장음표시 사용
161쪽
humiditas in aere, tertio loco altera activa ru,scilicet si igiditas in aqua, Se quarto siccitas:est igitur tetra sicca. Tenet autem ista dispositio ex profectione numeri ternarii ractivae enim, de passiuae sibi mutuo respodent tertio loco. Probatur secundo, Qualitas is aliorde activior debetur elemento formaliori, de activi ori,scilicet calor ignit ergo elemeta material ori debetur qualitas, materia tior, c minus activa, sed terra, ut constat. est elcmentum materialius, de siecitas inter qualitates minime activa , est igitur terraedanda siccitas. Tertium argumentum sumitur ex fine, de est bonum . Terra suit in usum animalium, debuit ergo esse acconrodata linstrum natur ae: sed frigiditas est aduersissima uitae animalium : tum quia vita in calore consistit, tum etiam quia nimia frigiditas est parens multorum venenorum , ut apparet in opi io,& mandragora,que suntn tua ualde uenena terris frigidis limis producta : ergo terra prosecto ex se non est frigidissima. Diccs hoe argumento , nec aquam ecse frigidis ima propter pisces in ea deis gemes. Re:pondeo estque notatu di. gnum ὶ quod quai: tates activae habent
maiorem activitatem , cum iunguntur cum siccitate , quam cum humiditate Iut calor magis agit cum siccitate coniunctus r similiter fragiditas: unde sicciatas lima dicitur qualitatum activarum quasi exacuans ipsarum activitates; ut bene deit Concilia . disser. Ia. dc Ca fetanus Thien. uach. de reacti Onel: oc Ma sit. i. genezrpeii E- Et hoc ipsa experientia ostendisrhumi - φ. ditas enim activitates retundit quamuis aliqui calculatores hoc negent a non P tentes intelligere, quo modo id fiat s tamen id certum est, quamuis alibi modus explicabitur. Dico igitur , quod stigiditas in aqua ratione humiditatis coniunctae retundititur , ut quamuis sit summa, non ita peretur , ob id aptior est animalibus , quam si esset in tetra, quae sicca est ,&tunc maxime acuet etur :& hoc est argumentum etiam, quod terra non sit iti.
gidissima. 6 Qvario probatur ex effectibus i Mia
malia enim terrestria sunt ealidiora mulisto aquatilibus, illa enim sanguinem habent , haec ipso carent; ergo terra non est
Preterea quinto. Experientia qualis potest haberi, fauet . terra enim minus in . frigidat , quam aqua, cum ob suam densitatem multo magis deberet frigefac re , sicut dc calefactam videmus plus cais
Accedat his, quod in scriptura sancta legitur in Gen. quod uocauit Deus terram aridam, ubi D Basilius. i. Exa metonse plicatserrae esse siccitatem.
Secunda concluso. Aer est humidis , c5hiusimum omnium elementum. Explicatur. misi me Primo aduertendum , quod sicut calidius aet εhu dupliciter dicitur aliquid , ut colligitur ab midus. Atist. a. de partibus. cap. I. Vno modo Nota a. quia intensorem habet calorem,sicut fla- Esse huiam a calidior est serto nondum facto igne. Odius Altero modo, calidius ab actione, quia magis calefacit, & comburit, potestque duphei esses ut ibi dicitur ) quod minus calidum tet sic modo priori sit calidius modo posteriori. dc cali- ut notum est in flamma, Sc ferro candenis ti. Ita etiam humidius dupliciter dicitur.' Uno modo, quia iniensiorem habet in se
humiditatem inhaerentem, alio modo, Tmagis humectat, quamuis minus sit in
Conclusio igitur sc est intelligenda, q) usio sit
a ei est humidissimus intensiue non tame intelligo in humectando a sic enim aqua est humi da cocudior. Non enim , ut diximus in ii. I .aci tuita, maior sequitur semper intensionem . Hanc declaratiorem tetigu Averro. l. p. canti tract. l .eOn . I .ubi dicit, aetem humidiorem aqua dc e .colliget. ca. a. tamen
subdidit, quod aqua potentior est in ii
Et per hane doctrinam solui possunt
omnes apparentiae probantes aquam esse humidiorem , imo glossat Gai Hus , elusioni, attendit enim hun Ddiim in humectat.- intelligedo.&iuxta actionem suam. Nam Me- ia solui dici, ut dicit Averro. i. animae comm . Pollens Iob. mensurant iuxta sensum , dc acti
nes accidentis 3 dc sic aqua est humidiori, sitati eo quia ipsius humidum est glossiam , & ua optu. densum s at aeris humidum tenue , dc Lucili iu
subtile est , ita igitur intelligi debet
162쪽
In Lib. II.de Generatisne, se Cormp.
Probatur primo argumento Concillia.disseti ia. quod elementum debet habere qualitatem in summo aliquam . igiturdi aer. I sta non erit calor, nec frigiditas , nec siccitas, erit ergo humiditas . Pro. batur , quod non calor, quia iste est ignis .istigidissima. Non ei iam si igiditas ; quia iam duo Q - a ncontratia summa intentissima de maxi-mδ activa simul issent . quod. non debuit . aut enim se mutuo dc struerent. aut non possent csse . nisi mixta . Non etiam siccitas, quia cum haec sit lima caloris,
exacueretur calor ita , ut temperio auferretur ab uni uolo, debuit ergo esse humiditas, quae humiditas vim caloiis hebe
Secundo probatur ex essectibus. Quae enim sunt humida dominio aeris .sunt hu- inferioribus a coelo prouenit. Ita est diruplex frigiditas , di clementaris di caelestis . Dicitur , quod terra frigiditate eaelesti est frigidusima:& hoc probat argumentum , frigiditate vero Ucmentari , ipsa aqua est
Hane distinctionem non recipiunt ali- Hae distqvi,inter quos est Conciliator differt. ix. xς oc si intelligatur , ut sonat, non est reei nn m pienda. Videtur enim dicere quod frigiditas eae testis est qualitas producta ab linis caelo in terra , at vero falsum iam esset, quod sit maior in terra , quia maxime distat, i inino ob id debet esse minor,
quia agentia minus agunt in remotio
sed profecto, si i ectius consideretur nis nisi
Aegidius, aliud intendit d:ccre. vocat enim tui albmidiota aqua. ut patet de olco,dc aliisvn- frigiditatem caeli stem. non quod produ- quo minei uoss. igitur aer ex seli idior est. cia sit a caelo; sed quod relicta sit a caelo.
Tertio ex definitione Ait ilotelis. Hu- non tantum calciaciente piopter maio-miduni est , quod facit E terminatur rem distantiam . ve teriam e se frigidissi- alieno termino , at aer multo fac dius , mam hoc modo, non sit aliud, quam ter. quam aqua terminatur 1 ergo est Hu- .aam non ita caleficii a coelo ob distantia. nradior. Exemplum enim ipsius de calo te fuit in Praeterea quarto, quia aer debet es- causa , Ut non intelligetetur ipsius mens, quam esse hanc ipsius uerba indicant,si lcgas attent E. Aliter tamen soluit argumentum A Lber. saxo. q. 4 Notat his qualuate, quatuor esse duplici d: iserentia . qua damactuales, quasdam urtuales, itaque est Nota
plex fiagiditas , si liter Uocat tabes
actuales, quas tactu p'cipimus , de quas
communiter quali latcs vocamus . v cat vatuales, quae tactu non percipium tur, tarnen productiva sunt aliarum, po- ,
testque es e calor virtualis cum frigidit te actuali, ut parci in vino, di pipere α. se maximε receptius . est enim medium sensum , est medium actionum, di passdigum deb.t ei so esse humidi G Aliter tamen soluit argumentum AL 1.2la. smum , hanc enim facilem recepti O-nem faeti humor tale autem humidum debet esse calidum. Non enim coniun. itur cum frigido, quia iam esset aqua duplix calor . actualis, de virtuat s. du-
ει aqua Hoc clarὸ sequitur ex dictis. Ignis e- frigida I nim debet es,e l. summe calidus. t summe frigidus aqu: a alias duas iam usurpa unix bai. alia Mementa .sed experientia docci non es alijs Ad I. I. istat. set si igidum .etit ergo summe calidus. Superest sola frigidita, di haec est aquae, dis constat bonam csie Aristor. disti but: nem qualitatum in es merta . qu.m sequuntur Philosophi di Medici. vi habet Concilia , different i I. Super est ad algumenta respondere.
Ad primum respondet Aegidius suprat . 23 quod duplex est frigiditas. sicut de calor, Est enim calor Hementaris , qui destructiuus est , ab ipsoque prouenit elemento . Est calor coeli vivificu.. qui in his Dicitur igitur.quod utraqtie insent He- mentis .sed magis virtuales , quae non se parantur ab ipsis. di de his dicit Arist. locutum esSe .cum singulas tribueret singulis clementis. Et sie soluit argumen- Reii tum, quod terra est quidem frigidissima ist ι frigidi tale actuali, aqua velo frigiditate
tuae qualitates virtuales , quamuis inmixtis vet E sint, ut alibi diximus, ta men multiplicare ipsas in elementis videtur ualde supeissuum. nam per has qua
163쪽
litates virtuales. l. intelligit formas substantiales . N hoc omnes confitcntur esse in elementis substantialis tot mas praeter qualitates. Vel intilligit alias qualitates distinctas . dciam hae supra fluae sunt, cum peractu alcs fiat quodcunq; per bas fit. Et mani lcstὸ est hoc contra Arist. nam si de
ut tualibus loqueretur, non sumeret numerum earum penes tactum, cum virtua les lactu nequeant dignosca. . . Dico igitur ad argumentum , quod δε-
. pi tum probat,terram minus calefieri a Sole,
non tamen quod sit frigidissima. Dcbes enim stite . quod istae qualitates non sunt in elementi, a cito impresse , sed proprias ibi mas .dc naturas cosequuntur: ob id ter. ra est siccisi ma, quia siccitas natu iam propriam ipsius sequitur . sicut si igiditas aqua, quod adui riens Avicen. 9. Metai h Isic. c.
Ad i. Ad secun cum duo. quod potius facit
pro nostra Icntentia nam cum ignis,dc teria maxime distent, debuerunt sortiri qua . litates maxini edistanter ,hae lunt calor.&siccitas. Calor enim est prima activarum , siccitas vero ultima palli uariam. Ef hoc factum est quia terra,& igni distant,& me
dium habent,ob ia habent qualitates, inter quas aliae medie sunt i possint .l.humiditas, di figiditas. dc hoc no a. , Ad tet rium adve ite . quod hi qualitates
Nola qua primae non faciunt in elementis. quae salitates ciunt in mixtis , unde calor , di siccitas in Prim s mixtis discontinuant, quia bumidum ab- ' is sorbent .at in elemento non . Igni S.n .con
tali, q'tinuitatem habet Similiter dici potest . QDei ut in stigiditas grauitatis est causa in mixtis Admuctis. non in elemento. Dico tamen quod quamuis admitto si lutio si igiditatem esse caulam densitatis δέ gra uitatis terrae, non tamen est totalis causa, sed simul cum sorma substantialis terrae, ' cui natiua est illa dentitas. ec grauitas. Non enim est sicut in mixtis . quibus non est secundum naturam formae , idcircoquamuis frigiditas non sit maxima , dentitas & grauitas possunt esse m
Ad Ad quartum ex nunc dictis patet sola
tio, non enim siccitas discontinuitatis est caula,mmixtis, quorum partes humore continuaban tur, quo resoluto , manci disscontinuitas.
Ad quinium dico, quod aqua. si esset Ad s.
pura, quamuis frigidii lima existeret, non Nota a esset congelata, quia frigiditas congelat lv pur1ron aqua puram, nisi mixtam cum subti- es e 5.eli exhalatione terrea, quod dicit Averr. q. latam. coeli. c Om. 12. Dicit, quod ignis non lucet nisi mixtus cum subtili terreo, sicut nee aqua congelatur , nisi mixta cum terreo. Cuius signum est , quod aqua cales cta citius congelatur . quam si igida , quia calor lxcitauit terreas exhalationes , similiter aque dulces ob hoc congelantur, ob mixtionem quam habent cum subidi
Ad sextum respondeo, quod aqua licet Ad Qcito calcfiat, tamen no amittit omnem fil-gidatem . nisi simul cum sotina . quod si maneret cum humiditate lota absque filia giditate , tunc probaretur intentum , sed non ita fit. Quod si dicas, Quare citius ealefit 8 Be-spon. quod id prouenit ex maiori actiu itate caloris ad calefaciendum, quam siccitatis ad exsiccandum. Ad septimum dico. qu bd aer exsccat Ad frigiditate , quam accidentaliter habet, non enim per se exsccat , ut notum est. Ad octauum patet solutio ex secunda Ad Mconclusione, non in m negamus, aquam potent :orena esse in humectan do, lanae
non arguit ipsius humiditatem esse intensior cm Ad nonum dico,quod media regio ae- .ris in ualde frigida per accidens, causa autem huius frigiditatis sunt vapores fiagidi& humidi,& exhalationes frigidae di sicci,
quae vi caloris alcendunt. Concuriit autem antipetissa sis ratione No . 1 ne rest cx.onis radiorum Solis , qui ca- de mediale faciunt infimam regionem . reflexio regione enim calefacit mulium , ut arrat et in his ε , qui ad Solem sedent prore mutum , qui multum calcfiunt . si niliter in vallibus montium Ob hoc viget calor magis , quam in summitate . Tali igiturieflexione sit,anti peristasis ad partes superiores medias acris, nam ex altera parte ignis etiam est, fitque illa regio frigidissima. Et cu magis viget ri flexi .caestate, tuc Nota Mmagis est igida,quod indicant petrae, di graudiata, quae aestata fiunt, ob nimium,
164쪽
In Lib. IIcie Generatione, se corru .
ec magnum frigus,quam hyeme. Frigiditas tamen haec accidentalis est: &forsan id voluit Seneca,dum dixit aerem esse frigidum. Ad decimum patet solutio: aer enim
ob tenuitatem ac raritatem iacit E passibilis est ab aliis exti iniecis: id tamen non impedit secundum naturam suam tales habere qualitates proprias . Satis de quinctio ne ista.
SIngula clementa in sua naturali disposi
tione constituta binas habere qualita. tes certum est et an vero utramque in
summo gradu,aeque & intensam habeant: dubium est: videlicet, an ignis sit tam siccus, quam calidus ; & aer tam calidus, quam humidus : & sic de reliquis elemeniatis: non enim in hoc omnes Philosophi conueniunt, sed in trcs diuisi sunt sententias.
Est enim quaedam sententia quorunda Neoteticorum . inter quos sunt Achillinus lib. i . de clementis ,& Niphus in praesinii , qui assit mant clementa habere utramque qualitatem in summo gradu , sequentes Averroim 3. CSlico m. 67. ubi dicit, ignem esse calidum di siccum in summo. Ratio autem horum potissima es: quia si in elemento una qualitas maneret extra summum , esset ren assar at non potest esse remissa nisi admixtione suae contrariae, tres igitur qualitates inessent uni elemento, ut igni calor, sicci ras remissa ,& humiditas . remittens : hoc autem videtur contra elementi pura nat
Altera sententia est aliorum,di communis,quod in elemento una sit remissa qualitas. i non in summo gradu. Tamen isti diuisi sunt: quidam enim dicunt manere remissam abique mixtione contrarii: & hoc sequitur Alber. Saxo. q. 2.ec abj, fuitque Alcxan. I Meteor Gin . 33. Pet suadent sibi hoc ex una parte , quia Arist. x. 14. una qualitatem tribuit cuiq; elemento magis quam alteram: ex altera tio pari quia unum elemetum tantum
duas habet qualitates: no ergo illa tantanem habet cum contraraa. Tertia sententia eii Marsilii. q. 6. de 4. . esti& Iacobi Fortiui. tract.de m tensione , par te. a.& Buridani .ac Nominali iam communis.quod elementa habent in sua disposutione naturali unam qualitatem in summo alteram extra luminum,ta me eit m ixta cum contraria,a qua remittitur ; itaque qualitas minus intensa tantum habet de contraria. quantum deest illi usque ad si usuminum,gradum: ut si siccita, in igne est ut quinque, habet humiditatem ut tria: supposito , quod summa latitudo siccitatis titvt octo. Dicunt tamen, quod talis qualitas re- Nola Lmissa semper est plus intensa. quam meis Nora a dietas ; ut ignis habet de siccitate plus m
Ex quo colligitur secundum hane opi- Seeundinionem , quod cuiq; elemento tres insunt . sol mqualitater : una lumine intenta . altera minus intensa : altera remissa , remittensque sunt uo
Rationes huius opinionis ab ipsis non I. Ratis
aliae adducuntur, quam hae. Contrarium non tem mittitur nisi ex mixtione contrari j ed in elementis sunt contraria remi Lla ; ergo sunt etiam contraria remitte
tia . Maior potest probari ex Alisto. s. Physic. tex. i9. & a. Coeli. tex. 3 7. ubi id
Sit secundum argumentum . quo pro- a. bo, quod si una est minus intensa, qubdibi sit contraria . aliter enim sequeretur, quod alte latio esset in instanti, quod est impossibile in alterationibus secundum primas qualitates. Sequela probatur. Sit ignis siccus, ut sex , applicetur ei siccum ut octo 1 tunc ignis poterit exsiccati ab iulo , cum sit minus liccus . Probo . Aut quod alteretur in instanti, ibi nulla est resistentia in igne . ut exsiccet ut i ergo e siccabitur in instanti. Consequentia viis detur nota , ubi enim nulla resistentia est, ibi motus in instanti est . ut patet in productione luminis. Antecedens probatur,quia nulla est ibi contraria humiditas resistens ; resistentia autem est a contrario.
Tertium argumentum est.Sequeretur, 3: quod maneret elementum cum una sola qualitate ex his, quas ex se habet. vcl
165쪽
p introduceretur sorma clementi absq;
sunt rito gradu suae Spriae qualitatis: quoru uriurnq; est impossibile. Sequela Oheditur Sit is nis calidus in summo , di sc-cus ut sex ut applicetur sortior aer xl secundum suam naturam cst humidius ut octo agatque in ignem constat. cum aer introduxerit sex gradus suae humiditatis, quod nulla crit siccitas in igne: pero ii c, in illo instanti . l. est forma gnis. l. non . Si prtinum et go iam manet ignis absque sua proi sus siccitate: si uero non .crit lorma aeris. & non cum summa humiditate. quod ficri non potest. Est quartum argumentia. Sequeretur, q3 qualitas summa unius clementi maneret in illo: quod i si impos libile. Et seque- Ia probatur. Sit aer conuertens lenem in se; tunc per solam humiditat in aget: noenim per calorem; quia remissior est mee pei s rigiditatenti quia supponitur no ha berc. Si ergo per solam huin iditatem agit cip , per solam destiue lone in siccitatis
go calor in sui amo. quia non est causa remittens illii mutumiditas enim non agit in calorem. Haec sunt argumenta pro hac sententia.
Pro huius dilucidatione pono aliquot conclusioncs . Adverte autem, quod est sermo de elemcntis in sua natura consi. deratis .dc de qualitatibus, quas singula secundum propriam naturam postula namodo no dubium est, plures qualitates. l. alias incile elementis, quam postulet ipsorum natura.
Prima conchisio. Una est qualitas,quq primo, de immediate fluit a quolibet clemento. Explico.Singulis elementis multas in esse qualitates non dubium csti ut ignis calor, siccitas, raritas,leuitas in suntat una cit, quae immediate profluit ab ipsa elementi forma similiter in alijs. Haec conchisio est omnium communis, de probatur unica ratione. Ab unica natura simplici non fluunt mulis passoncs i in mediate,& primo,sed una per alia at huiusmodi qualitates sunt pastiones elementorum ergo una fluit ab uno immediate. Ratio aut e maioris est: quia ab uno,ut uno, non proced ut immediate di primarie plura: hoc tamen multo magis
secunda concluso.Multh probabilius
est. in clementis manerc unam ex duabus qualitatem minus intensem. Haec sententia est Averro. . Methcoro. come. O. ubi
hoc dicit . existimatque esse mentem Aristote. illic. sed non est. Probat Auertoe: quia aliter no posset esse mixtio. Si enim omnes essent in summo, utiq; sque agerent contraria, nul l .iqi esset ibi actio. zbi nec nummus datur exccssus. Prsterea est sententia Aristo praesenti tex. a 3 . ubi una
qualitatem magis quam alteram dicit inesse clcment O.
Pr erea quia aer esset calidissimus; desie non esset ex se temperatum medium anutiatibus: nec ad respirationem aptum Quod si dicas, quod humidum rcfrangerit no uidetur ualere; quia aer est desior igne: Ac sic multum adhuc calcfaceret cxparte dcn statis. Tertia conclusio. Qualitas remissa inclemento non habet mixtionem contrariae qualitatis. Hanc reputo multo probabiliorem quae quid cm est expressa Alex. I. Methcor com .i 3. ubi id docet discurrens per omnia qua tuor clcmenta:& est locus notandus. Est etiam sententia Ferneli i lib. 2. Phisolo g. cap. .
Et prima ratio est Alexandri Si elemeca haberet qualitates tres, no essent simplicia,& pura corpora ex natura sua; hoc autem falsum est.Sequcla probatur quia habent lingula mixtionem contrariam qualitatum scilicet siccitatem cum humiditate habet ignis, reliquaque huiusmodi. hoc autem manifesta in imputata tenim mixtionem dicit. Habere. n. duas non contrarias qualitates, nulla est impuritas, nulla est mixtio at contrarias si mul habere, mixtio est, ac oporteret alia clementa simpliciora constituere, nempe quae contrarias simul qualitates nobhaberent.
Secunda ratio est nostra. Sumo illa humiditate in igne coluctam cu siccitatri&peto,Ves est secundu natura ignis. l. non. Si no; e ia accidetalis c sic no meis igni
secundu natura Si uero secundu natura:
ergo uni formae simplicissimae ignis duo
contraria insunt. siccitas , dc humiditas
per se quod est absonum , di impostibiici
quomodo enim una simplex forma per se habet duo contraria, de ex natura sua .
166쪽
In Lub. I I.de Generatione , se Core
Fateor, hoe argumentum mihi facere multam vim, ut existime minus proba bilem sententiam Marsilii.& illam aliam quoque,quae utrasque ponit In sumnis. At nos media incedimus uia cum Alexandro. .Ratio. I ertia ratio est. uia omnia elementa essent symbola : quod aperte est contra A risto. Sequela patet: si enim in igne
est huin iditas. quamuis non tanta. quanta siccitas, iam in huin iditatu symbolum habebit cum aqua,in calore cum aere,in siccitate cum terra idemque erit de aliis elementis. Riii, Quarta ratio. Quia iam non per com- η' 'binationes qualitatum collISCretur nu- metus Clementorum, cuinlini singulis he qualitates, immo non posset probari, quatorcsse clumenta nam si dicas summum calorem multum siccum: paruum humidum facere ignem; dicam , t summum calorem, multu humidum, & paruum sicci acere oportet alterum elemetum, quod non est unum ex alijs & sic sariani multas possibiles combinationes,' per quas numerus eicinentorii incertus praestabitur. Sta haec quarta ratio parum conuincit na etiam id cinsequetur sino habeat admixta contrariam: nam Oporint et allignare unu in clementum calidum in sumino & humidum multum: quod non est;&ita in aliis combinationibus. Immo haec ratio uidetur non parua contra hanc opinionem.Sed respondendum esset, uni soli elemento in primo unam qualitatem tribuendam,& non unam in simino multis elementis cum autem costet eam esse calore in igne, nil enim estiunc calidius, ideo no crit lumina in altero; & sic de caeteris dicendum . Oporte bit igitur argumentis pro ipsis factis re . spondere.
Ad primum dico primo, quod no Ois, qualitas suscipit magis A ininus admixtione contrarii. Lumen enim, di habitus animae suscipiunt magis l. minus,& non mixtione contrari, dilue ostendit susci. pere magis S minus non consistere in-nnixione contrari j, cum absque tali mixtione detur magis di minus. N5 ors Dico ex hoc secundo, q-d no omnis mi βψ qualitas habens contrarium. est minus uitensa cx mixtione cum contrario. Ideo
aduertendum, q) qualitates hae aliter ad tionε esimina, aliter ad clementa comparantur , tr rii et
in clementis quidem sunt,ut in subiccti b .ici & ut in principijs in subiectis . quia illis tiatium. insunt . in principiis quia ab illis fluunt, a.di secundum iptorii in naturas sunt: at in Nota ua imixtis sunt, ut in subiectis. i aliis, Qualitas ergo in clemento suscipit ma elemegis minus dupliciter. Uno modo ut in eo to lusci.
est ut in subiecto,& hoc fit per mixtione pri dupli
contrari l: ut cum remittat ut calor ignis ki, tiextrinsece . Altero modo ut a principio;& u,.sc non intenditur per contrarium, nam ab uno elemento non fluunt contraria :est remissa secundum naturam formae, unde fluit. V.g. sicut lumen remissum cst L cun ' Reii et tui dum luminosi uim N naiuta,ut luccinae obiectio ignis,& astroru,& colis,ita siccitasin igne - statis est. S tata quia ab hac forma prouenit, sic in aliis. At in mixti id fit i coirari u : quia non fluunt a forma mixti.Nec contra hoc est textus Arist sol uni. n. diciti suscipere magis. l. minus est per contrarium loquitur. autem de ipso motu, ciqualitate, qua per motu sui ccpit magis
l. minus at qualitates hae circa motum
sunt remissae,in Hementis iuxra ipsoria naturas, ct haec solutio est ualde notada. Ad secundiu negatur, motu,seu altera Ad Milone futuram in instanti est n. iesistella intrinseca: ex te.n. tota latitudo qualitatis induci non potest etiam nullo existente con traiio,ut alibi diximus.& iple Marsilius in prasenti concedit, Ad MAt tertiu dico , cp non manebit in aere summus calor . sed remittetur ab ipso humido non per se, sed per accidens: αconsequenter ex eo,quod destruit totam ignis siccitatem, a qua summus calor dependet, corrumpetur igitur tantum caloris, quantum cum limitido esse non potest sub lorma aeris non tamen ulla ibi
per se erit frigiditas. Ad quartum dico, quod non prius expelletur tota siccitas ignis quin timul tota humiditas introducatur Nec est ueral sex gradus siccitatis expellentur a sex humiditatis oportet enim plus humidi tatis introducere . quam expellatur siccitatis. Sicas. n.l nia quicuque gradus soring Nota.
est incompo tibi ui cu quocuq; gradu nacalor
167쪽
olor ut septem potest esse cum frigid ἰtate,ut uno. unde cum illa siccitate ignis.l.
cum saltem quinque stradibus illius possunt esse duo.l.tres humiditatis. & sic nostati in primus gradus humiditatis expellet unum siccitatis:sed multo minus, donec sit tanta siccitas, quanta humiditas sutraq; in medietate, & tunc unus gradus alterum expcllet. ut benedicit Albertus Saxo. q. s.& sic in fine crit humiditas ut octo di aeris forma. Omnia probabiliter tantum dicta sint, non enim carent pr babilitate illae aliae opiniones superius posite quae l. utrasque qualitates in summo .l admixto contrario in qualitate altera prope summo in elementis concedui.
QUAESTI O UII .En qualitates elementorum symbole
4b. I Ualitates symbolas vocamus eas,' in quibus duo elementa in se conueni uut, ut calor igni. & aeri; sti-giditas aquae.& terrae symbola sunt .similiter siccitas terrae, de igni ; humiditas aquae,& aeri. Dubium igitur est, an tales differant specie, nepe an calor ignis,& aeris sit eius de speciei. nee ne, similiter humiditas aeris S aquae. de reliquae. I. H. Videtur autem, quod liae specie disseram. Primo, Calor ignis non copatitur secum summa humiditatem, at calor aeris compatitur,erg 3 hi duo calores specie
diiserunt. Consequentia probatur, quia unus calor opponitur illi humiditati, &non alteri. quod si unus essent speciei,
Secundo. Humiditas aeris fouet igne, ' ut apparet in oleo.in quo aer dominaturat humiditas aque extinguit, ut notu est, ergo differunt specie, alias profecto non habeten t effectum tam diuersum. diei; et, ut NCc u let dicere, ' humiditas aquae exsolutio. tinguit propter frigiditatem quae cum aqua cli coniuncta, nam aqua uehemetercalet acta ignem extinguit, dc non aer frigefactus. . Tertio Siccitas terrae est eum frigiditate, grauitate summa, ac densitate, at in igne est cum summo calore, raritate & leuitate,ergo specie differunt, aliter inim
quomodo qualitates unius sipeciei tanta
patiuntur diuersitatem Quarto. Gravitates aqvs 3c teru leui- tates ignis & aeris specie disserunt,ut supra diximus:ergo de frigiditate; terrae &aquae . atq; calores ignis N aeris; nam ex his procedunt reliqus qualitates. Quinto . si humiditas aquae est eiusdespeciei cum humiditate aeris, superfluit una ex his,similiter calor ignis .l. aeris, &sat erunt duo clementa contraria, in quibus qualitates quatuor inueniri possunt:
non ergo necessaria sunt quatuor clemead mixtum.
Sexto. Quoties subiecta differunt spe- .cie. palliones etiam specie differunt,at calor aeris δε calor ignis sunt ipsorum pacsones tergo differunt specie,sicut ipsa: idedi eo de aliis duabus. Septimo. in mixtis calores specie disserunt;ergo in elementis etiam . Antec dens patet de calore naturali, de febrili .a specie differunt, cum calor naturalis nutriat augeat, conseruet subiectum , Opposita uero faciat calor alter. Haec sunt Praecipua argumenta in hac parte, circa quam tres existunt Philosophorum sen
Prima Alberti Saxo. q. . qui distinguit r.snrti in elementis,ut superius )iximus. dupli. ces qualitates virtuales, dc actuales. uiris tuales sipecie differi e existimat, ut calor ignis uirtualis 5c calor aeris similiter uirtualis specie differunt, at actuales eiusdespeciei esse existimat Alia est quorundam opinio, quod spe
ei edisseiant ipse actuales , nec oporteat ponere uirtuales.
Tertia est Marsilii. q. quod sint a. 'ctuales in es emetis solii, & symbolae sint
eiusdem speciei solo numero differentes. Pro determinatione huius difficultatis sit prima coclusio. Prster actuales qualitates in clementis non oportet alias uirtuales ponere ad eosdem effectus producendos. Dico in Hemetis, quia in mixtis no negamus huiusmodi cile qualitates.
Hanc conclusionem unica hae ratione Ratio
probo quia praeter formas substantiales uniea. elementoru, de qualitates actuales super suae sunt ills uirtuales. quod enim calor virtualis ignis potest facere, potest etiam sorma ignis per calorcm actualem, dc ide
168쪽
In lib. II. ae generatione , ct Corrv.
in aliismon ergo oportet absque nec et Iitate multiplicare tot qualitates. Secunta conclusio. Qualitates clementorii si inbolae sunt eiusdem speciei .Hane conclusionem reputo uerissimam. Probatur primo; quia si specie disserunt ; ergo sunt octo qualitates primae, quod absurdum videtur, sicut ulterius inmixto octo qualitates: quod est superfluunon poterit etiam conitare clementorun umerus, qS est in Philosophia absonii. Praeterea secundo,Sequitur, quod nullum esset clementu symbolu: quod est expresse contra Arist.Sequela nota cilcitam ignis N aer, cum calores specie differentes habeant, non communicabunt magis in calore, quam in siccitate,piaesertim cum calor unus d c struat alterum,ut et menta mutentur inuicem.
Praeterea tertio.Sequitur,'uni qualitatis speciei duae species disserentes coli ariantur, quod fallum est. Nam unum tantum uni opponi, est commune Philosophoru dictum.Sequela patet. Sumo aere dc aqua: haec mutuo se destruut; ergo calor aeris contrariatur si igiditati aquae Ulterius, sumo igne de cad cui aquam , cum mutuo se corrumpant, calor ignis cotratiabitur frigiditati aquae; ergo duo calores specie disserentes uni species rigiditati contrarii sunt: quod salsum est.
Praeterea quarto.Sequitur,*ex aqua
non possct ignis facere aere, quod cist contra Ariit tex. a 7.S co trasensum . Probatur sequela. Ignis agens in aqua. l. rescruat humidiu aquae. l .corrumpit: Si idem in aere mane ei go i a lium iditas aeris est eius de speciei cum aqua.Si uero non . sed aliud humidum specie distinctu inducitur; a qua producitur hoc Z Non cni in ab ne,cu sit calidi N isiccus, non ab aqua, cu non siti. dc quan iis esset, non haberet, quo illud producerct.Cuin igitur non sit causa producens, manebit idem. Et hoc
argumenta concludit contra ilia opinionem. Ide potest fieri argumentum de terra de aere ad producendam aquain. Praeterea quinto: quia frigiditas terrae intendit aquae frigiditate, re C contra.ut apparet in manu parum frigefacha a terra . de postea intra ira in aquam, manus enim frigiditas intenditur , ergo ills sunt Liuidiam i)ecta cura producat cilectum unius speciei. Ad primum igitur argumentu respon- Ad l.
detur, negando consequentia. Non enim
calor ignis disseri specie a calore aeris, qua uis non posuit esse cum summo hu mido. id enim est propter intensione in iorem. l. minorem; non tamen ob diis, rentiam specificam; sicut calor , ut sex, nopotest esse cum frigiditate ut quinque,at calor ut tria potest:non tamen ob id col ligitur,calorem ut quinque, ct calorem ut tria.*ccie disserte. Deinde respondco, quod summus calor esse potest cu hutniditate in aere non naturaliter,sed lanae uioleter, imo secundum illam aliam opinionem . quae ponit utrasq; in summo m clementis,etia naturaliter csse porcst cum aeris humidua te. Ad secundum dico . st igni s iste apud Adt. nos exi flens non est clementum purum, sed mixtas habet qualitat , fit enim exterrea exhalatione cum a re comixto.e tinguitur autem per sui secationem. Sic enim fit flamma: extrahitur aute ad partes exteriores a corpore talis inhalatio vaporosa, de accedituricum aut in occluduntur uiae. per quas trahitur, flama extinguituri,& sic flatus vehementes extinguit ignein. quia diuertit, de repi unit talem uaporem. quo ablato,damma auscr. tur ad moderatus accendit, quia excitat illum. Dico igitur cy aqua extinguit hoc modo per suis ,cationein, dc pCr abitationem materiae ignis : dc hoc habet non propter humiditatem, sed ob grossiti cm,
nam teria etiam extinguit , de olei copia: at aer non ob tcnuitatem ipsius non accedente motu: sic enim cxtinguit, ut
diximus Ad tertium dico. quod non sequitur, Aa rqualitates elle specie diueitas; quia inue niuntur coniunc .e cu disseientibus specie. No enim diuersae albedines specie disierunt, quamuis una cum dulcedine altera cum amaritudine iii ueniatur . Ita dico de siccitate, quae cum grauitate in ter ra cum leuitate in igne coniuncta est, notamen ob id siccitates disterunt specie. Et ratio em, quia siccitas non est illarum principium: non enim grauitas terrae exsiccitate, puenit sed ex forma subitati alitarrae simul ca frigiditate de siccitate, idcciso de iὀnc,ec auibuunt. n. qualitate EM
169쪽
in elementis ab ipso ium sormis proce
Ad quartum:aliqui grauitatem aquae& terrae specie non disserre putant sed solo numero At profecto, ut sit perius diximus, manifesta est contra Aristo. per hasce enim grauitates, di leuitates colligit loco quatuor ditiosa, & corpora sinapii clam elementa quatuor . Dicendum est ergo specie disserre.nee esse parem rati nem de aliis; sunt enim iste non alteratiuae nec sequuntur unam qualitatem sed utramque puta grauitas aque non ex hunia ditate per se, non ex frigida late per se, sed simul ex utroque est: & hoe sufficit, ut specie disserat a terrae grauitate, idem dieii ut de leuitate.
Ad quintum dico . quod no superfluit
humiditas aeris , quamuis sit eiusde species cum humiditate aquae : nam ration sibi coniunctae qualitatis, & ut a tali sorma est. habet aliquos essectus in mixto, quos no habet alia. Et idem dico de aliis. qua uis ut supra diximus) no negemus, sat esse ad nuxta aliquo duo clemeta sor-
Ad sextum dico, et absolute calor non est passo ignis, sed talis calor puta sicco coniunctus δε hoc totum differt specie a
calore cum humido, non ratione caloris absolute, sed ratione modi dc coniunctae
qualitatis. Similiter de aliis, non enim sunt reputandae per se singulae qualitatusq binae simul in singulis elementis sunt accipiendae.Secundo respond. quod si diligentius consideremus, calor ipse no est piopria passio,sed csse calefacti uuin . quare ignis propria passio erit, ei se calefactivum in summo gradu ἔ S ita in caeteris esciuetis. in aere vero esse calefacti uti no in summo. Ης aut palliones, dc naturales aptitudines disserunt specie. Ad septimum dico, quod calor naturalis δε sebi ilis. ut sunt passiones. si no disserunt specie,sunt autem passiones, si comparentur ad tacium, ponunturque in tertia specie qualitatis. Quod si petas, Quomodo calor naturalis iacit hos essectus A no calor febris Dico et in effectu essentiali cales accie
terque conuenit, at in non essentialibus dii sciunt, ut algainentuus ostendit.
quia calui ara urins cst uisu umentum
animae, non autem alteri, accidens autem vati os essectus operatur secundarios, ut auariis mouetur formis.
Habes igit de eIementis resoIuta ista; redo a An sit elementum; quid sit δε quot δε an pura, que illis proprie in sint qualitatende an in summo, an disserant specie qualitates sumbolae an sint virtuales qualitates in elementis , de an ipsorum grauitates. leuitates specie differant. Ad texta igitur exponendum redeamus.
CAPUT QUARTU.M. Quoniam autem determinatum est. x. 2 QVot elementa δε qualia sunt, hucusque explicauit Arist. nunc de id rum mutua generatione disserit. ΣProponit autem primo in letionem, quR Hemenia talis est. Cum iani in libr. 3. Coeli dictum torum. sit,ipsa Elemcnta mutari inuicem. duo supererant examinanda.& quo modo sit ista mutua mutatio S an singula ex aliis omnibus possint generati, ves no sic sed aliqua ex quibusdam,sed non ex aliis generentur, atque ista duo in prasenti tra- i
Dicit autem, quod in lib. Ccesi dictum
cst. elementa inuicem mutari. S hoc praeter qua in quod dictuni est. et i a sensui est manifest ii. quia alteratio.sine qua gen rario elementi non est alicratio inquam secundum tangibiles qualitates nota cst sensuiδε ista indicat, genetationem esse
mutuam clemcntorum, est ciam alter tio haec mutua. . I
auod igitur omvia nata sicli ad-
inuicem. Aliquod theoremata circa hoc constituit. quoium primum cst:Quod libct et mentum in quolibet transmutatur, ut ignis in alia tria per se, & aliorum unumquodque. Hoc tali ratione probat primo Genta
ratio cst inter contraria. N a contrariis .i. omnia contraria se mutuo transmutant. at omnia clementa inuicem contraria sunt; ergo omnia inuice se tran mutant.b OIcdcavat Probat, qu a elemera, ut Aliquot
170쪽
In Lib.I I. de Generatione,ct corrus.
ta aut sunt symbola de in una conueui ut qualitates,aut dissimbola.i in neutra conueniunt. Si sunt symbola tunc contraria sunt in unica qualitat ut i Anis. & acr aerq; calidus;sed alter humidus, alter siccus: similiter ignis , & terra. Si uero disisymbola: tunc contraria in utraq; sunt,ut notum est; erunt igitur semper cotraria, atque se mutuo poterunt transmutare Unde conclustur theorema propositum. de ita dicit Aristo. et ex ratione facile est cognoscere,quodlibct ex quodlibet elementum fieri mutari posse.
Differt autem ino citius O tardius.
tio estς- ue faciis , sed symbola
mutua din elemetis muta tio. Nota a.
Secundum theorema est: nam quamuis omnia mutuo essent transmutabilia; tamen non omnis mutatio est aeque facilis. & uelox.ob id theorema est, auae cognationem habent, & symbola sunt .sin una qualitate conuenientia. talia facilius inter se mutantur,que uero talem cognationem non habent, dissicilius inuice mu
Ratio huius haec est. Facilior est mutatio ubi pauciora destruuntur, at in muta tione symboli pauciora destruuntur,qua in non symboloserso illa est facilior mutation uelocior.Minorem probat, quia in symbolis una mutatur qualitas, ut acrfit ignis sola humiditatis separatione, in
non symbolis uero utraque ut cum aqua
fit ignis, mutatur enim aquae humiditas& frigiditas in siccitatem dc calorem, ut fiat ignis. Multis exemplis hoc declarat Aris quae
sunt satis in textu manifesta. Unde concludit. * est circularisci .mutua omnium elem torum mutatio. & lquaedam facilius, quaedam dissicilius in
aliqua mutantur. Vocat elementa consequentia , quoruin alteri contiguum,ut ignis in aer, nam
Tex. 26. Exempla Nihil in hoc textu continetur nisi exe-pla eorum , quae dissicilius mutamur , qualia sunt dissymbola; ut ignA aqua, aer cum terra. l. ignis di aer simul cum ruitas
aqua δε terra, nihil enim refert, illa singu timui. la t.bina sumere , haee autem dissicilius transmutantur mutuo , quia plura destruuntur, ut diximus,quam in symbolis, dc in textu patet.
Si autem uniuscuiusque alterum.
X. 27. Tertium theorema est . Cum duo es menta conuenilint , dc ex singulis una bu, te qualitas corru mpitur, tunc facilis etiam mentis eserit mutatio, sed non fit unum es enia unam Lium ex illis duobus , sed tertium ex illis symbolum. ἹU.g.ignis de aqua pugnant, ut ex igne perdatur siccitas. sed maneat humiditas. tunc fiet tertius aer ex utroque facilius, quam si utraque destrueretur. Idem dicitur de aere de terra, ut fiat aqua. Fc etiam ut fiat ignis. si cnim ex tet. ra aufertur frigiditas . Fc manet siccitas. dc ex aere ablata humiditate. calor manet tunc fit ignis, si uero non sic. sed ex terra aufertur accitas, manente frigiditate, &ex aere aufertur calor , manetq; humiditas, fit aqua.
Confessa autem O siensui. Tex. 2 8.
Quod dixerat scilicet, ex terra dc aere tieam fieri ignem. tunc experietia comprobat,na flama est maxime ignis in hiis, q apud non sunt tamen flamma ex eterra dc a re fit est enim sumus .at fumias est terrestris exhalatio aeri comixta . Per exarsionem autem fit ignis.destruitur enim terrae frigidum.& aeris humidum, manetqi materia sicca,& calida.
In iis autem, quae conssequenter mit.
Tex. 29. Iheo Quartum theorema. Ex duobus esementis symbolis non fit tertium aliud, ut ex igne dc aere nullum aliorum fit. lis GuRatio huius est : quia in symbolis est alata. 3. una qualitas communis,& duae cotrarie, quaero ergo .l.destruitur symbola; & tunc manebunt duae contrariae, quae non si