장음표시 사용
171쪽
elant elementum : Vel destrui intur contrariae δε tunc manet symbola; quae cum una sit. non facit clementu U.g. sit ignisti aer .uterque calidus.alter tamen humidus. alter siccus si calor destruitur, manet siccum di humidum quae non iaci sit elementum , si haec destruuntur, manet solus calor, qui non satis est ad elemetu. Hoc autem est quia in omnibus symbolis est una qualitas eadem in utroq; altera autem contraria. Ex his concludit differentiam esse, cum unum clementum ex uno altero fit, & cum ex duobus fit ter. tiu nam cu ex uno fit unum, potest esse cili qualitatis unius corruptione.ut i symbolis fit at cum ex duobus tertiu debentdus destrui. una unius,altera alteriuria a non fit ex duobus symbolis, sed et duobus contrari j s.
Quod ergo omnia ex omni. Tex. 3O. Epilogum facit duorum, quae dicta
sunt Alterum, quod omnia clementa ex singulis omnit us contingit generari: alterum, quomodo iste transitus fit, nempe in quibusdam . unius qualitatis mutatione,in quibusda uero utriusque qualitatis siue ex uno fiat alterum,sive ex ducibus tertium, atque in aliis iacilior,in alijs dissicilior nantatio fiat, secundu qualitasim mutationem.
QVAESTIO VIII. An quolibet elementum ex quolibet
Di ificultas haec est circa text. 24.sen
sus autem notus cst,puta,an unu
clementu possi ex quolibet aliorum triu ita generari, ut no prius in alterum mutetra illud.V. g.an aqua possi in ignem conuerti, quin prius conuertatur
Sunt autem argum eia,quibus probatur id fieri no posse Primum .extremum no potest transire in extremu, nisi prius irascat per medium quod est inter extrema ut docet, Aris. s. Physi.tex. 1 1.at ignis de aqua extrema sunt.inter P est aeriergo no fit transitus ab aqua in ignem ni-
si per aerem. fiat sed no potest disponi quin prius fiat
aer,ergo aqua non immediate transit in ignem. Cosequentia est nota cum maiori minor probatur. Calor ignis est mul-t o activior quam sua siccitas ergo aqua citius calefit, qua exsiccetur ergo prius aqua erit calida, Ac humida ut notum est
quam calida, dc sicca erit ergo aer priuaquam ignis. Tertio.Sequitur, si ex aqua immedia - 1. te fit ignis quod manet aqua sub maiori raritate, leuitate,calore, quam sint in aere quod impossibile uidetur Sequela probatur Demus raritatem leuitate calore Unis,esse ut octo.singula aeris uero cum sint necessario tales quat itates remissio. res,si ut ut sex tuc, si aqua debet peruenire ad illas ut octo. cum fiat ignis, necessa .rio transibit per sex. Pcto ergo, in illo instanti .l est forma aeris i non .Si aeris: ha betur intentum. Si non ergo, l. est ignis forma. t aquae. Non lenis quia nondum est sua integra dispositio ergo aquς.Tuculterius, cum illud non sit ultimum esse aquae non enim sic desinere potest su stantia, immediate post illud etiam erit aqua. erit ergo immediate post illud maior raritas,leuitaso calor:ergo aqua tueest sub maioribus his qualitatibus, qua
Quarto Si ex aqua fit ignis.debet aqua mno solum calefieri, sed exsiccari sed hoc est impossibile; ergo non potest esse talis
transitus. probatur minor quia quamuis ignis uincat aquam in calore, tame aqua uincit in humiditate, quae activior est siccitate; oc sie non poterit Exsiccari, potius enim destruet siccitatem ipsius ignis. Quinto Si immediatus esset transitus omnium , posset ex igne terra fieri; sed hoc esse non potest ergo non ust talis transitus.Sequila cli nota minor proba tur supposito, quod terra ob suam densitatem sub eade quantitate plux multo materiae continet . quam ignis ob suam leuitatem,seu raritatem.Sumo ergo mi nimum ignis N piobo, q)Odnin com
uertatur in terram. nani .L conuertitur
in minimum terrae 1 in minus minimo:
172쪽
In Lb. I I. de generatione,ct cormp.
na in maius, notu est, non posse: non in minimum terrae, quia hoc plus materiae
continet non in minus quia usic non potest ergo no posset conuerti ergo nec . l-hiali .i pars,quia maioris, di minoris:cum
viri utque una sit natui a , na videtur ratio... Sexto probatur. quod nec ex aere fiat aqua quia hutniditas aeris deberet remitti . quia minor est in aqua: at non tui de ii ra quo rc initti pollit: non enim a frigiditate i. humiditate aquae ut notum est ; era enim est similis, altera non cst co-
in haee difficultate sunt tres sententiae Philosophorum. Quidani dicunt clementa mediata non habere immediatum transitum , sed prius mutari in alia; ut
aqua non prius in igncm convcrtitur, quam convcrtatur in acrem : A aer non prius inici ram, qua in in aquam. Rationes aut Cin propositae fauent huic opinioni. M li4. Altera est aliorum , qui putant no esse immediatum transitum inter mediata semper. sed non quia conuersio iit in clei mentum medium sed quia conuersio fit
in mixtum quoddam, ut aqua non prius in ignem mutatur, quam in vapore, qui
mixtum quoddam cst distinctum ab ele.
mentis : nec icrra In ignem , niti prius in exahalationem, quae pariter mixtum est. Huic opinioni praetcr rationes etiam factas,sentiis uidetur sauere.
ρ ' Vtiaque tamen opinio conatur se ab Arist.expedire. Dicit enim, quod Atili solum dixit, quodlibet ficri ex quodlibet,
sed non declarauit, an immediate id fiat, unde illud fit mediatet immediate. 35hIa. Tertia sententia est communis Graecorum δε Latinorum .di Auer. quod sit immediatus omnium transitus. dc quod ex aqua immediato possi ignis fieri. Is unda. At 3 huius dilucidatione aduerte pri mo quod non est disputatio de mutatione secundum accidentia , & qualitates: quae alteratio Lil:sic enim quodlibet potest Merari a quolibet. alterare quodlibet elementum sed de mutua gcneration quae secudum substat iam est :sic enim dubium est, an quodlibet secundum substantiam in quodlibet immediate possit
Aduerte secudo, quod non est d sputatio de toto elemento. nec de notabili parte ipsius: hoc enim non potest unica mutatione in aliud mutari; non enim totus ignis in aqua una mutatione potest mu
Ratio autem est: quia si clementa superiora puta ignis N aqua. in inscriora mutarentur tunc oportet et dari vacuunam ob densitatem, multo minorem locu occuparunt couersa in inferiora. Si uero inferiora mutarentur in lup Criora tuc noncsset locus . nec spatium hoc clementare
talia corpora pateretur aut caperet: nam terra aqua, si in aerem conuerteruntur.
multo ampliori loco indigerent. Sermo amem cst de partibus, quae seruata hac rerum dispositione inuicem uri ieci labea mutati one possunt mutari: dico aut e mo. unica mutatione nam pluribus clemeruto tum mutari potest, modo secundit una postea secundum aliam particulam: notam n ut perueniat ad lioc, Q t o tum simillsa corrupiuin hoc enim fieri non potcst ut dictum est. Adverte tertio,i unum clementuro istac
test aliud distinctu in producQre,v g. ignis
aerem,aur aquam Scias enim, quod quatuor qualitates sunt i clut semina Hemdtorii ut enim uirtus seminis inducit animantis somiam; sic N istae qualitates producunt clcmen totum formas . Unde fit.
xt quodcuque qualitates inducat,esemeti etiam inducat formam Ob hoc motus& lumen ignem faciunt. quia qualitates stilicet calorem A siccitatem inducut potest igitur unii clementum inducere qualitates alterius δε sic ipsum producit non vi sua .sed ut qualitatis admotae. v.g.ignis
sacit aerem; quia in aqua inducit calore. qui cum humiditate inducit aeris sormam.Similiter terra ex aere facit aquam quia inducit frigiditatem in aerem, &itigiditas cum humiditate facit aquam. Et hoc nota pro multis, quae occur
Sit igitur prima conclusio . Elementa I. οὐρὴ substantialiter mutantur. Sensus huius cst, quod elementa inuicem secundum νhilo formas suas substantiales mutantur.Η phoi in contra Antiquos , quorum meminit Arist .quia elementa Omnia unicam substantiam putabant. solumque differre Per
173쪽
per accidentia. te qualitatest quia enim erat rara. Erat i nis quia talis l. alis,dicebat ut aliud.l aliud clementum. naiio eo Haec sententia.est reiicienda: nam eleutra anti. - mcnta tunc non differrent essentialiter: quos. quod falsum est I unica ratione probatur. Cum talis substatia cli sub raritate, S densitate i. stat naturalitera. violenth. Si naturaliteriergo cli diuersa s Orma substantiae . quae conseruat talem raritatem partium . quominus condensentur; & condensationem , quominus Iarchant, quod ab una forma prouenire non potest.Si uiolenter: hoc dici non potest :no enim permanerent, sed densitas rediret ad raritatem. raritas ad condensationem vere ergo diuersas sormas habet. Multa alia possent esse argumentae sed quia id
Secunda conclusio. Probabilior uide Consi tur sententia. dicens. ὀauam pilus transire in quoddam mixtum , ut fiat ignis; quam quae dicit . quod debet transire inaci cni. Et ratio est ista: quia aqua non prius transibit in acrem, quam calcfiat satis ab igne: sed non potest esse , quin dum calefit, simul exsiccetur. cigo erit Iasimul siccitas. humiditas; calor. N ctiasti siditas. Haec autem non es dispositio aeris:quia summam humiditatem petiti,
sed mixti potius, erso probabilius est, liranseat per quoddam mixtum: idem ut ex terra fiat aer, transibit per exhalationem mi tam .
. Concl. Tertia coclusio. Ut ex aqua fiat ignis.l,ut ex terra aer,non est opus, si, si transitus per mixtum aliquod es lentiale, bene tamen per accidentale. Nota du. Pro explicatione nota duplex esse mix
in ἡ tum di substantialem accidentale. Uoco Dale . Ac substantiale, quod praeter qualitates ele-
acciden- metoi una habet formam substantialem Miς. distinctam a quatuor clementorum formis:vt lapis,metallum reliqua Accidetate uero, quod solam elementi formam habet tamen qualitates habet refractas: quod dicitur elementum impurum: ut
aer, qui humiditatem, S calorem habet simul cum aliis qualitatibus confusa. Dico igitur, ut aqua fiat ignis, transit uui. dein per hoc, quod sit aqua impura .habens qualitates refractas , at non ob id
prius fit mixtu sissistatiale, ut illi putabat
Huius probatio pendet ex hoe . quod
vanor non sit mixtum substantiale, scd habens lotum sormam aquae, ut exhalatio tei ra : dc quamu is hoc non sit modo ex pioicta probandum . tamen Ob conclusionem probatur primo. Nisi cnini vapor aqua. exhalatio tdria esset,non possent aliter clementa naturaliter ad mi tionem conuenire. Patet ut cnim supra diximus aqua per uat orem, terra per exhalationem ad aeris locum conueniunt,
ubi mixtum fit. Praeterea sta uapore in frigidus & humidus sicut aqua .exhalatio trifida, de sicca sicut rei ra, quamuis per accides utrunque sit olidum: si is itur easdem habent
passio nos, crunt essentialiter idem cum elemcnto. Pr terca, quia evaporatio argenti uiuiuase occlusi, conuertitur in argentum uiuum quod non esset, nisi subitantialiter esset argentum tuum ergo ita etiam fiat in elementis:non enim ob id , quod uapor rarus est, ob id formam aquae noli ab bit, de exhalatio terrae: te enim uera sunt aqua, ct terra imputa ob mixtione aliatum qualitatum. Praeterea, quia si uapor non est aqua, di exhalatio terra, erunt aer: nam ignis non erunt, cum non sim caloris intensi i quem si haberent, utique coburerent magis quam ignis, quia densores sunt: Probatur autem, quod non sint aer.Tucenim uapor. N exhalatio essent eiusdem speciei: quod est impollibile, ut ex uarijs ipsorum effectibus costare potcst: manet ergo probata conclusio Quarta conclusio. Probabilior . de tenenda magis cit sententia, quod ex aqua possit immediate fieri ignis.' ex medi to mediatum absque transi tu per inim in diatum Haec probatur primo. quia est sententia Aristotein communi ec est in contrarium ulla ratio conuinccns: di hoc est ualidum argumentum pro conclusione.
Secundo probatur.Si aqua non potest immediate fieri ignis.esset, quia hunii ditas non lain cito potest expelli, sicut si, giditas, scd haec ratio nihil obstat. Pono. . n.casum possibile, i aqua sit ab aliquo sicco ct frigido exsiccata, ita ut no multu. Tolet. dc Genin Cor. V h
174쪽
In M. Luse generationeis corru,
humiditat s maneat cum illa sua frigiditatu, tune sit applice tur ignis. quid prohibet quominus d um expellit frigiditate,
etiam cito expellat humiditatem pauca, eritque ignis immediate praesertim, cumno sit sufficiens humiditas aeri generando. Hoc argumentum ualidum est. ut id
3. to bi is Praeterea tertio. Si illa ratio opposita P x ara . esset bona, sequeretur duo absurda. Αl- δ' ter uni est quod aer no posset ex terra faccre aquain. quin prius facerct ignem,' absonum uidetur. Probatur sequela: naaci citius calefaciet,qua humectabit terra: S: sita terra prius erit sicca, dc calida &fiet ignis; quam humida de frigida; quia
humidum tarde agit. Altei iam est, si aqua non sacri ignem aqua in, quin prius ei sciat illia terra, qs aperte est contra sensum 1 Patet sequela:
quia aqua prius trigefaciet ignem, qua humectabit ergo fiet citius siccus,& frigidus.erit si terra.non ergo uires habet aris amentum cotra Arist.probatur 4. ex O- sis in 3. conclusione nam cu ex aqua
fiat vapor ex vapore ignis.& vapor essentialiter fit aquaua sequitur ex aqua substantialiter fieri ignem. Manet igitur firma sententia, oc ratio Arist. cum enim ignis & aqua immediate contraria sint, utiq; i mediate se mutabum: idein dicitur de acre dc terra. Ad argumenta igitur respondetur. Adpria nudico P illa maior ueritate habet In motu locali,T no est trasitus de aqua ad igne, nisi po aerem: aer enim est medium secundum locum . non autem est
medi um secundu mutatione: tunc Cnim
per ipsum deberet esse transitus, sed non
Ad secundum resipodet Achilinus lib.
a sola 3.de elementis dub. 9.&Marsidius. q. s.ss . est duplex actio ignis, una tarda,& remissa seu lenta A secundum hanc cocedunt, v aqua prius fit aer, qua ignis, altera sortis secundum quam ignis undiq; circun- stat aquam, quia ignis mul tus est.ut cum aquae gutta iniici mr fornaci. & tunc propter uehemens liccum,aquae humida ci
Hee di stinctio mihi displieet: quia etiain illa uehementer actione ignis adhuc citius calefit: nam si crescit siccum contra
humidum, etiam crescit calidii cotra sit. id uin manet'; cadem proportio in debili actione & forti,non ergo tam cito exsiccabitur . sicut calefiet
Dico igitur aliter praeter casum, quem
posui in quarta conclusione. per que probata suit.Respondeo ad argumentum informa, i verum est citius expelli frigiditate, quam humiditatem,cum utraq; equalis est at cum humiditas minor est, nihil prohibet totam frigiditatem, de humiditate simul expelli. quid cnim prohibet,tacito expelli quatuor gradus humiditatis,
sicut octo frigiditatist cum igitur aqua sit multo minus humida. qua inirigida, poterit utraque qualitas simul expelli,&sic fieri ignis immediate ex aqua. Ad tertium respondet bene Mars q. 0. Ad 3.l aqua potest peruenire ad leuitate ignis L . ctiam si no transeat per leuitatem aeris. μ' quia leuitas aeris non differt a leuitate ignis secudum mastis dc ininus. sed specie, ut dictum est :& sic non est opus per illa transire , sicut fit in calore a minimo ad summum per medium; at de raritate. dccalore alia est ratio. haec enim sunt eiusdespeciei de diiserunt in remissione. Sed prεterea si quis eiusdem speciei etia illas putaret, dicere consimiliter posset sicut de calorc utriusque coin uni dicebamus Re spoliri bene imo optime omnium, Alberius quaestio septima quod non est in conuCniens, quod aqua , dum est in uia corruptionis sit sub maiori calore bo raritate quam sit aeris calor, A raritas: non enim repugnat, quod si dispositio naturalis aeri minor dispositione violenta ipsi ut aquae, praesertim cum tendit ad id, quod calidius est,& rarius ipso aere scilicet ignis. Ad quartum dico. cum dicimus hieme ' tum mutare aliud,oportet intelligere, Psit pars tantae proportionis, ut pollet alterum mutare In se unde qua uis pars una uincat alteram in qualitatis alicuius intesione potest tamen esse tanta alia elemeti pars, ut uincat multitudine.&extensione,quod non faceret intensione. Ad quintu dico,* minimu ignis con uertetur in minus minimo terri sed non existes 2 se,sed cotinuu cu ipsa terra: nec hoc est incouenies, ut alibi diximus: q) si distat nummum ignis, tunc conuertet tur
175쪽
tur in elementum immediatum, nec hoc est cotra nos, sat enim est..p aliquid ignis
conuertatur in terram,ut stit veru ex igne
terram posse fieri: ' si ex minimo no fit. est ι b desectum quantitatis, non tamen
Ad sextum dico .eu ignis fit aer, remittitur ealor ignis ab humiditate aeris I accidens, dum . n. ista eorrumpit siccitatem ignis remittit calorem summu . a no potesse absq; tali siccitate. Nec mihi displicet solutio Marii. qui dicit, aeris formam induci cum sumino calorem l ipsa postea destruit cari rem, reducitque se ad calore suum hoc inquam no displicet in quia substantialis forma,quamuis non sit immediate operativa, ta ac tua qualitatum in aliud extra se, tamen operatione immanente in seipsam nil vetat.
VAESTIO IX. An f3mbola facilius mutentur.
V Ensus quae ilionis notus cst. Sut enim O symbola. quae in una qualitate conueniunt,in alia contraria sunt dis symbola vero in utraque sunt contraria, hec atat dicit Arist.tex. et s. iv dissicilius mutatur inuicem. Uidetur autem l non Primo si id esset ita maxime propter ratione Atacquia facilius est vincere unum, quam duo in symbolo autem una qualitas expcllit, in dissymbolo vero duae. sed ratio ista novalet; nam si in symbolo una qualitas cX- pellitur, una etiam expellit, si autem indist ymbolo duae expelluntur, duae et cxpellunt: cu ergo sit lata Sportio unius ad unum δε duorum ad duo; non videturi iacilius illa quam ham duo trasmutentur. Praeterea secundo est experieti a. Gutta aquae citius ab sui natura magno igne, quam terrae particula:at terra est symbola cum igne, non autem aqua Praeterea turtio: Actio innuitur contrarietatnergo
ubi maior couarietas,& ibi facilior actio dissymbola autem sunt maxim E contraria .cum in utraque qualitate opponantur; ergo intei ipsa iaculor crit transmutatio in hae dii siculi ale est duplex opinio Philolbphorum .prior eorum, qui dicunt citius.ci velocius breuioriq; ter Ore mutati clementii in synibolum situm, quam
in dis lymbolum: tamen hi in caula huius velocitatis assignanda sunt diuis in tres
sententias. Prima est Niphi qui ob id sum
bolum facilius mutari dicit; quia non re agit. Α t. n dum exsiccat ut ab igne, noleagit,quia per calorem non potest reage re, quia eii similis, nec per humiditatem, quia secundum hanc patitur nec est reactio secundum eandem conti arietatem. Haec sententia iam sit perius lib. i. rei e Retiei cta est, ubi aperte ostendimus, rc actione xv p esse secundum eandem contrarietatem. Altera est Aegidii tex. et . t symboluob id facilius mutat, uia una eius qualitas tantum corrumpitur a coiratio: ait ra vero s.fvmbola per accidens .ad corruptione subiccti .facilius aut corrumpiturae accides, quia tota simili corrupit,quam a contrario. a quo paulatim corri r Hur.
Haec doctrina non mihi placet in hoe . Rei irimest syinbolam qualitatem dieit corrumpi, , funis cum secundum Arist. maneat eadem,& ''nos in lib. 1.id satis ostendimus. Tertia est S Tho .etiam .lex. 23. qui dicit symbolum facilius corrumpi. quia minus resistit: nam resistere per virum contrarium minus est quam per duo. Contra hanc est arg.primum: tamen a - ..
nobis postea declarabitur. Haec est prior
Posterior oeinio est Marsi iij q. io u m. Alber q. s. dc Niphi palinodiam cantantis: qui dicunt,m facilius mutari, duplicefacit sensum. Alter est,qν velocius,breuio duplicεrique tepore mutenturin sic fatentur fa .cilius dissymbola mutari. quam symbo. la. Alter est facilius mutari t. pauciora inmutatione dei redim sic symbola facilius
mutantur .Fatcntur tamen, l est improprius loquendi modus, dicuntque hune esse sensum Arist. Quae isententia profecto est intolerabi Reiicitur
lis,dcapcite contra Aristo. cum ipsemet utatur verbis his citius.Tardius. 'Et pterea s ille esset sensus Arist. tue r. vana esset ipsius ratio .l'robatur enim, ita δ' citius mutat i a a pauciora mutanc: tuc sipet facilius mutari intelligeret pauciora miliari, ego probatio eiusdem per idem. I iaeterea non solii est coira Ari .sma ista, i. sed est tali, ut ex his, i sequent apparcbit 3. rectis.
Sitistit prima conclusio Symbola ei. Rr stius velo iusq; mutant ut . quam dissue m. ' ς ς bola. Vta inur exemplo uno: quodque de hoc dico, de aliis di i Potest . Facilius diu a ci-
176쪽
In Lib. I I. de generatisne,ct corrup.
citius aer mutatur in ignem.quam aqua in ignei maer enim symbolus est igni noautem aqua intelligo citeris paribus, diseruata cade proportione acris, di aquae ad ignem. Probatur. Aqua non potest in ignem conuerti,nisi absumatur humidum ipsius similiter aedi sed inulto iacilius aeris humidi, absumitur ab igne; ergo citius aer mutatur. Minor probatur, quia humiduaeris minus resistit ob raritatem, de acti- atem,nam a queunt activius csi,dc magis potens resistere ratione adiunctae triugiditatis, quam clim est in aere cum caloieres ctu ignis . . Secunda conclusio.Inter symbola facilius mutantur symbola in palliuis,quam symbola in activis qualitatibus. Aduerto, quod duplicia sunt symbola. Quaedam, quae habent qualitatem palli-uam communem, activam vero cotraria
Voco autem passi uas siccitatem.de humiditatem:activas vero reliquas duas.Talia igitur symbola dicuntur in passu is symbola: ut aer dc aqua terra dc ignis .Qx da sunt e contrario symbola in acti uis; contraria in palsi uis; ut ignis di aer; terra dc aquae. Dico igitur, cy symbola in passivisellius mutantur,seruata cadum proportiori .
Ratio in promptu est;quia ista se mutam, dc agunt secundia activas qualitates, qua tu actio maior est velociori reliqua ergo se mutant secandum qualitates tardas unde facilius aer mutatur In aquam, mu sortius: hoc enim citius mutabit. pes has conclusiones facile dignosci poteritquecunque eombinatio elemetorum circa facilitatem mutationis. Est tamen paritas proportionis obseruandas ria magna copia aeris citius mutabit terram. quana parum ignis aqua : in omnibus enim est paritas seruanda ut ita unum excedat alterum . sicut alteruin excedit alterum. Ad primum argumentum responde- tur,quod unum contra unum de duo co-tra duo aequaliter pugnant,si omnia alia sint paria, non autem aliter, at in prssenti. non est paritas: quia qualitas cum H mbolo minus resistit.quam coiuncta cum contrario.v g.humidum cuni calore mi. nus resistit igni, quam humidum cum frigiditate in aqua,ut diximus in prinia conclusione:ob id multo magis resistut duo. quam Vnum. quia augetur ex coniunctione resistentia:& hoc uoluit S.Tho. sup rtus dicere.& bene dixit. Ad secudum dico, quod in gutta aque di terrae particula illa non est eadem proportio .est enim multum materie sub terra . ob quod maior est resistentia. quae
non prouenit cx natura quali ratum Icr-ra: .quae si sumeretur sub raritate exhalationis i saltem aequali aquae , tune citius
Nota autem, quod non ita cito aquae gutta mutata Est in ignem, licui apparennam fi t prius vapor, qui ob subtilitatem
Ad Ad tertium dico, o non valet coris quam ignis in aerem,S ccontrario. quentia. Nam licet actio sit in contrari Tertia conclusio. Inter symbola in acti tale. non sequitur.'3 ubi elui a sunt cotraui, illa est mutatio velocior, q est ex par' actio velocior.sca lint actiones plute qualitatis activioris. Hoc ide intcx pas tes: ex pluialitate enim agentiu de patie-siua lymbola,cxtem parib. Explico, Aer titi no colligit velocior aes io.nisi cu sunt Ad citius mutatur in aquam . quam aqua in aere ab ipso,quia frigiditas aquae est actiuior, quam caliditas aeris. riliter aer citius. 4.utat in se igneia quia magis agithun ditas ipsius acris,qua siccitas ignis. Et ratio est nota. quia velocitas coniur-
Con- Quarta conclusio.Intct d,ssymbola it. Ia citias mutantur,iix quibus magis viget activae qual: tates. unde citius aqua i igne& ἡ coriario,quam ter ra,ec aer hec ei linnon habem qualitates ita lorici. Similiter oPortet conliderare In utraMe cxtre plura agetis,de unia patii uires stes secum
dum vn unal pauciora, quam sint aget Ia
his abiide latis factum est dii leuitatio
Q U AE S T I o X. An ex duobus elementis fiat te
tiam. Distic nitas haec insurgit circa tex 2ς
ubi Aristo .docet ex duobus elenietis corruptis inuce. unu tertiit fiere .g. zX aqua di i vicem corrupiis fit aer:
177쪽
et 'funda. mentum duplici tet Potin elligi
fieta ex duobus elemet 3. Quod Primu modu illio sibi is
videtur autem, qui, d non ita fit. Primo Vbi nullum est efficiens. nullus sequitur ei clus. sed cu ex ignem aqua fit aer,emeiens nullum est, non ergo siet aer. Consequentia est certa cu maiori Minor probatur,quia maxime citent ignis& aqua; sed haec non possunt esse tu quia specie dii ierunt & smile e simili producitur,tum etiam . quia corrumpuntur m cuaer producitur,non.sunt,sed desinunt ecferiquod autem non est. non producit Praeterea secudo .Vt tertium producatur debent illa duo corrumpi:sed no possunt corrumpi;ergo nec potest tertii produci: Minor piobatur,quia si corrumpe.
retur utrunque, num corrumperet alte
rum . hoc autem fieri non potest quia demus,' ignis corrumpat aquam,aqua corrupta non poterit corrumpere ignem. Praeterea tertio. Cum ignis, di aqua se corrumput mutuo,qualitates omncs manet rei iactae: non ergo poterit induci forma aer is, quia deest sufficiens dispositio. Aduerte circa declaratione .u ex duobus fieti tertium clementum, potust dupliciter intellisti. Uno modo . ut unum faciat ex altero aliud tertium, non P utrunque corrum ratur, sed unum agat. lteium destruatur Ei hoc pol esse: unum enim elementum Pot conuerte ic aliud in tertium: ut ignis in aqua facit aerem δε terra ex aere lacita quam ut docet t.b cili cor summa 4 capi. 1 .Vbi dicitur particulas aciis inclusas poris teriae conuerti in guttas aquae, guttasque simul iunctas riuum sacere, A riutius cum liuo facit aquae copiam:hoc autem modo sunt sontes. flumina. Constat autent.' ista acris coucisio in aqua fit a tetra frigida. Potcst altero modo intelligi ex duob. seri unum,ex duobus. s. corruptis terti a fieri δε hoc adhuc dupliciter. Vno modo
per actionem tertii agentis. ut ex aerem
aqua potest fieri ignis ab aliquo igne destruete ita duo. Et hoc potest optime fieri,irrino fit,ex vapore enim δε exhalatione fit flamina,quae igni est siue ista snt symbola sitium stymbola; ut ex aere dc qua simul l ex aere & tetra per actionem ignis pol cst fieri ignis. Alicro modo e duobus eo truptis fieri vov. rotcst intellagi sine aditione alte.
tius de hoc est quaestio'5c respondetur prς secundum Arist.id ficti posse,quo autem modo id fiat explicat s.Tho. quoque
Debent enim elementa se se habere; sit possi- ut unum excedat alterum in una qualita bili, -- te excedatur in altera ab altero Ug. - .st ignis.cuius calor multum excedat sin- . 'giditatem aquae δε humiditas aquae excedat siccitatem ignis. unc talia potera tse mutuo destruere. humiditas erit in aquae destruet siccitatem ignis, huius v ro calor frigiditatem aquae, utraque so
ma recedat,manebitque una materia e
lida, &humida, quam sequitur sorma
Ex quo fit, ut hoe no possit fieri. nisi in Nota.
ter dissymbola elementa, ut in textu e posuimus, non autem inter symbola: noenim tunc manerent qualitates pro ullo elemento tertio.U.g. sit aer di irinis: si destruitur utriusque calor . contraria ma nebunt . quae non saciunt elementum, si vero humiditas unius, di siccitas ait rius dc sit uantur , manebit tantum calor, quo solo non est clementum.
Pcr haec igitur patet quaestionis elu-eidat io. Ad primum , ne o deesse causam ess- acientcni sunt enim ibi qualitates pii mae. μquae sunt dispositiones. de virtutes velut sentinales elementorum: producit ut cr-go aer immediate ab illa dispositiones ei lieci ealotis,in humiditatis derelicta ab oigne N pqua. quae quidem agit in virtute iatras ag nlis,facit. n. quod aer faeciet, si ad c siet. Nec oportet neccliario recuracie ad caulam uniuei salem cum Mais l. Deus i , .n. nullam tormam substantialem ploda itcit.tiis cuin causis particularibus praeter animam rationalem: quanquam c lo S Sole aliquando posset habere probabilitat em .ese illius tunc causas voluc salcs,quae cum dccst pioxinia, eius acti nem stippicant.
Ad secundum dico , quod mutuo se Ad corrumpunt illa duo cicmcnia per qualitat in suas dcrclicta, i matvria. nde ignis destruit aquam δε aqua ignem per quali inres quae sumper superstitis sunt; illae n. induce to aliam tot malit,coii uni utit simul prae ced cntcs. Ad tetiriam respondio t quod diligenter aductic quod ut inducatur foraria esc Nota timenti
178쪽
In Lib. II. ae Generatione , se Corrv.
menti,non est opus, quod qualitates semdet suit in summa dilpoli tione : nam sicut conscruari possunt extra naturalem
dispositionem , ita di produci, quamuis
no nego malorem dispositionem esse necessariam ad introductionem, quam adrista 3. Onistruallonum. Dico tamen, quod non est necessaria tota latat udo,iat Em maior pars, di proiecto expcricialia hoc indicat, nam lepra. re Lyeuiis intra intra viget calor fiunt aqua: caildae,quas contiat elu tacias a sque s. mo gradui tigrinitati δε aliae multae passi in Occurrui iιum EI Lxpcrieciae. Et sic dico ad argumentum,st non est necessaria tota , Δ laiunia dispoli uo ad sorinarum harum ri. troductionem ha placet,quod Marsilius dicit, quod forma introdu la postea reducitie perseipsam ad suam dispositioncm: quia ali ratio haec immanens A periectiva esse potest ab inti inscco principio activo, ut alibi di ius. Ἀπ
bimus. Tex. 3I. DL mutua generatione clementoruli actenus disseruit; nunc volens ipsa prima corpora. aliorumq, g nec rationis principia esse ostendere , inqui-ttior ele Ut,an sit aliquod corpus ante ipsa sinplim ta ei cius, quod sit eorum materia. se princi Probatque.tale esse non posse. Anti-ia'ebibo qui ima assirmabant: facit igitur aris, dinui gumcntum. tu aliud Si huiusinodi elcmenta habetent cor-το M φος pus aliud , quod ipso tu in esset materia: se uti, tunc in esset unum ipsorum aliorum nraiacipium teria,ita ut aqua l.aer esset aliorum principi uim vel si non unum, saltem duo, lnon esset unum horum principium alio. runa, siet aliud corpus dii lincium ab his
quatuor, ex quo illa fierent; sed nihil hirum scri porcis. Probat primam partem, Κ unum horum no sit alioru principi v. it illud v. g.
Wr tunc,l.pcrmanci .l. non . Si permanet, ct non corrumpitur,cu ex eo fi ut reliquast luit, q) scneratio esset alteratio. t robatur;qu. a cti aer mutat In alia cleme-ta,ut ex igne in aqua. mutatur inter eo traria,& est subiectum actu perfecto existens t. te autem mutari, est alterari. Alter u membru.s si mutatur tale corispus di non manet, relinquit in tex. 3 s. Nota.
Simul autem neque ita videtur.
Impugnat secundam partem, puta. Ψ .Pan. illorum quatuor duo sint principia alio-ium duorum;vt aer sit principium ignis.& aqua terre. Argumentum est. Si ex aere, ut principio fit ignis; ergo erit aliqua disset etia. menta&contrari ras,cuius unani partcni liebri d om qignis,ita,ut aer per calorem fiat is nis. st tque ignis aer calidus aliter enim non dis laudi
Ad id fieri non posse pio batur primo i .pauo quia talis alteratio erit, A no n generatio, cum fit ex aere ignis .ut dimina est. Proterea secundo; quia id no videtur, D d est contra sensum, ignis Cnim inon apparet, quod sit aeri nec videt Ur permanore aer, cum fit ignis: nec aer calidus ignis esse , idctur. I 'raeterea tertio .sequitur, duo contraria simul esse. Patet si ignis est aer calidus ergo.cum ignis mutatur in aciem, nece sario sequitur, quod aer sit frigidus: mutatio enim ex contrario est in conii artu,
ergo aer de se frigidus est; ergo si aer. manens aer, fit ignis per calorem ; erit simul frigidus,& calidus, alias no manerct aer. Collirit ili non pol esse;* vnu horum sensibilium corporum alioru sit subiectu sed aliqua materia Oibus cois, cui de se
nullum iniit contrarium , si aut de uno probatur,potest etiam codem argumento de singulis,aliorum respectu probari. .
Sed neque aliud aliquidpraeter
haec. Te X. 32. Probat tertiam argumenti partem P t. non sit alius corpus praeter hae quatuor nul ης
quo ipsorum sit principium , quale ali I '
qui ponebant, alii enim dicentcs csse cor tuoi. it pus medium inter ignem & aerem, quod alior Messet crassius igne aere subtilius, alij me dium inter terram,&aquam aqua craL Psiurisubtilius terra: scd nc utium potest esse elementorum principium. Et
179쪽
Et argumetu est; l si titς esset corpii s. medium inter ignem di aerem fieret ae r& ignis, addendo qualitates contrarias; ut v .g. per calorem ignis, per frigiditate aer, ita, ut aer dc ignis non essenr aliud. quam cile corpus existens cum diuersa qualitate contraria.
At quia posset quis dicere, quod non
aer pcr qualitatem contraria,sed per priuationem qualitatis ignis, dicit. V pararescit hoc dicere: na priuatio dici potest etiam contraria . di ita ignis de aer i unt corpus existens sub alia & alia contrarietatis parte. Sed hoc en non potest : nam sequitur 9ν tale corpus no esset separabile ab utroque contrario. nec per se esse sensibile, eum no sentiatur,nisi per coriarias qualitates. quas non habet in se. Hoc autem est contra ponentes tale corpus, quod infinitum, idest indissetes uocat, de alia sub
Vbi nota, quod Arist.concludere vult, non esse aliud corpus primum sensib ile praeter l,sc. Nam si aliquod esset commune his. secundum se non haberct qualitates. nisi contractum ad haec corpora:& sic praeter ista non est sensibile: si autem illud corpus esset,utiq; sensibile esset, Cincludit. quod ,aut quodcunque corpus ponendum cst principium,scilicet medium inter aquam de terram. & medium inter igne dc aerem, aut nullum: sed cum probatum sit iam unum esse non posse,neu
Si igitur nullum es siensibile prius
Concludit, quod cum nullum corpus sensibile sit prius his, ista erunt omnia prima sensibilia, & nullum aliud erit pri
Statim aggreditur aliam ratione.quae talis est. Omnia mutantur inuiccinyergo
nullum est reliquorum principium. Ante tamen dubium proponit, an huiusinodi corpora sint immutabilia, an mutabilia; & si mutabilia; an omnia, an aliqua sint, aliqua non, ut docuit staro: dixit enim terram non mutari.Ad hoc respondet in sequenti textu.
Ad dubium respondet resume udo ea, quae superius dixit,quorum. .s tPrimum est omnia inuicem mutari Hosta
necessarium esse, cum sint inuicem con- Repeta istraria. tur supra. Alterum, quod licet o7a inuicem mutentur.tamen quaedam celςrius, quaedam
tardius mutantur:facilius.n .symbola, dis a. fieisius dissoni bola mutantur inuicem. Tertiem est,quatuor esse elemeta: qI ex duplici contrarietate colligitur . Si enim esset unica contraaicta tune duo essent elementa praeter materiam : haec n.
no separatur as ipsis formis, dc omnibus
comulus est,nec copulatur inter et cmenta:at cum sint plures contrarietates, taltem erunt duae, pauciores enim esse non
possunt,si plures esse debent:si aut e duae
contrari tates sunt .erunt necessario Uementa quatuori nam lex combinationes fiunt Hic igitu r sunt, quae dicta sunt. per i quae habetur,et emeta ota mutabilia esse.
Quod aurem quoniam tramutantur
x. IS N v N C ratio em ex his, quae sumpsit componit: omnia sunt in uice mutabilia:
ergo nullii est aliorum principium cum x'LI
non sit maior ratio huius, quam illius. Ex hisfithoe est aliud membrum argument supe a io, mrius propositi: Probauit enῖm quod nullum sit aliorum principium manens uu- hotu Gamutabile nil ne uero si mutabile est, po scipium. set aliquis dicere, quod non omnia sunt 'pu in uice mutabillia, quavis mutabilia sint. 6 nam media in extrema mutantur, ει trema tu media, sed no extrema inter se, ob id media, ut extrema porcrunt esse principia , ut aer mutatur in ignem de aquam,aqua in aciem de terram; sed noterra & ignis inter se. Hoc Arist. reficit; probatque cxtrema non posse esse piriuipia: quia si Extrema Extrema
non mulantur.omitia erunt Unis S ter- elem et ara, mari Iciat Enim actu . aut saltem omia non esse
nia cissent ex igne de tora facta: qi talium est: constat eiarm ex quatuor corpo bus. mediola Quod si dicas,Mcdiu corpus erit principium. Dis tiroc
180쪽
e ei aeri . non mullei ut inexti emanee ex in imam ut ahlit uti is . . Ratio
. In lib. II. de Generatione, se corru.
eἰpium. quod in extrema mutatus.& Extrema iam non inter se; S sic medium videi ui habcre ratione Iiircip i. Hoc etiae xciv. it probatq; necessat io. si medium in e tiema mutat, quod extrema necessario mutabuntur inter se, S sic omnia erunt inuicem mutabilia . nussu inque erit reliquoium principium. Aci hoc autem supponit unum , quod non sit processus in infinitum ex parte utriusque extremi clementi, sed si statutin d uobus finitis extremis. Si cnini est et ploce si iis in infinitum, tunc sequitur, qν in unci esseni infinitae contrarietates: limpossibile cst hoc autem in tex. 3 o. probabitur.
Sit enim Terra in quo T. mpha in
Demonstrat nunc, si medium in extrema mutatur, quod necessario mutabun . tur inter se extrema. Et ratio ant quam ad textum ueniamus, hςc est:Sit aer medius , qui mutatur in ignem N aquam ;si aei mutatur in is ne ergo per al. quacotrarietatem disturre debent aliter non mutarentur. Si .v. g.albedo . ct nigi edo; aer enim sit albus, ignis uero niger. Ulterius,aer mutatur in aquam, eret pari ratione per aliquam disserunt contrarietatem. Non eandem cum igne,aliter enim ignis. & aqua essent idem . erit ergo alia contrarietas,Sit. v p .siccum humidum aer cnim siccus, aqua humida
ex hoc sequitur, quod aer sit albus de sic cus, ct ita per albedinc in igni per secitatem aquae opponitur.
Vlterius Eceditur. Aer est siccus ex albus ergo cum mutatur in aquam, manebit albcdo: quia per hanc non opponitur aquae, sed ignis, aquae per siccitatem . Shaec conuertetur in contraria, sic aqua manebit alba & humida. Praeterea, aer siccus S albus mutatur in ignem: crgo in igne manebit sicci tas : quia per hanc non opponitur, illi,
sed ret albedinem : se se ignis erit siccus
5 niger. Cocluditur ergo quod necessario mutabitur cuni aqua, que est illi contraria. hui da. oc alba .Vnde igitur, quo pactos medium mutatur in extrema, quod ιυι ramutabuntur necessa libe trema adueenim in utraque qualitate contrarietate habentis. Ulterius aqua cst alba di humida, aer albus, di siccus ignis niger, S siccus ergo in terra erit nigrum S humidum. : nam haec duo restabant:nam nigrum cu scinest in igne,oportet, ut nigrum cum humido coniungantur sicut album reperiatur coniunctum dc cuni humido. S cum sicco. Si igitur terra est humida & nigra. mutabitur cum cxtremo suo acre sicco S albo. Vide is itur elegantem probationem, S necessariam , quod extrema d beant inuicem mutari, si medium mutatur in ipsa, supposito hoc, quod coctra
Ex his litera textus facile potest intelligi. Pro qua nota. q) istae qualitares, quitii buuntur Eementis, lunt tantum loco exempli: nam etiam clementa ista prO- exemplo ponuntur: ratio enim procedit in communi de quibuscunque elemetis. Non etiam, T litera quacunque significat clementum illud iii cuius nominis principio ipsa ponitur, ut i,notat ignem Α ,aerem. I .aqua, quae modo dicit ut lymphas.S.sccitatem. II humiditatem atque ideo Boetius non sumpsit caldeni literas Graecas. quia istae non consonabant nominibus I atinis.
Dicit igitur,q, si A, mniatur in i,de in I-puta in ignem & aquam .debet esse aliqua contrarietas,secundum quam mutatur in I,acr. puta ignem sit lisc albedo,de nigredo, ut aer albus ignis sit niger. Ulterius. Si Α, mutatur in L. erit alia
contraiictas: quia I.,dc I. non sunt idem. Sit siccitas. 6c humiditas .aer siccus, aqua humida.Tunc cum aer mutatur in aqua uel manet albedo. uel non. Si nianet:erit alba,S. humida aqua.Si no manemerit nigra, quia mutatio cst in contrarium non
cnim aliter esse potes, nisi ut sit aba uel nigra at non est nigra, id enim est ignis: sit igitur alba. Ulterius Si aer siccus mutatur in igne ob candem rationem manebit siccitas in eo, & ita euadent contraria. ignis &aqua, puta intrema, S inuicem mutabuntur.
Ulterius. Terra trit nigra de humida quia ista combinatio restabat in sic con