장음표시 사용
151쪽
duas unde notum sacit, hasce qualitates
esse quatuor propositas. Non ne Hine fit. non esse mentem Arist. negase . , ti ς absoluth esse alias qualitates activas,
qualo a- sunt naq;.sim diter nec negare esse qualites acti. tates alia alterati uas: sunt enim, ut patet. de lumine. quod alterat: similiter de qualitat ibus virtualibus, ut patet de calore virtuali vini. de ali is virtutibus alteratiuis: hae enim agunt, sed absq; contrari tate.ut notum est. At sermo Aristote. de agentibus cum contrarietate, de primis qualitatibus,procedit.
I. clu. Si autem pro maiori huius dilucidatione prima conclusio. Aliquae sunt qualitates activae . sed non dicuntur primae , quia non agunt actione proprre alteratiua de tendente in mutationem rei. Haec conclusio patet: colores enim,Odores, la-pores. loni aetunt, in Dos lcnsius. quorum obiecta sunt. imprimuntque species. Jc sit si in ilitudines. non tamen corruptiua a stio est. nec eth cum abiectione contrarii. a. Secunda concluso. Aliquae sunt qualitates vere alterativae alteratione corruptiua , tamen primae non sunt. co quod tales virtutes eu mutatione illatum primarii processerunt; ut patet de uirtute vini aceti. dc multorum aliorum mixtorii, quae usu in medicamentorum praebent. Tertia conclusio. Sunt etiam simplices qualitates uerae alterativae.& priores his quatuor: tamen non mutant harum numcrum . quia non cum contrarietate astu ut Patet de luce de de lumine,& coelorum motu, de aliorum etiam corporii,
Quarta conclusioa taeter has qualitates alterativas, quae in mixtis sunt, a primis clementaribus prouenientes; e istimo esse alias ex uirtute coctor u influ as:
nec oppositum possum mihi persuadere: et μὴ Do. Sunt ei uiri uirtutes in his rebus adco mirabiles ut elemcnoria uiribus tribui non pollini. Qitis enim uirtutem seminis formativam tribuet et cmentis, cum animal longe e cedat ipsa similiter aliae sunt uirtutes rerum circa essectu mirabiles, quae profecto ex coelo dependet.
R tio. Praeterea: quis sibi pei suadet , corpus nobilissimum, quale est e lum, nihil agere in his inferioribus, nisi lumen, dc Per
lumen calorem , eum Arist. r. Metheor. dicat.omnia ista acesci cu uirtute guber- nari: Scali, quod Sol,dc homo genrtat liominem 3 Unde fit quod multi essectus ex Nota de
uariis celorum motibus, ct astroru aspe- ' Qq ctibus in his inserioribus proueniant, dccoeli non solum lumine.& motu .sed cita diu. alijs uirtutibus occultis agant: quae imfluentiae dicuntur, quod docet.S. Tno. 2. Auth .cesi, super totum 42. 5e Albertus Magnus usque, de Conciliator dissere . 6o. - μ' Mars I Alber. q. t. de raulus Venetus. r. Metheor. cap. I.5c alii plurimi. praeter
quosdam Modernos,qui id negant absq;
Et quamuis hoc alibi sit tractandum. λ- ν t.
hoc unico erat arx umento. CVi enim in influe frigidat iis feriora illa. ut notu cst; dc alias qualitates inducunt: has autem prqstare non possunt lumine . oc motu: ergo alia uirtute operantur. Malor est certa : minor probatur.Si enim lumine id faceret,ina ime lumini Lunae id concederetur. h si dicunt. at hoc manifeste est salsum. oc concia Arist. . . de partibus animaliu. cap. s. qui dicit. noctibus aestiuis in plenilunio plus uigere calorem; quia maius lumen est: de dicit ; quod ei anguis anim lia tune pinguescunt ob maiorem calorem,quamuis par alimentum sumant.vide clare, tale lumen calefacere. Nec ualet, quod dicit Averro es. g. Oe Excludieli .co m. 2.qsiod per accedens infrigidant, dc humectant coeli: quod merito reprea Αμς . hedit.S Tho.illic. Coeli enim causae sunt uniuersales.& per se. de praeterea, quia si illa per accidens fiunt a coelo. portet dare causam,a qua per se fiant, quam nodabit quis per se igitur operantur:& hoc
etiam Iuxta,ut expositum est. Adverte autem cssectum per accidens Nota en
spectu unius causae, esse per se alterius: lectu petui si nauta non per se est causa submer ς' 'ς sionis .danda est causa per se.Luenti. Et si quid infrigidat per accidens, dabitur in- se alteri . frigidans per sc. quid ignur erit, nisi . Llumcnd.uirtus coeli,cum ipsi in frigidare di
Ad argumenta igitur oportet riidere. Ad MAd primum quamuis admIt ter mus, motum per se agere calorem .dc stigidi iatem non id esset contra Arist. non enim ageret cum contrarietate. λ rcpaissione. .
152쪽
In Lib. II. ae generatione is Corrup.
Nota Dices tamen. ut melius intelligatur, tu,' tau quo ino lo Π Otns agat dico. quod motus set ealoia non per se.& immediate calorem facit; . sed quia inducit dispositionem,ad quam sequitur calori quod docet Alber. M. g.
2. M ta. cap g. lnotus enim confricat& conterit partes, inducitque quandam. raritatem. ad quam sequitur calor Nee est in conueniens. ut dicit Patil. r. Metheor. cap t quod raritas. quae solet sequi calorem . sit dispositio aliquando antecedens ipsum calorem: at quia motus illam raritatem per se inducit.dicitur pei se causa aliquo modo caloris. Quamuis in uiuentibus motus sit causa caloris ex alia δε eo. quia excitat spiritus animalis calidos. ad aliasq; trahit partes spiritus tame ipso. illa uia calefacit. No. qua Non si tamen motus est causa irigi te in is v. di Iatis. scd per accidens. quia applicata iiqns a. aliud frigid : qu ,d docet Arist. Sech. 26. us i si ii Problem. queo. ubi quaerit, quare flatus,tii 'in L sum case, infrigidat: ci respondet' primo. quod non quicunque natus id
facit, sed qui emittitur compresso ore, qui enim emissus est cxpanso ore. calefacit. Dicit autum. quod ille, qui est emissus ore compressb. per accidens in-
frigidat, quia mouet aerem frigidum uersus rem in frigidandam Et dat si .gnum. quod sit corpu, sit prope, di approximatum ori, tunc calefacit quicnnue status. Vide ergo motum instigia re, quia per notum applicatur infrugi dans. Cati ut Nota ergo. quod sunt duae causae, quaraspiritus. t sta ius infrigidat res calidas. Altera cst. quia mutat aerem contiguum rei calidae qni ob vicinitare calidas erat, inducitque semper aere n frigidiorem. Altet a causa est; quia motus conde sat aeris partes, ut magis vis rigident re. densata enim fortius agiit, & ob hae causa in utraq; manus tinmissa aquae magis ini rigidatur, ii digitis motu aquae faciat.
Ad i. Ad secundum dico si inlliter: quod lumen non agit cam repaisione, di sie nihil est contra Arist. Qiv Ia- Dicds tamen monodolume cales
m. te eii 3 Radet Albet in ig r. ii tract. .c.3. - quoi non essentialiter, sed quia in . ucti is,tu, pari I, di conterit, si zut motus. Sed hoc sucinac. uou ιum, Placet; M.a Laiatiata cxycii. mur res absque tali co tritione, nee motu partium : praesertim quia non est cer tum an lumen recipiatur in ipsius coiporia iis opacis, an in solo aere: qiiod si non recipitur in illi s, non poterit conterere, Dico igitur.quod immediate.& scip 1. motusso inducit calorem, sicut calor ipse: nec uetus.
est causa. quare id non ita fit. Ad tertium dico iam, quod non nega Ad, mus tales qualitates , sed nihil contra
Arist. ut explicatum est. Ad quartu Alexan. dicere uidetur, ql Ad . rarum reducitur ad leue,densum ad graue Contra hoc replicat Averro es: nam uinum rarum est. non tamen leue, de nubes densa est aliquando no tam e grauis. ideo dicii ipse, quod non numerantur l. Solutio
ista duo, quia non sunt activa in hoc torsan fuit . quod intendit Alexan. dicens reduci ad grauem leue. i. non esse activa et palliva. sicut nec grauem leueδε eadeca excludi a rone prianarum qualitatum.
Ad quintum dico , quod calor, ac frigiditas & infrigidant, di calefaciunt per se. sed non sie exsiccant. l. humenctant,
sed per accides. Exsiccat enim calor, quatenus resbluit humidu,q3 relinquit par tes siccas v. g exsiccat tertiam linuridam. quia partcs humidas resoluit, de separat In uaporcs relinquit autem siccas. Similiter frigiditas humectat. quia partis humectantes excitat .l. applicat. & unit. non tamen per se producunt liccitatem. t humiditateiri, sicut hii inusitas , de frigidit : de hoc latrien drcimus. . Methco.
Ad se tum dico, quod istae non dicuntur quat tales priuiae inesset a. de sub . Au stati a generis sic cui in vita est in quoque genere persin: dima. Sed dicuntur pri-n x. comparatione iacta ad alias qualitates in caulati t. te in quia omne, hae quatuor non pendent in uice in causando. prim x dictitur qua uis si in s ectione abso - .uta fiat collat. O.una fit priana.Hμ satis.
ea tuter has qquitates duae sint HI us, duae pasinae. Di fficultas hec proposita est propter m nis
Arist. qui tu .f. duas haram cantu occina dicit
153쪽
dicii esse activas. s. calore δε frigiditatem duas uero palsi uas, siccitat enim humiditateni : quod idem docvit 4. Icilieor. in principio: comunis tamen lententia est,ha; omnes esse activas.
ense. Ob euius maiorem explicationem sit '' titulus explicandu . Dupliciter enim aliquid potest dici achivu.l pallivum. V nomodo. ut subiectum δε totum quod agit
t. patitur in sic notum est qualitates non dicere.agere.l. pati Altero in odia. ut plincipi v. quo fit actio.l.pallio , quod alii dicunt pati terminati unde sie qualitas dicitur activa, quae est principita, quo res agit patitur quia est principu, quo subier eonelu ctum agit δε patitur so . oes Sit igitur prima conclusio. Omnes liqq quR ' quatuor qualitates sunt pii in O ait: uae. iiiii , ' Exyl co.Voco activas has quia suntles si sunt pii bi in specie producunt; quod ali is no est mo acti. conccisum. Non enim albedo albedinein facit, nec dulcedo dulcedinem. Dico etiaesse primo activas, quia se ipsis operantur: reliqua enim operantur, & ait crant, - . - sed per has.
rtim aliae Vnde sunt qualitates in triplici gradu,
primae. a- ut notat Conciliator differ. bo. lilae pri -
ςς m. e . quae se ipsis libi similes faciunt. Aia ΣΡ --ui AE , quae ex his consequuntur,
sunt iiii sed non proueniunt ex primarum om-Plici gia mum mi rione, ut raritas,densitas, leuitas. grauitas, quae sequuntur alias quatuor sed non omnes si naul Sunt aliae tolle quae ex primarum ouu Iu mixtionuprouuniunt:ut colorci.odoles. saporesci aliae limites. H.e aut ta n secundae qua - . tertiς per primas operantur.
eoelutio Probat igitur conclusio illas quatuor esse activas de probatio erit de siccitate,
I. Ratio. N humiditate de aliis enim cxtrat non dubiit Est et linia argum et ii. Siccit aS δε humiditas sunt propria dc prima contraria ut notum Est, ctgo sunt nota mutuo se expcllere ab eodem subiecto : hsc enim est conitariorum natura , quod ii per se tapellunt mutuo, activa necclIe cn cile. a L ' O. Praeterea 'cundo. Symbola elem nta s. mutuo dollunt transmutare. ut dicit
ergo necesse eli. qnod agant secund i hunud: tatem in siccitatent: nam frig1ditas comunis est eis similiter de aere, oc igne. sunt igitur activae hae qualitato. Praeterca tertio, per lentia pateti res ι . tinen tu positae in loco humido putrescuntq uoq non fit, nisi quia numiditas agitide rei calorem extinguit. Patet etiam hoc ex medicamentis ap 4. ratio. plicantur enim humida siccis δε sicca humidis sunt igitur activa haec. Secunda conclusio. Inter has qualitates calor est maxime activus. Hoc dupli- E. eoclucci ratione coitat. Altera est, quia resoluit i mixta fortia .ut lapides. metalla, dc alia q 'sorha aliae qualitato no ita resoluere pollunt. maxime Nicra est ex sphera maiori nain sumpto octinus. calido , dc frigido ad maiorem distat iam Rario. se diffundit calidum , quam frigidum: a Rati quod arguit activitatem eius maiorem. Tertia conclusio. Qualitates istae quatuor inter se differunt, nec inuicem sunt 3. eocluc reducibiles. Duplici uia b c conclusio po in et ietest comprobari. qua philosophi utuntur saepe ad distinguundas res , 5c acciden rates qualia inter se Alicra uia est sepelatio lubie tuor nee torum experimur cnitu. siccum aliquan- 'Mdo est e cum frigido , dc sic non esse cali- euri ut dum puta in lapide dc teria aliquado ex ri. αψοῦ experimur, siccum cita cuin calido in qua pio. igne, dc sic non esse frigidum: similitet batur cohua, dum csse cuin tii digido in aqua, de Rivi Q sie non esse calidum aliquando esse eum calido, ut in aqua calcfacta, A sic notacsse si igidum duo enim contraiia simul
Alicra uia est exactione: quia non potest calori tribai exsiccare,quia hume ratcAram, nec minus Poll unius tribuere humectare quia Exsiccat lutu. Similiter nec si igiditati possum ilia tribui Oportet cr-go alii, hcc concedere qualitatibus. idem oportet dicere de calorem frigiditate calciacere uni in no potest tiibui huini ditati, nec siccitati, linialiter dc frigefacere. Hinc constat esse quatuor qualitates pri
Ad loca Aristotelis dicit Marsilius. de Ad loea Albet. quod ob hoc uocantus liccitas. de VP liuini ditas palliuae . quia minus agui. Sed Pprolecto hoc dici non potuit. nam Arist. no probastut exi paruui definitionibus pati tuas citc. Dico igitur, quod non dicuntur passi i. solutio ux eo quod mutuo non agant. cer uni quae Lei i
154쪽
In Lib. I. de generarion se Cormp.
t i insin conueniunt seca,& humida ad mixtum: calor est, qui siccas partes cum humidis copulat coquenuin' ct digerendo: frigiditas autem coagulat, de consistratista tiam prisci illis partibus. & illa duo passua sunt: sed de hoc alibi dicetur. CAPUT TERTI UM.
Quoniam autem quatuor elementa sunt. Tex. I 6. yclaea NT Vmero qualitatum primarii conquirit -stituto, ipsas clemetis applicat, acies ap/li optime cori est odere ipsi, probat. lementi Dicit igitur, quod ex quatuor illis quali ' laribu, se possunt combinationes fieri.
quarum dux consistere non possunt: relique igitur crunt quatuor: Constat ergo quod cu tot clementa sint, corrcspomio qualitatum ratio numero cicine toruin, ct clemen rurum ut iam numerus constat sucii dum rationem harum qualitatum.
Combinationes sunt istae . calida. Rigidum, humidum cum sicco: & hae duo esse non possunt: non enim contraria simul sunt: crunt ergo aliae, scilicet calidum, siccum in igne,calidum, humidum in acre, frigidum, humidum in aqua; frigidum, siccum in terra: non enim ista pugnant, sed simul se patiuntur. Et nota, quod non praecipue demon- φ strat elementorum numerum,sed supponit illum notum , ac ipsi applicat qualitates quamuis etiam posset per ipsas probari, ut dicemus.
Omnes enim qui simplicia corpora.
Tex. II. Quid senserant um Quid Antiqui circa numerum cleme etes de totum senserunt explicat, ac ipsos pri- elemeni mo in quatuor diuisos sententias dicit. Quidam enim unum, quidam duo qui-- dam tria. quidam quatuor posuerurit: nec numerus iste auctus est. nisi ab his, qui infinita principia secerunt. Has auisem sententias sinsulas explicat: in om-- nibus enim hoc est commune,ut sint co-traria aliquot prima: qui unum ponunt elementum, ipsum ut subicctum pomit: at duo formalia constituunt, idest, rar de densum. seu calidum.& frigidum,quae raritatem. L densitatem saciunt: & per talia duo principia ex uno fieri omnia
Explicat sententiam Parmenidis. qui duo ponebat principia. scilicet ignem. dc
cr am: ieliqua vel O duo, dicebat, ex has esse mixta, scilicet arrem, dc aquam: vn de aliquo modo quatuor clomenta po' Nota. suit, umiliter&coi. trarietatem. Nota, quod diximus. i. thyisc. quod Pai m nrdus habuit opiniones duas, alteram vulpa ι Cin. ut ulgo condescenderer, di talis
luit ista enientia : aliciam Pi Opi iam. quam sapietibus manifestabat: talis furti . quod erat unum principium immobile, vi dictum cst.
Similiter autem O qui tria dicunt.
Tex. I9. Explicat sententiam Platonis. qui in ii Seni Elia. bro inscripto De diuisionibus, posuit. r: i. tria esse elementa, & pi incipia: unum autem horum dicit esse ex mixtione exsic- morum. unde conuenit cum Parmenide.
qui posuit duo principia in hoc, qa uterque posuit naudium constare extremis: at Plato unum posuit tale medium, rasemenides vero duo,scilicet acre,di aquam, circa declarationem, Platonis lege Philoponum. SentetnStatim ponit sententiam Empedoclis. qui posuit quatuor elementa. iste enim sic posuit quatuor, ut unam sola contrarietatem in ipsis costitueret. Dixit enim, aere aqua, terra igni opponi, & igne s luna his cimuibus simul propter magna ignis ipsius activitatem.
Non es autem ignis er aer unum
Quatuor theoremata circa ista elemeta constituit. Primum est, ista elementa esse mixta, Ne non esse simplicia: non in
nun iste ignis est si molex ignis, sed similis: potius in substantia ignea: si ini-
mata de elem elis. Pruviam h xe n Paelementa non eue
155쪽
Nota. P uocat clemeta esse mixta, no
quod sint mixta.siciu lapis a lignum, sed
impura.i coniuncta cum qualitatib aliorum clementorum, hoc enim modo frequentur se haben t semen ta ut dicitur l. Metheor.cap. .
Nec ob id intendit negare, quod sit possibile esse putu elementii l. sta nullibi reperiatur purum .sed i oluiu docet, Pimpura contingit esse clementa.
Ignis autem insuperabundantia.
x. 2 I. alla Declarat qualia sint elementa pura . snt ele- & hoc in duobus manifestat .ignis. ne ha- ξ ξψ' in talorem in summo,aqua auium qua uocat glaciem , i rigiditatem in sumo. Et hoc patet . nam ignis est qusdam exarsio, aqua quaeda congelatio.quae absq; summo calore,& frigiditate no sunt. Vocabula enim ista duo summu e primunt
ira dum intellige etia de aliis idem. Une infert,cp ex uno puro elemento no fit Nota . aliquid,quia mi tum non habet summu ' gradum in qualitatibus, sed eas res ractas postulat. Hos duos textus alii non commoda exponunt.
Existentibus autem quatuor simplici
bus. Tex. 22. Secundum theorema constituit. Ex JhςR ' quatuor si implicibus corporibus, seu Lle mentis duo obtinent unum locorum,altera duo locoruin alterum Qusd est dicere Duo sunt loca naturalia in coi . s. sursum .de deorsum, duo elcmenta signis diaer locum habent sursum, alia duo deorsum sed differenter. nam media s. aer, A aqua non sunt sincera , sed mixta. i. non obtinent sursum. l deorsum simpliciter, sed secundii quid, ignis ueto di ierra ab- solii te loca ista habent. Tettiu theorema est. Duo elemeta duo '' bus cotraria sunt,ut igni aquae, aer uero terrae. Explicat aut, contraria haec dici in
sed tamen simpliciter quatuor exseria. Tex. 23.
Quartum theorema Est, quod unum. Nota. quodque horum elementorum unam si 4.theorebi maxime qualitatem uendicat,ac intensiorem habet, ut ignis calidior est, qua sit siccus,aer aut est humidior, quit sit calidus,aqua aut magis frigida,qua humida terra uero magis est sicca, qua frigida atque ita qualitates dui; in qualiter insunt Hemetis, unde fit. uteiemetu magis denominet,a qualitate sibi magis inhaerente ἀ
rum multitudo examinanda est Aristo enim lex. 16. quatuor sumit esseesementa corporimuidetur autem , quod talis numerus sit insussciens. Primo. Nu 1. MM. merus corporum simplicium, est num rus clementorum, sed numerus corpora simpliciu no est quaternarius , ergo nec Elementorum.Consequentia est notacuma IOIl. minor probatur Num eius simplicium corporum est secudum numerum simplicium motuum, at motus simplices
sunt tres, ut docet Arist. 2. cfli.to 6. Ergo etia numerus elementoria. Motus autem
simplices hi solum sunt, a medio,ad mindium,circa medium Secundo. Numerus corporum simpli- , cium hi iam sumi debet per motiva pra cipia. sed haec sunt duo i grauitas,& leui. tas; ergo duo erunt motus simplices,
di duo corpora simplicia, & sie duo ele
Tertio Numerus corporii simplicium etiam penes loca simplicia sumi debet .at 'solum sunt duo loca simplicia .ssursum,
di deorsum;crgo etiam duo corpora n turalia, duoque Hemcnta.
Quarto.Videt et quod praeter ista He .. menta quatuor, quae binas habent qualitate , sint ponenda alia quatuor, quae singulas tantu habeat, na simplicior est unitas qnalitate,crgo erit corpus simplicius
uod tantu est calidii.quam quod est caliti di siccum, idemq; de alijs esementisserunt igitur octo elementa. l. si quatuor sunt, non erunt ista ab Atiaeposita. toto.Si quatuor elementa essenti
maxime una esset aqua, sed uidetur ista
156쪽
In Lib. II. ae Generatione, se corrup
npn esse elementum , nullum enim elementum saporem habet . at aqua sapida est dulcis enim amara, falsa est. non est igitur elementum.. Se to,idem fit argumentum de igne. non enim videtur esse tale clementum .senim esset, utique luciditate sua conspieuit esset .at nihil tale supra aere apparet. eterea sta animalia si qua in se reeiperet Mut Ac aer,aqua.& terra,at illud non
est, maxime. n.destrueret ipsa: uorax enim x.6mda ualde.&coiporum consumptiuus. menium Circa huius determinationem aduor. 3 condi' te primo, tres conditiones debere in dile id ς et elemento. t rima. ut ex eo aliquid fia t,cuitis ob caldam em ciens. dc finis non suntes ementa essectum, non enim ocssiciena te S fine res fiunt, sed ab cilicient E pro
prer finem. Secunda. ut insit in re quae fiton de priuatio. d. contrarium , ex quibus
res dicitur fieri, non sunt ipsius clementa dicitur enim ignis ex non igne , Sc ex aqua fieri, sed non ignis . di ipsa aqua non sunt materia ipsius ipnis . non enim manent in ipso igne, clementum aut m debet manere Tertia conditio cst. quod fit primum ex quo fit res, S ultimum in quod diuiditur , unde fit , ut manus , caput, pes de resi quae huiusmodi partes diiIimilares non sint clementa totius, adhue enim ipsae cx aliis componuntur, de in alias diuiduntur, ut autem essent elementa , deberent esse simplices, de incompositae. A duerte autem, T debet esse et men- quo telo. tum simplex .i. non resolubile in partes xepugnet disserentes specie. No enim repugnat cle ς Dis Q mento diuidi in partes quantitatis. ut litci quate. terae clementa sunt dictionum , at partis habent literae ipsae . Haec igitur debent in Nota x. esse proprio clemento. Attende tame, l elem. non ita insunt his corporibus , quae .lementa dicuntur, ob id non absoluis esc- ζ' i menta dicuntur. Primo cnim ipsa adhue menta. resolubilia sunt, habent cnim materiam sed cor- ct formam. non igitur simpliciter dicun- h Gς' tur elementa, sed cum adduo,sclena cnta
Iliob. corporu, quatenus lunt prima corpora , nec in alia corpora resoluuntur, sed in ipsa alia resoluuntur. sunt ergo clementa no simpliciter, sed in genere corporu . a. Secundo etiam deficiunt a ratione uera escinenti. Elementum enim sormaliter, de actu debet manere in Mementato.
at talia eorpora non manent actu. sed potentia in mi to.ob id Aristo. 3. coeli.t xl. 3 i. definit tale clementum , d cens, Elementa sunt .in quae corpora r soluuntur, dc manet. l. pol nila. i.actu i. potentia corpora . in quae alia corpora ultimo resoluuntur, manentque potentia in ipsis, quς in talia resoluuntur. Aduerte siccundo, quod .esse clementa x.iand.
duplici via comperiri potest . Alteia est Mus vii
resolutio corporum , Experimur enim. corpora aliqua in plura alia dissolui, qualia illa , quae mixta vocamus, alia non re D. solui in alia, sed in unum convcrri, patetigitur,quod quae resoluuntur componu. 3. e reis tui C illis in quae resoluunt ut, cumque luxi R in resolutionabus non sit processiis infinitur. Oporici falces . esse corpora nonici olubilia in alia corpora , talia igitur
Altera tia est compositio. multa enim eoi,
corpora fieriu aliorum cUmmixtionce pone. perimur. non autem alia, qualia. haec . quae clementa dicuntur, ergo re vera, sunt corpora simplicia , quae non ex alio
rum coninmtione fiunt. Hoc autem magis patcbit in probationibus conclusio
His suppositis, si prima concluso.
Elementa tum plura. quam unum. Ho V.Coclus. concluso mplici rationc piobatur. Prima est Aristol. 3. coeli. text. 3 l. Si unum esset elementum, unicum habercni omnia corpora motu naturalem , nain mi Ata mouciatur motu et cmonii praedominantis, at plurcs csse corporum naturales motus constat; ergo plura etiam cle
Secunda ratio est Avicennae. ι .p. canti. 'trach. t.texr.9.dc ibi miam Averr. in mixto uno contraria CXPCrimur Innata, cum
ab intrinseco destrui possint, ut apparet
in uiuentibus, quae caloris interioris delectu moriuntur, ex alia hianimi odi. ergo sunt elemcnta plura. aliter enim non esi sciri contiaria in mixto, no enim ab uno clemento posset, illa accipere. Tertia ratio est eiusdem in eodem lo- ico tex. ι7. Sι enim unu esset elementum, una tunc esset eius de rationis materia, desie una forma, nec esset ullam luralitas
substatiarurn, nec esset uera actio, de passio, '
157쪽
so,quae absque pluralitate non sunt, haee autem omnia salsa sunt ι ergo elementum
Ei Eisti. unda conclusio. Elementa sunt pluasum p z. duo. Haec conclusio . quamuis M.ta. 2 magis probanda est in conclusione quarta . tamen interim hac unita ratione probatur, ua utitur Arist.lib. de Coelo. Principia prima motuu simplicium sunt plura. quam duo,ergo oc ipsi motus.&corpora simplicia,& conseque ter clementa sunt plura quam duo. Consequentiae istae sunt
notae; sed antecedens piobatur.
Nota. Et nota , quod probatio fit de grauitate aquae secundum quam de Edit. Et probatur, quod sit sint plex principium motus
talis . non compositum ex extremis, nam
de grauitate tei rae. & leuitate igni s non dubium est , esse simplicia principia,& sic ipsas formas e corpora simplicia esse. sed de intermediis est difficultas , at ostenditur, quod etiam sunt simplicia. Supponitur igitur experientia nota, Paqua temper descendit sub aere. tunc si grauitas, quae est huiu, principium . non est simplix sed mixtum ex ex remis; si descendit lub aere,in ex eo vel quia talis grauiatas habet plus terrae, plusque ex ea participat ; vel quia habct inmus de ignis leuitate, quam illa quae est acris , vel quia quod est terri in aqua .excedit plus id quod est ignis in ipsa aqua:, habetque se in maiori proportione , quam in aere, sed nulla ex his causa lusticit. Probo de prima, quia tune multum aeris esset grauius,quam parua aqua , mi
μ' ' ii usq; descenderet.quod est falsum . Et patet, nam in multo aere plus erit de terra . quam in parua aqua. Probo etiam de secuda quia tunc multa aqua esset supra paru Ψ aeris.quia in multa aqua plus erit de leuita
te ignis. quod e in impossibile, non enim aer inserius esse potest.
t pari: P Dbo dc tertia , quia si propter talem
resteit ut proportione descendit aqua . cum in mutita aqua de parua si ruetur eadem proportio.quia quantum crescit id, quod est terr in aqua multa lupi a paruam , etiam tantia creteit de igneseruaturque eadem proportio,tunc ita velociter per idem medium de
stenderet aqua parua. sicut magna, quod eo eludia impollibile est. tar ratio. Cum igitur aqua moueatur ex partiri patione extremorum, sequitur ipsam esse simplex corpus,dc non mixtum; & princia pium erit simplex motivum disserens spocie ab aliis .eruntque plura,quam duo es menta,& est ratio notanda. Tertia concluso . Plura sunt quam tria 3.CMlu inlementa.Breuiter probatur,quia i .est una contraiietas,& tuc sussciunt duo extremas i. aliter duo extrema unius rationis essent Vcontra unum, ipsumque destruent. Vel esset duplex contrarietas, di tunc oportebat esse quatuor extrema, non igitur possunt . esse tria elementa. Quarta concluso.Quatuor sunt elem& cones ta ,& non plura. Explico. Hic non assero, P sio, qua sunt quatuor elementa imis, motu .de siphetis extra mixta separata . alterius loci est l. '.' I. hoc ostendere cd affirmo. t talia corpora in .
sunt ver E in natura,de in mixto continen- . Explica
tur. dc per se possunt separata esse quantu h n
est ex natura sua. - . Hae e concluso omnium consensu re- consene ia est post Arist. quamuis ante Arist. sviolum ut ipse docet, Antiqui circa numerum v post Aririauerint.
Probatur igitur conclusio ista Aristot. r. via ea quam superius in conclusione secunda in e pimus proponere. Sed nunc Vniver Fliei, litis id dicemus, de probatur,quatuor esse quate principia motuum simplicia, inde enim quatuor colligemus , esse quatuor motus simplices , quatuor seca naturalia simplicia , quatuor corpora , dc inde quatuor cle- motua.
Et quidem de duobus extremis. s. gra- De trib uitate limpliciter . I leuitate id notum
est . de intei media leuitate . de grauitate . e dissicultas ei at, de de grauitate aquae fuit munit.ε probatum m conclusione secunda. Super- iam prouest modo de leuitate secundum quid, cu- hid M. ius simpliciter colligitur ex motu a ris super aquam eodem modo sicutr i e . a . . Probae Nam. l fit ex eo quod magis pastici imo pat de igneic tunc multae aquae essent fu di re arpra patuum aere . quod expetientia osten- tua tu Ddit falsum in bullis ascendentibus in s PQ sit Mneperius aquae, cum lapis infunditur , de suo ux εο impetu aerem screns intra aquam , quo impetu cessante . aer vel minimus ascendit
per aquam. Ves fit, quia habet minus de terra , dc tunc sequitur , quod gutta aqua possit sustentari supra aerem . quod sen-
158쪽
In Lb. II .ae Generatione, se Corrup.
su com7ncitur esse salsum . Uri esset, quia
est maior proportio ignis supra terram in aere, quam in aquar Ac tunc multus aerita cito astenderet supra aquam . quam paruus,ob aequalem pi oportionem quod falsum ostenditur expetientia : bullae enim maiores citius ascendunt e ut in uase ex vi. tro apparet:ergo, re vera, simplex est talis leuita dc ipsum coipus: sum igitur clcmen
a. Via ex Secunda via est ex parte combinatiocPmbyn nis qualitatum . cum enim sint quatuor; iiiiium. opo t t perscctbesse quatuor corpora in rerum natura. di non plura, quorum sint
partes di ex quorum natura fluat t. ex reis Tettia via est, qua utitur Avicen. p. I. mi,tota tiact- .can teA 8.S Concilia. disseit. . ex te solutione rvixto tum Expetimur enim in mini resolutione quatuor corpora remanete correspondentia ipsis elementis: igitur quatuor sunt elementa, quae illic inerant potentia: aliter enim unum agens non posset quatuor ex uno lacere.
T Vltimo probatur ex sintditudine: quia vive ' sunt quatuor animalium humores , pituita, bilis atra.bilis flaua, oc sanguis: sunt similiter quatuor praecipua complexiones secundum humores 'ergo quatuor elemeta singulorum enim excessu singuli fiunt
Aux- Ad algumenta igitur respondere oportet Ad primum dico, quod numerus m tuum simplicium facit numerum elemenis totum,s motus in specie sumantur. Unis de lunt qui 'que motus in specie, s motus ad medium limpi citer . ut terrae e dc moistus ad medium secun cum quid, t aquae e
alii duo similiter motus simplices a me in dio e omnta enim differunt, simpliciterque sent, ut diximus : di sic quibus est ei tacularis , di quinque sunt elementa. Primum eth coelum . quod elementum v cat Aristotcl. primo Metheolo sed est elementum mundi , di compositionis solum et supersunt reliqua quatuor , quae solii in sunt elementa mundi , dc enerationis . ac mix orum , de de --- L is est ic MO . Eadem est resolutio ad secundum . Se teritum d loca enim ,
de principia. si ia specie sumantur, quatuor sunt : de sic corpora simplicia ista quatuot sunt . Et uota istam doctrinam .
Ad quartum dico primo, quod non Ad . quia clementa habent binas qualitates d-
circo perdunt suam simplicitalcm, unam enim praecipuam habent. Dico etiam . quod oportuit,ut haberent geminas qualitates. ut possiet mixtio fieri, quia ut misceantur quatuor . Omnia inuicem debent esse mutuo activa.de passua ,
quod non esset, si unicam singula haberent qualitatem , tunc enim contrarium unum cum altero pugnaroset modo cum
duas singula habent qualitates . cum m. nibus pugnant singula . ut ignis siccus dccalidus pugnat cla aere, quia siccus ignis
est cum aqua ratione uti iusque, cum te ra ratione caloris, de haec tria contia ipsum.Idem de ali js.de sic omnium simul sit
Ad quintum . dubium esse uolet , An Aa ,
detur purum elementum . Aliqui enim Dubium uolunt non esse purum elementum possi- an de iurbile extra mixtum, quia si esset . habea eleme . et qualitatem in suo gradu summo. gra P dus autem summus ist infinitus . quia qualitas est infinitus intens bilis, esset igitur elementum infinit E quale , quod est impossibile. Praeterea, quia illa omnia elementa quae iudicantur elementa, mixta sunt .cum habeant lapoiem .qui maxil1 s luna inest. Respondeo igitur, quod elementum isa --
dici potest purum dupliciter , aut in qua- inlitate. aut in substarta . In qualitate. Pol mocum habeat eas solium quatitate , quas , dis dica- dc quales petit talis elementi ratula . in u sesul stantia autem , eum non est commix tum cum alia stibilantia, de hoc duplici. PM tet l.quia est extia mixtum , suamque habet lotam lolixam. l. cum non est ritim cum alte .us cors Dras partibus copul tu quae copulatio impiopite eli mixtio, ut cum grana frumenti cum mill o cos
Totidem modis impurum esse contingit ut in uualitate .aut in substantis,quia in mimo est .aut, quia cum alicno corpore confunditur. Dico igitur primo, P elcmenta inue- i metu niuntur pura , d est, exira mixtum, suam De e mε habentia forinam substantisini. Haec rum ua
conclusio Patet ex mixtis. quae de nouo in
fiunt in regione acris, quae ex elementis substam fieri,docet Aristot. Patri
159쪽
Patet etiam ex aere, Ze aqua, quae s rnixta esse it , aliquod animal nutrirent i quod fallum est , indiget enim cibo animalia in aquis :& aere degentia, e i dic. V Praeterea cum talia sint in mixto virtua
iii. r. . snt substantiae; vanum est dicere , me motu non posse per se subsilere. quo ad Dico secundo: Mihi est valde proba-
qualita, bile .quod elenaenia ,icilicet aerem . di aqua esse impura quo ad suas qualitates , di φ .i ihi quo ad cum aliena substantia copulatio ruta. ' nem. Quo ad qualitates; quia de coeli Ani me- influxu, & mutua actione aliorum qua-dio mari litates integras non habent secundum s Fui3 .llam sui pallem; quia sunt elementa mobilia mulium , nec pars ullo loco multum quiescit.
Et se non piobo. quod aliqui dicunt
in medio mali esse puram aquam: quia nare suo motu onines confundit partes , sui sum , dcorsumque vertis. In sutas antia vero ; quia continuis vaporibus, de exhalationibus terrae confunduntur: non quod mixtio fiat, sed confusio; scut stana frit menti cum granis alterius coniunduntur , tamen substamia grani An sit et integra manet. Sic dico de istis duobus 3PRi elementis , parilaulae iamen ipsolum cum
integra manent , aliquando maiores, di aliquando minores prout maior. l. minor confusio fit, quae non omnI tempore ea. dem est.
Hoc idem dico de terra , quo ad partes
superiores: existirno enim propter ipsus immobilitatem , manere posse aliquas partes intereas putas . De igne autem An irnis cetium est : cum enim si activissimus Ox pu V non patitur alieni corporis co mixtio
Ad . ou Nςc argumentum quicquam concluditamen. in nam qualitates habent certum intensonis Oppos- ter minum, nec possitnt in ir finitum intentum. di,de ille vapor aquae ex mixtione exhal ti num,ac vapDru prouenit: partes enim terrae sunt semper ibi commixtae quod ap patet,quia omnis aqua sedata lices ad inseriores dimittit partes. Ad ε. piI Ad sextum de igne dico . vanum esse cipialem negare ignem esse , cum sit omnium Phis inciues losophoi un consensus, dc rationes in opis
ianu. positum nullius sunt momenti . Aliqui existimabant , aerem se diffundere usque
ad caelum: quos reprehendit Aristo. I .M
Et profecto, si reliquis qualitatibus re- inatis spondet unum simplex corpus, debet etiacalori responderer erit ergo tale corpus ignis.habebit ergo suum locum,dc motum proprium: ergo ille locus,qui non est alius nisi supremus aut caret suo corpore naturali .aerque ibi violentus est, aut oportet sateri,illic esse ignem. Praeterea, quia datur leuitas supra aeris t. Ratio leuitatem, e in exhalatione, quae superius ascendit: igitur est sipla era propria talis leuitatis. Indicat etiam hoc motus flammγsuilum:& cometae, quae illic fiunt de exa sones, quae vix ab alto,quam ab igne fieri possunt. Nec argumenta opposita vallent : pri attumo . quia non est opus, quod in quocun- meta o que elemento degant animalia : quia cum Posita Omnia pascantur in terra . igni'; sit longe 3 distans,non oportuit illuc animalia tendere ; scut nec ad mediam.aeris regi cm
Praeterea non lucet ignis ob nimiam raritatem : ut enim docet Auertoes. 4. Caeli μ' tex.3 2 .non lucet ignis,msi opacei ut subtili
Argumentum etiam illud dicentium , sutura elementa infinit E intensa, si pura . essent in substantia , nullum est, quia qualitas, t diximus,ex natui a sua certum sibi petit intesionis gradum in materis, quem natui aliter non potest transcendere: dc siemanet huius quastionis dilucidatio , ex qua fatent ista, di an sit elementum, dcquid dc quot, di an sint elementa pura , di quomodo.
Q V AE S Τ I o V. terra sit maxim8 sicca qua maxime frigida, ter maximὰ humidus OtaVaestio i sta est supra textum . 23. I Argum ubi Aristo. siccitatem primo terrae tribuit , aquae frigiditatem , aera humiditatem,igni autem calorem . Dubit tur ergo, an ista distributio sit bona , de
videtur primo, quod terra potius sit fingi dissima . Quod maxime distat a caelo, est frigidissimum , at terra maxime
160쪽
In Lb. II. e generatione , se corrup.
ἐistat a eoelo ergo est frigidistima. Consequentla,Sc minor nota sunt,maior probatur; quia caelum suo lumine di motu est patens caloris uniuersi.
Secundo. Terra . & ignis sunt elementa maxime oppositum ex distantia secudum cum .sed ignis est calidissimus , ut notum est ι ergo terra habebit alterum comtrarium,ut iit frigidissima. Tertio,frigiditas est ei lectiva grauitatis
di dε sita iis , sed terra est densissima & grauissima , ergo frigidissima, est enim argumentum ab effectibus. Praeterea quarto. videtur, quod terra
non sit siccillima , si enim sic se haberet,
tune nullam habet et humiditatem , quod si hoc detur , esset disicontinua . nam hu
midum continuat corpora , ut apparet,
ipso enim resoluto . manent particulae discontinuae , ut videri est in cinere di puluere di luto exsiccato , quod in pulue res reis luitur . at hoc de terra dicere , videtur falsum s ergo non est in extremo sicca. Praeterea quinto de aqua . si esset ex se frigidissima , sisqueretur, quod ex se esset congelata , nimia enim frigiditas congelat, i esset autem congelata, iam esiet glacies,& non aqua.
Praeterea sexto . si aqua esiet magis seia fida, quam humida, sequitur. quod iacias exiiccaretur , quam calefieret . quia minus habet resistentiae in humiditate , at oppositum videmus a facilis E enim calefit aqua. Septimo de aere, qui non videtur hin diitimus, quia exsiccat corpora , ex sic cat enim terram madidam ;& pannos, at humidi non est exsiccare , sed potius humectare. Praeterea octavo, quia magis hum ctat aqua, quam aer, cum illa madefaciat, di non aer 3 non ergo est humidiss- mus , sic enim humidior esset , quam ipsa
aqua. Praeterea nono. Aer Versus partem,qua
igni est attiguus est calidus siccus, ve sias partem qua cum terra dc aqua coniungitur,multas patitur mutationes. dc inconstantias, videtur, quod in media regione ibi magis seruet suam naturam , at illic
est aet frigidi issimus, qua sunt grandines illic, di petiae ob nimiam frigiditatem, noergo videtur humidus,dc calidus Tandem decimo. Aer cito frigescit non ergo calidus videt ut aliter enim utique resisteret & non de facili mutaretur.ΗF suntar3umenta circa hanc rem facientia dissicultatem.
Fuerunt autem tres sententiae . Prima est Avicen. libro de coelo, capitu. I 6. qui terram frigidistimam existimat,quem sequitur Albcrt. Mag. in praesenti tractatu. I .cap. i I. dc notat, quod Λristoteles dum dixit , terram esse magis siccam , aquam magis frigidam, non fecit comparationem unius Elementi ad alia . ut esset sensus, aqua est frigida supra alia elementa , & aer humidus super alia, sed secit comparationem duarum qualitatum ad suum elementum , ut sit sensus , Aquae naturae magis proxima estta diras . quam humiditas . dc terrae siccitas , cum hoc tamen stat , quod frigiditas terrae vincat frigiditatem aquae
Altera sententia est Senecae lib. 2. quaest. natura .ca. io. qui aerem stigidem esie existimat.& obscurum. Tertia sententia videtur Galeni, qui aquam humidissimam satetur . non aerem . dicit enim in lib. l. Pharmacorum . aliud primum humidum praeter aquam fateri, videtur valde vanum . & libr. i. de complexionibus, summum humidum dicit aquam . Ut autem, quid in hoc sit sen-llenduin,notum fiat,
Sit pruna conclusio Tcrra est omnisi elementorum niaxime sicca. Explic tur . Tetra , si secundum se consideretur,& secundum qualitates . quas natura ipsius postulat , illa est in fine siccitatis.
non enim loquimul de elementis nisi ut secundam naturam consideretur iin rebus enim valde impura inueniun
Haec conclusio communis est philos phorum . di Medicorum , & probatur primo a Conciliatote differ. ia. ubi ipse a priori , ut existimat , multas rati nes adducit , sed illae ad hanc unam reis duci possunt, quae ex debita elementorum dispositione sumitur . Cum enim igni datus sit caIor, qui est prima acti. uarum qualitatum , debuit in secunds