posuerui : alii trixalii quatuor ipsa elementa, ut Emped. Hi autem omnes principia ponebant ipsa elemeta. sed diuulso modo. Qui enim plura dic bant.hi ipsorum congrcgatione.l. separatione res corrumpi. i. generari dicebant: . qui vero unu mali non congregatione. Lautem tria dicta sunt. quomodo est puta dii gregatione ipsorum. eum unum esset. per mutationem totius in tot im . nullo ista ipsius elamenti alter. Hione. puta densensibili trianente: praeterea cuius est, est enim entis in potentia' praeterea propteruam causam, scilicet propter materiam, ictum etiam est similiter de alte latio. ne de de hae duo: Alterum,quid est alte- . . . rrari:alteris,in quo disserat unumquodq; Quod gitur prima principia, o eu
satione . L rarefactione dicebat res fieri. Sora antia ut corrumpit omnes tamen clamenta quo uma principia aliorum genetationis, dicormaptionis ponebam.
idcst, quomodo disserat a generatio
Cotinua Continuat stati in sermonem, ut posta ubi ἡ tractentur vocata elementa 3.fiat diis stimo. sputatio de elementi, quae communi tra Ie meta uocari solent.Subdit lationem, quare de his oporteat considerari: quia, inquit, talia sunt caii lae generationis, dementa. Tex.
C o L L t c t Y eonclusion E ex praeest Elem Et a delibus. q) manifestum est, elem et a ueth LMm alio dici aliolum coi potu prima principia, siue per congregatione.ut dicunt ponon principiates plura,siue per alteratione,ut aieiit potes iam ditarim uoles costituete ista Eo
144쪽
In Lib. tiae generatione, ct cormp.
menti non absor ipsa esse prima prin tur tales propositiones conc ripia. sed adhuc habere principuam prius do habent. reprehedit duas talas. Altera st illorum quos superius dixit, ponere unum scom Sed elementis exissentibus . Dus ira, bile corpus separatum . dedi vincturi, an
regie ri elemen xis quatuor. ex quo ipse fierem; duuiui. quod corpus vocat infiniim' i dς ς mi R , , α , is a M ir ust quarto Planatum . quia ponebant separatum , dc di iuρ iis neere supelficiem: ε- mustum abalus Hos reprehend x qui' 'Vim is bile. Et ratio est quia ele-
. in hoe errabant, quod principium elemo i . P. . -
torum faciebant corpus actu & sensibi menta ipti, que sunt solida corpora reselim tale enim debet esse aut calidum . aut uix 'id superficies: at materia frigidum, aut at ud tale . I sie eo incidit id ςst, in Unio orytus resolui duκcu no ex clementis aliter no esset seri id ur istur posuisse, materiam essibile. portebat tale ponere, ut noesset ς 'pς anu sensibilceorpus, sed potentia vi s cit Ar illo tetram Plato.
ALT sentetia,quam reprehedit AI mPlatonis, qui materiam quiuum po ' - elementorum,di actu incorpoream at in quatuor taxatur ab Arit o. Primo , matuor qu bd non e plicuerit, an tale principiaetrata seis lit separabile ab elementis: an ut necessa Cud x sen rio eoniunctum cum illis.
Secundo. quia no utitur hoc principio' ni sitis disputationibus,sed dixit materia esse priorem ipsis elementis, ex ipsaque
esse licui opera artificialia ex auro quoa prius est operibus : tamen postea nonain plius recurrit ad ipsam . ac si nota esset. - Tertio etiam in hoc reprehenditur, Faurum inaed:cari uerissime dr de ipsis O. peribus ut statua est aurum, ita etia ma. retia de clementis at aurum no hoc modo dicit de statua. s. statua est aurum. sed aurca' subiectu in enim alterationis praedicatur. vi corpus cst album. l. album est corpus: at quod gen atur, non sumit amateria appellationem; rationem huius docet Arist. Metaph. lex zo. quia cum subiecti fit mutatio aliqua. tunc non a, Glii te praedicati . sed denomiciatiue: cum aurum sit statua praecedit quaptam auri mutatio excavanIur enim partes aliquae . ob id statua aurea dicitur : Similiter homo terreus, quia terra mutatur. materia eti in praecedit Privationem. Nalteram. coatrariam formam, non igi-
Reprehensio aut hue tendit,l cum posuisset materia primum principiti clemerorum .debuisset elemeta in ipsam resoluere.& no in furficies: dc sic no utit principio,qs posuit,ut superius expositu est.
materam. Tex. o. SuAM modo sententiam Gylicat de s.cii Ailacte inentorii princ pio Dicit, quod prin- Aristo decipium est materia ipsa.dc non corpus ali principua quod actu: at iis a materia nore est actu separata. laeparabilis ab omni forma, s E eo Fui
mis. ει qualitatibus oppositis de quo di. miterii xit te alibi dinis Iu .ca. 3.& 4. de C o cxa
Cum di isset, elementa habere principium cluat etiam inseparabile tu a contra totum tarietate dicit, quod de ipsita flamentis lic separabis oportet loqui tractare. ut non ipsa principia prima exiihimemusAb ipiisque sta mi,
tim incipiamus: sed primum constitua' et ita inaramus esse unum pri inii in principium ipso ous con rum. actu inseparabila a qualitatibus, formis contrari js. eii distin Ostenda aut obiter: quod sit materia a. a ecia distincta a cotrariis, quia unum cotrari i t Uri, denis subiicitur alteri, ut calor frigiditati l . e contra, sed unum tertium Opus cst Usset Abieri in quod uir q, subiiciatur: unde colligit, sensibile Ud materia est pii inu principiti cu ip- coreus α
b. ciatur contraii . Maturiam vocat,quod est in potentia tunsio e cor;
145쪽
post materiam secundum locum obtinξt ipsa contraria puta calor.frigiditas,dc reliqum post has sunt ipsa es ementa. Nota qs Vide gitur.* elementa sunt quidem te venta principia aliorum corporum . sed tertio runt prin foco nam materia. dc contrarietas sunt principia priora. Et attende, quod loquit' ' de principitis non solum euentialibus, sed etiam producti uis. quales sunt qualitates . Unde non mihi placet ἰ'hilo. qui per qualitates hic vult intelligi ipsas ele.
meritorum sormas non enim hoc est neccssarium; sed prorsus ipsa accidentia in . testig intur, quod si in secundo loco ponuntum,id est, quia sunt dispositiones antecedentes . & disponentes materiam ad elementa ipsa. dc hunt etiam ipsorum elementorum productivae,& causa. In eipit: Aduerte etiam . quod cum secundo
e ς det qualitates numera Tit, ab ipsis inci-b I iE a pit disputare.omissa materia . de qua dido ioeo ctum est iam,est enim ipsa omnibns co
tis . teli ideo autem docuit, elementa principia
ita a zia habere,ut a talibus inciperet principiis,
antedi dc causis propriis ipsorum, quae formae.&ctam est. ipirum qualitates sunt,ut patebit sequetibus textibus.
Hec.v. trausenotatur in se imucem. Q 'lix ndit. ut exponit Philop. * secundo' ' bE. do loco sint principia qualitates , dc non
esie prin ipsa elementa. Ratio autem potest ista et ς pi cose ita Quod minus transmutatur. magis esti' principium transinutationis . at ninus transmutantur ipsae contrariae soriam .
quam clementa, non enim unu in contrarium trans inutantur,dc ut alterum , una autem elementum mutatur in alterum,
ergo maiorem rationem principii obtirnent qualitates,dc sorme. φρ 'bς Reprehendit Empedoclem: quia dixit, η x L P elementa non mutari inuicem , dice εν
quod nisi cssent mutabilia inuicem clC-menta, no esset est cratio , alteratio cium in mutationes tendit.
o do de Coll git ex hoc ordine quod ab his in Pere oportet, dc determinare, quot, dctio iis qualia rant principia . ut corporis princiti, - '. pia iunt, de hoc ratione ostedere, no sic tali j qaid dicunt, let non probant, quaschae qualitates sint principia, dc nota aliae,
quare tot, dc non plures. nos uero ratim ne ostendemus.
Dubitatibus . quare potius ignis dicit Dubivim. transmutari in aquam, quam calor infrigiditatem. Dico .quod nihil caloris fit frigiditas , solutio. aliquid in ignis. scilicet materia fit aqua,
Quoniam igitur quaerimus sensibilis
corporis. Tex. 7. EGREGI A methodo inquirit, quae, Discura dc quot sint qualitates,que principia sunt a quo in corporum sensibilium. Primo enim constituit,q t debet esse corpus hoc cuius pri se,.cipia quςrimus: ponitq; ipsum esse tangibile,unde cum dr,llic quaeri principia corporis sensibilis. intelliget tangibile Sed dices. Quare huius, de non alte- Dubium rius senii bilis est sermo. lv lς.
Dico ga est uniuersalius reliqui om tu, piaci. nibus, ipsaq; comprehendit. nam omne pia quati odorabile est tangibile, non aute corra. - . inditer omne uiti bile corruptibile. 5. OE . Mi uo gustabile ac odorabile, non E contra. Et ratio est: quia aliorum sensuu obie Cur qua-cta sunt mixta tantum.at tangibilia sunt 'x armixta. de Eleineta, ob hoc qu imus prin iicipia tangibilis . quo enim fuerunt huius bilium. principia, uniuersaliter erunt principia corpori selisibilis. Collituit secudo Aristo. quomodo di- Quom gnoscemus princrpia tagibilis corporis, in t agibile est docetq; regulam esse sen' pii uel pira
sim tactus, qualitates n. quas tactus di corporis gnoscit, inerunt corpori, ut tangibile est.
Ex quo infert, quod aliolum omni u scit hi istium qualitates non faciut principia, dc formas sensibili corpora, sed solii conti ria tagibilia. Excludeda ergo sunt ab hac
ratione contrai ta aliorum seni iuum, ut
albedo, nigredo dulcedo , ainaritudo, cialis huius Moli Statim respondet obicctioni. Posset Oecuti εdicere quis. Visus cist prior tactu, ergo eius obiectu prius eii obiecto tactus: dc sic sunt colorcs quai tates primae Respo. quod licet ita sit; quod uisus sit prior. dc
color, tamen non iniunt colorus corpo
ti .ut est tangibile. tunc cnim essent pri-iulca x, dc Principia, nil ergo prohibet .
146쪽
In Lib. II. ce Generatione or Corrv.
alia ratione esse colores natura prior s. Mota Nota. quod hic dicitur uisus prior SV. hilitate, di obiectum prius uni uci latita- pilo t. te: quia videmus astra, quae non possitnti agi:& ex hac parte uniuersali δε prius est uisibilaetatnen sub ratione tansibiliunianus est uniuei lc: quia multa sunt tagirilia, quae non iunt uisibilia .ut dic menta. Praetcr a. tactus inest omnibus animalibus . non autem uiliis, quia illa est necessarius: ct hac rationc prior cii ctiam in ius.cst enun uni aci salior.
I sum autem tangibilium diuiden
dum. Tex. 8.C v M qualitates tangibiles principia
esse sensibilis corporis dixisset .constituit tertio diuitione in omnium: nam quae absolute inter has fuerint ptimae, erunt principia sensibilis corporis. Ponit ergo seriem contrarietatcs circa tactum ex quibus duas primas omniuprobat squia ad ipsas reliquae reductitur, at l, eas , ut principium sensibit Mim corporum collocat. Circa has igitur contrarietates ta ius uersatur.circa calidum, destigidum,siccum,& humidum,graue, Sicue,durum,& moltc.lubricum,& aridu, at perum,dclene crassisnam i cnue . Ex his omnibus duas primas sumit, alias reiicit. Primo autem reiicit grauitatem, S leuitatem: quia non sunt mutuo activa.& pastiua, nec alterant aliquid nee alterant uriat qualitates corporum sensibilium oportet,ut sint activae t passius de sermo est de alterationci si enim non esissent tales, non essent corporum principia : corpora enim per qualitates se mu
calidum autem σ mgidum o siccu
ri ratione precedenti colligit lige quatuor contraria calidum, S i rigidum , itecum ci humido, csse posse principia corporum:quia ac tua, dc palliua sunt: duo enim priora sunt aliiva, dc duo uero posteriora pastilia: quod ex definitionibus ipsorum probat. Calidum enim est congregans homogenea, di similaria, ut patet in auro puro
igni imposito Itunc enim partes auri cim Iunguntur in parie una, partes terrae ex alicia rarte. Notat autem , quod si calor disgregat Callati res diuersas cst. quia dum congrcgat ressu dares, leparat illas a diil imulatibus; ob id disgregate dicitur a therogenea. Frigidum autem est conglegans dissmilama ut apparet in gelu,ubi lapides.paleae dc alia simul coivngi accidit. sunt ingo ista activa, na congregare. erecst.
Humidum cutem, quod interminabile es. Tex. 9.
Ex descriptionibus humidi ostendit. Mumi A. similiter & licci, ipsa esse palliva. Humi
dum cnim cst , quod suo termino in t minabile est, sacile autem alieno terminat ut v t parsit in aqua, haec enim spargitur statini.nec facilE terminum ex sic re- . tinci,quem facile capit a continente adaptatur unim figurae uatis. Siccum autem E contia , suo termino facile t rminatur; alieno uero dissicit E . ut notum in est igitur uti umq: palliuit, esse enim terminabile. I interminabile, pallionem nolat.
Tenue autem, O crassum o lubria
cum . Tex. IO.Cv M ostendisset,illa quatuor contraria esse activa.dc pastiua;nunc probati lomnia alia ad ipsa reducantur, in priora enim patet esse principia, ex posteriori autem probatur. illa sola ine principia , dc non alias tangibiles qualitates. Conatur ergo rcducere illas alias ad has quatuor, reducitque primo tenue,& crassuri ad siccum,& humidum. Primo quide tenue ad humidii tali tatione Et nota,quod ratio est Syllogini cu piosyllogismo.i. ponit maiorem cum sua piobatione, minoiem ruisus cu sua probatione,propter quod syllogisinus uidetur obscui us. sed dilucide iste est. Esse repletiuum c si proprium ipsius humidit omne tenue topla riuum cst; ergo est humidum. l clarius , Omne 1cpletius ea humidum, tenue cst rcpletivum, crgo tenue humulum est. Maiorcinori qua
147쪽
. id sit Maio em prolim. Facile te minabili ab alio. S i equitiir tangens. i. adaptail sede in i cuin tangente . in humidum, at illud est repletiuum ;erg , hoc est trirn dum Nota. quo it illud dicitur replet u , . ruod se imbibit cum altero. dc uelut cutero se penetrat; sicut aqua terrae insus oc oleum cum uestibus, de alia similia . Probat minorem quod tenue sit repletivum, quia est subtilium partium .dc minimaruin. L facile in minui issimas diis idi potest particulas de sic totum potest tangere totum. i. diffundere se per partes minimas alterius , di uelut illas penetrare. Reducitur ergo tenue ad humidum, ut particulare ad uniuersale. quod si hoe ad humi luna, suum oppositum reducetur
ad siccum, ut enim contrarium unum cuuno,ita alterum cum altero.
Tex. O. I 2. P. RFDvCIT alia iduo contraria.puta lubricum de aridum. ad humidum.&siccum. Primo lubricum ad humidu , quia lubricum est quoddam humidum. est. n. humidum aliquid passum. i. humidum commixtum cum subtili terreo. cx quo prouenit.quod sit tenax. unctuosum . sicut oleum δε similia. Eius autem Oppos tum , puta aridum ad siccii in spectat cade ratione, est cnim quod da siccum .i ualde siccum . di quod tali humido unculoso est priuatu, quod fit ex eo , quia calor extianeus resoluit humidum,dc reliquas partes constringit si igiditas, de congelatum fit. .
Tex. I 3. Mosse. ει AL A etiam duo reducitis molle adducum . humidum durum aut ad siccum. Probat de molli, quia molle est quodda humidum quod in seipsum cedit, oc non obsistit. ψει'hu Aduerte 4. theor. m .ino dumidum. plex humidum, quorum unum cedit M. teri corpori, sed illud tale circunstat, ut aqua si lignum mittes in cam. eedit, sed dena ambit ligaviniatuam tcrminis se
commensii nur.3: hoc non est molle. Alterum est. quod cedit quidem . sed 3.
suo se re vino cori irint, nec circu ridat
corpuς.ut cera blanda δε alia. quae humi eum haberit aliquanto consistens , hoe humidum molle dicitur. Hoc est igitur. quodHe dicit Aede- tψota. re in se ipsum.& non obsi stere. c ircumdare. Est igitur omne molle humidum ,
non autem omne humidum molle. Reducitur ergo molle ad humidum. durum au cim est siccum quoddam . est enim congelatum. i. tali humido prhi tum, hoc enim uocabulum multiplex est de uari s opponitur ex nominum Pr priorum deiectu.
dum. Tex. Iq.s i c c v M,de humidum multipliciter Multimi dicuntur,nec in quacunque significatione sumuntur,cu dicunt in e primas qua- Tlitate ob id Aristoteles ipsa distinguit. aliasque significationes ad unam prima
Adverte autem .ut intelligas textum, Humida- quod tripliciter dicitur aliquid humidia. I..mudo. Vno modo non propria humilitate: i.i si inha: rente, sed humiditate alterius corporis ipsi coniuncti δε hoc dupliciter co- tingit.vno modo, cum fit in sola superficie exteriori ut cum aqua supersundie lapidi δε hoc dicitur udum seu roratum.
Altero modo,cum talis colunctio etiam . . fit in profundo ut cum aqua imbibitur terrae,'unc terra dicitur hoc secundo modo humida , quod humidum dicitur irrigatum. Tettio ali .uid in uς ς humi ,αια,
dum , qucd propria, ac inhaerente sibi 'humiditate humidum cst, ut aqua, alia Siscum etiam tot modis dicitur . nam sieesitim cuique humdo suum siccum oppon itur birimo per priuationem tali humidita iis . Uultergo Aristoteles, quod hi in ida duo ad ρῖ iatrtium reducantur, quod uocat primu . unum
dc sicca etia in duo ad primum, ta de unii humidu . est primum sice .unii pii inu humidum. Prima in textu igitur probat, siccum , A. lixi' Teriri, mi dum esse multiplicia tali ratione. quia expo. sicco opponuntur humidum, Fc udum, echumiis
148쪽
In M. Nae Generatione,ct cormp.
humido opponi itur udum & irrigatu: - utraque ergo fiant multiplicia: quia resu, la est Topica;Cui multa opponuntur,iysum est multiplex. Statim tamen dicit, ruod haec reducuntur ad primum humium .dc primum siccuin Jc facit rati nem hanci Udum, & irrigatum , quibus siccum oponitur, reducuntur ad primulinaudum ; ergo etiam siccum illis oppositum ad primum siccum. Nota. nota , est desectus uocabuli nam duplex est siccum correspondens duplici humido.
tum. T . IS. Os T E M v I T hoc primum humidu
3 d ii 5c primum siceum . dieitq; humidia pridi &'i. mum habere propriam huin iditatem in
Merum . prosundo siccum autem, quod hac priuatur diciturque siccum coagulatum, di hoc . erit primum. . genus Quamuis est alia expositio. quae mihi
ess)r se placet,ut ponat aliud quartum hucunda a- miduiram stacum , ita, ut humidum hocliam ese sit . quod mixtum est, habet autem hu- β m. midum proprium , ut multa mixta humida,&hoc reducitur ad primum. i. adsmplex. quod cst humidum primui Similiter siccum in mixto dicitur coagulatum , & hoe reducitur ad siceum simplex,& elementare: sic igitur omnia tangibilia eontraria reducuntur ad illa qua
Dices, Quare pihil dicit de aspero,& lenet Dico,quod nolitest esse dura.dc super
Solutio. addere partium situm. Asperum enim est durum, habens partes prominentcs, i . ci in aequales lene autem durum, habens parte
Caelusio Concludit quatuor esse primas quali tates, ad quas resi quae reducuntur, ipsae
tamen non ad alias: non enim reducitur calor ad huiuidum. nec ad siccum . nec si-
, militer reducitur frigidum ad illa duo.
tur inferius, duae insint qualitates prima,tamen in una est, quae praecipue inest,& ci appropriatur, ut igni calor acri humiditas. aquae frigiditas.terrae siccitas:& de his dissicultas est. An qutq; sit suo elemento substantialis forma . Et videtur. quod sic. Primo ex Aristo.
tex. . ubi has principia & tarmas corporum dicit esse' non ergo sunt accidentia: na accidens non est princi Diu substantie. Secundo. Disserentia est substatiates, cuius est disserentia: at tales qualitates sunt clementiarum dii serenti .ergo sunt ipsorum substantiae. N lo imae. Consequetia est certa cum maiori: minor probat ex Arist hoc libro tex. a . ubi disseretias uocat has elementorum Praeterea ratione; quia per qualitates has mutuo disse
Tertio: Elementa secundum se sunt
contraria in non habent contrarietatem
aliam , nisi in his qualitatibus ; ergo istae sunt iplorum sornix.& per cas constituu
nor, fit consequentia per se patent. Quarto: Ea est forina, qua ablata, et ares illa aufertur: at ablatis hisce qualitatibus auseruntur clemeta ipsa;ergo sunt ipsorum fornix.
Tandem quinto: id, quo aliquid pro ducit,est forma: at elementa hisce qualitatibus producunt sibi similia; ergo sunt ipsorum formae: si cnim essent accidentia, tenim cum per illas producant sub stantiam;imperfectum producetret persectum: quod ustetur fieri non posse. In haedis nitate est sententia, dc opinio,quam saepe Averrora tribu it Alexandro : & videtur Alexander hoc sentireti. de sen .c. . de odore,etiam cst cciiussa Nicolai, ut citat Conciliator, disseretia. i 3. Hi asserunt qualitates has csse sermo iubstantiales elementorum, ita, ut non sit alia forma substantialis ignis; nisi ca- lor, S reliquorum sua qualitas. Huius Opinionis argumenta sunt facta in principio. Iandunus autem. 4. Physi. q. non credit Alexandrum fuisset huius sen
Sed cuiusq: st,illa est absurda.& non est tenenda, ponitur opposita concluso. Qualitates hae non formae substam remiam. tiales r. seIa
149쪽
Hales elementorum, sed uirtutes, de papsiones ipsarum sunt superaddite formis.
I. atio. Probatur primo argumento .quod facit Auer.8. Meta. com .X.contra illam sententiam . Quod uni est su b stanti a , nulli
pol accidens esse: at istae qualitates sunt stibstantiae elementorii in uigo nulli possunt sic accidentia. At collat sic accidentia in mi tis. d. sinii liter in ipsi sinet: sicciatas enim non si substantia ignis, cum
sit calor . ergo non possunt este lubilan. tiae. Maior est Arist. i. Physic. to. 27. Et aduerte, cp loquimur de accidenti, Q - quod diuiditur in predicam Enta nou m, quod aliqui uocant nominale . nam si sit sermo de accidenti uerbalia.de praedica.to, quod est extra rei naturam potest aliquid cise accidens . oc substantia. Homo enim dicitur accidere antiarali quia non est de inentia animalis. quod sit homo, at homo substantia est. .Ratio. Sec undo. Substantia non est per se scia- sibilis. sed per accidens. sensus enim accidentium sunt primo purceptiui, at tales qualitates per se primo a tactu percipiuntur,er Eo non sunt substantiae., Praetcrea tertio. Formae substantiales noli sit scipiunt maias, & nilnus . tales qualitatcs sit scipiunt, ut nolum est, non emo sunt substantiae. . . Praeterea quarto . Substantia ntin immediat E est operativa;at tales qualitates immediath operanturmon ergo sunt substantiae. Maior est Aristotelis, in praedicamento enim qualitatis constituit principia proxima Operationum. vocatq; potetias. l. impoteti . Praeterea dusent de sensib. cap. . dicit, quod ignis .ec ista clementa non sunt activa.de palliva. nisi ut contrarietate habet. Vbi Ostedit ipsum igne.
l.aquam non consillere in contrarietate.
Et nulli dubium est, Esse tale sententiam contra Aristotelem .at quod ideo abiiciatui,argumenta tamen soluamn s. Ad i. Ad primum dico, quod Aristoteles ii eat illas qualitato principia non essentialia, lea dispositiva, di pioductiva clementorum, ut in t cxtu Exposuimus. At secundum respondet Auctroes. s. Physic. coni. t o. dc Concalliator disser. 3. quod tape disserentiae reru Occulis sunt, at accidentia iii Isma me comuncta pro
ipsis sumuntur, tanquam per ipsas tor-
mae inducentur. de hac ratione Aristoteles has uocaldisserentias Clementorum, sed non sunt primae differentiae, sed secundae , dc accidental zs , primas tamen indicant.
Ad tertium dico , quod elementa in sua substantia non sunt contraria . si εφ ' cui nec aliae substantiae inter se . sed
ratione suarum qualitatum. Et confirmo ex eodem textu. Postquam Aristoteles dixit . elementa esse contrarias statim declarauit . driens , Pro ut contingit substantiam substantiae contrariam esse , ae si dixisset , Illa con trarietas est in elementis . quae substantiis permissa est . scilicet secundum suas qualitates . Et clare hoc dixit hoc libro text. a1. ubi dicit , haee esse contraria , quia passiones habent
Dices: Causae contrariorum contrariae obiectio sunt: si igitur pastioncs contrariae sunt, de formae, quς sunt ipsarum causae. t i-co . quod bla maior, si in omni stencie solutio. causae intelligatur; amplificari debet, ut
sit sensus . Causae contrariorum aut sunt contraris, aut diu cisae. Vel causae contrariorum sunt conuariae: ut patet re vera formaliter.
Ad quartum respondet Auerr s. g. Ad Metaph. com . , . quod illud, quo primo ablato,ausertur res , cst quidem forma, non tamen id, quo ablato μon primo. aufertur res. Explico. Absciso , dc ablato capite moritu r so mo, non 'amen caput est forma, quia ipsius ablato non aufert primo hominem . nisi anima, quam aufert capitis absciso Ita ablato calore au-scrtur ignis no primo, sed quia calor ablatus aufert ipsam formam . Hoc idem dicitur de aliis clemetorum qualitatibus. oc prima in gradu renusio bc ne aufertur calor manente forma, ct frigiditas ct c.
Ad quintum dico. quod eum agit ali, δ' , quid est agens principale puta suppositude instrumenta duo. ii num principale, de Nota qa
id est forma substantialis. ει instrumen.
tum secundatium .s.qualitaF,6c potvntia, I actione seu uirtus.assimilatur nautae, qui manu,
150쪽
In lib. II. ce Generatione, se Corru'
est instrumentum principale qualitas ueto est instrumentum secundarium. Nec inconueniens est, quod impersectius producat actione instrumetaria perfectum,si agit in uirtute persecti agenti, ut alibi dimim est . Et de hoe praesentiquaesiti suificiat.
U AEST I O SECUNDA.. ea sit tantum quatuor primae qualitates.
Duplex D Eusus qstionis notus est. Aristote. d m ui enim quatuor tangibiles qualitatesqόζ. primas constituit .calorem .frigiditate humilitatem , de siccitatem . Difficultas igit ut est duplex . An sit aliqua alia praeter lias: ues an aliqua ex his superfluo costituatur.Utroq; enim modo probabit, 1. Argiv. non esse tantum quatuor qualitates Est igitur amum .primu . Motus est causa alterationis: Fc tamen motus non est qualitas reducibilis ad illas quatuor ergo aliquod est aliud accidens principium primum operatonis Consequentia itide urcerta. Loquor autem de motu locali Maior probatur primo ex. z. ii te c. a. ubi
dicitur. quod motus est aptus calefacere lapides.& igni re ferrum. Praeterca.Se L s. problem. q 3 dicitur quod status refrigerat feruentes ollas.&aer motus infrigidat: ob idq; minus calefieri. qui ad Solem deambulat, quam qui stanti illi enim excitant spiritum , dc uentum.qui innisi dat: ergo motus altera. tiuus est :calefacit enim .5c friges acit. Prsterea secundo: Lux est qualitas prima: imo prior illis quatuor: haec enim cslestis est: At tu, alterat corpora ista:calefacit namque, dc al. quando generat
ignemdiani cigo aliae praeter illas quali
. Tertio . Sunt etiam uirtutes in rebus hisce alteratiuae ut patet in herbis, lapidibus.& aliis, quae non in clementis posse prouenire uidentur. sed ex coelis, sunt igitur aliae prima' qualitates. . Quar h. Videtur diminutus Aristo. inprobandis his qualitatibus. Non enim meminit lari,dc densi. quae quidem contraria sunt circa tactam. . PraexcIca quinto. Ex alia parte uident esse pauciores: nam calor,& Ripiditas s ciunt , quod aliae duae faciunt: ergo si perfluunt,siccitas, de humiditas. Conse- quetia uidetur bona sed probatur ant cedens ex Arist. 4. Methcor in principio, ubi dicit,quod calor. 5c frigus e siccant, echumectant de indurat atq; mollificat: qui effectus sunt aliarum duarum quali
Praeterea sexto.In uno genere unii est Gpriinu: ergo in genere qualitatis una tantum erit primamon igitur sunt quatuor. Huius difficultatis elucidatio tota pen Ση ab det ex intellistentia eorum, quae Arist.dicit circa has qualitates: Ob Id hoc Piu u euitas. est explicandum.
Aduerte igitur, quod Arist. inquirit t. ndmprincipia, & qualitates, quα sint primae caus; cuiusq; transmutationis sensibili Quita tales autem qualitates deberent habere Alisto. quatuor conditiones. Prima est,quod es Teo.
hnt uniuersales.i.quod essunt tales,ut G tion sent causae cuiusq; lentibilis mutationis, .qualio dc non huius essent,alterius non. sSecunda est , quod essent simplices. L IPriinae, quae non dependeret ex aliis: iam enim non essent uniuersales causae, si ex aliorum antecedentium mutatione dependerent. Tertia. qu bd essent activa vera actim 3 ne.s alterativa,& corruptiua: aliter enimno essent causae tiasmutationis substatim Quarta , quod sint mutuo activae , tapa is uae . i. agant cum contrarietate: sic ' enim pol crut mi oti causa esse, nisi enim repastiuae essent,tunc corpora P illas qualitates in mixtione uenire non possent,de
sic non essent causae mixtorum mutationis,debet ergo agere cum contrarietate.
Arist igitur ad indagandas tales qualitates optima usus est methodo, obser- , surida uauitin. qualitates mutuo activas, de pas qua m si uas sensibiles, reducitq; illas ad corpus thodo tangibile, ut tangibile est, nam quae t uerint causa talis corporis. erum uniue sa' in Iuesti. les causae transmutationis omnium sensi stadi, hi, bilium, nam reliqua omnia tangibilia qualitati sunt, non autem e contra,ut explicuimus VR
Vlterius, adhue constitutis his tangubilibus. indagavit, quae inter has sint primae, nam haerunt absolut E primae, ec siereducit illas omnes conuarietates ad duo,