장음표시 사용
81쪽
ti Lib. I. de ceneratione is Cor .
mente calore, qualis non est in animali , ut est scirum,argentum.& metalla . quorum temperies dissolui nequit, nisi a calore sortiissimo ignis calor autem animalis non est tantus. Secundo , cum humidum non potest
dissolui.& a sicci intemperie separari, nisi per ipsus humidi consumptionem Iut in lapidibus alijs , quorum humida accedente calore destruuntur, dc adii.
humidudum paritum, ut in sus, ct Gilibus , ac lignis siccisi omnia igitur ista ob dictas caulas non sunt nutrimentum ui
Nies par res in ghus diis sponitur
Nota tamen, quod eum snt inter ipsa uiuentia adhuc varia temperamenta , diuersa quaeque nutrimcnta appetunt, prout magis ac magis ipsis proportionata sunt: unde sanguines, quibus humidum aereum viget cum calido tem perato appetunt tales cibos, ut uinum rubeum,album panem.oua mollia,& trementia: cholerici vero admodum nutri menta adusta, di quodque uiuens pro sua te: nperte: ex quo patet, quale debeat esse nutrimentum. Aduerte secundo ex hoc, cum nutrimentum debeat praeparari, de disponi ad uiuentis temperamentum , natura in animalibus constituit tres principat partes. in quibus hoc nutrina tum per
Altera pars est stomachus, seu uentri. culus, in quo fit concocti O ,. N separantur parto i culentae,& ineptae nutritioni , Fc totum ad intestina mandatur,
a quibus iecur,seu hepar suinit totum it lud, quod nutritioni est aptum; relinquit excrementa alia , quae per aluum mittuntur'. Est autem quaedam uena ab
ipsius iecorisfinnira, seu inferiori parte procedens a inpia fatis, quae dicitur uena portae , quae statim in duas diuisa post aliquod spacium a iecore, de illae in alias , de hae in alias innumerabiles ,
quae meseraicae dicunt ur,sumunt, Ac trahunt ab ipsis intestinis nutrimentum adiecur, in quo cibus praeparatur, Sst iam massa rubea . erat enim primo uelut crocei coloris, nondum tamen sanguis est secundum Aristot. bene tamen
secundum Calenum. Parum refert hoc. . in praesenti in iecore, quod in in parte dextra sub ventriculo , fit concoctio, in qua secernuntur paries terrcstres tanquain quae nutritioni; dc partes calidissimae. . . 5 sub ilics , prioici, de quae ni clanchol, cae sunt mittuntur ad lienem per venam quandam. Lien autem est cx opposito iam. inserius a parte dextra. Posteriores vero mittuntur inuas quoddam intra i cur. quod dicitur solliculum sellis, in ...
quo residens illae partes cholericae, bc bi- ω
liosae Sic nutrimentum pra paratum mittitur ad cor per uenam supratorem ieci Cotiris, quae a corde in superioreni partem iecoris mittitur, ampla niniis, A dicitur vena caua. Humor autem, Jc massa re vina cacepta in corde concoquitur, A fit san- utiguis periectus ; de iam est nutrimentum ultimum, quod mandatur per venas it rum in uniuersas alias venas, de partes corporis animalis, quibus quaeque pars nutritur. Unde sanguis ultimum alimentum est , ut dicit Aristoteles a. de paribbus capit. 3. Nec existimes. uenas, intestina esse loca principalia concoctionis , 5e praeparationis alimenti;sed viae,per quas deiertur, quan uis aliquam inducant alterationem , sed non quae mutet sanguinem . non enim mutatur iam . nisi in partem viventem a singulis partibus nutriendis, Has tres purgationcs. seu dispositio- Exῆρlumnes explicat Galenus liber, dei uuam ei iis . similitudine bona , puta de .uis. βις-- Primo enim calcantur. scpalanturque illae cutes, quae allimitantur excremento animalis primo facto per aluum, postea mullum reponitur in alio loco , dc fiunt sedimenta: ci seces, quae siti lantur cxcrementis in iecore. tande ui in vase facit spumas, de restat uinum purum . Si ea fanuuine mi esto a corde extralii-tur aquositas per duas venas, quas emungent. s mcant , di in renes tendunt; di illinc in vellicam urinae, qriae omnia perspicue Anathomici docent ta ostem
Sunt igitur uniuersaliter quinque alte mutnwra lones ubi ante conuersionem in sub dimisistantiam animalis. Prima est in ole, quae Rς masticat lo dicitur, & haec imperfecta alteratio est. Secunda cst in uentriculo.
82쪽
Tertia in iecore. Quarta in eorde . Quinta in singulis partibus nutriendis Ex his, puto,duas esse solum concoctiones .dc casuae est in uentriculo,& eam, quae est in iecore, quia in his mutatur cibi species, non in aliis, sed parum resert hoc nune discutere. Fiunt etiam quinque excrementa, primum in intestinis, duo in iecore , quartum in corde, ult muni in aliis partibus . unde sudores Proueniunt. pili, ungues, sputum. immundities aurium , α nasi, de alia multa. Vide igitur, quantus sit naturae ordo in disponendo nutri
viiiu Adu te tertio , quod sunt operati te, in sic nes, S uirtutes qua tuor in singulis par-gulis par tibus. Prima est, attrahendi cibum ad is R. se , quare attractiva dicitur. Altera retinendi. ne dum convcrtitur, retrahatur 3 quae retent tua dicitur.Tertia convcrten
di de alterandi, quae dicitur digestiua . Quarta expellendi superfluum a se. quae expulsiva dicitur , quas Omnes docet
Avicen. a. sen. doctrina 6.capitu. a. unam
aliam addit Averr. 2.colliget.puta discretiuam qua quod sibi utile est ab inutili, di incpto ad nutritionem secernit: sed forsan haec eadem est cum digestiua. Per hec omnia potest ad argumenta responderi. Ad primum aliqui dicunt, alimentum,quod dicitur simile esse sanguinem quia est valde similis animali , & viventi nutriedo,in qualitatibus Sed hoc no est
recipiendum, nam cum debeat mutari in vivens ex potentia in actum, prosccto potius contrarius dicetur, quia mutatio ex opposito est. Praeterea, quia est cotrarius nutriendo aliquando, nam sanguis humidus est. os, uero ualdc siccum , non Ur
Melius ergo, ut dicamus , quod idem est nutrimentum. dc pars viventis , pars quidem, ut solum vitioncm dicri lautri mentum autem, ut repaiat substantiam deperditam, cum Crgo sanguis est, tunc est nutrimentum diutini tu, donec fiat vi-Ia
Nota de .. . Nota tamen ex Atiaol. 3. de partibus. corde. capitu. s. quod cor iast locus, in quo Primum sanguis continentur, ac inde in uniuersas partes corporis nostri per uenas. de arterias diffunditur. at similat cor fon ti communi, unde in uniuersum ortum aqua deducitur. Sunt enim duo ventriculi, de recepta- ventri cula in corde.Unum superius quod devi' trum dicitur, S in hoc fit primum fanguis nutrimentalis, qui per uenam c iram diffunditar in corpus , dc hoe aluntur paries reliquae . Ex isto uentriculo
dextro transudat aliqua copia sanguinis in aliud inserius,quod dicitur imum. hie fit purissimus sanguis, ex quo generatur Nota de spiritus motivi, qui sanguis dicitur arim alteriis. tialis, de diffunditur per uenam quadam ex ipso procedentem,quae dicitur arteria magna de hic sanguis diffunditur in pulsus, in pulsus est arteria cum sanguine isto,dc spiritu motivo, solet sanguis hie naturalis dici. Atque haec satis de sanguine, Galenus, quem Medici sequuntur sanguinem in iecore generari dicit, qui per
uenas diffunditur , de in corde generari spiritus uitales, qui per arterias a corde originem trahentes diffundi tur, & huic sentetiae magis fauet Anathomia. quam
Aristoteli,quid aute sit uerius , uiderint Medici. Ad secundum dico, quod non loqui. Ad mur de quacunque potentia, sed solum nutrimentum dicitur in potentia, quod reduci potest ad uiuentis temperiem ab
ipso uiuente ut ductum est, haec aute r ductio fit medio calore naturali, Habet autem tres operationes mirabi Nota dales calor iste. Prima in .separare parto calore nadiuersae rationis.Separat enim excreme- ui iuta a partibus ad nutritionem aptis . de in hoc fit si initis calori elemetati, hic enim scparat aetherogenea, ut aurum ab aliis, quibus cum naiscetur Gernit. Altera est uiuificare, facit enim in sanguine no uti vcnte urucias, in quo sintilatur calori colesti, qui viuisicus cst. Tertia est a limit re quia calor in osse sibi sanguinetii limi i lilat,dum facit os,in neruo neruia , in ca
ne,carnem, & lic de aliis, ec ab hoc calor animantis dicitur,an tamen specie differat ab elementari alibi discutic tiri Ad tortuam dico , quod non fit nutri--Ltio absque acquii itione alicuius quantutatis, s a non quaecunt acquisitio iacit
83쪽
In L b. I. de generatione se Corrv
augmentum nisi sit maior, quam ea substantia. que depcrdita est. Dices Quale in
triticit Dico. Propter siccitatem partium
i ex cosum stione numuli naturalis reddutur pat te, duriores .dc que uix exicndi, dei propelli pollunt ob id c citat auginentu.
non laincia nutritio : quia manet calor
naturalis ago. Sc hinc est . quod pori stin tbiculo res multo iii statibus. quam in iuuenibus Ad . Ad quartum vide Albertu Sum de homine.q. a 8 Est dissicilescite, qualis mutatio sit nutritio .apud vos,qui forma candem cxtendi dicunt in materia cibi: est ei un conlia polita generationi.ut ipsi dicunt. Generatio eit propter tormam: materia enim nouam acquirit sol in a. di estriintus materiae in formam: at nutritio econtra formae motus in materiam .
Ad secundum ea,quae nos dix: mus. saei te est .hoc solucre. Est enim geneiatio qu u lam.cum noua forma producat tu . si diuisibilis sit.sicut cum una medietate ligni accensa. altera accenditur, huius est generatiotaum vero Est scirina indivisibilas .est adhuc generatio quada, quamuis enim non fiat forma.nec mat cria: tamen fit totum illud,scilicet, caro, os . sicut fit homo non facta anima, nec corpore. Et haec satis de augmentationis materia.
nostris temporibus confuse tractantur apud Philosophos. De cicinentis autem tres quaestiones T proponit post discuticndas ri ima est. an
sint, nec ne. Altera est .an sint sempiterna, dc ingeneiabilia an non. sed secur dii aliquam pariem saltem generentur.Tertia est si generabilia sunt an mutuo omnia, de inuicem inter se .ita,ut unum cx alterode e conira generetur I no sic. sed ex uno reliqua generemur. I alii uoluerunt quidam enim ex igne solo. quidam ex solo ocre reliqua generabant. Nota literam eundum Philop. in dicitui de materia, de de vocatis elementis. idem intelligit: exponitur primum . scit cet materia. per secundum, ne existimetur hic agi de materia prima secundum se.
Vlterius,dic t Ocata clementa,qa -- Notia. muniter haec quatuor prima corpora clementa vocantur. dc tamen non sunt sim
pliciter clem nta cum adhue ipsa coitu ositionem habeant, nec ι:. mixto secunduiormam omnino mancant: elem eiu au
tem secundum totam substantiam debet manere in to cuius est clementum
Nota vi: crius quod prima qusilio pO .sta ab aliis non ponitur pro quae Ilione
sed sensus est,an uocata clemeta, siue ue re clementa sint, siue non .an in generabilia,& sempiterna sint. utrunque comino
de dici potest. Quoniam autem oportet primum. X. q3 PO s π QI A Μ de generatione quid
esset.& qualiter ab alteratione scpararet,d meruit:similiter ei iam de augmentatione: nrinc de principiis communibus generationis corporum particula- , , ' . rium,inilicet de clementis disputare agisquenti greditur. At quia opus erat prius, quam' de ipsi diceretur. quaedam alia praemittere,p u ta tractatione de tactu, de actione. ει pastione. de mixtione , ista nunc Explicare incipit. Proponit igitur intenti nem suam in principio, dicitq;. Cum si disputadum de matcria, de de vocatis elemenus,OPOI Iet Prunum Hadcre ea, quae
Omnes enim, qui elementa generant ,
Conclusionem suam confirmat ex sentetia Antiquorum,dicitque, quod ta in il noWς :li, qui elemeta generant, d est, dicunt cicmenta est. ex aliis generata, ut Ana udio, De inocr. quam hi, qui non ea dicunt g nerat ased illa quae ex ipsis componutur, ut Empedoc. omnes hi de generatione horum siue uno, siue altero modo dicentus, utuntur cogregatione.& sc gregatio
iaci similiter loquunt de agere de pati. Cogregatio autem quaedam mixtio videtur: vrgo ad disputationem de elemetis, saportet de his tradere,praeseriim quod de mixtione illa, nihil distincte loquuti sum hucusque.
84쪽
Cap. VI. Sed neque alteralipossibile est aeque
segregari. π: Ex opinione eorum, qui plura ponunt
ietaticie, principia, probauit agendum de mixtio. ecpassio. ne, at nunc de agerc, S pali probat ex ip - sorum opinione sed etiam eoru,qui unuprincipium facilit, hi enim alterationem
admittunt. Dicit ergo, quod nee alterari. ncc congregari .l. segregari,contingit, nisi ponatur actiod pallio. Opus enim est, ut sit unum agens,alterum patiens,& itaui plura elementa ponunt,generatione icunt,quia adinvicem agunt,& patiun
Reprehe Hos tame arguit Arist. quia ad ueram M' actionem δε pallionem ponendam prx
ter plura principia contraria. Oportebat unum commune ponere inbiectum, aliter autem non contingit uere agere, aut pati . Nam unum eontrarium , non pintest fieri alterum contrarium non enim
calor fit frigiditas.sed ab uno se subie ho
P expcllentes agunt,& patiuntnr. Et in hoc laudatur Diogenes, qui tale posuit commune subiectum contrariis,lic enim continget agere , dc pati. De hoc diximus libro i. Physic. Reprehendit tamen ipsum Diogenem in uno,quia solum ad actionem, re pallionem potacbat unum subiectum. in quo errabat. Non enim sat ci . unum habere subiectum sed quod adinvice sunt res acii. ux.ci passiuae Milicet,contraria sint, non enim calor agit in saporem,quanuis unuhabeant subiectum.
sed si de ipso facere. O pati.
Aredum Non solum de mixtione actione, deeste de xa passione sed etiam de tactu dispui adum
docet. Quod probat, sta sicut nce mixtio sine actione I passione. ita nςe ista sine tactu esse possunt, opus est ut se tangan t, quae inuicem agere,& pati debent, ergo ec de tactu dicere oportet. inter ista auteomnia primum de tactu proponit dicendum esse, quia uniuersalior cit, quibus enim inest mixtio .inest tactus. Similitet cui nunum agit,alterii patitur principaliter, id est proprie, est etiam tactus non
est autem i contra, iram duo se tangere
possunt, quin astant.& patiantur, di duo agerem pati, quin sit mixtio , a tactu ergo incipiamus. t
T A c v v s multipliciter,& analogicE Tactuadicitur,quare non a communi dc finitione sed a diuisione incipit. Dicit igitur, q, wς sicut alia qua pluri ma nomina multipliciter dicuntur, quaedam purE aequivoch, qu*dam per prius,& posterius,dc analogiceuta etiam in tactu. . . Incipit autem p timam signification ει secundu quam tactus proprie dicitur, ςx Φρite inponere dicens, quod tactus proprie in est Eetitur. iis, qui habent positionemn locum, Pu'ta corporibus . ' .
At posset quis dubitare Nam corpori Nota 34bus mathematicis inest proprie tactus, non tamen sunt in loco. Resp. quod sunt quidem in loco, de eralocus debelux, si ueniit separata realiter, ut ponebat Pythagoras iue non, sed secundum solam rationem.
Vbi nota,quod diximus. .libr. Physic. i. quod locus debetur primo rei ob tuam ii
quantitatem , locus autem naturalis ob
qualitatem.Unde si daretur corpus quatum ab alijs separatum, utique debere εei locus, de locum repleret , sed per acci dens locus, naturalis ci competeret. Non enim magis sursum , quam deorsum aptum ellet esse, modo autem cum non est separatum quantum a quali re, sed . aratione sola, idem est locus, te pro utroque, sed ratione diuersus . Nam locus, , ut locus , de ut ambiens, correspondet
corpori,ut est quantum locus uero, ut ta ,
lis cst. id est, ut has sillas claudit qualitates, debetur corpori eidem, ut quale est. Ex his concludit Aristoteles. Prim O,ta inmctu, illa se tangere. quae ultima simul ha- in ius i. bcnt.&determinatas habent quantitates in Q. id est discontinua sunt depositioneinha bent, quorum quidem sunt conditionestre, ut sint corpora.& discontinua. dc simul habeant ultima .sie enim est li. 6. determinatum. quod se tangunt, quorum trunt ultim simul. Quoniam - a
85쪽
In Liba. de generatione se Corrus.
Quoniam autem positio quidem . sunt teri ius eorum, que activam patrua
sunt. Primus tactus mathematicus dicit. Secudum tactum uult indagare. & est siccundus,& terrius physici, magis autem modo. eorum quae non solum habent illa iria p xcrtius cedentia.sed inuicem sunt motiva I mo Aduerte autem quod aliqui volunt ta' bilia. Ad hoc autem facit hanc rationem: magis proprie dici de terris,.λ phy
Que sunt in loco de positionein habent. sco intur quos est Philo. Sed mihi no pia c, se tangunt,ut dictu in est: at quae in loco cςi imo omnium primus est mathemati civi. sunt, quaedam sursu an . iusdam deorsum. ς . Primo: quia tactus est passio quant . . t secui. dum aliam dimerentiam sunt: er λ habentis positione at corpus mathepci omnia tal a se tan*unt. Vltcrius , talia aut prauitatein Labcnt. ut terra .l. leuitat cui, ut ignis,aut utrunquc, ut interinedia quae urioque participant huiusmodi
.e autem sunt activa, , palluia mutuo, motiua y. mobilia:crgo horu tactus est. Est ergo iactus corum : scd non solum sunt corpora , scd N discontinua, di ultima simul habentia, sedi tiam inuicem motiua . t R. mobilia sunt, actus igitur addit motu supra Primum.
Quoniam autem mouens non simili
ter. Tex. ἡ . ould si τ ε η τ ι V Μ tactus modum indagat, Disu, i. puta, cum duo no solum corpora sunt, modo. simul habent vltima,& motiva. ac mobilia sunt:sed etiam activa.& passiua, id est, alterantias undum qualitates.& palliones. Ad hoc autem proponit distinctio.
Dupi., Est enim duplex.Alteria, quod Mouet,
Mentis,ci mouetur. Eandcinq; distinctionem dicittici ti . esse in faciente, sed tamen est disserentia inter lactens, ta mouens. Mouens enim est superius includes quamcunque actionem 'at faciens inferius est, dicitque alterationem secudum qualitates. Et hoc S-batur ex suo opposito nam opponit pa eienti patiens autem est secundum motu pallionis, ut est secudum qualitates tertia: spcciei. Alius a ' Ex quibus collitit ut alius tactus,nam tactu, potest Cisse, quod mobilia, & ni ouentia letangantsed non per passionem, ec actionem . S sic erit alius tactus eorum, quae pastiua,& activa inuicem sunt. ta. Vnde colligit tres tactus uniuersaliter. mi, colli primus eoiuin,quae politionem habent: -luo cita corum . quae motiva, di mobvliam alicum puta ut quantum est . dicit imtrinscce, A formaliter ipsam qualitatem et go iactus ipsius est primus. Praetcrea, quia tactus physicus pendet ex matheniatico: nisi cnim quantitas esset, tactus non Esset:at no E contra potest mathematicus absque physico cosi stere. Pi xt erea , quia in simplicior . reliqui sunt compositi.& habent se per additi
nem ad ipsu in .Prsterea quia ab Arist primus o inniuronitur,atque talem proprie tactum vocat. est initur primus. 5. iel: qui per altributioncm ad ipsum dicuntur. Aduerte ulterius. quod tactus est codi stio necessaria ad act ionem. No tame i- tectu, ad stemus, i actio cadit immediate supra actionE.
id. in quo est tactus: no enim hoc esse potest. Est enim tactus in superficie indiuisibili: at actio est supra corpus: propterea actio. N pat Iio supia aliquod corpus immediate,& primo fiunt. Cum cnim ignis applicatur ligno immediate,& simu agit per partem aliquam totam ipsius , quae non potest esse minor, quam minimum
Es igitur ut plurimum tangens.
Quomodo se habeant tangens . di tactum,nunc explicat,& dicit tria. Primum licia est. in plurimu,& frequeter tangit. quod ab ipso tangente tangitur. id est, tactum tangit ipsum tangens. Ratione adhibet:
quia sere omnia, quae corpora, ct sens hialia sunt, mouent, duin movcntur:& sic tagunt dum tanguntur:intcr quc sensibiliarcpei unus aliqua, quae necessario ita se habent.& experianus, tacta langCre, qua lia sunt Clemcnta. Alierum est: aliquando quan uis ra-
Ο,mouens tangit motum , L. d non tan
git M. ci attendo, quod hoc est. l. quia moti m
86쪽
actu virtuti , desere duinquantita tem
m ueni est immateriale, ut intelligentia respectu Cocli.Uci moues est alterius materiae ut Coelum tangit elementa, agitq; in ipsa. non autem ξ contra. Ter tum est.Cum id quod tangitur est eiusdem materiae generis cum eo, i tangit.tunc est mutuus tactus, & quod tangit, tangitur.
Ex quo fit m si aliquid mouet immobi
Ie,id tanget, & non tangetur, scut mouet intelligentia Celum:& tristis, di mala habens mouet nos. non tamen nos ipsum movemus .in his enim, quς mouet, non sunt eiusdem materiae cum motis: atque sic concludit de tactu prout ad Naturalem pertinet. Hic aduerte prinio,quod duplex est iactus: quidam secundum virtutem. 6c operationem, quidam secundu quatitatem. Tactus virtutis potest esse inter duo corpora,vi cum sol virtute sua agit. Se t agit terram: potest etiam esse inter res,quaruvna est corpus:altera non;vt cum Intelligentia mouet C lum. Et autem discrimen mam tactus virtutis, qui est a corpore necessat io pr supponit iactum quantitatis. l.ipsius. l. alterius corporis unde distans non agit indistas, nisi in proximu agat. dclin mediatu corpus. At tactus virtutis a re spirituali non supponit tactum quatitatis: Unde liuelligentia mouet orbem, non per aliud medium corrus; aliter enim esset processus in infinitum, si ad unum indigeret alio. Aduerte ulterius, quod in tactu tertio physico est tactus mutuus, ct tactus non mutuus.seu diminutus: mutuus est, cum inuice activa. Je palliua se tangunt, ut clementa inter scidiminutus est,cum unum agit,sed non repatitur, ut cum tu agit in elementa, nec ab his reparitur. Haec eadem distinctio est in tactu secundo, pura mouens,dc mobile: est enim mutuus, cum duo inuicem se localiter m uent,ut duo lapides obuiates, de duo impcllentia te corpora: ali er est diminutus, ut cum Intelligentia Coelum mouet. Dices, Quomodo unum C iussi tangit alterum 3 Multiplici πr respondet Philop. sed nihil ad rem. Dico, quod secundo modo: nasuperiores mouent inferiores immedia-
se saltem quoad motum diurnum.
De ipso autem facere, O pati diacendum. Tex. 46. P0 π tactu Aeactione, Spassione Distini
disputat: ae priniti maioru sinias et xl. Mea tat, quos dicit,in hac re subcontra- 'Mi ios videri:na cotraria dicere vide-ς tu T. at quia no Omnino sunt coiraria, est utraq; vera sint,idcirco subcotraria vocat Fuit circa hoc duplcx sententia. Prior; quae multorum fuit,est, quod si- Duρleamite no agit in simile, nee patitur a simi lata ueteli sed semper actio. de passio inter dissimilia sunt adeo quod si aliquando videtur. simile ageret i simile, ut cu mastis calidii ,
in minus calidu; tunc non ratione similitudinis,sed ratione contrarietat s actio, de passio,puta,quia unum est multum, alterum paucum, qui contraria sunt. Horu ratio erat: quia si mrlibus Omnia Rico. ex equali i sunt mec esset ratio.quare magis unum esset activum,aut palliu u.qua alterum: unde secundum hoc actio,oc Passio est inter contraria.
Democritus autem ultra alios.' Tex. 67
ti, qui solus ab aliis diser auit dicens,* ,.simile agit in simile: q, si aliquado oppositum agit in opposita, id est ratione aii.
cuius similitudinis , dc no contrarietatis. Et probabat: quia quod omnino diuersum est, non agit in diuersum. ut linea in is albedinem: actio ergo de pallio nata sunt fieri inter similia. non autem inter diuersa, ut priores dicebant.
Xo dia. Concludit ex hie dictis, videri contraria dii. dicere Philosophos antiquos.& subdit tatione huius cotrarietatis quia cu esset v-truq; simul ipsi no sumpserunt, nisi una
parie in dactio. ει pas Ito est simul inret simile . oc dis limile: at ipsi non sumps
runt, nisi unam partem singuli, cum tamen utrunq;. de tota debuiuunt asserere.
87쪽
. Inti I. de generatione corru'
nuare Arist. utrunque simul ponit, ac dicit primo. quod simile omnino, ita, ut nullatenus sit differens,non agit, nec patitur a simili. Trubi ... Probat dupliciter. Primis. quia si virunspeciem sorma: unde color a colore pati ur,& sapor a sapore, & corpus a corpore : puta hic color specie albedo in alium specie.snigredine, sed utraque sunt color unus genere: simit iter ignis ab aqua, sed
que est omnino simile non erit maior ra utraque elementum in corpus;calor a fritio quare unum agat.l .patiatur potius a giditate, sed utraque qualitas passibilis. obiectio
alterum: unde neutrum aget, neutrum
que patietur. Probat secundo: quia si simile agit in si mile omnino post et idein seipsum agere. Si enim calidum in calidii simile omnino agit,posset etiam in se Hoc autem esse non potest: na tunc nihil esset in corruptibile.l. imi nobile,quia posset unumquodque in se agere . Dices, et non valet consequentia, quia simile no est idem simili sicut idem sibi. Respon. quod si hoc dicas,iam colligitur, v actio . de passio innititur alicui di . diu ei sitati in sic ia non est inter omnino similia in predita ellu, no essent idem,ta me satis est, quod essent aequalia in virtutu agendi, quare si pollent augere.v. g.calorem ut estus in ali ratione posset cile, augere calore,ut aestu in se existentem. Probat unica ratione . Nihil agit, & patitur nisi contrarium,aut subiectum habens in se contrarium, puta calora ignis habes calorem:at omnia talia sunt diis rentia specie .genere cade: cotraria enim haec sunt quae cum specie disserant. eius. dem sunt generis, ac mutuo aguntaerso
actio, di palso inter simile, di diis milesunt.
Et omnino alterum , O nullatenus idem. Tex q9.
Sed quoniam non quo uetque natum est pati. Tex. So.
Actio fit partim innutilia , partim in
D I C i τ terti b, in quo sententiam explicat, quod actio. & pallio est inter simitam di si nidia: timilia quidem genere, subiccto, stu materia: diit inutia autem
Huius autem causa est, quod contraria. Tex. II.
RA Tio MEM dictam, quam breuiterposuerat. explicat magis δε quomodo cotraria similia dicantur propter unitatem generis subiecti,dissimilia propter specie& sor matri. Cumque actio S passo sint inter huiusmodi contraria,erut profecto inter similiam dissimilia simul; & agens S patiens erunt aliquo modo similia,aliquo etiam modo dissimilia, ut dictu est.
Dici T secundo Arist. quod omnino diuersum non agit. L patitur ab omnino diuerso: probat dupliciter. Primo indu-ctrone quada m:quia linea non agit in es bedinent, nisi secundu accidens quatenus linea coniungitur cum altero contrario. Secundo, quia non sunt contraria ea, quae omnino diu ei si sunt:at inter corraria actio reperitur hec enim ab uno subiecto se mutuo expellunt secundum actionem, S passionem. In litera per ca, quae sunt ex contrariis, intestigit media ipsi,quae in extremis coponuntur.
Quoniam autem faciens, O patiens
genere quid m. Vt Philop.exponit Arist.ostedit Propo
sitionem seu conclusionem conuersam. prius enim probatum fuit, coriaria ape-xe,&pati,sed potius sumptum hoc fuit. modo aut e couersum probat. puta activa, de passiua inuicem esse contratia, ct hoc dupliciter. Primo quia talia sunt eiusdem generi specie disserentia, mutuoque agunt: er go contraria. Secundo, quia generatio, de eorruptio inter contraria sunt; ergo etiam actio, S
passio δε sic activan passiva.
Et nota. t hic vocat generationem , Scorruptionem tam substantiae . quam ac cidentis quae superiores sunt actione , passione , quae sunt tantum secundum qualitates in argumentatur. ut dicit risi
iop E superiori per regulam, quae dicu
88쪽
tur de praedicato. S dicetur de subiecto. Atti da Ex quo infert hac codusionem, quod ἔi 'si' unumquodq; dum agit, allimilat sibi past ' Λά sum corrarium. Quod probat quia genet' ' ratio est inter contraria ergo dum ali ad enerat,& agit circa suum intrariu inteit illud reducete in cotralium.quod est nitu sibi. U. . duin calidu agit in frigidum δε intendit generare, ponatur frigidum reducere in suum cor rarium quod est ealidum & sic sibi allimitat essectum. di sic patiens mutatur in iaciens, idest,in idem specie cum faciente.
D secundum rationem quoque no eadem dicentes. Tex. 2.
Meilian Couci cra x modo Antiquos, qui vii debantur contraria dicere, at non dicebant . Qui uin m actionem inter cotraria ponebant,respiciebat formam qui uero inter sit milia. respiciebat subiectum. qtidem est contrarioru . dc tam secundum contraria , quam secundum subiectum actio de passio praedicatur. Dicitur enim Nota calidum calcfacit.& ignis . seu corpus ca-l facit frigidum calcfit. corpus calefit cotribuit ut subiecto est similitudo,cum vero ipsi contratio diutini litudo dc utrumque iacium cst.
mandum. Tex. II. NuNC qu stionem determinat,ut Philop.cxpon it an omne agens agedo repatiatur. Ad cuius determinatione premittit diuisionein mouentis na Per moues docrminat de agente.
. Duplex est mouens alterum . quod est causa ciliciens.& est primum alterum est ultimum,di proximum cisectui S generationi.V. g. animal mouet baculu, di baculus librum prunum est animal ultimuest baculus, qui est proximiis moidis res,scilicet libro. Simili rationC. Duplex est faciens. Primum, ut medicus canitatu, proximu .ut uinum .l.poti O. ln mouentibus, primum non est ne cessarium,quod mouedo moueatur, imo
aliquando est necessarium quod no mouzatur, ut patet de movete omnium pri
mo proximum uero 'semper moues ira o eesse, ut uctur. Ita ctiam in sacrentibus fit lacies primum,dum est crat non alteratur,ci vitium dum alterans .alteratur. Hoc probat tali ratione Quaecunqtie minis habent eandcm materiam, faciunt di pa tiuntur at proxima agenita habcnt ean- p .dem materiam cum passo prima aut no Raus. semper,ergo illa agunt,6c patiuntur semper non autem ista, Minore ex Emplo ma nifestat Medicus euim non alteratur ab eo, qui sanatur,cibus aute .dc porro alteratur medicus autem primum cst, cibus
Hic nota, quod convenat primum m. νlicitetuens cum primo & uniuersali iacienti in couemue duobus. Alterum est quod sicut primum piimu
mouens non mouctur .dia mouet ita primunt iaciens non ali cratur,dum aliciat, tens.
Alterum cst.quod urrunque est indepen ieu alte dens ut enim prim i moues non depen- lan det a mouente, ita Jc primu faciens non dependet ab alio alterante.
sed est disserentia in duobus. Primu PVtς'
est quod primu mouens est incorporeu seienti ut primum alterans corpus est, puta sol, seu cllum. Alterum est. quod primi a mouens nullo motu moveturiat primu alteras, mouent motu locali. Et ratio est et a alteratio praesupponit inotum locale localis autem omnium est primus. unde a. antecedit,dc est primum in motu locali. de immobile, nullo motia moueri potcst non sic in alteratione.
CONCLvsto NE generatiore conclusionem determinat,dicens, quaecunq; activa quae habet forma in mat cria potis sunt pati,du agunt quae uero non habet, non possunt pati. Explicat autem duos terminos huius conclusionis. Alter cst habent materiam dicit, quod materia si cadem fere, idest, eiusde generis, materia enim cotrariorueiusdem est geners . Si enim agens materiam habet, sed non eius de guneris, norepatitur ut Coelum non repatitur,dun alias at haec inferiora.
Alter terminus est, posse pati,dicit,ib
89쪽
In g b. I. de Generarione, se Corru'
lud dici posse pati, quod praesente agente, di in debita approximatione pot reduci ad actuin, ut potens esse calidu est. quod accedente igne fit actu calidum,statim repetit comparationem mouetis,&facientia.
Esenim essectiva causa. Tex. I s.
PRINCr pruM actionis, & passionis nunc explicat per causarum diuisionem procededo ac primo causam ei scientem
Ueries eseit esse actionis principium quod pro
ις bat per exclusionem aliarum Non enim finis mouet. nisi metaphoric Irater ea. quia est tunc eu est forma sed forma nototest esse principium actionis: quod sat. Posito efficiente actio est:at cum sorma. & fines ponuntur, iam cessat actio . quia illa sunt termiui actionis: ergo non sunt pi incipia. Et hic habetur illa comunis propositio, Habitibus id est,formis l. finibus positisi materia, cessat actio De materia no probat, quia notu est, ipsam nullius esse activitatis. Dicit secundo , materiam secudum se esse princi eium passionis , catenus enim res patiunt,& quatenus sunt in materia: ut calor patitur, di destruitur. quia est in
materia: s. n.extra materia esset, no pos
set pati, quamuis no possit esse extra materiam. At intelligetiae de si quς sunt alis a materia separatae formae, non post intpati: quamuis agant. Epilogat igitur, quae dicta sunt. Dictucst pii mo, quid agere S pati su cundo quibus insit, scilicet habentibus materia
unum puta. pati alictum no habentibus etiam. Totio, quare insit, nempe actio secundum formam, passio secudum materiam, de quomodo in sini; nepe, quia quς tam agunt patientia,quedam veroeabs' a passionea et unt, quod est quartum quod dictu in est.
a Cos sones traditae ab Ati 'Me. rumos
Qv xvox veritates nos hucusque
de actione , de passione docuit Arist. Prima erat, Sunuc non agit in omnino simile non enim album. nec calidum in calidum,nec frigidum in frigidum agit. Secunda, diuersum non agit in omni Mno. seu genere diuersummon enim albuin lineam .nec sapor in lignum agit. Tertia, Contrarium agit in cotrartu, ut calidum in frigidum, de album in ni grum J.mediu inrvnde fit. ut actio si interca,quae eiusde sunt generis. dc specis disserant. seu eius de generis materiae. sormadisseretia snt rex quo fiet. quod actio& pallio sint dc inter similia quoda na Pdo,de aliquo modo etiam dissimilia similia quidem genere,de materia; dilli milia vero specie. dc sorma. Hinc colligere licet unu cum ipso Aristo quod nec in sc ipsum agere per se potest, cum nihil a se specie disserat. Quarta ei ant, quod agens comunicas in materia cui passo dum agit, repatisi vin calidum agit in frigidum calefaciado, repatitur,dc infrigidatur a frigido. n.
Haec omnia, antequam ulterius procedamus,examinanda sunt:& primo. an si .
mite agat in suum simile specie, ita,ut nosit actio semper inter contraria ripilai Aduerte pro tituli intelligentia quod vi i non est quaestio, an similem habens ali, quam qualitatem cu altero possit in ipsum agere. hoe enim certum est utrumq; potest enim esse, quod simile in una habeat aliam qualitatem cotrariam suo simili. secundum quam agat: ut si sint ni S calix, quae sunt litudinem habent in albedine, tame quia contrarias habet qualitates alias est enim nix stigida, calix ca itida potest unum in aIterum agere: dctunc album in album aget . sed per acci dens, non enim ratione albedinis, sed
contrariarum qualitatum. Sensus autem
quaestionis est . An simile agat in simile per se. id est, secundum eam qualitatem, in qua similitudo cossistit in quo sensu id
negat Aristo. Ic nos examinare conieci
Aduerte etia, quod no hie de actione Pt in sua uniuersali significatione sumpta
sermo est,ut ipsemet Aristo.docui: sed de ea, quae suci dum passibilcs qualitates fit, dc praesertim primas quatuor, secundum quas propria fit alteratio , ta activa qua upassiva.
90쪽
His igitur praemissis est argumentum
p i pti in i pro parte assimatiua Actio fun-s tali ii in victoria, de excessu virtus agen - ii, supra resistentiam passi, ut notum est
tunc enim ignis agit in aquam, cum vir-- ius ipsius excedit resistentia aquae: ergo quo in inor fuerit resistentia lato potius erit actio at inter similia minor est resistentia ergo inter illa erit actio. Consequetia videtur nota sed probo minore. Sit calidum ut sex, dc frigidum ut quinq; tunc calidum excedens aget in frigidum di quo minus fit frigida, eo magis aget propter minorem resistentiam At cu in calidum ut sex cst mutatum stloidii, minus resistit, quam cum erat cili dum ut quinque a a minus liabet de frigido sed cum erat calidum, ut quinque, in ipsum agebat calidum, ut sex. ergo etia agri, cu in calidum, ut sex:dc sic similiter aget in omnino simile. a. Secundo. Calidum magis,agit in cali- dum minus,ut notiani cibat magis cali.
dum, & minus calidum in specie similia sunt ergo simile agit in suum specie simi
Ie, nee est talis actio inter contraria. , Tettio. Una candela illuminat mediu illuminatum ab altera candela ergo una simile agit in simile: illa . n.duo lumina, de duae cantatae eiusdein species sunt. Quarto, coelum ait Excit in seriora ista, de calore inducit, reliquasq; qualitates: at prorsus est alterius materiae genere: ergo saliuni cst. γ dicit Arist. a ens esse diis-mile tantum lorina,& specie, simile materia, dc genere cum passo. minto . Multa sunt contraria genere eadem de specie differentia, inter quε no est actiomon enim album in nigrum secunda albedinem agit, nec molle in durum, nec rarum in densum no ergo vere
dicit Arist. inter contraria actionem esse. Noli J In cultate duae opiniones exiis plicitet stunt pro quarunt intelligentia aduerte et ali . quod dupliciter aliquid dicitur simile.'- 4 ει uno modo in qualitat altero modo in gradu. Id dicitur simile in qualitate, quod eandem specie cum altero quali- tatem habet, ut cum vir unque est calidum, aut album, aut humidum: Id uero simile dicitur in gradu, quod Prαι crqualitatem,habet etiam aequalem in te sionem.Ire imissione ui in ca,cum est cro,
ut cum utrunque est aeque calidua aeque
Hoc igitur supposito, est opinio Pauli i. Ei
& aliorum,q, simile in qualitate tantum agit in suum si mile. ut notum est: na maga calidum agit in minus calidum,at simile in qualitate,dc gradu no potest agere in suum simile,ut calidum ut cluat nornu lo modo potest calciacere calidu, ut quatuor, nec ipsunt intendere: nec aeque intensum.l remissum in aeque intensum, seu aeque remissum. Har.i ratio una est, actio debet eme inter contraria, de propter aliquem finem:
sed simile in gradu non est ullo modo cotiarium suo simili, ut notum est,nec est finis actionis ergo no est actio.Quod nofit finis actionis patet: quia finis actionis est,ut agens assimilet sibi ipsum passiim: sed illic est omnino simile: ergo non est
opus actione. Praeterea probat ex Arist. tex. 8. ubi 2.
dicit, si mile non agere in omnino simile aliter enim ageret in se ipsum; quod effenon potest. Altera opinio est Marsilii. q. 1 8. dc alio- Alterarum, qui simile in gradu dicit posse age- opini te in tibi simile in gradu. ita, ut calidum
quatuor,gradum possit agere in calidum ut quatuor, ipsiimque intendere Hoc maximE experietia probat. Ferru i. tio. enim candens facit ignem cx stupa, producique calorem intensillimum, di tamein ferro non est calor ita intensus , cum non sit ignis.Si ergo inducit minor calor summum calorem, prosccto constat. qaegit in simile sibi, puta in stupa, cum habuit aeque intensum calorem cum ferro
de etia supra induxit calorent,donec fie- Nota ceret ignis. . Tifieui.
Hae sunt opiniones communi OIes in in .
At pro huius elucidatione nota quod mecum dissicultas non est .an simile in qualitateiatum agat in suuiri simile: hoc coim du u iri bium non est, sed an simile in gradu agar se ei se in simile in gradu: de hoc enim varia cxi quit m