장음표시 사용
251쪽
CVstos in triplici disterentia inuenitur, quidam sine merce
de,sed gratis custodit,quidam accipit mercedem, sed non specialiter pro custodia,quid accipit mercedem specialiter pro custodia rei.Primus tenetur de dolo, & lata culpa tantu, quia gratia alterius custodit. Secundus,tenetur de dolo, lata culpa,& leui. Tertius, tenebitur etiam de leuissima,secundugio. in. l. qui mercedem.ff loca. Aduerte quod quando sumus in contractu,in quo quis tenetur solum de dolo, & lata in pa,ut in deposito,acceptio mercedis pro custodia, sicit ut teneatur de leui,& sic intelligitur.c. bona fides,de depos. Si uero sumus in contractu,in quo tenetur de leui culpa,sicut in locato,quando res non requirit diligentissimam curam, sic acceptio mercedis pro custodia secit ut teneatur pro leuissima,& sic intelligitur.Jl. qui mercedem, & tenetur etiam de culpa eorum,quorum opera utitur , si ipse diligentiam non adhibuit.I. si merces. g. loca. .qui columnam. a Qili locat operas suas in re,quae curam diligentissimam requirit,ut in gemma pollienda, uel ueste preciose incidenda,& huiusinodi,tenetur etiam de leuissima: in. l. . qui colum nam,alias de leui tantum,ut in dicta glo. 3 Custode negante,suo dolo, uel negligentia amississe rem,in sero iudiciali,& contentioso, ipse custos probabit, secundugio. in .da. qui mercedem, is in constientia.Idem dic de custode carceris,& in deposito. st de custo.& exhibe. re. l.ulti. In aliis autem casibus resulariter, qui dolum allegat, probare debet:in.l.quotiens. n. de proba.4 Si quis conducit equum , di patronus equi mittit semulum pro custodia illius,& constat hoc secisse a principio, conductor non tenebitur pro custodia. Si autem locauit equum, & semulum, negligentia famuli non excuset dolum conductoris,antequam restituat equum semulo, secundum glossi de me.l.si ut uero.ffcomino. Si autem post restitutionem equi semulo,equus pereat,non tenebitur conductor: in. l. Si mei cause. T commo.De hoc, infra locatio. β.xxij. Depositu, g .h. Violentia per testes probari debet, secundum Pan. in.c. super eo,de his qui uti me. res uero amisiae , di earum ualor
252쪽
t. JAmnum est ex hoc,quod aliquis minus habet quam de-- Deat habere,fecundum Tho. secunda secundae. q. lxij. acillia dc dare damnum,uel occasionem damni, & periculi, est semper peccatum,uel mortale,uel ueniale, secundum uoluntatem dantis,uel quantitatem damni. Qui enim parum da-nificat,uolens tamen damnifore multum si posset, mortaliter peccat: & qui multum damnificat mortaliter peccat, quia proximum multum offendit, quod est contra charit tem, & iustitiam, di tenetur ad restitutionem, ut insta. R
a Omnes qui sunt cause damni continentur in his uersibus.
Iussio, consilium, consensus,palpo,recursu participas,mintus,non obstans,non manifestans: de quibus dicetur in , quomodo tenentur resistuere, in uer. Restitutio. .ui. dc ibi uide Cale. quomodo bene declarat. Damna reserciri debet.
Gad.l. Iuliam, de ui pub.l.si quis a se fundum, si tamen d
3 DEbitum coiugale.i.copulam inter coniuges ,exactus red dere tenetur sub praecepto, secundum docto.& Tho. de Apostolum.L cor.vij.nisi rationabilis causa excivet, de quisbus causis loquitur Pe.de pa.iiij.sen.d. xij. a Prima causa excusans a redditione debiti est in potentia,flaue per coitum praecedentem, siue per ieiunium moderam , siue propter aliam causem licitam, quia imposilbilium nutila est obligatio.st de re.iu.l. possibilium. Et secundum Ric. mortaliter peccat,qui modo indebito,reddit se impotentem ad hoc,& sciente lecundum etiam An so. quia facit contra iustitiani. Immo non est considenda uxori talis poenitetia, per quam uiro reddatur de imio aut pranu dicet proli se
cundum eundem Ar. fo.s Secunda causa est,quando reddenti periculum mortis, uel infirmitatis notabilis imminet. Redditio enim debiti intelligitur,non solum selua consistentia personae, sed finitatis , secundum Caie.in uer.matrimonium. Vnde quando iudicivem medici de insectionis periculo, sue in casu leprae, sius in alto,non tenetur tunc debitum reddere. Et per hanc re-- gulanti nullos potetis soluere casus,ut in laboratibus mox-
253쪽
bo gallico,uel alio, insta ,matriino nitian. .lXix. Tereia causa est adulterium, quia adulterans perdit ius p tendi debituin,& continens potest quo ad thorum adulterantem dimittere, de quo infra, uer.raratrimonium. . t XIX.&sii pra, Adulterium. . iiij. Et si accusata uxore pendeat lis de adulteri secundum Ric. si notorium est, ut est sibinotum illam esse adulteram, uir nec exigere, nec reddere debet, alio quin peccaret mortaliter, nisi sorte abstinere ab adulterio uellet,& agere poenitentiam, quo casu potest eam sibi reconcirliar ut in .c. Lxxxij. q. i.Et si ecclesia pia cipiat redditione debiti, non tenetur, si insa, paucos dies potest probare: ar. c.
solet, te sen. m. in. . secus quando probare no Potest. ar. xLq. iii. c. i. infra, liuoletium. .Vij.s Quarta causa est,quando alter coniugum iniit religione intrare,quia reddere non tenetur statim,sed debet statui tempus,insia quod ingrediatur. in. e.ex publico, te cCnuer. Con
ivg. i. insta duos iiienses,& secundum Tho. ubi dicit Pa. postgi. illud tempus iudicis arbitrio sore taxandtui . Quo s. si nouult intrare religionem , habet debitum tempus ad paradas debitas solennitates. Vnde ante benedictiQnem non tene.
6 Quinta causa est locus secor , in quo non licet exiῖere, nee reddere debitum, etiam tempore obsidionis, quia socus pollueretqr, c esset peccatum sacrilegh. Nec etiam in loco publico debet reddi, quia honestas humanae societatis, hoc Don permittit,quae ieruari debet. I Sexta causa est,quando modo indebito exigitur,ut uiro succubo,& uxore incuba,uel alio modo periculoso de non gennerando,aut inhonesto,aut indebito tempore, ut tempore
menstruorum, de quo dicunt quida quod si menstrua sunt
perpetua,non est peccatum reddere, nec exigere. mortale. Si uero sunt naturalia, tunc est mortale in exigente scieter. nisi sone timeret labi in fornicationem, S propter hoc petendo non pectaret mortaliter, reddere tamen deliberate exigenti, tenetur,quanitiis aliquando impotentiam simulare possit, tum non timetur maius malum: suam tamen in munditiam uiro non tenetur iudicare. i. tame ubi supra, dicit quod tempore menstruorum neque reddendo, neque
exigendo est mortale, quia nulli iacit iniuriam , qui utu
254쪽
iure suo,cui consentit Pe.de Pa. supra. Sil. tamen in uer. deestum. Nj.contrarium concliadit, dicens quod in muliere exigente tempore menstruorum naturaliuna,semper est mort te,quia illo tempore non ita imminet periculum corruptio itnis,sicut uiro. Opinio tamen Caie.magis uidetur rationinitis, insta matrimonium. βJXViij. .s De la ibus impudicis inter coniuges,multi musta dicunt ex quibus,qiue mihi magis uera uidentur excerpsi. vel eniimi ordinantur huiusmodi tactus ad coitum,& sc no sunt mortales, sicut nec ipse coitus, uel non ordinantur,& tunc, uel fiunt tantum ex amore coniugali,ut oscula,amplexuS,Sc.&sic non sunt mortales,quia non libidinosi, ues fiunt ex libi dine. tunc aut non cogitant de coitu,& sunt in loco apto ut in lecto,& sic non est mortale,uel cogitant de non consili rmando coitum, uel non sunt in loco apto ad consumanduillum actui sed solum propter ueneream delectatione hoc faciunt,& tunc est mortale, quia omnis actus uenereus, qui non est coitus, uel ad illum ordinatus actu, uel habitu, in ter coniuges est mortale. te. enim supra dicit quod tamis
huiusnodi quando sunt ratione usus imatrimonij sunt li. citi,quando uero in huiusmodi factibus nil aliud intenditur nisi delectatio, & periculum de pollutione in altero conitigum no est, non sunt mortalessed supersua delectatis, si uero cum periculo pollutionis in altero ipso sum sant, dicendum est scut de multum bibentibus vimina cum perioculo ebrietatis,& peius hic. Ideo si persona est experta ex similibus tactibus sie sitisse pollutionem tam passam, & aduertit periculum,& non obuiat,etiam si non sequatur postutio, nescio eam a mort ii excusare,& haec uidetur bona feta lutio mihique placet. 1 - ' incepit actum coitus,& sentit se corruuaps, si retrahit se r
a consummatione actus,etiam altero coniuge consentiente,
peccat mortaliter, si ex hoc sequitur, uel sit periculum sequi pol tutionem extra uas,quia est conini naturam: secus quando non esset tale periculum pollutionis, neque in uiro, ne que in muliere, & in hoc sensu intelligo Pe. se pa stipra, di
centem ,quod non est mortale se retrahere ante complemetitum actus ne seminet, propter prolis multiplicationem.
Io Nullum tempus sinum impedit debiti reddisionem seclivi r
255쪽
dum Pet. supra , vel petitionem de necessitate , licet sit bonum his diebus ab exactione abstinere, secundum Caici supra,ut ad contemplationeni sit maior aptitudo. i Quia debitum aliquando petitur uerbis expressis, aliquando interpretatiuis , aliquando nutibus,aliquado aliter,ideo' quando alter coniugum aduertit socium petere aliquo isto
aram modorum, tenetur reddere.
a Reddere debitum ante benedictionem non est mortale,nisi fiat in contemptum, uel ratione scandali, secundum Cai. suis Pra,& S.Tho.i.iiij.supra.Inno.& Ant.in c. i. de spon. quia licet consuetudo habeat uini legis,non tamen semper sex obligat ad mortale,nisi sit praeceptiva. in .c.generali,de elec. in m. licet aliqui teneant contrarium, ut Ar. fio. Gul.&c. 3 Habens uotum castitatis simplex, si contrahit,tenet matrimonium,tamen potest consummationem matrimoUij,exactus expresse, uel interpretatiue, tenetur reddere, petere aliquo modo non potest sine mortali,quia quantum in se est, tenetur uiuere caste, & dispensatio in hoc ad papa spectat, quia est uotum continentiae, tamen quando adiri non posset,episcopus posset,ut Gul. dicit haec,secundum Cale. supra, ct ratio peccati in petendo est, quia uotum est de negativo, quod obligat ad semper.
3 4 Qui uouit religionem ingredi, & perseuerare, si post ducat
uxorem. & consumet, licet mortaliter peccauerit,tamen potest postmodum petere debitum sine mortali, quamuis habeat uotum simplex, quia uotum istius est assirmativum de religionis ingressu,& non de seruanda castit te,nisi cum fuerit religiosus Caie.secunda secitndae. q.lxxxviij.ariti. uotum autem illius est de non exercendo actu uenereo, secundum Cale. supra,licet hoc non placeat canonistis. as Assinitas superueniens contracto matrimonio impedit petitionem debiti in eo,ex cuius causa uenit, ut si titius cognoscat uxorem fiatris sui,illa non poterit petere debitum, uel consenguineam uxoris sitae, & tunc ipse no poterit amplius debitum exiger licet matrimonium no soluatur, episcopus
tamen in hoc potest dispensare,secundum Pe de pal. supra, licet Arssio. dubitet, intellige quando non adest possibilitas adeundi papam. t. Reddere debitum,iuel exigere,altero coniugum manente in
256쪽
adulterio, est monale, securiclum Rita etiam si sit occultum fecundum aliquos,dummodo sit notum sibi, quia est cotraltatutum ecclesiae.C si quis uxorem xxxj. q.si tamen Allit haec regula in multis casibus. Primo,secundum Thoein.iiii. sen lupra, quando innocens exigit timore sitiae incontinentiae non enim tenetur quis cum suo periculo secium corripere. Secundo,ut dicit Hug. quado ex hoc in peius proficeret, uel 4 E Ud la sulcitarentur,quia ordinatio ecclesiae non est iacta propter malum,sed propter bonum. Tertio, secum cum Pe. de pal supra, quando adulterium est occultum, deciγntinentia non proficit ad correctionem,quc filii causa huius constitutionis . Quarto , quando est spes de correctione itaturi fienda. Quinto , quando uir potest incorrigibile
uxorem includere ne quis intret ad eam, secundu Pe.de pes. Sexto,quando propter hoc,uir timeret ne uxor se prostitue ret. Prius tamen negotium exponi deberet his, qui sciunt hanc esse fornicariam,ne ex hoc scandalirarentur. De muIiere autem terga uirum non sic est dicendum, secundum Pricie pal. quia illa non facto ted uerbo,tenetur uirum corrige ire,& uerisimile est,quod quanto magis ad illam accedit,ianto minus ad meretricem uadit,ideo non tenetur uirum dia, naittere,niri quando uellet eam modo non naturali cogno-lscere, aut quando ex cohabitatione , eius peruersio timer tur,quo casu debe eum etiam quo ad domum deserere ne1 peruersionis periculum interueniat.
37 Adulteians, licet exigere non debeat in sero anima nisi purgata sua culpa,secundum Rai. quia ius petendi debitum per
didit,exactus tamen reddere tenetur. Non enim eius culpa
alteri praeiuditium in sene debet. Multi tamen sunt casus quibus alter coniugum adulterantem non potest dimittere, neque negare debitum, de quibus infra. Diuortiu. . iiij. a Coniuges post redditionem debiti possunt sumere conantumonem,secundum Tho. iiij. sen. d.xxxij.ar. i. ad.L licet esset bonum differre usque ad diem alteram propter maiore deuotionem,nisi propter necessitatem, uel scandalum. rs Uxor post uotum limplex mariti,non tenetur ei reddere debitum,licet non possit alteri nuber secundum Th.iiij, sen. Zxxvh. neque alter coniugum potest uouere de non retidendo debitum fine consensu alterius,quia e set contra prae
257쪽
ceptum Dei,& iustitiam, neque de non petendo, quia fieret onerosus alteri,si semper alter petere debere secundu Tho.
in .sen. d.XXXu,q. IIII. Riter coniuguna non consentiens uo
to alterius de continentia, non peccat, ne pi iudicet sibi. Tho .ibi, ad. u. Inimo uota coniugu occulta de castitate 1er, uanda,non sunt approbanda,quia periculola, quod in iudicio ecclesiae non possunt piobari.Tho. supra. ao Si quis accipit bertam cladestine,& secundam in facie eccle si reddet debitum no secundae, etiam si excommunicetur,' quia non est eius uxor,sed primae,si sine scandalo potest. Si autem scandaluin imminet, non reddet,neque primar,neque secundae, licet possit cogi per ecclesiain aci cohabitandum cum secunda, no tamen ad reddendum debitum,sed potius debet excommunicationem sustinere, Vide insta, matrimo nium, aliqua.
T,Ecimae solui debent ubi consuetuni est, aliter peccatum mortale sacrilegis incurritur, ex tuo genere, ex imperis ctione actus in re minima, est ueniale. Vbi autem non est consuetum,secus est,salua tamen cura sui pastoris, si aliunde non habet unde uiuat,quia tunc subditi tenentur, quilibet pro rata sua Prouidere ut habeat, unde honeste, secundum sui status decentiam possit uiuere,etiam nulla consue. tudine ibi existent secundum Caie.ibi.
3 Quo tempore debeant solui decimae standum est consuetudini, di etiam in quo loco, secundum quod est approbata, se praescripta, & hoc communiter tenetur, & securius. Et si pereunt, pereunt illi, qui est in mora, & si non appareat dec suetudine tibi soluantur,debent portari ad domum recipientis,quia secundum Tho.secunda secundae. q. xxx,ui.a. ij. yd mi. debitor adueniente termino, debet quaerere credit rem, alias esset in mora,cum terminus ipse interpellat. Nec idebent deduci expensae, etiam factae in colligedis fructibus. in c. in homines,de deci. &.c. tua, neque setmen deducendum est,secundum Host. De personalibus, quae insurgiit ex rebus i in deci inatis deducuntur expensae, aliter non. in.c''β
Sacerdoti etiam diuiti,ubi est consuetudo, debent solui de- cimin iecuriduin Tho.quol. M.q.v.ar. iiij. Vbi autem no est
258쪽
tio non potest quacunque consuetudine praestribi, ut si petuntur,non soluantur, quia de iure diuino est, ut ministris ecclesiae prouideatur: & in hoc conuenit Tho. quisl.M. U
Tictat unum dictum Gul. dicentis,quod ecclesiae acceperunt semel totam decimam,cum receperui possessiones sussicientes aci earum necessitates,& sic posset dici,qudd continue recipiunt decimas.i. redditus ratione decimae, quod si est v mm,tota quaestio in soluta,quia non amplius possunt re terridi credo sic esse,cum uideamus omnes ecclesias, episco Pos,& pranatos diuites de possessionibus . 4 Omnes tenetiinr ad decimas nisi sint exempti, etiam clerici de Propriis praedi3s, secundum Tho. secunda secundar. qua'. lxxxvii.ar.iiii &.cia nobis, de deci. Et quando res non cimimata uenditur, tam a uenditore, quam ab emptore potest exigi a in.c.monemus.xii.q.ii.& Tho.secunda lesundar, sit
Pra,etiam de furatis per negligentiam possessotis, decimat solui debent,secundum Tho.cipra. Quod si ficerdos sit di Mes,& non indigEat decimis,non tamen uidetur quod possit relaxare decimas homini diuiti, ubi tenetur soluere, sed debet recipere pro pauperum sustentation aliter est infidelis dispensator relaxando diuiti , quod tenetur dare pauperinsia,Restitutio,vide aliquid. Sed quia in solutione deciniarum attenditur cosiletudo,ideo satis dictum sit relictis aliis iurii us,ad quae te remitto ,si plura scire uolperis. Quomo,
do retrahentes a solutione decimarum excommunicatur: infra, Erucommunicatio. o. De rebus male acquisitis quani
obnovia sunt restitutioni non debetur decima, secus dς a
intentione, & animo laedendi offensorem,quia fieri debet ut defendat, di si aliter non potest fieri defensio nisi lx- datur inuasor, lebet illum laedere, ita quod laetio sequatur
ex necessaria defensione, & peccant mortaliter, qui non curant seruare illaesos inuasores,cum possunt aliter defensione
ei coe. Secundo, cum uim ui repellunt, sed non cum moderamine inculpatae tutelae ex proposito, quia si qui rutat
259쪽
se defendere cum moderamine, & non aduertendo,aliqualiter excedit, aut non peccat, aut leuiter, quia actio exterior accensi non omnimode subiacet mensurae,iaaec Calabi.s Quomodo autem fiat,uel quam sit haec moderatio,vide gLin.l.si ex plagis.ff ad. l.aquiliam. Primo oportet quod agressus sine armis, sed cum pugno, uel paruo baculo, non resi- sat armis. Secundo, quod noc fiat incontinenti, & non ex interuallo. Tertio, ut fiat causa defensionis , & non uindi-Etie. Sed quo ad primum,non potest dari cena regula,quia aliquando plus potest agressor pugno, quam agressus ense.
Quo ad secundum distingue, quia si uis infertur personae ,
potest quis incontinenti percutere ante quam percutiatur , ad euadendum percussionem, uel iniuriam,quia hoc est in- , iuriam repellere,plus quam inferre, quod tamen Bar.l. imi . tat,si uerisimilia praecedunt inditia,& actus manifesti, quodi ille uolebat percutere,uel ostendere, & iste alter alio modo non poterat se defendere. Facta autem iniuria personae, no est licitum percutere etiam incontinenti, quia non esset defensio, sed uindicta, nisi secundum Inno. geminata percusso timeretur. Et si percussus, percutarem iam nolente percutere insequitur,& uulnerat, non punitur ut dolosus, sed ut culpabilis,ut in.l. i.'.ad turpi. Si autem uis insenur rebus, secundum lac.de are.uel res uia iudicii recuperari possimi,&tinc non licet percutere,etiam si res aliter salua esse no pos sit. Si autem uia iudicia reparari non possunt, dicit secunduvliquos quod licet, & hoc uerum puto. s quod etiam liceatrro de sone occidere in continenti.Ead.l.cor. te sicit. su- rem,quia non est uindicta ed desensio. Hoc etia tenet Sil.
olim de re.spo.tam pro propriis rebus,quam alienis, Pan do iniuriose rapiunturiquia secundum eum licitum eu propter hoc mouere bellum. Intellige tamen incontinenti an- itequam ad alia diuertat, & iam exportauerit.
3 Percutere etiam licet in se, quando suga esset sibi iniuriosa desendendo & non tenetur fugere, secundum Pa.in. d. Olim,secus quando non esset iniuriosa notabiliter, secundo eundem,sea B.uto.indistiniste tenet, quod non tenetur fugere,in.l.item apud labionem. Ude iniur. & consequenter pintest rerentere repellendo. Et hoc omnibus est licitum, tam laycis,
260쪽
... DEFENSIO. Iaycis,quam clericis,quia de iure naturali est, secundum Ioa.rde lig.& in omni loco est licita etiam in ecclesia,quae no pol Iueretur ne,qa eflusio sanguinis non esset iniuriosa,quod
requiritur ad pollutionein.c. uno, te conse. e l. in.VJ. iupra, consecratio. N. Licita est etiam omni occupato in quo que
ossicio etiam celebranti.vij.q.j.Qillud, excepto ossicio baptisetandi quando dimittendo pro defensione certum esset ipsum baptizandum sine baptismo mori debere,quia bonum animae praeponitur bono corpolis, & maxime si esset proprius secerdos bapti ans,secundum Io.de lig. 4 Talis desensio contra quemcunque inuadentem iniustae,est licita,quia naturalis,sive fiat contra superiorem, siue iudice limites legis excedentes. Secus quando,secundu legem agit quia tuc non licet eis resistere c.qui resistit.ij. q. iij. Et non solum pro seipso talis defensio licet,sed etiam pro amicis,coniunctis,& pro quolibet de populo,secudum Bar. in.l.ut vim, sed not.quo ad poenam secundum Io. de lig.quod occidens,
Mel mutuans defendendo se, uitat irregularitatem,non autes alterum etiam patrem,& huiusmodi, ut not.gl.Qssiriosus, de homi.cle Et defendendo se,& patrem, & matrem, uxore, filium,uel filiam,vitat excommunicationem si clericum per tia secundum Inno.non autem defendendo extraneum. Sed hoc uidetur ualde durum, quod quis non peccatio mortaliter nec dando operam rei illicitae,incurrat excommunicationem,& quia dictum est esse licitum quemcimque defendere cum debito moderamine, ideo non uidetur incurrere excommunicationem etiam percutiendo clericum hoc modo, quia non fit diabolo suadete.xxvij. q. iij.c. Si quis. Potest enim is sibi facere conscientiam mortaliter non peccasse, er go nec excommunicationem incurisse. 1 Ex his inferri potest, quod si quis aufert ut, dc incontinentirem ablatam sibi a clerico,non incidit in canonem, quia noficit suadente diabolo,sed secudum ius naturale: niu res esset uolentis rapere δε non tenentis,& nolentis restituere,se' Cundum Io.de linqui allegat Inno.in. c. ij.de rest.*O.& non solum licet percutere, sed etiam occidere cum moderamine . tamen si insurgat contra desenserem raptor.Arch. in.c.si perfodiens,de homi uer. lesenderit.
o Quid si clericus rapuit ePu meum, di fugit cum illo, di ali-